VOORHEEN
kc
tal
i
der Katholieken ia Nederland.
(Auteursrecht voorbehouden).
De Schoolstrijd.
I.
mannen, wier leven wij kort hebben
holst, gaan we thans aan cien arbeid
Het grootste stuk werk, waaraan zij
ons hun krachten hebben gewijd, was
de schoolstrijd, zoodat we zullen aan
ren met hiervan 't verloop na te gaan.
'is een honderdjarige worsteling ge
it.
cl'en laats ten' verkiezingsstrijd hoorde
i gewoonlijk gewagen van een vijftig-
ion kamp, te beginnen met het zegen-
Liandement der Bisschoppen vtn 1868.
a Dr. Cassianus Kent/en zegt iu zijn
ronsche dissertatie: „Do 7'olitieke Ge-
edenis van het Lager Onderwijs in
Hand" zeer terécht: i-Iet begin van
strijd ligt ver vóór 1848, en' de strijd
lal jaar (of tot 18o7) is veruit het 'gu
itigs t, want icon ging het niet om
ii aan, maar om het bestaansrecht van
lijzondere school tegenover het Staats-
opolie. Voor- 1850(1857) is liet de strijd
het bestaansrecht; dan begint de strijd
de bestaansmogelijkheid door subsidie,
slotte: gelijkstelling! Want, zoo zei-
o onvergetelijke ^eaaepman het in
Tweede Kamer: het monopolie heeft
its in schijn en. rechtens opgehouden,
merkelijkheid bestaat het om finan-
3 redenen nog.
Jgende samenvatting van wat onze
jangers deden can ons eindelijk de
school te bezorgen geven we aan de
5 d van wat dr. J. Witlox welbekend
k r zijn Standaardwerk over onze Iva-
ieke Staatkunde in 1920 schreef in
Katholieke Schoolblad,
toen met een feestnummer de over-'
vierde.
ize groote baanbreker op den weg der
ncipatie, de bekeerling Joachim Geor-
a Sage ten Broek, zette pl.m. 1820 in
tijdschriften ook den strijd in voor
'rijlieid van onderwijs, in :t Parlement
Ira bijgesprongen^ naar aanleiding
het Collegium Philosopliicum, door
ridderlijken Jhr. Leopold van Sasse
Ysselt, die met geweldigen harts-
it opkwam voor het opvoedingsrecht
ouders in zijn indrukwekkende rede
14 December 1825. Dat is de geboorte-?
m van den onderwijsstrijd in het Par-
iiit. Het eerste Katholieke woord, daar
iroken, gold wel teekenend! do
leid van het onderwijs. In tallooze
hures werd de onverschrokken rede
den fieren Van Sasse in 't Fransch en
Hollandsch over Zuid- en Noord-Ne-
and verspreid. Aan den inhoud was de
icdrijke Seminarie-president van het
iche Vicariaat, Antonius.- van Gils, niet
md. „Ecoutez, e'est Van Gils qui par-
hadden fijn-geneusde Waalsche afge-
•digden -tijdens de rede reeds gefluis-
Diens invloed en evenmin die van
de Wijs, het bete noire der regeering
Willem I zal ook wel niet vreeand
geweest aan het adres, door de Staten
cc, Noord-Brabant in Juli 1826 voor de
ra heid der Seminariën aan den Koning
ïzonden. Vrijheid van onderwijs- was
een der hoofdeischen van de spoedig
.prop uit het Zuiden naar het Koorden
if 'geslagen petitie-beweging, waaruit
in Noord-Brabant een ongewone
iezingsactie ontwikkelde, met het ge-
dat de Staten van dat gewest in
den tweeden paladijn voor de Katho-
zaak, en voor de vrijheid van onder-
niet het minst, naar het Parlement
den: mr. J. L. A. Luyben. Bitter her
innerde deze reeds in een zijner 'eerste
redevoeringen aan do afgedankte koetsiers,
vroeger als onderwijzer naar Noord-Bra
bant gezonden, en dertig jaren lang beeft
hij "den zwaren parlementairen /strijd ge
veerd voor de -belangen der Kalrolieken,
do'oii'derwijs-vrijheid vooraan, c-h Voor een
gezonde ontwikkeling onzer staatsinstel
lingen. Ongefortuneerd, gaf hij eèn rijks
betrekking prijs, liever dan te zwijgen, een
voorbeeld van moed en onbaatzuchtigheid.
Maar de fel-ontloken actie der Katholie
ken zinkt na den Belgischen opstand ineen
Beladen met de achterdocht hunner land-
•genooten, durven zij zich nauwelijks roeren
Eerst tegen de grondwetsherziening van
1840 stellen zij, Luyben en Le Sage voor
op, met kracht, maar te vergeefs, den
eiscli van onderwijs-vrijheid. De troons
bestijging van den lang verwachte der
Katholieken, Willem II, geeft nieuwen
moed'. Zijn eerste daad is de instelling
cener onderwijs-commissie van zes léden,
waarin naast Groen van Prinsterer o.a.
de oud-minister van koning Lodewijk
Napoleon, A. van Hugenpoth tot Aerdt,
en Mgr: van Wijckerslooth, bisschop i.p.i.
van Curium, de belangen der Katholieken
moesten behartigen. Maar hot eigenlijk
werk 'deed Van Vree, directeur van Kat
wijk, spoedig daarop president van War
mond, later bisschop van 't-herrezen Haar-
lcmsche diocees. Het archief van Haarlem
bergt do bewijzen zijner werkzaamheid en
die van advocaat Meylink, die ook later in
het Parlement en in geschriften een troqw
verdediger der vrije school zou blijven. In
derdaad ongeloofelijk is de werkzaamheid,
rondom de commissie van 1840 door de
Katholieken ontwikkeld. Siegenbeek wordt
terzelfder lijd wegens zijn aanval op de
Katholieke onderwijsinrichtingen van ant
woord gediend door Broere, Pastoor Wen-
nekendonk en Van Vree vooral, die'weldra
in Do Kaihoiiqk aan Poumsch Nederland
een tijdschrift schonk, dat de vrijheid van
onderwijs metklem hielp verdedigen.
Maar ook het eindresultaat der commis
sie van 1840, n.l. het Koninklijk Besluit
van Januari 1842, bracht niet de vrije
school. Dit bleef de hoofdeisch der. Katho
lieken, geleidelijk al krachtiger door de
orthodox-protestanten gesteund. Vooral
hij de gr.mdwetsLerzieniug van 1848
wordt de eisch: Vrijheid van onderwijs,
met kracht naar voren gebracht al aan
stonds in de „Vorderingen" der Katholie
ken,zoo fier in De Tijd van 21 Maart 1848 ge
puhliceerd. „Het is'een ongerijmdheid, dat
in oen land, -waar vrijheid hcerscht, de
staat alleen het recht zou hebben van on
derwijs "to geven", heet het kort en krach
tig. Van de redacteurs van De Tijd, Smits
en Cramer, ging onder hoofdleiding van
President van Vree'de groote stuwkracht
uit van de nu volgende petitie-beweging,met
vrijheid van onderwijs als een der hoofd
eischen. Dé hoofdleider in Noord-Brabant
was de pas afgetreden minister van R.-K.
Eèredienst, m-r. Jan Baptist van Son, even
invloedrijk^ahn 't hof .als in alle kringen
zijner geloof$genooten. In tal van artike
len in Tijd en Noord-Brabander verdedig
de deze anders zoo teruggetrokken man de
rechten der Katholieken, vooral op vrij
heid van onderwijs, en. ontwikkelde een
kolossale werkzaamheid. Ook de Katholie
ke Kerkvoogden zonden een rekest aan den
Koning.
In de Kamer traden naast de ouderen,
Luyben, Gouverneur èn Romme, vooral J.
Mutsaers en de vurige aanhanger van
Thorbecke, mr. Storm, op den voorgrond.
Ditmaal was hun werken niet vergeefs.
He grondwet van 1848 bracht de vrijheid.
Maar nog bleef van kracht de onderwijs
wet van 1806, die de oprichting eener bij
zondere school van de goedkeuring van
plaatselijke- en Gedeputeerde besturen af
hankelijk stelde. Eerst de wet van 1857
hief deze vrijheidsbeperking op.
Toch stemde de helft der Katholieke
Kamerleden tegen deze wet, voornamelijk
omdat zij vreesden, dat de opleiding tot
„Christelijke" deugden een te sterk-protes-
tantsche. tint zou krijgen. Leiding aan deze
groep gaf vooral J. A. C. A. van Nispen
tot Sevenaer, na 184-8 meer en meer de
meest op den voorgrond tredende der Ka
tholieke Kamerleden, die vooral ook op
onderwijsgebied steeds in nauw contact
met Mgr. van Vree zijn sporen verdien
de, en „wiens grondige adviezen ook- bui
ten den kring zijner geestverwanten
meestal met belangstelling werden aange
hoord"
De wet-.van 1857 maakte subsidieering
alleen mogelijk voor neutrale bijzondere
scholen (art. 3); financieele steun van
rijkswege ook aan confessioneele bijzon
dere scholen moest thans de eerste inzet
van den strijd worden. Maar de beruchte
wet-Kappeyne van 1878 bracht de voor
standers hiervan nog verder van huis.
Hoofddoel der wet was: de concurrentie
met de openbare school voor de bijzondere
vrijwel onmogelijk te maken. Fel woedde
een maand lang de parlementaire strijd,
waarbij thans van Katholieke zijde de lei
ding uitging van Jhr. mr. Carel van Nis-
pen tot Sevenaer, den oudsten zoon van
J. van Nispen. Mot zijn vader had hij nog
geruimen tijd in het parlement gezeteld en
was geleidelijk door zijn Katholieke me
deleden stilzwijgend als primus inter pa
res en leider der Roomsche Kamergroep
erkend. Reeds in de December-dagen van
1S74 had hij bij het schitterend onder-
wijs-debat tusschen Kuyper en Kappeyne
als zijn ideaal gesteld, „dat van staats
wege aan een ieder zooveel mogelijk gege
ven (werd) juist die school, welke hij ver
langt; dat is de hoogst mogelijke uitdruk
king van vrijheid Maakt het bestaan
van bijzondere scholen mogelijk, zoo sprak
hij verder,door haar naar recht en bil
lijkheid de kosten .te vergoeden, die zij
u besparen". Tot lid benoemd der com
missie van rapporteurs had hij aan het
Voorloopig Verslag een afzonderlijke nota
toegevoegd, waarin kort en bondig werd
voorgesteld: „het bijzonder lager onderwijs
wordt van overheidswege gesubsidieerd".
Naast hem dienen met eere vermeld mr.
Haffmans, mr. des Amorie van der Hoe
ven en mr. Heydehryck, wien het „vrije
school regel, openbare aanvulling" al aan
stonds scherp voor den geest stond. Zij al
len, gesteund doör heel -de Katholieke Ka
an ergroep, stonden in de heete Juni- en
Juli-dagen van 1878 moedig op de bres
voor de eer hunner vlag en bun goed rec-bt,
met de zekerheid der nederlaag voor
oogen, 'zooals Des Amorie getuigde. Ook
de Jezuïet Van Gestel mag niet worden
vergeten om de heldere voorlichting in
talrijke geschriften in de schoolkwestie
gegeven.
AJO.
Van Weideren Rengers-Romeijn
Schets eener parlementaire geschiedenis,
blz. 483.
Zonnesteek en „bevangen worden door
de warmte".
In de langdurige regenperiode in het
voorjaar en in het begin van den zomer
vonden wij een aanleiding iets te vertellen
over water en speciaal over betgeen wat
uit het oogpunt van hygiëne en gezond
heid het belangrijkste is over drinkwa
ter, waterleidingen, filters,
etc. Nu wij een „hittegolf" hebben meege
maakt cn verscheidene sterfgevallen in
ons land door de abnormale kooge tempe
ratuur zijn voorgekomen lijkt het ons ac
tueel iets mede te deelen over zoquc-
teek en bevangen worden
door- de warmte.
Zonneste ek.
Hieronder wordt verstaan een aandoe
ning ontstaan door onmiddellijke
en geruimen tijd aanhouden
de inwerking van do stralende
warmte van de zon op het hoofd en in
den neks treek.
De algemeene verschijnselen van deze
aandoening zijn des te ernstiger hoe meer
de hersenen en het ruggemerg en daardoor
de werking van het hart en ademhaling
getroffen zijn.
Door zonnesteek worden getroffen men-
schen die met ontbloot hoofd of met
ondoelmatige hoofdbedek
king in het heete jaargetijde aan de zon
nestralen onmiddellijk zijn blootgesteld.
In onze gematigde luchtstreek komt zon
nesteek in echten, zuiveren vorm betrekkelijk
zelden voor, meestal gaat in ons klimaat
de zonnesteek samen met bet z.g. „bevan
gen zijn door de warmte", waarover later.
Over de juiste oorzaak der verschijnse
len die wij bij zonnesteek waarnemen is
men het nog niet eens. Sommigen zoeken
de oorzaak in een stoornis van het u i t-
stralingsv e r m o g e n van het
lichaam, waardoor het zenuwstelsel afwij
kingen gaat vejrtoonen. Anderen in de diep
doordringende warmt esiralen van de
zon. Weer anderen in de werking der
chemische stralen (ultra violette) of
in een combinatie van beiden.
De voorafgaande verschijnselen bij men-
schen door „zonnesteek" getroffen 'zijn pijn
in. hoofd en nekstreek, oorsuizingen, duize
ligheid en braken. Niet altijd echter gaan
deze teekenen vooraf en dan wordt de
lijder, als door den bliksem, plotseling
door de aandoening getroffen. Dan treden
eensklaps zeer ernstige verschijnselen op.
Stoornissen in beweging, in gevoel en in
bewustzijn, hallucinaties, ijlen en soms
krampen. Voegt zich daarbij een hersen
vliesontsteking dan treedt zeer spoedig
de"dood in. Komt de patiënt den aanval te
boven dan blijven later vaak nog allerlei
ernstige stoornissen achter, als stoornis
sen in bet zenuwstelsel en geestesafwijkin-
gen, vervormingen etc.
Zooals boven is gezegd komt echte „zon
nesteek" in ons land zelden voor (behalve
bij de tropische hitte in het begin van
deze maand). Hier hebben wij meer te ma
ken met het z.g. „b e v a n g e n worden
door de warmt e".
Hiermede wordt bedoeld een stoornis in
de warmteregeling d.w.z. een wanverhou
ding tusschen het stijgen en afgeven de*
lichaamswarmte, waardoor een aandoening
ontstaat die verloopt met aandoening van
het hart en van de ademhalingsspieren,
met algemeene spierzwakte, stoornissen in
het zenuwstelsel, in de stofwisseling en
bloedmenging.
Zoodra dé warmte van de lucht de
lichaamswarmte overtreft ontstaat het ge
vaar en vooral is dit het geval bij eerii-
gen inspannenden spierarbeid, dat er
ernstige stoornissen ontstaan omdat het
lichaam zijn warmte niet genoeg kan af
geven.
Hier is dus verblijf in de fel stralende
zon niet absoluut noodzakelijk zooals' bij
de echte „zonnesteek" doch „bevangen wor
den door de warmte" kan zich ook voor
doen bijv. in een machinekamer van een
stoomboot, bij het verblijf van veel men
sehen in beperkte ruimte en bij hooge
temperatuur.
Is de warmte van de lucht niet abnor
maal hoog dan kan toch bij zeer sterken en
inspannenden spierarbeid een wanverhou
ding in de warfnteregeling ontstaan, zoo
bijv. bij veldarbeiders, sjouwers, bergklim-
mers en vooral bij soldaten op marsch.
De oorzaken van bet „bevangen worden
door do warmte" zijn:
lo. atmosforisch? invloeden
in zooverre dezo het afgeven van do
lichaamswarmte, dio vooral door de huid
plaats yindt. (nl. door geleiding, uitstra
ling en zwceten), belemmeren, dus bijv.
door do groot-ere warmte, der lucht, hooger
vochtigheidsgehalte der lucht, windstilte,
zonnehitte. -
2o. I n d i vidueelc praedïs-
positie. Bijv. door minder krachtig
spierstelsel, verzwakt bijv. door ziekten ot
nadeelige beroepen, weinig nachtrust, alco
holmisbruik etc. -
3o. Z i c k e 1 ij k veranderingen
in enkele organen die liet
lichaam minder krachtig maken in weer
stand, zoo bijv. hartziekten, longziekten,
vetzucht, nierziekten, etc.
Bij militairen komt- als bijzondere oor
zaak nog voor een vierde oorzaak nl.
de invloed van den militai
ren diens t, bijv. het uur van den
marsch, de samenstelling van dén marsch,
het aantal en de a^trd der rustpauzen, de
zwaarte van de bepakking etc. r
Welke van de bovengenoemde oor
zaken de aanleiding moge. zijn, steeds be
gint de aandoening met een gevoel van
groote 'matheid en onwel zijn met sterke
zweetafseheiding, beklemming op de borst,
snelle pols en onregelmatige snelle adem
haling. Dan volgt in ernstige gevallen
horst-zwakte, bewusteloosheid, krampen,
hooge temperatuur, tot soms over de 40
graden en hooger.
Treedt een diepe bewusteloosheid op met
stoornissen in het gevoel en in de reflexen
en met zeer hooge temperatuur dan eindigt
de aandoening meestal doodelijk.
Komt in lichtere gevallen de patiënt er
door, dan komen vaak later r1s gevolg nog
.allerlei aandoeningen voor den. dag als
ziekten van hart, longen of nieren" of
stoornissen in het zenuwstelsel.
Over het ontslaan der versehrnselcn die
wij bij bevangen worden door warmte be
speuren zijn evenals bij „zonnesteek" vele
theorieën.
Als oorzaken worden opgegeven I n-
dikking van het bloe d, dus als
't ware uitdrogen van het lichaam, ab
normale hooge lichaamswarmte en
daardoor stoornis in de stofwisseling met
vergiftigings ve rs chij n s el en,
verder ontleding en splitsing
der bloedcellen, etc.
Het meest waarschijnlijk is echter dat
de apparaten bestemd voor de-warmtere
geling verlamd worden waarbij komt ver
andering in de samenstelling van het bloed
en ten slotte verlamming der snieren van
het hart en ademhalingsorganen.
"Wordt iemand door de warmte behangen
of door zonnesteek getroffen en betreft
het- slechts een licht geval, bijv. een flauwte
dan brenge men den lijder naar een koelen
luchtige n schaduwrijken plaats. Men ver-
gemakkelijke zijn ademhaling door losma
ken van knellende, kleedines tukke n etc.
Geef hem wat water mét wijn of e-ognao
of limonade en wat Hoffraandrupoels en
wasch het lichaam met koel frisch water.
In ernstige gevallen waar het op aankomt
om de gestoorde ademhaling en h&rtswcr-
king te herstellen late men 'die over aan
den medicus, doch men kan alvast beginnen
met het toépassen der kunstmatige adem
haling zooals men die bij drenkelingen
doet.
W.
W.
0UD-H0LLANDSCKE WIJSHEID.
Soo ghy. door loop van langen -tijb,
Verswackt en gansch verhongert sijt,
Soo leert de reden, lieve vrient,
Dat u geen spoedigh voedsel dient;
Ma-er leeaje korts maer hongers-noot
Soo bijt dan veerdigh in het broot
Uw maegh is best, om metier spoet
En niet met traegheit, zijn gevoet.
CORRESPONDENTIE. IJf,
'Lieve Kip-deren!' 1
rie zijn de gelukkigen? Wie heeft" ge
nen? Dat zijn zeker de vragen, die in
veertien dagen door allen zoo vaak
-opgezegd en in stilte herhaald zijn,
ik me werkelijk verplicht voel, aan-
Je grootenieuwsgierigheid te voldoen,
ter nog een klein woordje vooraf.
ik tevreden ben? Nou ja, yvat zal ik
;en! Ik ben tevreden -over het gelever-
werk; tevreden over U allen, die mee-
en, hetzij met den raadselwedstrijd;
lij met het maken van' een vers of op-
Maar ik ben niet tevreden over het
tal kinderen, die meededen. Ik mis er
üondèr-d. Dat is veel, te veel zelfs,
mis er, die ik er zoo graag bij gezien
Waarom doen dezen niet mee? Zijn de
issingen te moeilijk? Het zou wat:' ze
en eerder te gemakkelijk. Waren de
zen niet mooi genoeg:' heb zou wat!
t do gelukkigen eens sproken! Ik laat
lankbetuigingen afdrukken, dan kunnen
tnderen eens zien, hoe de prijzen in den
'ak ziju gevallen.
aarom dan "niet meegedaan?'
'jn ze onverschillig of meenen zé toch
te krijgen? Foei! dergelijke" leelijke
aohteiï zou ik mijn kleine vrienden niet
vcn aanwrijven. Onverschillig is voor
kind even slecht, als „hebberig"- en
terig noem ik olk kind, dat alleen wat
zich getroost als er iets mee te vor-
titfjtèn-is. Men moet in 't levon leeren ook
'°den. zijn, als geen bolooning volgt op
vervulling Van ccn plicht.. En het was
plicht, die op ieder kind rustte om te
teeren en mee te doen aan den wed
strijd; een. plicht van dankbaarheid voor
de moeite, die wij ons getroosten in het
belang aller kinderen.
Zie je, zoo neem ik dat op. Daarom vind
ik heb zoo flink, van mijn vele, vele vriend
jes van.'buiten en in de stad, die meededen
en ook in de toekomst meedoen, jniï helpen
om van onze rubriek iets moois te maken.
En daarom juist vind ik het zoo jammer,
dat ik niet in staat ben om een hcele ba
zaar leeg te koopen om jullie allen geluk
kig te maken met een prijsje. Ik gunde
U allen zoo graag een aardigheidje, maar?
Jullie weet wel, waar hem do schoen
wringt. Ik zeg maar:" geld is wel het aard-
sche slijk, maar het is danig gemakkelijk.
Doch laten we maar niet klagen; kom ik
oens uit de loterij met de 100.000 dan ver-
spre.ek ik jullie allen', dab ik mijn goeie
vriendjes, die meededen, niet zal vergeten.
En wie zijn nu de gelukkigen? Jullie
snapt wel, dat er is moeten geloot worden.
Wel, zijn er een dertigtal uitgevallen, die
slecht schreven, of veel fouten hadden,
maar toen bleef toch nog een respectabel
getal over en onder dezen hebben de hee-
ren aan het „Bureau van de Leidsche Cou
rant" geloot.
De uitslag is als volgt?
lo prijs f Jan Thijs sen, Breestraat' 23,
Eeideiï (servetring); 2e' prijs f jLouis Westen
Dönkersteeg 1 Leiden (1 paar vazen); 3e
prijs Joh. Herius, Botermarkt 10, Leiden
(1 schilderij); 4o prijs: Jan van Kampen
hout, Oude Vest 191, Leiden (1 inktstel);
6o prijs:' Truus Nouwens, Oegstgeest (1
étui); Go prijs (troostprijs) Rudi Niemer,
Stationsweg, Leiden (1 schilderij), Ziet-
daar do gelukkigen?
Wat kan ik nu anders doèn, dan die zes
gelukkigen feliciteeren en de anderen, -
de vele anderen dit ditmaal niets kregen
van harte mijn deelneming te betuigen, met
do halsstarrigheid, waarmee Fortuna, de
geluksgodin, maar aldoor weigerde hun
kant eens uit te kijken.
Doch! den moed niet verloren', mijn
vrienden. „Hierna héler, zei Uilespiegel"
en zoo zeggen jullie hem na enmet
frisschen moed den volgenden keer weer
aan het. werk. Dat is pas flink en ferm en
zoo hoort het.
Do
Voor de Grooterf." -
No. 1. (De volgende week laat ik de 552
uitdrukkingen afdrukken, die van Wim
Pierrot ontving. Dan zien jullie meteen,
dat het zoo'n heksentoer niet is, om het
getal vol te krijgen entracht deze uit
drukkingen eens goed te lezen en te ver
staan).
No. 2. Rot tor.
Ko. 3. Jacoha van Beieren: Jacob", Arie,
rAnnie, varen, beer.
No. 4. Eist IJlst.
No. 5. Indië. I eng Indië pit
e.
No. G, Tijd is geld.
Voor de ftleinert. -
No. haas.
No. 2. de letter e.
No. 3 Waal aal. 1
Maas aas. ~t
No. '4 tamboer.
No. 5 bol dol hol jol kol mol
nol sol tol wol.
No. 6 Do spiegel. - -
En nu ten slotte wil ik nog een; énkel
woordje zeggen over de vraag: „Wie kan
een verhaal.of versje maken?"
Het aantal is me tegengevallen. Ik had
veel meer verhaaltjes verwacht en versjes
eveneens.
Ik weet "wel, er_zijn niet veel menschen,
die dichterlijk zijn aangelegd, maar met
een beetje goeden wil, kan men toch wel
een aardig versje of rijmpje in elkaar zet
ten, temeer, daar ik de keuze gelaten had
tusschen zeven verschillende onderwerpen',
wat het werk heel wat vergemakkelijkt. De
opstelletjes waren heel aardig en geeft het
verhaaltje van Rudi Niemer niet blijk, dat
men kan, als men wil: zelfs een jongetje
van acht jaar kan iets moois maken; laat
dit voor de grooteren een spoorslag zijn,
om ook te probeeren enniet te zeg
gen of te denken „dat kan ik niet!" Dat
zegt alleen „de luiaard, die van werken
niet houdt".
Wat ingestuurd werd, wordt successieve
lijk geplaatst.
En nu nog wat!
Do kinderen, die een prijs wonnen moe
ten a. s. Maandag tusschen (1112 uur
voormiddag) ten kantore Rapenburg ko
men, om hun prijs in ontvangst te nemen.
En nu lieve vriendjes en vriendinnetjes
groet ik jullie allen zeer; ik dank U allen
voor deze medewerking, en wensch U allen
een prettige vacantia en veel liefs voor alle
huisgenooten.
a Dé Redacteur.
De deelnemers en deelneemsters.
Voor de Grootcn.
Jan van Kampenhout, Oudevest 191, Lei
den; Willem van Hal, Oude Rijn 37, Lei
den; Greta- Bos, Hazerswoude B 155, Rijn
dijk;' Nelly Jansen, Kort Rapenburg,
14, Leiden; N-. Langeveld, Aloëlaan 2B,
Leiden; P. Oostdam, P. Kerkkoorst., Lei
den; Truus Nouwens, Oegstgeest; Annie
Bentz,- Zijlsingel 33, Leiden; Dora Bcrgsma
Oude Rijn 24a, Leiden; Louis Simons, H.
Rijndijk 25, Leiden; Cor Oostdam, L. P.
Kerksteeg 17, Leiden; Jodokus, Voorscho
ten; Leon Vrins, 3 Octoberstraat, Leiden;
'A'. Duindam, Korenburgsteeg 2, Leiden;
Wim en Joop Pierrot, Maarsm.st.,, Leiden;
Nelly Visser, Oude Singel 222, Leiden; Lu
cie Hoogeveen, Morsc-hweg 32, Leiden; Jan
Hoogeveen, Morschweg 32, Leiden. 1
-1 Voor de Kleinen.
1 Carl Westermann, N. Rijn 36. Leiden;
Piet van Zijp, Stationsweg, Leiden; Piet
Heemskerk, Haarlemmerstraat 192; M.
Paardenkooper, Hoogewoerd 11, Leiden;
Louis Westen, Dönkersteeg 1, Leiden; Ivecs
Stolwijk, le Groenesteeg 15, Leiden; Piet
-Schrijvers, N. Rijn 37, Leiden; Piet van
Ommen, Kaiserstraat 36, Leiden; Joh: He
rius, Botermarkt 10, Leiden;' Adriaan Smit/
Rijnzichtstraat 25, Leiden; MartinusLin-
denhoff, Oude Rijn, Leiden; Piet Verhoef,
Haarlemmerstraat 13, Leiden; Jan Meeuws
Zoeterwoudschesingel la, Leiden; Dirk Vuur
pijl, Pieterskerkgr. 18a, Leiden; Jan Tijs-
sen, Breestraat 23, Leiden; Adriaan van
Kampenhout, Oudevest 191, Leiden: Johan
Bergsma, Oude Rijn 24a, Leiden; Remain
Renskens, 3 Octoberstraat 3a, Leiden; Jan
Röhreij, Hoefstraat 61, Leiden; Piet Tim
bers, Haarlemmerstraat 123, Le'den; Wil
lem Jansen, Kort Papenburg 14, Leiden;
Kees Hermans, Morschsingel 11, Leiden:
Piet Wijtenbjirg, de Laat de Kanterstraat,
Leiden; Adriaan v. cl. Voort, Haarlemmer
straat 56a, Leiden; Wim Simons, Wiinstr.
124, Dordrecht; Hans Wij'tenburg, De Laat
de Kanterstraat, Leiden; Ella Simons,
Wijnstraat 124, Dordrecht-; Bert je V uien-
burg, De Laat de Kanterstraat, Leiden;
Piet Plouvier, Hooge Rijndijk 23,, Leiden;
Piet Oostdam, Pieterskerkkoorsteeg,- Lei
den; Tom Dieben, Maarsmanssteeg, I<ei-
den; Koos Nouwens, Schoolstraat 3, Oegst
geest; Huub Hoppenbrauer. Alnhen aan
den Rijn, Wijk Hoorn No. 2S6: Rika Oost
dam, Lange P. Kerksteeg 17 Leiden; "Wil
lem Looving, Ringkade 6a, Leiden: Theo
Looving, Ringkade 6a, Leiden: Oeciltje
Plouvier, Hooge Rijndiik 23, Leiden; Rudi
Niemer, Stationsweg, Leiden; Piet Vrins,
3. Octoberstraat, -Leiden; Siska, Vrins, 3
Octoberstraat 35, Leiden: Jaap Pierrot,
Maarsmanssteeg 14, Leiden: Matbieu Duin
dam, Ko.ornburgsteeg 2, Leiden; Jan Pier
rot, Maarsmanssteeg, Leiden: Arnold Duin
dam, 'Korenburgsteeg 2, Leiden; Bertha
van Remundt. Medusastraat 20, Leiden;
Johanna van der Valk, Hooge Rijndijk, Zpo
tenvoude F 157.
"r Voor 'de versjes en opstellen.
Marlet-je do ïlosson, ITaagsche S>
Leiden: Piet Heemskerk. ITaarletni
192, Leiden; N. Langeveld, AlocJa;
Leiden; 'Agatha Nouwens. Rijng
straatweg. Oegstgeest; Rudi Nieme.
tionswe.g, Leiden: Leonid as, 3 Octoï
Leiden; Piel- Vrins, 3 Octoberstrae
Leiden; Berllia van Remund!. Mod
20. Leiden.
n 2b,
icster-
t 35,
us a sir.
