|4s Jaargang.
M&&UDI&Q 23 JULI 1923
No. 4204
fPe £eicbehe0oii^a^il
©©ABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
^oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
55ij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
jTranco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit b!ad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zen- en Feestdagen ,'j
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. il.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertontlën SO csnt por rsgoJf
:':rJ Voor Ingezonden Mcdedeelingen wordt bet
'v's dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advortenflën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrokkingen worden aangebeden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
2ïiS nuawRsep
^Saden.
sesisaat ttssfc twee
Missie-ijver.
Onder de wc mogen wel zeggen: vele
lezenswaardige artikelen in ons num
mer van j.l. Zaterdag zal, naar wij hopen,
wel bijzondere belangstelling hebben ge
trokken de Missie-brief van father v. d.
Bergh (om gezondheidsredenen bij zijn
familie te Alpben a/d. Rijn vertoevend),
waarin in eenvoudige, ongekunstelde taal
worden .blootgelegd de „harde werkelijk
heden" van bet missie-leven in Borneo,
maar waarin tevens ook met een vinding
rijken priesterlijken ijver wordt gewezen
naar „practiscbe plannen".
Die priesterlijke ijver, wiens eenige
stuwkracht is de eere Gods, kan niet
anders dan ook in ons iets overstorten van
bet verlangen om Christus' Koninkrijk op
aarde uit te breiden
De Missie in Borneo belooft veel
„Zonder overdrijving durf ik zeggen, dat
ik binnen korten tijd een kolossaal Missie
gebied met duizenden heidenen geheel kan
omwerken tot brave Katholieken; van
wreedo koppensnellers tot liefdevolle Chris
tenen, van ongelukkige slaven tot blijde
Katholieken. Dat is geen theorie of droom,
maar practisch uitvoerbaar," aldus
schreef Zaterdag father v. d. Bergh.
Mogen de Katholieken nalaten, om mede
re werken aan die practiscbe uitvoerbaar
heid
Overal, rondom ons, over heel de we
reld, staan de velden rijp
Missie-ijver óók van leeken is
noodig en hoogst vruchtbaar, we mogen
wel zeggen: in onzen tijd vooral.
De bezetting van het Roergebied
Hel Britsche antwoord op de
Duitsche nota.
Het antwoord aan de
Geallieerden en Amerika
verzonden.
Het ontwerp-antwoord aan Duitschland
is Zaterdag aan de geallieerde en Ameri-
kaansche gezantschappen toegezonden.
De ochtendbladen vernemen, dat het
antwoord in beginsel Duitschland's aan
bod, zich bij de uitspraken der interna
tionale commissie neer te leggen, aan
vaardt, maar noch de samenstelling daar
van aangeeft, noch de wijze waarop zulk
een commissie zal worden benoemd. In
het antwoord wordt gezegd, dat de drie
vormen van waarborgen, vermeld in het
Duitsche memorandum van 7 Juni, op hun
merites zullen worden overwogen, zonder
vooruit to loopen op het vraagstuk van de
toereikendheid daarvan. Voorts doet het
antwoord op voorzichtige wijze uitkomen,
dat het verstandig zou wezen het lijdelijk
verzet in het Ruhrgebied te staken, ter
wijl in overeenstemming daarmede de
mantel-nota aan Frankrijk voorstellen be
helst ten aanzien van een verzachting der
Franseho Ruhrbezetting.
De indruk te Par ij s.
De verschillende Britsche documenten
siju Zaterdagmiddag even voor 12 uur op
de Quai d'Orsay aangekomen, maar over
eenkomstig de aangegane verplichtingen
houdt men daar absoluut den inhoud ge
heim.
De bladen borduren voort op do verschil
lende veronderstellingen, die door de Brit
sche pers zijn ten beste gegeven. Over het
algemeen schijnt er nog al optimisme te
neersehen.
Dq „Journal des Débats" zegt: het
spreekt van zelf, dat de kwestie van de
Ruhr een belangrijke rol zal spelen in de
a.s. besprekingen. Wij weten niet nauw
keurig, wat do Britsche documenten daar
omtrent bevatten, maar hoe het ook zij,
de Irausche en Belgische ministeries zul
len blijven volharden met op onbuigzame
nijzo te cischen, dat de passieve tegen
stand. wordt opgeheven.
Onze Engelsche vrienden moeten er zich
lan overtuigen, dat op dat punt onze wil
onzwiclitbaar is. Om te gelooven, dat wij
een dergelijk pressiemiddel zouden willen
Prijsgeven op het oogenblik zelf, dat het
fiY°Ue vermogen gaat geven, zou men
iet besef van de werkelijkheid totaal ver
loren moeten hebben.
Eveneens hopen wij, dat de besprekin-
'gen, willen zij niet vergeefsch zijn, een de-
mitieve oplossing zullen brengen over de
lerstelkwestie, voorzoover die gebonden is
aan de intergeallieerde schulden. Het
oogenblik zal komen, waarop ieder moet
eggen, wat hij eigenlijk eischt, want voor
-en kan niets beslissends worden gedaan
'ransche program deed zulks reeds
parijs'111 anuari-confercntio te
rhfa1, T°omaarnste voor bet oogenblik is,
vin r-° ^P^ingen beginnen in een geest
fcunno Gn W^' ^cn zal cr niet veel van
n ^crivachten, zoo de besprekingen
zich zouden beperken tot het geven van
een antwoord op de Duitsche nota van 7
Juni. Het is te liopen, dat de besprekingen
op breeder basis zullen geschieden.
De „Croix" zegt, dat de opheffing van
den passioven weerstand nogal in bet
duister schijnt te blijven. Evenwel hangt
daar alles van af. Men zal de teksten moe
ten afwachten en geen enkel pand moeten
prijs geven.
De „Temps" komt terug op de kwestie
van do internationale commissie tot on
derzoek naar do betalingscapaciteit van
Duitschland. Het blad zegt: Waartoe zou
die kunnen dienen? Laten wij bet maar
ronduit zeggen: zij zou bestemd zijn om
Frankrijk en België in de minderheid te
brengen. Zulks is het Duitsche plan. Wat
denkt daar do Britsche regeering van?
Een belangrijke politieke rede
van Poincaré.
Bij de onthulling van het monument,
gewijd aan de gesneuvelden toonde Poin
caré aan, dat de Duitsche generale staf bij
zijn terugtocht systematisch verwoesting
heeft toegepast.
Hij legde den nadruk op den wederop
bouw, die dank zij het eigen initiatief der
bewoners van de verwoeste gebieden is uit
gevoerd.
Poincaré weerlegde de laatste bewerin
gen van Lloyd George, die de verwarring
nog grooter maakten.
Deze verklaarde, dat het wel amusant
is, dat de Fransehen de verwoeste gebie
den kunnen herstellen, zooals wij het doen
.en ons beklagen over de groote uilgaven
Yan de regocring te Berlijn.
Duitschland, in welk land geen enkel
dak werd beschadigd, hier legde Poinca
ré den nadruk op, herstelt de schade niet
zooals Frankrijk. Duitschland brengt ver
beteringen aan ten koste van onze schuld
vordering.
Dat is misschien amusant voor Lloyd
George, maar het is bedroevend en onver-
dragelijk voor Frankrijk.
Als onze vrienden eens naar de Ruhr
zouden gaaii, zouden zij beter de werke
lijke gevaren van de toekomst inzien. Zij
zouden de buitengewone toename zien van
de industrieele krachten in Duitschland
die het monopolie van het nationale for
tuin in bun macht hebben en eiken dag
opnieuw de Duitsche republiek in moei
lijkheden brengen, een nieuwe kaste, eVen
hooghartig als de Junkerpartij, die een
werkelijk regime tot economische en so
ciale onderdrukking in het leven heeft ge
roepen als de natuurlijke medeplichtige
van de militaire reactionnairen. Om die
gevaren te besweren is het noodig, dat do
geallieerden zich nauw vereenigen en zich
niet van den W6g laten afbrengen door be-
driegelijke Duitsche voorstellen, dat dit
verarmde land voor altoos onmachtig zou
zijn.
Een reis naar de Ruhr zal voldoende
zijn om hen in te lichten.
Wij zouden wenschen, dat geen enkele
onzer vrienden dat korte onderzoek zou
weigeren. Geen bestudeering van bet fi-
nantiewezen, geen internationaal onder
zoek, maar laat alleen het gezond ver
stand oordeelen, opdat niemand later het
zou betreuren de waarschuwingen van
Frankrijk in den wind te hebben geslagen
De Duitsche zaakgelastigde op den
Quai d'Orsay.
Toenaderingspogingen?
De Duitsche zaakgelastigde Von Hoesch
is Zaterdag voor den eersten 'keer sedert
de Ruhrbezetting op den Quai d'Orsay
verschenen.
Hij had een langdurig onderhoud met
Perotti della Rocca, den directeur van po
litieke zaken. Over den stap van den Duit
schen zaakgelastigde wordt een diep stil
zwijgen bewaard. Niettemin liep hardnek
kig het gerucht, dat-de Duitsche rijkskan
selier bereid is, het lijdelijk verzet te doen
ophouden, indien Frankrijk zich verbindt,
bet Ruhrgebied éetappengewijs te ontrui
men en in een kort tijdsbestek met de eer
ste ontruiming te beginnen.
Wurtcmherg en de bezetting.
De Wurtembergscbe staatspresident
Hieber heeft volgens een Wolffbericht in
den Landdag o.a. verklaard, dat in bet
lijdelijk verzet moest worden volhard,
doch hij keerde zich ten stelligste tegen
den actieven tegenstand. Wurtemberg
stond achter de Rijksrogcering cn ging
accoord met haar maatregelen ter bestrij
ding der binnenlandscbe onlusten.
De levering van hersteikolsn aan Italië
stopgezet.
Tengevolge van de inbeslagneming van
de uit bet centrum van het Ruhrgebied
naar het Zuiden loopendo spoorlijnen
moest de Duitsche regeering de leveling
van herstelkolen aan Italië stopzetten.
Het treinverkeer cp hei traject Frankfurt—*
UsingenBad Homburg ligt stil.
Do Franschen bezetten het traject
FrankfurtUsingen, braken de rails op en
verklaarden dat do bewakers op allen, die
het traject naderden, gouden schieten,
zoodat het treinverkeer Frankfurt—Usin
gen—Bad Homburg stil ligt.
Gevaar bij het overschrijden van het
bezette gebied.
Do Franschen hebben op verschillende
plaatsen in het bezette "gebied .proclama
ties aangeplakt, waarin meegedeeld wordt
dat ieder, die zonder verlof de grens tus-
scben het bezette en onbezette gebied pas
seert, gevaar loopt te worden doodgescho
ten. Dat het hiermede ernst is, kan hieruit
blijken, dat bij Brakel, Velbert cn Vohwin-
kel reeds drie burgers zijn doodgeschoten,
die, naar beweerd wordt, trachtten over
de grens te komen.
Duitschland.
Nieuwe ongeregeldheden te Breslau.
De „Vossische Zeitung" verneemt uil
Breslau: Zaterdagnacht hebben nog meer
ernstige plunderingen plaats gehad. De
politie slaagde er in (alrijke personen te
arresteeren. Enkele honderden personen
werden in de politie-gevangenis of in de
politie-posthuizen ondergebracht. Ook
moest van de schietwapens gebruik wor
den gemaakt, waarbij talrijke personen ge
wond en verschillende gedood werden. De
schade in de stad is zeer groot. In totaal
zijn 40 a 60 groote zaken geplunderd.
Thans zijn de meeste zaken gesloten of
wordt er gewerkt achter neergelaten ja
loezieën.
De Oberprasident der provincie Neder-
Silezië beeft over de stad en het district
Breslau den verscherpten uitzonderingstoe
stand afgekondigd.
1200 personen gearresteerd..
Naar uit Breslau gemeld wordt zijn daar
ter stede 1200 personen gearresteerd. Een
groot leger beambten is bezig met het ver
hoor van de gearresteerden om do leiders
der beweging uit te vorschen. Onder de
gearresteerden bevinden zich tallooze
vrouwen en jonge, mannen.
De Bond van Joodsche Frontsoldaten
heeft zich ter beschikking gesteld om de
politiepatrouilles te ondersteunen, daar de
onlusten tegen de duurte zich in hoofdzaak
tegen dc Joodsche winkels richtten.
Tengevolge van de wilde partieele sta
kingen hebben de werkgevers der gebeelo
Sileziscbe houtindustrie besloten hun ar
beiders uit te sluiten.
6 doodon en 15 gewonden.
Volgens opgaven der politie bedraagt 't
aantal dooden 6 en 't aantal gewonden 15.
EeDigon der gearresteerden werden weder
op vrije voeten gesteld. -
Het proces legen Ehrhardt.
Heden de aanvang. -
Heden, Maandag, vangt het proces aan
tegen Elirhardt, die er echter niet is. Daar
om begint men voorloopig maar met de
zaak tegen prinses Eohenlohe, die be
schuldigd wordt van mijneed. Zij zou n.l.
bij het vooronderzoek in de zaak tegen
Enrahrdt, wien zij gastvrijheid had ver
leend, verklaard hebben, dat zij niet in
betrekking stond tot „een zekeren Ehr-
liardt". Twee uur later was zij echter
hierop teruggekomen en bad bekend, dat
zij gelogen had, waartoe zij meende het
recht te hebben gehad, omdat Ehrhardt
haar had verzekerd^ dat hij een anderen
naam had aangenomen en de naam Ehr
hardt dus niet meer bestond.
Als getuige in het geding tegen prinses
Hohenlohe zal o.m. optreden de sociaal
democratische oud-minister Noske.
De nood der geestelijken.
De „Germania" geeft eenige cjifers om
trent den nood der geestelijken. Een kape
laan met 10 dienstjaren krijgt over de
maand Juni een salaris van 315.000 mark,
dat is dus iets meer dan een rijksdaalder.
Voor Juli is die som vastgesteld op 778.000
mark, maar daar do uitkeering eerst plaats
heeft op het einde der maand, laat het zich
aanzien,, dat die 7 ton dan niet veel meer
dan een dubbeltje waard zal zijn.
Engeland.
Een onderhoud met Da Valera.
De Parijscbe correspondent van 'do
„United Press" heeft een onderhoud met
De Valera gehad, waarin deze voor het
eerst zijn plannen in zake een gereorgani
seerde Sinn-Fcin-partij besprak. Hij zei-
de o.a.
De Sinn-Fein-beweging is bezig zich ïe
rcorganiseeren. Haar politiek zal er waar
schijnlijk in bestaaan aan te toonen:
dat niets ter wereld haar onafhankelijk
heid kan opheffen, noch door de onder-
teekening van een of ander verdrag, noch
door een stemming, evenmin als men trou
wens een gedeelte van het Iersche grond
gebied kan vervreemden; dat in Ierland de
regeeringsautoriteit alleen bij het volk be
rust; dat elk contract of verdrag dat tegen
deze beginselen indruischt, ongeldig is,
nietig wordt verklaard cn geen enkele ver
plichting oplegt; tegelijk met deze verze
kering zal openlijk bekend gemaakt wor
den, dat aan geen enkele vreemde auto
riteit het recht toegekend wordt in Ier
land te regeeren, terwijl die autoriteit of
haar afgezant niet erkend zal worden.
Op economisch gebied zal Sin-Fein een
programma van hervormingen ten uitvoer
brengen en al het mogelijke doen, opdat
Ierland zich economisch zelf kan be
druipen.
De meerderheid der Ieren zijn republi-
keinsch in hun hart. Engeland heeft ze ge-
intimideerd door aanhoudend te beweren
dat volhouden van de worsteling een ver
nietigingsoorlog beteekende. Het volk weet
dat zijn streven 't traditioneele streven is
der natie, welke aan zeven eeuwen van
tyrannie weerstand heeft geboden; het
staat vast, dat bet ten slotte zal over
winnen.
President Wilson had gelijk mot te zeg
gen, dat het zelfbeschikkingsrecht der vol
keren (,zelf determination") geen leege
phrase is; het is een factor, die de staats
lieden in het vervolg niet meer zonder
groot gevaar zullen kunnen negecren.
Pslen.
Hel einde der slaking verwacht.
De stand van de staking te Lodz blijft
stationnair. Vrijdag komt de minister van
Arbeid, Darofski om te trachten de sta
king door onderhandeling tusschen fabri
kanten en werklieden ten einde te brengen
Do voorbereidende besprekingen doen de
hoop levendig worden, dat de opheffing
der staking nabij is.
Overal is bet kalm.
Rusland.
Cholera in de Oekraïne.
Volgens mede&celing van de Russische
griens is de Aziatische cholera in verschil
lende gedeelten van Zuid-Oekraine uitge
broken.
Gezien bet gemis aan de n-oodige ge
zondheidsmaatregelen is men bevreesd,
dat de epidemie zich zal uitbreiden.
Portugal.
Dreigends kabinetscrisis.
In de Portugeesche Kamer heeft zich een
heftig incident voorgedaan.
De minister van oorlog had n.l. aan het
Kamerlid kapitein Maia een arrest van
dertig dagen opgelegd wegens inbreuk op
dc militaire discipline en aan de Kamer
verzocht de immuniteit, die de kapitein als
Kamerlid genoot, op to heffen, opdat aan
het vonnis uitvoering zou kunnen worden
gegeven. Partijpolitieke kwesties gaven aan
de kwestie een scherp karakter. Kolonel
Freiria, de minister van oorlog, trad af en
in de Kamer ontstonden zulke tooneeleu,
dat de president (premier. Red.) het
Huis verliet, zich verder schuil hield en
later zijn voornomen te kennen gaf om het
politieke leven vaarweg te zeggen. Lijdt de
regeering in deze kwestie de nederlaag, dan
ontstaat er voor haar een onaangename
positie met het oog op de omstandigheid,
dat de volgende maand de presidentieele
verkiezingscampagne begint. De royalisten
hebben intusschen hun voornemen te ken
nen gegeven om vóór de regeering te
stemmen, omdat de kwestie de militaire
discipline raakt.
Mexico
Het doodschieten van generaal Villa.
Met militair© eer
begraven.
Volgens een officieel bericht werd Villa
gedood in oen hinderlaag bij Parral, sa
men met Trillo en drie leden van zijn es
corte. Het eerste bericht, dat Villa gedood
zou zijn door Trilol, is onjuist.
President Gbregon beeft last gegeven,
dat Villa mot militaire eer zal worden be
graven.
BINNENLAND
De Brcekhuijs-Obligaties.
De premie-leening der,
Zuid-Ned. Crodietbank
stopgezet.
Naar wij vernemen, beeft de aandeel
houdersvergadering der Zuid-Ned. Grediet-
bank besloten naar aanleiding van het in
grijpen der justitie de uitgifte der premie-
leening stop te zetten en den agenten op
dracht te geven de betaalde bedragen te
restitueeren.
Da landarbeidersstaking te Cude-Tcnge
geëindigd.
Do landarbeidersslaking te Oude-Tonge
is opgeheven. De loonsverlaging-is voor de
arbeiders tot 15, voor de knechts tot 10
pCt. teruggebracht. De emolumenten wor
den doorbetaald. Er zal geen rancune wox*-
den genomen, terwijl de winterloonen ook
in het contract zijn opgenomen.
Rijksambtenaren bij herhalingsoefeningen.
Naar aan de „Msbd." wordt medege
deeld, kan zeer spoedig het tot stand ko
men van een nieuwe regeling van het ge
lijktijdig genot van burgerlijke en militaire
bclooning worden tegemoet gezien, waarbij
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Hel antwoord van Engeland aan
Duitschland. Een politieke rede van Poin-<
caré.
De onlusten te Breslau.
Hevige hitte in Marokko.
BINNENLAND.
Jaarvergadering van den R.-K. 'Sand
van Overheidspersoneel „St. Paulus".
OMGEVING.
Ernstig auto-ongeluk aan ^Je Postbrug
onder Sassenheim.
aan rijksambtenaren tijdens herhalingsj
oefeningen behoud van hun burgerlijk sa
laris naast de militaire inkomsten verzen
kerd zal zijn, te rekenen van 1 Jan. 1923.
Centraal Huldigings-Comitc.
Gemeld wordt: Heden vergaderde te
Utrecht het Centraal Huldigings-Gomilé
van de Nationale Betooging op 6 Septem
ber a.s. te Amsterdam, met afgevaardig
den van de 13 sub-comité's en de groot©
Landelijke Organisaties uit het geheel©
land.
Op die vergaderingen werden de laatst©
punten van de organisatie besproken en
vastgelegd.
Reeds kan worden medegedeeld, dat het
slagen dezer belooging volledig is verze
kerd.
Nadere bijzonderheden zullen worden
meegedeeld.
Ds chauffeursstaking tc Amsterdam.
De chaufr-Ti-s van het kleinbedrijf, de
A. M. A., die Zaterdagmiddag het werk
neerlegden, omdat de directeur weigerde
den door bon gestelden looneisch in te
willigen, hebben gistermiddag het werk
weer hervat. Do gevraagde 100 pet. loons-
verhooging, die door de andc-re patroons
in het kleinbedrijf werd toegestaan, is
door de chauffeurs bij de A. M. A. niet
verkregen. Men kwam echter overeen, dat:
de chauffeurs een dag van do week voor
eigen rekening mogen rijden. De staking:
bij de groote ondernemingen duurt onge-<
wijzigd voort en een spoedige verandering
van den toestand valt niet te verwachten.
Het Friesch dagblad.
De „N. R. Crt." meldt, dat wegens finan-
cieele moeilijkheden, het Friesch Dagblad",
uitgave van de N. V. „De Motor" te Sneek,
met ingang van Zaterdag a.s. niet meer
zal verschijnen.
Het blad zelf zegt over zija verdwijnen
nog niets, zoodat nog aan onjuistheid van
het bericht gedacht kan worden. Want
jammer zou het zijn, als dit frisch-geredi-
geerde anti-revolutionnaire orgaan zou
verdwijnen. Meermalen hebben, we in onze
Perskroniek de pittige, geestige stukjes van
het blad geciteerd. En tegenover de Katho
lieken nam het orgaan steeds een royaal
en ruim standpunt in; den anti-papisten
werd verscheidene koeren flink de waar-i
heid gezegd om hun onzinnig drijven.
Helaas schijnt het anti-revolutionnaire
publiek haar eigen pers al even weinig
steun te schenken, als den Katholieken
bladen van bun geestverwanten meestal
ton deel valt. „Centr."
27 Juli.
Onder hot artikel „27 Juli" in ons num
mer van Zaterdag, is weggevallen do
naam van de schrijfster: Mevr. Alberlino
SteenhoffSmulders.
Aan den directeur der N. V.' Verzeke
ringsbank „Kosmos" is op diens verzoek!
eervol ontslag verleend, terwijl in diens
plaats is benoemd de beer Calkoen, to
Baarn.
Lasisi" esa Tuinbouw
Mond- en klauwzeer.
Stand van het mond- en klauwzeer in
Nederland gedurende do weck van 8 15
Juli.
Provinciën:
Gelderland
Utrecht
Noord-Holland
Zuid-Holland
Limburg
Aantal
Veebeslagen Gemeenten
2 1
3
POSTDUIVEN.
Pcstduivenvereeniging „Warmundc"
Uitslag Wedvlucht gehouden met jong©
duiven op Zondag 22 Juli vanaf Lier.
(België) Losgelaten om 8 uur is de aan-*
komst als volgt:
le Wertel 9 uur 4-S min 46 sec.; -o ofl
