I aargang.
VRIJDAG 19 JULI 1923
No. 4198
1/
DeABONNEMENTSPRIJSbodraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week £2.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 6 2.00 per kwartaal.
Franco per post 8 2.05 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit biad verschijnt eiken dag nitgezonderd Zon- en Feestdagen 1.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. iL
fea£-HMrjgSg
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewono advertentlön 30 een! por rsgeV
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. n
KSelna advorienliën, van ten hoogste 30 woorden, waarïa
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop ea verkoop 8 0.50.
Dit nummep foesïaat u:8 iwes
bladen.
BUITENLAND
De bezetting van het Roergebied
De verklaring van Baldwin.
Engeland zal Berlijn
antwoo rden.
Onder enorme belangstelling legde gis
ter in het Lagerhuis de Engelsche premier
Baldwin de met spanning verwachte re-
reegingsverklaring af.
Daarin zeide hij o.m. het volgende:
"Wij zijn even vastbesloten als een van
onze andere geallieerden, dat Duitschland
schadeloosstelling zal betalen voor de
verwoestingen in den grooten oorlog aan
gericht en wel tot de volste mate van zijn
vermogen. Dienaangaande hebben wij
nimmer gewankeld en ik geloof niet, dat
het Britsche volk te dezen opzichte ooit
sal wankelen.
Wij beseffen evenwel 1 als een zaken-
drijvende natie dat wij niet zullen sla
gen wanneer men meer betaling van
Duitschland verlangt dan binnen zijn ver
mogen ligt. Wij en onze geallieerde zou
den daardoor het meeste nadeel komen te
lijden en wij zijn vast overtuigd, dat me
thodes, welke slechts kunnen leiden tot
ruïneering van Duitschland, noodlottig
zullen zijn voor Groot-Britlannië, voor
onze geallieerden en voor geheel Europa.
Veel van de gevolgen van de Ruhrbezet-
ting, welke wij voorspelden, doen zich al
lengs voor. De geallieerden ontvangen
thans minder schadeloosstelling dan voor
dien en wat zij ontvangen wordt afgedwon
gen ten koste van een toenemende ont
wrichting van het Duitscho economische
stelsel, hetwelk waarschijnlijk met alge-
heelen ondergang wordt bedreigd. De
Fransche en Belgische regeeringen verze
kerden ons, dat haar ecnig doel was door
de bezetting van liet Ruhrgebied de beta
ling van de schadeloosstelling te verzeke
ren. Indien dat zoo is, dan betreft het ver
schil tusschen ons veel meer de methode
dan het doel, maar wij zijn overtuigd, dat
eea oneindig voortduren van den tegen-
woordigen stand van zaken het grootst
mogelijke gevaar oplevert. Duitschland
schijnt snel af te drijven naar een econo
misch en chaos, welke zou kunnen worden
gevolgd door een sociale en industrieele
ruïneering. De plaatselijke bevolking lijdt
in vele gevallen ernstig er onder en er
heerscht oprechte bezorgdheid voor ge
brek aan levensmiddelen. De toestand treft
echter niet alleen Duitschland. Naar mate
het productievermogen van dit land wordt
uitgeput, zal het herstel van zijn crediet
en ook de betaling van zijn schuld steeds
verder in het verschiet komen te liggen.
Ieder land in Europa moet boeten voor
dez°n stand van zaken.
Het eene land betaalt den prijs door een
gestadig dalen der geld- en wisselkoersen,
het andere door het afnemen van don han
del. Weer andere landen dpor toeneming
der werkloosheid.
Het is niet te veel gezegd, dat het her
stel van de wereld gevaar loopt en dat de
vrede, waarvoor men zich zooveel opof
feringen getroostte, op het spel staat. Het
is onder deze omstandigheden, dat de
Britsche regeering meer en meer de nood
zakelijkheid van actie ging inzien. Het
voeren van vriendschappelijke besprekin
gen, hoe nuttig deze ook moge zijn, blijkt
niet in alle gevallen tot positieve resulta
ten te kunnen leiden. Het wordt duidelij
ker, dat de houding van de voornaamste
betrokken mogendheden helderder gedi-
finieerd dient te worden en indien de toe
stand in de voorgaande uiteenzettng juist
werd geschetst, dan kan deze niet met
rust worden gelaten totdat hij zichzelf her
stolt. Ik geloof, dat er algemeene instem
ming zal zijn met de volgende voorstellen
dat de periode van conflicten moet wor
den beëindigd:
da de eindelooze bezetting van gebied
Tan het e<me land door een ander land in
vreSostijd een zeldzaam en betreurens
waardig verschijnsel is, waaraan zoo spoe
dig mogelijk een eervol einde dient te wor
den gemaakt.
da' de schuldenaar niet alleen moet
worden opgevorderd tot voldoening van
rijn schuld, maar ook in staat moet wor
den gesteld deze schuld te kunnen vol
doen;
dat dit betalingsvermogen, indien er
twijfel daaromtrent bestaat,, getoetst en
vastgesteld dient te worden;
dat verdere pogingen dienen te worden
gedaan om deze doeleinden te bereiken.
Re vrede kan niet zonder meer worden
verworven; het herstel moet verzekerd
worden vóór en aleer er een op]
wordt gevonden voor de drie groote
ties:
L de betaling van de schadeloosstelling;
2. de oplossing van do kwestie der in-
tergeallieerde schulden;
Europa V€rze^erill° van cen gepacificeerd
Wat zijn de stappen, welke naar onze
meening moeten worden gedaan?
De Duitsche nota van 7 Juni j.l. welke
het antwoord was op een vingerwijzing
aan het adres van de Duitsche regeering
stelde voor een onderzoek naar Duitsch-
land's betalingsvermogen door een onpar
tijdig lichaam, vereenigd met een verbin
tenis tot betaling van de bedragen, welke
op de voorgestelde wijze zouden worden
vastgesteld. Verder bood de Duitsche nota
eenige concrete waarborgen aan.
Wij zijn niet van meening, dat de Duit
sche voorstellen tenzij deze geheel on
voldoende zijn moeten worden geïgno
reerd en wij kannen er niet mede instem
men, dat een schriftelijke gedachten wisse
ling van zoodanigen aard omtrent aange
legenheden, welke de belangen van allen
raken, geheel eenzijdig moet zijn of dat
voorstellen, welke de kiemen van een mo
gelijke oplossing kunnen bevatten, met
onverschilligheid moeten worden be
schouwd. Wij zijn van meening, dat deze
voorstellen onderzocht dienen to worden
ten einde te ontdekken of zij kans op voor
uitgang bieden.
Begrijpende, dat de Fransche en Belgi
sche regeeringen niet geneigd zijn het
initiatief te nemen voor een antwoord op
deze nota ofschoon wij zulk een ini
tiatief met vreugde zouden hebben be
groet hebben wij aan de regeeringen
van Frankrijk en België en ook aan de
Italiaansche regeering medegedeeld, dat
wij zelf bereid zijn de verantwoordelijk
heid te aanvaarden voor het ontwerpen
van een antwoord. Vasthoudende aan
onze meening, bij de jongste gelegenheid
te Parijs geuit, omtrent een vereenigd op
treden dan wel een afzonderlijk of geïso
leerd optreden, zullen wij dit ontwerp-ant
woord met de minst mogelijk vertraging
mededeelen aan onze geallieerden te hun
ner beoordeeling en voor het maken van
opmerkingen. Wij koesteren de hoop, in
staat te zullen zijn met hen tot overeen
stemming te komen nopens de termen van
bet antwoord.
De Ver. Staten en het Ruhreonfiict.
De autoriteiten aan de departement van
Staat blijven een strikt stilzwijgen bewa
ren betreffende de jongste ontwikkeling
der gebeurtenissen in Europa, in verband
met de Ruhr-kwestie. Voor zoover tot nu
toe is vernomen, is er geen wijziging ge
komen in de positie van de Ver. Staten,
/sedert den dag dat de secretaris van Staat,
Hughes, voorstelde een conferentie van
economen te laten houden tot het onder
zoek van de Duitsche hulpmiddelen. Bij
die gelegenheid had Hughese geen deel
neming aan hulpmaatregelen door de
Amer. regeering in het uitzicht gesteld
doch enkel laten verstaan, dat er van
Amerikaanschen particulieren kant hulp
zou kimnen komen.
De jon jste maatregelen der bezetters.
Verscherpte staat van
beleg te Duisburg.
Te Duisburg is volgens een radiogram
uit Berlijn de verscherpte staat van beleg
afgekondigd wegens het feit, dat een Bel
gische patrouille zou zijn uitgescholden.
Na 8 uur 's avonds mag niemand zich
meer aan het venster vertoonen.
De fabrieken van Tkijssen
ontruimd.
Een der bladen verneemtu it Mülheim,
dat de fabrieken van Thyssen weder zijn
ontruimd. Het werk is hervat.
Ce conferentie te Lausanne.
Een incident.
De besprekingen afgebroken.
Met het oog op de onverzoenlijkheid
der Turken hebben de geallieerden de be
sprekingen tot nader order afgebroken
en de zittingzaal verlaten.
Het incident ontstond bij de bespreking
van twee verschillende kwesties, waarbij
een geheel nieuwe, n.l. die betreffende de
ontruiming van de Turksche wateren (bij
Konstantinopel en de Dardanellen) door
do geallieerde oorlogsschepen.
België.
Het Gulden sporenfeest.
Woensdagavond heeft de bevolking van
Antwerpen het Gulden Sporenfeest met
geestdrift gevierd. Op den toren der hoofd
kerk was de Belgische vlag geheschen en
aan den gtjvel van het stadhuis wapperde
naast de Belgische en Antwerpsche kleu
ren de Vlaamsche Leeuwenvlag. Ook had
den talrijke particulieren hun woningen
met Belgische of Vlaamsche vlaggen ver
sierd, terwijl aan den gevel van het pro
vinciaal gebouw tegen het besluit van
den provincieraad in .de Belgische en
niet de Vlaamsche vlag was geheschen.
Onder het spelen van den beiaard en het
luiden van Garolur, de Antwerpsche tri-
omfklok, werden twee optochten gevormd.
In den stoet der gematigde Vlamingen
stapten talrijke Antwerpsche vereenigin-
gen en muziekkorpsen, terwijl ook de
historische Leeuwenstandaard er in werd,
medegedragen. In optocht werd door de
stad naar de Warande gemarcheerd, waar
Vlaamsche liederen werden gespeeld en
gezongen, Vóór het vertrek van den stoet
was het comité voor de sporenviering ten
stadhuize ontvangen geworden. Het feest
werd besloten met illuminatie en vuur
werk.
Ook het Vlaamsche Front, de partij van
de Vlaamsche nationalisten, herdacht den
Sporenslag als Vlaamsch-nationaal uit
gangspunt met een flink geslaagde betoo
ging voor amnestie en zelfbestuur. In an
dere Vlaamsche steden hadden uitvoerin
gen van Vlaamsche liederen plaats. Te
Brussel werd na afloop van een herden
kingsvergadering in den lyrischen schouw
burg spontaan een optocht gevormd, die
in tegenstelling met vorige jaren, door de
politie niet werd uiteengedreven en on
gehinderd de Groote Markt kon bereiken.
Relletjes te Brussel.
Te Brussel hadden de gewono relletjes
plaats, die zich telkens voordoen, wan
neer de Vlamingen op straat manifestee
ren. Er werd heel wat door do Brusselsche
Belgen gescholden. Toen hun voorraad
scheldwoorden was uitgeput, begonnen zij
het nieuwe Belgische volkslied, de „Mar-
sailliaise" te zingen.
In het „Vlaamsche huis" op de Groote
Harkt was aan een venster het portret
van dr. Borms uitgestald met als eenig
opschrift het woord „amnestie".
Bulgarije.
De communisten zijn „te lauw" volgens
Moskou.
Naar verluidt, heeft de Derde Interna
tionale (van Moskou) de betrekkingen met
de Bulgaarsche communistische partij af
gebroken. Het schijnt, dat de Bulgaar
sche communistische partij bij den jong-
sten staatsgreep, volgens de meening der
leiders van de Derde Internationale, niet
krachtig genoeg is opgetreden.
Men denkt, nu, dat do Bulgaarsche com
munistische partij - - ion einde zich te
„rehabiliteeren"! wellicht tegen de
nieuwe Bulgaarsche regeering geweldda
dig zal gaan optreden. De regeering houdt
daarmee althans rekening en is op alle
gebeurlijkheden voorbereid.
Italië.
Het aftreden van Siurzo.
Een commentaar van de
„Osservator e".
In een bespreking van het aftreden van
Don Sturzo zegt de „Osservatore Romano"
dat de redenen, waarmede Don Sturzo met
edele loyaliteit zijn besluit rechtvaardig-
digde, n.l. het welzijn van Kerk en partij
zijn persoon van katholiek en priester
eeren.
De „Osservatore Romano" voegt er aan
toe, dat zijn besluit de verwachtingen ver
sterkt van allen, die oprecht het welzijn
van Italië wenschen, n.l. dat deze daad
van belangeloosheid van -Don Sturzo en
de edele motieven, welke hem inspireer
den, er toe kunnen bijdragen om de zoo
vurig begeerde pacificatie der geesten te
verwezenlijken.
De persvrijheid.
Mussolini heeft ln den ministerraad
medegedeeld, dat hij van plan is streng
op te treden tegen de misbruiken en de
overdrijvingen van de persvrijheid, die
uitgeopfend wordt ten nadeel© van Italië,
het fascisme, den koning en zelfs de be
vriende naties.
Turkije
Aanmatigend optreden der Turken.
Een achttal inwoners, die door de Brit
sche autoriteiten waren ontslagen, zijn
gisteren door de Turken gearresteerd. In
antwoord op een Britsch protest dienaan
gaande, heeft Adnan Beij verklaard, dat
de Turksche regeering heeft besloten alle
inwoners, die den Engelschen op de een
of andere wijze van dienst zijn geweest,
uit te wijzen- Door deze bedreiging wor
den duizenden Grieken en Armeniërs ge
troffen. Op deze wijze wordt den Brit-
schen autoriteiten een zware verantwoor
delijkheid voor de veiligheid van deze
personen opgedragen.
Egypte.
Een snmenzweerdersbende gearresteerd
De politie heeft een bende z.g. samen
zweerders gearresteerd, bestaande uit in
land sche tramweglieden, die het doel ge
had zouden hebben, den directeur en an
dere hooggeplaatste ambtenaren van de
Tramwegmaatschappij te vermoorden, in
dien zij de looneischen der tramweglieden
niet zouden inwilligen. Vijftien leden der
bende werden gisteravond, toen zij reeds
te bed lagen, gearresteerd. De politie
legde de hand op opruiende geschriften.
ügfiiienla Berichten
Ernstige spoorwegramp in Roemenië.
64 personen gedood.
Naar de bladen melden heeft bij Klau-
senburg een ernstige spoorwegramp plaats
gevonden. Van de reizigers werden 64 ge
dood. Nadere bijzonderheden ontbreken
nog.
Vreeselijke ramp in Galicië.
De lage wraak van twee
ontslagen autobus-
chauffeurs.
De „TJllsteindienst" meldt uit Krakau:
Gisteren had niet ver van Zakopane
(Galicië) een ernstig ongeluk plaats. Een
autobus, waarin een vijftiental passagiers
gezeten was, viel van een 8 Meter hoogei*
dijk naar beneden, nabij het gebouw van
de Bialka Club. Vier personen werden ge
dood, vier zwaar en zeven licht gewond.
Naar verluidt, zou het ongeluk te wijten
zijn aan een wraakoefening van twee ont
slagen chauffeurs van den auto-bus-dienst
De beide chauffeurs zijn in hechtenis ge
nomen.
Overstrooming in Buenos Aires.
Ten gevolge van hevigen regenval in den
bovenloop van de Platarivier en de Ria-
chuelo-rivier zijn de aan de rivier gelegen
gedeelten van Buenos-Aires overstroomd.
Het water staat er drio k vier voet hoog.
DE HITTEGOLF.
Ongeveer 50 personen door de
hitte bezweken.
De hittegolf, welke sinds de vorige
week over ons land is gekomen, heeft
reeds een groot aantal slachtoffers ge-
eischt. Volgens door ons verzamelde be
trouwbare gegevens, zijn tot nu toe onge
veer 50 personen in ons land als direct
gevolg van de hitte overleden. Hieronder
is niet begrepen het groot aantal men-
schenlevens, dat door verdrinking is ver
loren gegaan. Ook deze sterfgevallen zijn
een indirect gevolg van de hitte.
Als een bijzonderheid valt op te mer
ken, dat de meeste slachtoffers ten ge
volge van de hitte personen zijn van
middelharen leeftijd, het meerendeel der
slachtoffers door verdrinking zijn jeug
dige personen tusschen 12 en 20 jaar.
Het regeeringsjubileum van de Koningin.
Dezer dagen is gereed gekomen het
standbeeld van de Koningin, dat te Para
maribo zal worden geplaatst, en ter gele
genheid van het regeeringsjubileum door
een huldigingscomitó uit Suriname in Ne
derland is besteld. De heer A. G. v. Loon,
de beeldhouwer van het marine-monument
in Den Helder en het Frans Narebout-
monument te Vlissingen, heeft van ge
noemd comité (waarvan de gouverneur
van Suriname voorzitter en gep. luitenant
Jager gemachtigde in Nederland is) een
opdracht gekregen, die hij zeer tot ge
noegen van het comité heeft uitgevoerd.
Het beeld is gehouwen uit Oberkirchner
zandsteen en heeft een hoogte van 3.10 M.
Het wordt geplaatst op een voetstuk van
2.60 M. Het beeld stelt H. M. voor in
staande houding, in de rechterhand heeft,
zij de scepter, met de linker houdt zij den
koninklijken mantel terug. H. M. draagt
een diadeem in het haar.
Burgemeester Patijn en oud-gouverneur
Staal hebben reeds van hun belangstel
ling doen blijken. Baron Van Geen en de
heer Deutman, hoffotograaf, hebben bij
den arbeid hun medewerking verleend.
Onder leiding van den ontwerper is het
houwen van het beeld in de zandsteen ver
richt door den practizijn-beeldhouwer Ni
co de Bruin.
Het burgemeesterschap van Rotterdam.
Volgens de Zwolsche Ct. heeft de regee
ring mr. H. van der Vegte, G.-H. lid van
Gedeputeerde Staten van Overijssel, bij
herhaling doch te vergeefs, verzocht zich
beschikbaar te stellen voor de betrekking
van burgemeester van Rotterdam.
Rapport der Commissie-Barge.
Het rapport der Gommissie-Barge ns
aan den bondsvoorzitter, baron van Wijn
bergen, overhandigd. Het wordt nu aan
de leden van het Bouds bestuur rondge
zonden.
Herclassificatie.
De Nederlandsche R. K. Bond van
Spoor- en Tramwegpersoneel „St. Rapha
el" belegt op Zondag 15 Juli te Amster
dam, Breda en Nijmegen en op Zondag 22
Juli te Maastricht en Zwolle groote ver
gaderingen, waar besproken zullen wor
den de plannen van de Directie der Ne
derlandsche Spoorwegen inzake de wijzi
gingen van den standplaatsaftrek.
HET VOORNAAMSTE HIEUWS.
BUITENLAND.
De regeeringsverklaring van Baldwin
Samenwerking met Frankrijk gewenscht
Engeland neemt op zich Berlijn te ant
woorden.
Een incident op de conferentie te Lau
sanne.
Spoorwegongeluk In Roemenië. 64 doo«
den.
BINNENLAND.
De warmte heeft ook wederom <n onze
omgeving slachtoffers gemaakt (Zie <de
rubriek „Uit de Omgeving".
In het gehesle land ongeveer 50 cloo-
den.
De Eerste Kamer heeft het Hanzebank-
wetjo goedgekeurd.
De Eerste Kamer en de strijkgelden.
Affiche „Herwonnen Levenskracht"
Voor den „Zonnedag", dien „Herwon
nen Levenskracht" in deze maand door
het geheele land organiseert, ontwierp
Mathieu Wiegman een affiche, dat de
„Zonneweelde" in beeld brengt.
Het affiche, dat in twee uitvoeringen
bestaat, waarvan het grootsto in zwart en
goud, voor straatreclame bestemd is, ter
wijl het kleinere, kleurenrijke voor win
kels en lokalen geschikt is,
Dc fractieleiders van den Haagse he
gemeenteraad hebben vergaderd en over
eenstemming verkregen omtrent de sa
menstelling van het college van B. en W.
Dit zal er, voor wat de partijen betreft,
uitzien zooals vóór de verkiezingen en be-
slaanuitde heeren Drees en Vrijen hoek
van de S. D. A. P., mr. de "Wilde (A.R.),
v. Vuuren (R.K.), c-n v. d. Meuleh - (V.B.)
UIT PEKS
DE STRIJKGELDEN BEHOUDEN.
Uit het Kameroverzicht van De Nieu
we Rottrd. Grt. van hedenmorgen.
De strijkgelden blijven behoud en.
maar eveneens allerlei andere premiën,
tegemoetkomingen en fooien, welke bij
openbare verkoopingen en verpachtingen
aan de orde van den dag zijn. Het wets
ontwerp toch, dat aan dit alles een eind
moest maken en dit ook stellig zou heb
ben gedaan, als niet het strijkgeld met
de „Wijnkoop" en al die andere dingen
in één adem ware genoemd, is met 29
tegen 5 stema en door de Eerste Kamer
verworpen. Alleen de vrijzinnig-democra
ten (op één na) en sociaal-democraten,
die bij deze gelegenheid aangevoerd wer
den door den heer Westerdijk, vielen mi
nister Heemskerk bij. De opposanten ech
ten waren verre in de meerderheid. Na
de Christelijk-Historische hestrijdera
kwamen heden ook nog verschillende anti
revolutionairen en Katholieken in het ge
weer, terwijl de vertegenwoordiger van
den Vrijheidsbond eveneens in lit op
zicht voor behoud van den bestaan den toe
stand was. Had mr. Smeenge een ander"?
houding aangenomen, dan zou iimn
het merkwaardige feit beloefd hebben,
de ganscho /rechterzijde tegenover cc
anti-revolutionair minister, gerugsteund
door de gansche linkerzijde stond. Ak
men het argument van sommige critici
mag aanvaard en het verbod van de uit-
keering van strijkgelden bovenal als een
„vrijheidsbeperking" moet beschouwen, is
de houding der verschillende partijen nog
niet zoo onverklaarbaar. Hierbij dient
echter aangeteekend te worden, dat prof.
Van Embden dat strijkgeld ook wel zon
hebben willen behouden en zelfs te ver
geefs van minister Heemskerk de toezeg
ging trachtte los te krijgen, dat deze met
een desbetreffende novelle zou komen.
(Vermomd recht van amendement
Land- en Tuinbouw
Alg. Vereeniging voor Bloembollencultuur
Internationale Voorjaars
tentoonstelling in 192 3.
In het verslag van een hoofdbestuur»-
vergadering van de Alg. Vereeniging voof
Bloembollencultuur lezen wij:
Besloten wordt een adres tot den Minis
ter van Waterstaat te richten waarin cup
behoud van de stoomtram HaarlemAll*
maar wordt aangedrongen, daar het be
houd van dit verkeersmiddel o.m. van be
lang moet worden geacht voor het vee
voer van de bloembollen van de streek bo
noorden Haarlem naar de zuidelijker ge
legen plaatsen.
In zake de tentoonstelling 1925 worde#
de door de hoofdcommissie ingediende'
voorstellingen aangenomen. In beginsel
wordt derhalve besloten tot hot houden
