14e Jaargang.
WOENSDAG 4 JULI 1923
No. 4188
3e£cidAe4i&6coi/Ya/nt
DeABONNEMENTSPRIJShetiraagi b!J vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.05 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cL, met Geïllustreerd
Zondagsblad O ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon* en Feestdagen L
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. SL
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewon, advertentlön 30 cent por regob
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van bet tarief berekend. s
Kleine adverlant'ên, ven ten boogste 30 woorden, waaria
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, bunr en ver
buur, koop en verkoop IO.50.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
Zondagsblad.
De administratie herinnert cr aan dat
het abonnementsgeld ad 50 cent 3e kwar
taal op het Zondagsblad heden moet wor
den betaald.
De bezetting van liet Roergebied
De spanning tusschcn Frankrijk en
Engeland.
De Franscke minister
raad b i j e e n.
De Fransche bladen doen moeite om de
ïenuwachtigheid te verklaren, welke in
ie Engelscho bladen tot uiting komt in
verband met de artikelen in de „Obser
ver" en „Daily Mail". Volgens de Parijsche
bladen spruit deze nervositeit voort uit de
vrees, welke in Engeland wordt gekoes
terd, dat Duitschland geheel zal ineen
storten. De toon der rechtsche bladen is
evenwel zeer scherp tegenover Engeland.
Men gelooft, dat de ministerraad, wel
ke gistermorgen op het Elyséo is bijeen
geroepen onder voorzitterschap van Mil-
lerand van het grootste belang zal zijn.
Poincaró zal een- volledige uiteenzetting
geven van de instructies, die aan den
Franschen gezant te Londen zijn verstrekt
en die niet minder dan veertig pagina's
beslaan.
Het Belgische antwoord op da
Britsche vragenlijst.
De Minister van Buitenlandsche Zaken
heeft den Belgischen gezant te Londen gis
ter opgedragen het antwoord van België
op de Britsche vragenlijst betreffende do
Ruhr aan Curzon ter hand te stellen. En
geland had in die lijst o.a. deze vragen
opgenomen: wat verstaat de Belgische re
geering onder lijdelijk verzet en welk ge
zag zou er in de Ruhr ingesteld worden
indien dat verzet ophield?
Ten opzichte van deze twee punten is
het antwoord van België gelijkluidend
aan dat van Frankrijk. Frankrijk houdt
zich in zijn antwoord nog met andere
punten bezig.
In het 'Belgische antwoord wordt ge
zegd, dat België onder „een eind maken
aan het lijdelijk verzet" verstaat, dat alle
voorschriften van de Duitsche regeering
aan de bevolking, alle uit keeringen tot het
ondersteunen van stakingen ingetrokken
zullen worden en dat de regeering de be
volking zal uitnoodigen den geregelden
arbeid te hervatten. Aan den uitvoer der
producten mag geen belemmering in den
weg gelegd worden. De Duitsche regeering
moet de noodige maatregelen nemen om
de veiligheid van de Belgen in de Ruhr
te verzekeren. 'Wanneer Duitschland zich
ten opzichte van deze punten formeel ver
bindt, zal de bezetting beperkt worden en
de troepen zullen teruggebracht worden,
tot het strikt noodzakelijke om in de be
hoeften aan veiligheid van het Belgische
personeel in het Ruhr-gebied te voorzien
De bomaanslag in den trein.
Te Krefeld zijn gisteren de lijken der
omgekomenen onder veel plechtigheden
naar het station gebracht. Alle openbare
instellingen moesten gesloten zijn. Per
specialen trein werden de soldaten gister
avond om acht uur aan het Noordersta
tion te Brussel arriveerde. Verscheidene
autoriteiten waren ter begroeting aanwe
zig. Heden zouden de verongelukte solda
ten naar him woonplaatsen worden door
gezonden.
Gemeld wordt, dat twee andere Belgi
sche soldaten, die bij den bomaanslag
werden gewond, in den loop van den dag
zijn overleden.
De bezettende overheden hebben de stad
Duisburg een boete opgelegd van 30 mil
liard Mark.
De levensmiddelenvoorziening in gevaar.
De moeilijkheden in het Ruhrgebied
wat betreft de levensmiddelen voorziening
nemen met den dag toe. Was de stagnatie
reeds groot in verband met de beperken
de verkeersmaatregelen, de chaos wordt
nog erger door de moeilijkheden in het
plaatselijk verkeer; wat grootendeels de
schuld van de Duitsehers zelf is, daar zij
weigeren om met de Fransche treinen
mede te rijden. Veel verkeer heeft welis
waar met vrachtauto's plaats, doch door
de paspoorten- en verkeersmaatregelen wor
den de auto's soms een 24 uur vastgehou-
den.De distributie van melk en versche
groenten is dan ook practisch uitgesloten.
Tenslotte is Duisburg 't centrum van den lo-
Vensmiddelentoevoer extra geïsoleerd. Sui
koffie en olie zijn. uit de markt ver
dwenen. De suikerprijs bedraagt 70.000
Mark per centenaar tegen 40.000 Mark te
Berlijn.
België.
Het regecringsprogram van het
nieuwe Kabinet.
Eerste Minister Theunis heeft in den
loop der kamerzitting van gisternamiddag
de regeeringsverklairng voorgelezen, die
hoofdzakelijk handelt over de leger-, de
hoogeschool- en de hers telkwes lie.
Het logervraagstuk.
Het militair regiem van het land moet
vastgesteld worden, rekening houdende
met de technische noodwendigheden van
onderrichting van het leger en ook met de
nationale behoefte in onderrichte effectie
ven. Dit doel zal bereikt worden door de
aanneming van het huidiig ontwerp, aan
de beraadslaging van het parlement on
derworpen en gewijzigd door de vaststel
ling ter zake van den diensttijd op twaalf
maanden en op dertien maanden voor de
tchnische en bereden wapens. Een ver
meerdering van den diensttijd van twee
maanden zal aangenomen worden, zoo
lang do buitengewone dwangmaatregelen,
thans in Duitschland toegepast, zullen
moeten behouden blijven.
Ten einde den last in mannen en in geld
te verminderen zullen in vredestijd vrij
stellingen van dienst verleend worden, in
geval het ingelijfd effectief per militie
lichting de 49.500 manschappen zou over
treffen.
De Gents ch c universit ei t.
Daarna wordt vrij uitvoerig stilgestaan
bij de hoogeschool-kwestie. In dit verband
wordt o.m. gezegd: het ontwerp, dat aan
het parlement zal voorgelegd wórden,
voorziet, dat voortaan de studiën te Gent
in de beide talen zullen gedaan worden,
maar er zijn in de Vlaamsehe provinciën
twee categoriën studenten, waarvan de
eenen moer het Vlaamsch gebruiken, de
anderen het Fransch. Om de studiën voor
allen te vergemakkelijken en aller vrijheid
zooveel mogelijk te vrijwaren, laat men
hun de keus der taal, ten minste voor een
gedeelte hunner studiën.
Te dien einde is in de vier faculteiten
©en tweevoudig regiem ingesteld. Het
eene Vlaamsch, het andere Fransch. Het
eerste omvat twee derde Vlaamsehe en een
derde Fransche lessen, het tweede twee
derde Fransche en een derde Vlaamsehe
lessen. Slechts een derde van het onder
wijs zal in de beide talen gegeven worden,
wat toelaat de groote en bijna cmoverwinb.
moeilijkheden en nadeelen van een alge-
meene verdubbeling te vermijden en eene
rationeele inrichting van het hooger on
derwijs te Gent tot stand te brengen.
Dank zij het behoud van zeer talrijke
Fransche lessen blijft de nieuwe universi
teit toegankelijk voor de jongelingen, wier
gewone spreektaal het Fransch is. In de
vier faculteiten wordt het Vlaamsch on
derricht in het Fransch regiem slechts op
gelegd in de verhouding van het stipt
noodzakelijke tot de uitvoering van een
vrij beroep in het Vlaamsehe land:
Vlaamseh-sprekende en Fransck-spreken-
de studenten zullen dezelfde lessen volgen
en dezelfde leeraars hebben voor twee der
den ten minste hunner studiën.
De binn enlandsche politiek.
Vorder verklaarde Theunis, dat de hui
dige regeering vastbesloten is de alge-
meene politieke lijn van het vorig kabinet
te volgen, namelijk door binnen het land
arbeid en zuinigheid te bevorderen om het
financieel herstel des lands en daarmede
de handelsbalans te verbeteren.
D e h e r s te 1-p o 1 i t i e k.
Ten opzichte van het buitenland beoogt
de nieuwe regeering de handhaving van
België's kostbaarste vriendschapbetrekkrn-
gen en het in het werk stellen van al de
middelen, welke noodig zijn om de her
stelbetalingen te verkrijgen.
Zij zal met standvast!gdheid de pogin
gen voortze'fen, welke zij begonnen heeft
om onder de geallieerden een verstand
houding vast te leggen, welke do eindop
lossing van deze levenskwestie voor het
land slechts kan verhaasten.
Duitschland.
De dreigende staking te Berlijn.
Een ongunstige wendingj.
De onderhandelingen in de metaal
industrie, welke zich zoo goed lieten aan
zien, hebben plotseling een ongunstige
wending genomen.
De „Vorwarts" van gistermorgen moe
digde de arbeiders aan, niet te veel go-
duld te hebben en bet schijnt, dat deze
aanmoediging ingeslagen heeft.
Er loopen geruchten, dat do arbeiders-
vertegenwoordigers de verzekering hebben
gegeven, dal do staking hedenochtend zal
worden afgekondigd, indien hedennacht
niet alle eischen werden ingewilligd.
Engeland.
De staking der havenarbeiders
breidt zich uit.
De wilde gtaking .der bootwerkers Se
Hull, Grimsby, Cardiff en Bristol heeft
zich thans uitgebreid tot Londen en Til-
biry, waar duizenden bootwerkers 't werk
eveneens hebben neergelegd. Het werk
ligt stil op eenige schepen, die geladen
zijn met vruchten en andere aan bederf
onderhevige waar van het vasteland.
Latere berichten uit Huil melden, dat
de bootwerkers daar ter stede hun besluit
handhaven om het werk niet te hervat
ten. Het personeel der fruitkooplieden
ontlaadt de fruitzendingen.
Bulgarije.
Tegen de pornografie.
Strenge regeeringsmaat-
regelen.
De minister van binnenlandsche zaken,
Rakovsky, heeft een .scherp decreet uitge
vaardigd tegen het in den handel brengen
van pornografische geschriften.
In dit besluit wordt o.a. gezegd: „Het
is bekend, dat de verderfelijke literatuur
gedurende den oorlog de ziel der jeugd en
verdere lagen der bevolking zoo zeer ver
giftigd heeft, dat rcvolutionnaire uitbar
stingen te voorzien waren.
Naar mij uit officieele rapporten, die ik
ontving, blijkt, worden dergelijke produc
ten ook thans nog in stad en land, vooral
echter in Boedapest, verspreid.
Het is de taak der autoriteiten, met bij
zondere oplettendheid op de verspreiding
dezer geschriften toe te zien.
Daarom bepaal ik, dat de autoriteiten er
nauwlettend acht op zullen slaan, aan
wien zij verlof voor het verkoopen van
boeken geven. Bovendien kan slechts voor
zulke werken vergunning tot verkoop wor
den gegeven, die noch met den godsdienst
of de maatschappelijke orde in strijd zijn.
Om elk misbruik te voorkomen, moet
principieel vastgelegd worden, dat een
desbetreffende vergunning slechts aan be
trouwbare vereenigingen, corporaties of
ondernemingen mag gegeven worden of
slechts bij uitzondorir.aan particuliere
personen, wier betrouwbaarheid vaststaat
en die om andere re.denen daartoe aange
wezen zijn (oorlogsinvaliden enz.).
De vergunning mag niet langer dan
voor een jaar gegeven worden. In de ver
gunning, o"f in een bij de verermning ge
voegd register, moeten de titels der ver
schillende geschriften opgeteekend wor
den. Pleegt iemand een overtreding, dan
wordt de vermmning ingetrokken.
Tegen degenen die zonder verlof ge
schriften verkoopen, zullen de betreffende
autoriteiten zeer streng moeten optreden."
Turkije
De verkiezingen.
Naar uit Constantinopel gemeld wordt,
hebben de algemeeno verkiezingen in Tur
kije tot een bijna algemeene overwinning
van de candidaten der regeeringspartij ge
leid. De bijeenroeping der nieuwe Kamer
wordt in den loop van Juli verwacht.
Deze verkiezingsuitslag bevestigt de ver-
wahetingen, die men in Turkije koester
de, sinds Mustapha Kemal Pacha in Fe
bruari zijn „volkspartij" oprichtte en met
de hem eigen bekwaamheid en energie
sedert dien de organisatie dezer partij
versterkte.
Zijn partijprogram droeg een uitge
sproken democratisch karakter. Het begon
met den zin: „De staatsmacht behoort zon
der voorbehoud of beperking aan het
volk."
De tegenpartij beproefde, zij het ook in
voorzichtigen vorm, het sultanaat te her
stellen, of ten minste het khalifaat te ver
sterken. Dit stroven heeft echter, bij de
heerschende atmosfeer in het tegenwoor
dige Turkije, geen instemming gevonden.
Polen.
Spoorwegstaking.
Te Lembere en te Stanislas is een sta
king van arbeiders aan de spoorwegwerk-
plaatsen uitgebroken, die zeer gevaarlijk
is, aangezien het 'geheele spoorwegperso
neel zich solidair heeft verklaard. De toe
stand is zeer dreigend. De minister van
verkeerswezen zoekt te bemiddelen.-De oor
zaak van de staking is oen loonkwestie.
Het handelsverdrag met Tsjecho-Slowakije.
Men meldt uit Praag aan de N. R. Crt.":
De Senaat heeft de ratificeering van het
handelsverdrag met Nederland van de
agenda afgevoerd in verband met de in
Nederland daartegen geopperde bezwaren,
hoewel de commissies er voor waren.
Nader seint men:
Do bladen zijn ten aanzien van de ver
daging van de ratificatie van het handels
verdrag gereserveerd. Bohema spreekt van
een dréigenden handelsoorlog met Neder
land. De onafhankelijke Tribuna verdedigt
do verdaging en hoopt dat de Nederland-
sche industrie zich ondertusschen bezinnen
zal. Daartoe zal de draconische en gecom
pliceerde maatregel ten aanzien van de be
perking van den invoer van schoenwerk
helpen. Wat vandaag voor de schoenen
geldt, zal morgen een andere industrie ver
langen. Een dergelijke politiek van be
scherming voert zichzelf ad absurdum.
Kindertoeslag ingetrokken.
De „Rsb." meldt, dat volgens een be
sluit van den Minitserraad de kinderbij
slag van het Rijkspersoneel, dat bezol
digd wordt overeenkomstig den plaatse
lijken loonstandaard, met ingang van
deze week wordt ingehouden.
In de eerste plaats is hiervan het per
soneel, werkzaam bij het Staatsbo6chbe-
hecr, de dupe.
De wederopbouw van Oostenrijk.
De Nederlandsche regeering heeft ge
meend gebruik te moeten maken van de
bevoegdheid, haar geboden in art. 6 van
het protocol no. 2 betreffende den econo-
misch-financieelen wederopbouw van
Oostenrijk, om een vertegenwoordiger te
benoemen in de commissie voor controle
ingesteld volgens dit protocol. Bij be
schikking van den minister van buiten
landsche zaken en van den minister van
financiën is als zoodanig benoemd mr. R.
J. H. Patijn, buitengewoon gezant cn ge
volmachtigd minister, oud-secretaris-ge
neraal van het departement van buiten
landsche zaken.
Geheime branctertjen.
De minister van binnenlandsche zaken
en landbouw heeft de burgemeesters doen
uitnoodigen te bevorderen, dat de ambte
naren der gemeente-politie hunne mede
werking veTleenen tot bestrijding van het
euvel der geheime branderijen.
De minister van financiën heeft n.l. me
degedeeld, dat de ondervinding van do
laatste maanden het vermoeden wettigt,
dat de frauduleuze vervaardiging van ge
distilleerd binnenslands in geheime bran
derijen een grooten omvang heeft aange
nomen en om dezen vorm van fraude met
succes te kunnen bestrijden, is een inten
sief toezicht over het geheele rijk, met
name ook op het platteland, noodig,
waarom het van belang is, dat ook de ge
meente-politie hieraan hare aandacht
wijdt.
Het echtpaar Van Karnebeek.
Gisteren vierde jhr. mr. A. P. G. van
Karnebeek. Minister van Staat, zijn gou
den huwelijksfeest in intiemen kring. De
Koningin en Prins Hendrik zonden uit
Engeland een telegram van gelukwensch.
Ook van de Koningin-Moeder is een tele
gram ontvangen. Er waren tal van bloem
stukken van vrienden en autoriteiten.
Verschillende gezanten en andere hoog
waard! gbeidsbekleeders gaven door een
persoonlijk bezoek of op andere "wijze
blijken van hun belangstelling.
De uitvoering van de Warenwet
Het Centraal Industrieel Verbond had
een adres gezonden aan den minister van
arbeid, handel en nijverheid, waarin het op
grond van de bij art. 17 derde lid der
Warenwet aan den minister verleende be
voegdheid verzoekt aan de commissie, be
doeld in art. 17 der Warenwet, voor te
schrijven:
lo. dat zij zich bij de vaststelling van
eischen, aan welke waren in den zin der
Warenwet moeten voldoen, onthondt vaü
prijsbesehouwingen
2o. dat de betreffendo subcommissie in
eerste instantie, derhalve voor het maken
van een conceptregeling, bffenghebbenden
hoort;
3o. dat zij als regel niet alleen de belang
hebbenden bij hot eindproduct, maar ook
die bij de daarin te verwerken grondstof
fen en halffabricaten boort;
4o. dat de commissie zich in het vervolg
voor het oproepen van belanghebbenden
tot de centrale werkgeversverenigingen
wendt, opdat zij wete, welke de in een be
paalden bedrijfstak bestaande fabrikanten
verenigingen zijn.
In De Werkgever vinden we thans de
hoofdzaken uit het antwoord van den mi
nister:
lo. Volgens artikel 14 der Warenwet kun
nen regels worden gesteld betreffende aan
duidingen van waren in het belang van de
volksgezondheid of in het belang van de
eerlijkheid in den handel. Dit laatst©
schijnt uw bestuur niet voldoende in het
oog te houden.
De commissie, bedoeld in art. 17 der
Warenwet, bericht mij, dat zij er niet aan
denkt ten aanzien van de prijzen regelend
op te treden in de ontwerp-besluïten die
zij voordraagt.
2o. Tk verzoek de commissie aan uw
wensch op dit punt, zoo mogelijk, tegemoet
te komen;
3o. Ten deze wenscht de commissie zich
niet anders t© gedragen dan uw bestuur
begeert.
4o. De commissie zal voortaan het Cen
traal Industrieel Verbond, do R.-K. Werk-
geversvereenieing, de Christelijke Werk
gevers vereniging en het Verbond van
Nederlandsche Fabrikantenverenigingen
vragen, welke fabrikantenverenigingen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
België heeft geantwoord op de Britsche
vragenlijst.
De vredcsactie des Pausen.
Het regecringsprogram van het nieuwi
Belgische Kabinet.
BINNENLAND.
De Senaat van Tsjecho-Slowakije heeft
de ratificeering van het handelsverdrag
met Nederland van de agenda afgevoerd.
De heer Cetcn niet toegelaten als lid
der Prov. Staten van Noord-Holalnd.
Mr. Patijn benoemd tot Nederlandsch
gedelegeerde in de controle-commissie
voor den wederopbouw van Oostenrijk.
Brutale inbraken te Honnland, Borne en
Rotterdam. (Gemengde Berichten).
LEIDEN.
De inschrijving tot deelname aan de in
September te houden L. A. W. E. T. reeds
bevredigend.
Amtbsaanvaarding van prof. E. Gorter.
naar hunne' meenïng over een bepaald on
derwerp moeten worden gehoerd.
Gouden jubileum.
7 Augustus a.s. zal het 50 jaren geleden
zijn, dat het R. EL Ziokenhuis van den H.
Joannes de Deo aan het Westcir.de te
Den Haag in gebruik werd genomeu.
Het ligt in het voornemen van Regenten
dezen dag op bijzondere wijze te herden
ken. Z. D. H. de Bisschop van H r|crn
heeft zich bereid, verklaard een pon. ale
H. Mis op te dragen in cI<S''T£"*.per van" het
Ziekenhnis.
In den namiddag zal receptie worden
gehouden voor belangstellenden.
Aan de samenstelling van een geillu»
treerd gedenkboek is de laatste hand g©
legd.
Prov. Staten van Zuid-Holland.
Het bestuur der R. K. Statenclub in Zuid
Holland is thans als volgt samengesteld?
W. C. J. J. baron van Voorst tot Voorst
voorzitter; C. J. L. v. d. Meer, onder-vooi*
zitter; mevr. M. van Berkol, Pauiinastraat
41, Den Haag, secretaresse.
Gcdep. Staton-verkiezimen.
Naar de Maasbode verneemt hoef»
de Katholieke Statenclub in Zuid-Hol
land besloten, hot college van Gedepu-*
teerde Staten in deze provincie ongeuril.
zigd te laten. Ook de andere fracties no
men eenzelfde standpunt ten dezen in.
Provinciale Staten van Noord-Holland.
Het lid Ceton niot toegelaten.
De zomerzitting van de Provinciale Sta
ten van Noord-Holland is heden geopend
door don Commissaris dor Koningin, jhr.
mr. dr. A. Roëll.
Do copimissie, die de geloofsbrieven der
nieuwbenoemde leden had onderzocht," ad
viseerde, alle leden toe te laten, behalve
den heer Ceton. De reden was, dat de heer
Ceton op 14 Juni wel stukken had intro-
zonden, maar dat do geloofsbrieven niet
waren ontvangen, of dat zij op de Provin
ciale Griffie zoek zijn geraakt. De heer
Ceton heeft daarna, nadat men hem daarop
attent had gemaakt-, duplicaat-geloofsbrie
ven ingezonden. Doordat de post die stuk
ken op Zaterdag 16 Juni bezorgde op het
Gouvernementshuis, kwamen die eerst
Maandag 1*1 Juni op de Griffie. Om di©
reden, dat do stukken niet binnen den be
paalden tijd zijn ingekomen, stelde de con*-
missie voor, den heer Ceton niet toe te
la-ten. Naar aanleiding van eenige vragen
uit de vergadering werd besloten, de toe
lating van den heer Ceton aan te houden
tot de zitting van heden over 14 dagen. In
middels zullen de leden der Provinciale
Staten een afschrift van de commissie in
zake de kwcstie-Ceton ontvangen.
Ged. Stalen van OvcrijseJ.
Men meldt ons uit Zwolle:
In de hedenmorgen gehouden zitting
van de Provinciale Staten zijn gekozen tot
leden van Ged. Staten, de heeren P. D.
Beersma (R.-K. aftT.), G. H. Bloemen (R--
K. aftr.), H. J. Jorden (V.-B. aftrj, J.
M. baron v. Voorst tot Voorst (R.-K.
aftr.), mr. H. v. d. Vegte (A.-R. aftr.), J.
"W. J. baron do Vos van Steenwijk (G.-H.)
aftr.).
Ged. Staten van Groninger
Men meldt ods uit Groningen:
De provinciale Staten van Groningen
hebben heden tot loden van Ged. Staten
gekozen do hoeren H. Schüthuw (V. IV
aftr.) mr. R. Fokker (A.R.. aftr.), L. H.
Mansholt (S. D. A. P. aftr.), H. M: Idem*
dorp (R K.), E. H. Ebeto (V. B.) A. H.