14e Jaargang.
DINSDAG 3 JULI 1923
No. 4187
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per po9t I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen iL
V"
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. iL
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oowono adverientlën 30 can! per regsli
Voor Ingezonden Mededeelingcn wordt het
S dubbele van het tarief berekend. s
KloSno adyerlonUën, van ten hoogste 30 woorden, waarii
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Hit nummer bestaat uit twee
kiaden.
Zondagsblad.
De administratie herinnert er aan dat
het abonnementsgeld ad 50 cent 3e kwar
taal op het Zondagsblad heden moet wor
den betaald.
BUITEISLJIfSy
De bezetting van het Roergebied
De treinaanslag bij Duisburg.
Een Pauselijk verzoek
aan Duitschland.
Ten zeers to ontroerd over den aanslag,
welke den 30sten Juni op den trein bij
Duisburg gepleegd is, heeft de H. Vader
door kardinaal Gasparri het volgende
telegram aan den nuntius te Berlijn doen
zenden:
„Terwijl de H. Vader in Zijn brief de
mogendheden tot een vriendschappelijke
overeenkomst poogt over te halen en
haar vraagt alles na te laten, wat deze in
den weg kan staan, betreurt Hij het le
vendig daden van sabotage in de bezette
gebieden to moeten vernemen en andere
misdaden, welke onder het mom van pas
sieven tegenstand gepleegd worden.
De H. Vader draagt u op met alle
kracht op te treden, opdat de Duitsohe
regeering eens voor goed 'n dergelijken
misdadigen tegenstand veroordeelt, gelijk
deze ook door den Paus zelf veroordeeld
wordt."
Belgische maatregelen.
De kabinetsraad heeft gistermiddag de
maatregelen vastgesteld, die genomen zul
len worden tengevolge van dén aanslag op
den trein bij Duisburg. Twintig personen
uit de stad Duisburg zullen als gijze
laars genomen; de koffiehuizen, schouw-
- burgen ën andere openbare lokalen zullen
gesloten worden, alle tramverkeer zal ver
boden worden; het verdere verkeer zal
verboden worden van 10 uur 's avonds lot
5 uur 's ochtends.
Weer poging tot sabotage
Twee bommen met lont zijn aan den
ingang van eon tunnel van Mainz gevon
den. Er wordt een onderzoek ingesteld.
Nader wordt gemeld dat van de twee
bommen, die bij den ingang van den tun
nel gevonden zijn, er één is ontploft. De
schade is onheteekenend. De gebruikelijke
strafmaatregelen zijn genomen.
Het schadevsrgoedingsvraagstuk.
Spanning tusschen
Frankrijk en Engeland.
In Engeland, speciaal in het Lagerhuis,
is men nogal geprikkeld gestemd door
het uitblijven van Frankrijk's antwoord
op de Britsche vragenlijst.
Aangezien het Belgische kabinet mor
gen voor het eerst zich aan de Belgische
kamer zal voorstellen, wordt een verder
uitstel van Fransche zijde in de beant
woording van do Engelscho vragenlijst
niet onmogelijk geacht, daar men aan
neemt, dat Poincaré eerst nader overleg
met de Belgische ministers zal willen
plegen.
In het Lagerhuis werd den eersten mi
nister verzocht een mededeeling te doen
met betrekking tot de mogelijkheid, dat
spoedig een antwoord op de Duitsche nota
zal worden verzonden, aangezien een
langduriger vertraging als een zeer ern
stige zaak weTd beschouwd in verband
met het toenemende gevaar van den eco-
nomischen toestand in Duitschland.
Baldwin zeide, dat hij op het oogen-
blik geen enkele mededeeling kon doen.
Do regeering is zich den ernst van den
toestand ton volle bewust en doet wat zij
kan om den gang van zaken te bespoedi
gen.
Druk op F r a n k r ij k?
In Engelscbe .regeeringskringen schijnt
men een financieelen druk op Frankrijk
to willen uitoefenen, zoodat het niet on
mogelijk is, dat Engeland gemeenschap
pelijk met Amerika 't vraagstuk der beta-
ling van de Fransche schulden opnieuw
aan de orde zal stellen.
Een conferentie van
neutralen?
De „Observer" gelooft, dat de Britsche
regeering zich in geen geval met een mon
deling antwoord van Frankrijk tevreden
zal stellen. Het blad acht hot mogelijk,
'dat na een weigering van Frankrijk een
conferentie van neutralen zal plaats heb
ben, waaraan ook Engeland, Italië en Bel
gië zullen deelnemen, die zonder Frank
rijk met Duitschland zullen onderhande
len.
Geen afzonderlijk
optreden.
Ofschoon tot nog toe geen aanwijzing is
gegeven betreffende den aard van Frank
rijk's antwoord op de dezer dagen verzon
den Britsche vragenlijst inzake het Ruhr-
gebied, wordt te Londen van gezagheb
bende zijde verklaard, dat het volstrekt
voorbarig is, te spreken van een afzonder
lijk optreden van Groot-Britannië tegen
over Duitschland. Er wordt op gewezen,
dat het Britsche kabinet niet in staat is,
een beslissing te nemen ten aanzien van
zijn houding, zoolang het het Fransche
standpunt niet kent. Het is op het oogen
bliek niet mogelijk, te zeggen tot welke ac
tie Groot-Britannië zal overgaan, indien
het 't ten slotte hot onmogelijk vindt, de
standpunten van Engeland en Franirjik
met elkaar te verzoenen.
DE VOLKENBOND.
Besprekingen over het Saar-gebied.
Hoewel de eerste drastisoho verorde
ning van de regeerings-commissie is inge
trokken, zullen, volgens de dagbladen lord
Cecil en Bran ting het bestuur over het
Saargebied in den Volkenbondsraad toch
Ier sprake brengen. Naar verluidt zal Ce
cil voorstellen, een onderzoek in te stel
len naar het bestuur der commissie, om
na te gaan of al haar beslissingen geno
men zijn in overeenstemming met de letter
en den geest van het verdrag van Versail
les.
Duitschland.
Oppositie tegen de regeering.
Op een conferentie van de socialistische
mijnwerkers uit Silezië werd ongenoegen
to kennen gegeven over de huidige politiek
der tegenwoordigo regeering. Aangedron
gen werd op het ontslag van den direc
teur der Duitsche Reiclibauk. Daar men
veronderstelde dat men dezen eisch niet zou
ingewilligd krijgen, werd besloten het ka
binet Guno zooveel mogelijk dwars te zit
ten.
De „Voss. Ztg." teekent hierbij aan, dat
ook het een trimt groot endeels deze bezwa
ren deelt daar het ontevreden is over de
deviezen-verordening en over wat de
Duitsch-nationalen aan afweermaatregelen
treffen.
Het conflict in de
Meiaal-industrie Sc Berlijn.
De staking voorloopig
uitgesteld.
Ingevolge de bemiddelingsactie van hei
ministerie van arbeid is do dreigende stac
king der metaalarbeiders voorloopig uit
gesteld.
Het boudsbestuur gaat echter voort met
het nemen van maatregelen, om de sta
king terstond te doen uitbreken, indien do
stakingsleiders dit noodig achten.
De onderhandelingen werden gisteren
in het ministerie van arbeid voortgezet.
Zooals hekend, weigeren de metaalarbei
ders het voorstel der patroons te aanvaar
den om het indexcijfers vast te stellen
op 80 van hot cijfer, dat de rijksbank
door den aankoop van goud vastgestelt.
De werkgevers van hun kant zijn te-
gen vaststellen van de indexcijfers op do
door do arbeiders voorgestelde voorwaar
den, daar zij vreezen, dat dit veel invloed
op de prijzen der levensmiddelen engoe
deren in het buitenland zal hebben.
Het uitbreken van een staking der me
taalarbeiders te Berlijn zou, vreest men,
van groote befeekenis zijn, daar dit het
sein zou worden voor een loonstrijd in
het geheele land.
Katholiekendag.
Te Muhlacker is dezer dagen onder
groote belangstelling een Katholiekendag
gehouden., De bisschop van Rottenburg,
mgr. Keppler, leiddo gedurende drie da-
gen do besprekingen. De plechtige toewij
ding van Zwabcnland aan het H. Hart
van Jezus maakte diepen indruk. Beslo
ten werd de votief-kerk ter eere van het
H. Hart to bouwen voor het gansche Zwa-
benland.
Engeland.
Havenstakingen.
Gisterochtend is er plotseling een sta
king van havenarbeiders te Huil uitge
broken, die togen den middag ernstig
dreigde to worden. Ongeveer 6000 arbei
ders hebben het werk neergelegd. De sta
kers gedragen zich echter ordelijk. Meer
dan 10.000 kisten met vruchten uit Fran
sche, Nederlandsche en Belgische sche
pen zijn niet gelost
Ook te Grimsby, Bristol en Cardif zijn
plotselinge stakingen uitgebroken om de
zelfde reden, n.l.: het van kracht worden
van de nationale overeenkomst waarbij
do loonen' met 1 shilling per dag worden
verlaagd.
De hond van transportarbeiders weigert,
do staking goed te keuren. Ladingen
met bederflijke goederen, voornamelijk
fruit en groenten, loopen gevaar.
Italië.
Voor on tegen het fascisme.
Verdeeldheid onder de
Katholieken.
Een zeker aantal vooraanstaande Kat
holieke persoonlijkheden, w.o. de Romein-
sche prinsen en verscheidene leden van de
Pauselijke edelwacht en andere function-
narissen van het Vaticaan, heeft een pro
clamatie gericht tot d9 Katholieken van
Italië, waarin zij zich openlijk voor de
fascistische regeering verklaren, daarbij
te kennen gevende, dat zij de Katholieke
beginselen trouw blijven.
De opstellers van de proclamatie zijn
tegenstanders van do politiek van don
Slurzo, den leider van de Katholieke
Volkspartij.
Bulgarije.
Communistisch complot
Naar uit Sofia bericht wordt, zijn al
daar documenten in beslag genomen, die
bijzonderheden onthuld*.-i over een com
plot, door do Bulgaarsche communisten
en extremistische agrariërs met behulp
der Russische bolsjewisten gesmeed, om
de nieuwe Bulgaarsche regeering ten val
te brengen en dan do republiek uit te
roepen.
De samenzweerders begonnen met hun
plannen ongeveer drie maanden geleden;
zij vreesden toen al wat inderdaad ge
schiedde, dat het leger of de Macedoniërs
zouden opstaan tegen StamboelinskL v
De ontdekking van dit complot ver
klaart, waarom er na den staatsgreep
zulke hevige gevechten plaats hadden in
het district van Plewna, alle plaatselijke
communisten en extremistische agrariërs
waren reeds goed gewapend in verband
met hun revolutionnair plan en boden een
krachtigen tegenstand.
Naar men zegt, had de sovjet-regeering
te Moskou aan Stambocliuski den wensch
te kennen gegeven, dat hij den rol van een
Bulgaarschen Kerenski zou spelen, om
later te worden vervangen door een van
hun leiders. Genóvieff richtte onlangs een
brief aan het centrale comité der Bulgaar
sche communistische partij, waarin hij na
een overzicht te hebben gegeven van den
politiekeu toestand in Bulgarije, de Bul
gaarsche communisten ïaftkte, omdat zij
op 9 Juni, toen de staatsgreep der bour
geois ten uitvoer werd gebracht, geen
krachtiger tegenstand aan het leger had
den geboden.
Behalve do documenten zijn groote hoe
veelheden geweren, machinegeweren en
munitie te Plewna gevonden, die, naar
men zegt, uit Rusland waren aangebracht
door de coöperatieve communistische ver-
eenig.ing „Osvoboidenge".
Palestina.
De eerste volkstelling.
De eerste officieele volkstelling in Pa
lestina is thans mogelijk geworden. Het
is- vroeger nimmer gelukt, een dergelijke
telling te houden, wegens de oppositie, die
de Muzelmannen daartegen voerden, uit
vrees voor de aangifte van het aantal
vrouwen en dochters, dat zo hadden en
voor belasting on militairen dienstplicht.
De veranderde politieke toestand heeft
hun tegenstand gebroken en zoo heeft
men de volgende gegevens kunnen ver
krijgen.
Do totale bevolking van Palestina be
draagt 757.189 zielen.,ïlet grootste deel
daarvan zijn Mahomedanen. n.l. 590.890
zielen. Dan volgen de Joden, 83,794 in ge
tal. Vervolgens do Latijnsch-, Grieksch-
en Armeensch-Kathol. met resp. 14.245
11.191 en 1271 zielen, de schismatieke
Grieken met 33.369, de Anglicanen met
5443, de schismatieke Armeniërs met
2939 en de Maronieten met 2120 zielen.
Daarbij komen dan nog eenige kleinere
groepen, die echter van geringe beteeke-
nis zijn.
Zooals men ziet, maken de Joden in
Palestina slechts 1/9 der geheele bevolking
uit en zijn zij niet veel sterker dan de ge
zamenlijke christenen. De bevoorrechte
positie, dio hun onder het Engelscho man
daatbestuur van sir Herbert Samuel werd
toegekend, is dus geenszins door hun ge
talsterkte gemotiveerd.
China.
Hevige gevechten.
Het leger van Soen Jat Sen is langs
het Noordelijke front ongerukt en heeft
Ving Talk bezet. Uit Vih Tsjau aan het
Oostelijk front wordt gemeld, dat daar
hevig wordt gestreden. Men verwacht, dat
ook op het "Westelijk front de strijd spoe
dig weer zal ontbranden.
mMMEWL&EB
Het Regees'ingsjubileum.
Naar het „Hbld." verneemt, heeft het
gemeentebestuur, op advies van de huldi
gingscommissie, onder voorzitterschap van
prof. jhr. Jf Six, aan den kunstschilder D.
Bueno de Mesquita opgedragen een ge
denkplaat to vervaardigen, welke in Sep
tember a.s. aan de Ainstexdamsche school
jeugd zal worden uitgereikt. De firma L.
van Leer Oo. is met het drukken van
dq 10Q»Q00 platen belaet, waarvoor naar
men weet onlangs door den gemeenteraad
een crcdieb van f 10.000 is goedgekeurd.
In een Zaterdagavond te Zierikzee ge
houden vergadering van de gecombineerde
besturen der Oranjevereeniging en de Ver-
eeniging voor Vreemdelingenverkeer, is
besloten, bij het regeeringsjubileum van
do Koningin, „als protest tegen de gedu
rige achteruitzetting van Schouwen-Dui-
veland" (opheffing van de rechtbank)
geen feest te vieren.
Wijziging der Huurwetten.
Bij Kon. Besluit is bepaald, dat de wet
van 2 Juni 1923 (Staatsblad no. 235), hou
dende wijziging der Huurcommissiewet en
der Huuropzeggingswet, in werking treedt
met ingang van 1 Augustus 1923.
Prof. Mr. Dr. Ch. Raaijmakers.
Naar de „Msb." verneemt zal de Hoog
Eerw. Pater Mr. Dr. Ch. Raaymakers, Pro
vinciaal van de Orde der Jezuieten, binnen
kort naar Rome vertrekken, om daar een
paar maanden voor ordesaangelegenheden
werkzaam te zijn.
Eorst einde December zal Dr. Eaayma
kers in het vaderland terugkeeren, en dus
eerst begin van he5 volgend jaar als hoog-
leoraar te Nijmegen zijn werkkring aan
vaarden.
EERSTE KAMER.
Renteloos voorschot aan de K. L. M.
In de Memorie van Antwoord betref
fende het wetsontwerp tot toekenning van
een renteloos voorschot aan de Koninklijke
Luchtvaart Maatschappij voor Nederland
en Koloniën ten behoeve van het onder
houden van Lichtdiensten tusschen Neder
land en het buitenland, verklaart de Mi
nister van Waterstaat na de leden, die de
Begeering huldo brachten voor de indie
ning van dit wetsontwerp te hebben dank
gezegd, zich van een oordcel te moeten
onthouden omtrent de opmerking dat de
Indische Regeering de geroemde Fokker
toestellen zou achterstellen bij do voort
brengselen van de buitcnlandsche indus
trie. De Minister brengt die opmerking in-
tusschen ter kenuis van zijn ambtgenoot
van Koloniën.
De Regeering heeft gemeend thans den
steun te moeten vcrleenen in den vorm
van een renteloos voorschot en niet door
het nemen van aandcelen, wijl zij van oor
deel was, dat zij voorshands niet was
aangewezen zich met deze nog zoo jonge
maatschappij zoo nauw te verbinden. Bij de
behandeling van de luchtvaartwet zal ge
legenheid zijn de vTaag onder de oogen te
zien, in hoeverre door het opleggen aan
een onderneming van een verplichting tot
het aanvaarden eener concessie de mede
zeggenschap van de Regeering ten aanzien
ren de gestie dier onderneming nader zou
kunnen worden gewaarborgd.
Do Eerste Kamerverkiezingen.
Het „Hbld." verneemt, dat het in de
bedoeling ligt der Anti-Revolutionaire
Statenfracties in de groep Noord-Holland-
Friesland, waarin zij op het afvaardigen
van twee anti-revolutionairen naar de
Eerste Kamer mogen rekenen, daarvoor in
aanmerking te doen komen den beer W.
de Vlugt, burgemeester ren Amsterdam
en mr. J. Croles te Leeuwarden, beiden
aftredend.
R.-K. Universiteit.
Het Bcstuux der St. Radboudstichling
deelt ons mecle:
dat door het College van Curatoren der
R.-K. Universiteit tot voorzitter van het
college is gekozen F. A. M. van Schaek
Math on, Burgemeester van Nijmegen;
dat door het Bestuur der St. Radboud-
stickting als Secretaris van Curatoren is
benoemd Mr. C. Prinzen te Oosterbeek,
die reeds Secretaris was van 'de Com
missie van Organisatie, welke functie hij
tevens blijft voortzetten tot de opening
der Universiteit.
De Haagsche R. K. Raadsfractie.
De R. K. Raadsfractie heeft Zaterdag jl.
baar eerste vergadering gehouden. In dio
vergadering is mr. E. B. F. F. baron Wit-
terfc van Hoogland tot voorzitter van de
fractie gekozen en de beer H. J. Borghols
tot vice-voorzitter. De beer F. N. V. Quant
werd als penningmeester benoemd, terwijl
als secretaris werd aangewezen do heer L
F. Guit, Kritzingerstraat 201. (Rsb.)
De Hofvijver blijft ongeschonden.
De raad te 's-Gravenhage beeft bet voor-
stel-Wittert van Hoogland om niets van
den Hofvijvr te dempen, met 23 tegen 15
stemmen aangenomen, waarmede bet voor
stel van B. en W. cm 7.50 M. te dempen,
was vervallen.
Het Haagsch gemeentebestuur.
Naar „Het Vad." verneemt zullen, nu de
heer Albarda geen herbenoeming tot wet
houder wenscht, vele leden der linkerzijde
in den Raad bij de verkiezing van een wet
houder hun stom uitbrengen op den heer
Muylwijk, lid der Soc.-Dem. fractie. Mocht
hij gekozen worden, dan zal hij waarschijn-
fijk in de plaats yan den beer iDrees wet-
HET VOORHAAM9TE MEUWSJ
BUITENLAND.
Do Paus vraagt aan Duitschland da
sabctage-excessen in het Roergebied ta
vcroordeelen.
Spanning tusschen Engeland en Frank
rijk.
Verdeeldheid onder de lialiaansche Kat
holieken.
BINNENLAND.
De gev/ijzigde Huurcommissse- en huur-
opzeggings-wat treedt 1 Augustus in wer
king.
De gemeenteraad te 's-Gravcnhaga heeft
besloten den Hofvijver intact te laten.
De finantieele toestand van het commu
nistisch dagblad „Do Tribune" criliek.
Crediteuren- en Spaarvergauering
van de Hanze-Bank ie Utrecht.
LEIDEN.
21 Augustus a.s. vertrekt de Leidsche
Processie naar Kevelaer.
OMGEVING.
Brutale inbraak te Voorschoten op
klaarlichten dag.
De gemesnieraajd van Boskoop heeft in
een contra-motie besloten te protesieersn
tegen de motie-Waddinxveen, waarin aan
gedrongen wordt op het niet tot siand
doen komen van de spoorwegverbinding
GoudaWadainxvesnBoskoopAlphen.
houder voor sociale aangelegenheden wor
den, terwijl dan de heer Drees Onderwijs
onder zijn hoede zou nemen.
Da Visser of Coltof?
Men beweert, dat cle heer Lou de Vis
ser, do eenige overgebleven communist in
den Haagschen Raad, zal bedanken, om
den heer Coltof, ondanks zijn beginselen
in den Raad algemeen geacht, gelegenheid
te geven weer zitting to nemen. Maar de
heer De Visser is nog niet uit Rusland
teruggekeerd. Er zal dus nog moeten wor
den afgewacht, of hij niet meer aan zijn
zetel gehecht is dan men denkt.
„Hbld."
Nederlanders in het bezette gebied.
Men meldt uit Winterswijk aan hof
„Hbjd.":
Sinds eenige dagen worden Nederlan
ders in het bezette gebied niet toegelaten,
tenzij zij in het bezit zijn van het Fran
sche visum. Een paar personen uit "Win
terswijk zijn teruggestuurd cn hebben
zich tot den consul gewend.
De herclassificatie bij de spoorwegen.
De Neutrale Bond van Spoorwegperso
neel heeft op een te Utrecht gehouden
buitengewoon congres do volgende motie
aangenomen:
„Het congres, overwegende, dat de
rangschikking in klassen nog steeds plaats
heeft gelijk voor het Rijkspersoneel, en er
geen enkele reden is daarvan plotseling
te gaan afwijken; van oordeel, dat het
niets meer dan behoorlijk is het resultaat-
van het werk der classificatie-commissie
af te wachten; protesteert tegen de met
klaarblijkelijke overhaasting voorgelegde
herclassificatie-voorstellen waarbij boven
dien elke motiveering ontbreekt; wijst
deze voorstellen af en verwacht, dat voor
taan vooraf eventueel© voorstellen eerst
aan de organisaties van het personeel
worden toegezonden met voldoenden tijd
voor behandeling;
spreekt als zijn meening uit, dat als
steeds naar algemccne samenwerking zal
worden gestreefd, omdat daardoor hot
allerbest verslechteringen zijn te keeren".
Kunst en vermakelijkheden.
De schouwburgen, bioscopen en tentoon
stellingen worden in Anv'erdam bezocht
in 1921 door 10.285.700 personen tegen
7.420.428 in 1917. De belasting op de open
bare vermakelijkheden bracht op in 1921
f 8.640.445,95 en in 1017 f 3.893.463,60. Hier
uit blijkt wel duidelijk, dat het uitgaan
niet verminderd is bij het slechter worden
der tijden.
Helden der Zee.
De Vereeniging „Moed, Volharding,
Zelfopoffering" te Helder heeft een adres
aan de Tweede Kamer gericht, waarin het
erop wijst, dat in de laatste 50 jaren te
Helder alleen, ruim 50 schepen zijn. ge
strand; van welke schepen ruim 700 schip»
breukelingen zijn gered; dat deze reddin
gen in verreweg de meeste gevallen bij
zeer zwaar stormweer hebben plaats ge
had; dat de meeste van de redders vart
deze schipbreukelingen thans bijna of
reeds in de 70 jaren tellen, één zelfs van;
ruim 80 jaar; dat het leven van deze Hel-
>den der Zee verre van rooskleurig is eni
dab do Minister van Waterstaat een on-