1
14a Jaargang,
VRMBAG 22 JUNI 1923
Mo. 4178
DeASONNEMENTSPRIJSbodraegt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week S2.G0 per kwartaal.
Franco per post fi 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad O ct.
s Dit biad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en feestdagan f t
W 0
Bureaux: RAPENBURG No. 10 V- LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. !L
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Qowono advertentlën 3D can! par rogoli
y Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
a dubbele van het tarief berekend.
Ëilelno advertanHSn, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Dsi Rismmcr uit Swea
biadsn.
PIP Zij, die zich per I Juli a.s. cp
,Be Leidsche Courant" wenschen
te abonnesren, ontvangen de voor
dien tijd verschijnende nummers
iratis.
~üi3iTEÏiLAÏ8iS
U
3 bezetting van het Roergebied
Neg geen antwoord op Engeland's
vragenlijst.
In het Lagerhuis is gistermiddag het
Rulirvraagstuk opnieuw ter sprake geko
men. Baldwin, do eerste minister, deelde
een desbetreffende vraag mede, dat
lot nu too van Frankrijk geen antwoord
Sis ontvangen op do Engelsche nota be-
n treffende de schadevergoeding en de
-(kwestie van het Ruhrgebied.
li Volgens de door hem ontvangen in
lichtingen zijn de berichten, dat de Fran
schen de levensmiddelentrcinen naar het
Ruhrgebied togen houden, officieel niet
bevestigd. Evenmin zijn de berichten van
Fransche zijde juist, alsof sr dagelijks
besprekingen tusschen Fransche en En
gelsche diplomaten over den toestand
plaats vinden.
De Fransche gezant te London is de
laatste dagen niei op het ministerie van
buitenlandsche zaken geweest en Enge
land kan de aangelegenheid niet bespre
ken, zoolang er geen antwoord van Frank
rijk is ontvangen op het Engelsche ver-
toek om inlichtingen, wat Frankrijk pre
cies in het Ruhrgebied wenscht.
Frankrijk en hei lijdelijk verzet.
Volgens den Parijschen correspondent
ran de Times heeft het Fransche stand
punt in de laatste dagen een wijziging on
dergaan. Van do negen of tien eischen,
die zij oorspronkelijk den Duitschers in
rake het lijdelijk verzet wilden stellen,
hebben zij er verscheidene laten vallen.
Zij vragen thans alleen nog, net als de
Belgen, dat de Duitsche regeering de ge
heime verordeningen en instructies intrek
ken zal, die sedert 11 Jan. zijn uitgevaar
digd.
Deze intrekking moet ernstig gemeend
rijn en niet door geheime maatregelen
weer worden te niet gedaan. Doch de
Franschcn zouden, volgens de Times, be
reid zijn om aan te nemen, dat de Duit
sche regeering niet verantwoordelijk is
voor de geïsoleerde gevallen van sabotage
of arbeidsmoeilijkheden. Van het oogen-
blik af, dat er geen obstructie op groote
schaal meer bestaat zou Frankrijk het
verzet als opgeheven beschouwen. Duitsch
land zou geen credieten aan de indus-
trieelen van de Ruhr en geen loonen aan
de stakers meer mogen uitbelalen.
m
Besprekingen tusschen Berlijn en Parijs?
Een correspondent van de „t)aily Te
legraph" schrijft: „Men staat voor een
seer belangrijke ontwikkeling in de
Franseh-Duitsche betrekkingen. De Duit
sche regeering heeft stappen gedaan ten
einde een middel te vinden om, zonder af
breuk te doen aan de positie van Enge
land tegenover beide partijen, directe on
derhandelingen tot stand te brengen tus
schen Parijs en Berlijn. Een neutraal
land in Midden-Europa wordt gebruikt
sis een centrum van waaruit voelhorens
worden uitgestrekt in beide richtingen om
uitgangspunten te vinden voor latere on
derhandelingen.
Door polsingen langs con omweg zou
au reeds gebleken zijn, dat de voornaam-
jj ste hinderpaal om over de kwestie van
verzet tot een overeenkomst te gera
ken, het lot dor uitgezette ambtenaren is.
Berlijn cischt hun terugkeer naar het bo-
i M&tto gebied; maar Frankrijk wenscht
«zelfs de hoogere ambtenaren niet opnieuw
'09 te laten.
Een Franschman doodgeschoten.
In Recklinghausen is in den nacht van
«aandag op Dinsdag een Franschman
doodgeschoten. Men vermoedt,dat de scho
len afkomstig zijn van een Franschen
Post, die op een andere plaats op wacht
stond on onvoorzichtig met zijn wapen is
iomgegaan. Den vorigen avond werd een
prbeider op de mijn Sehlegel-Eisen door
can Franschen soldaat gewond.
Twee Belgische wachtposten doodgeschoten
De „Vossischo Zeitung" meldt uit
Recklinghausen: Bij de brug over de
bppo in de buurt van Mark, welke
"rug den overgang vormt van het onbe-
zette Duitsche gebied zijn gisteren-
Joormiddag twee Belgische wachtposten
doodgeschoten, terwijl een derde post
^hotwonden kreeg. De daders zijn nog
Smekend. De bezettingstroepen hebben on
«iadpïJijk da crehoelo streek afgezet en
oefenen een scherpo controle uit op het
tramverkeer. Ook werden alle telefoon
gesprekken geweigerde, waardoor nadere
bijzonderheden ontbreken.
De christelijke vakverecnigingen tegen
staking van het verzet.
Do christelijke vakvereenigingon, waar
van 500.000 christelijk georganiseerdo
arbeiders in het bezette gebied lid zijn,
hebben een resolutie aangenomen, waarin
zij zich eonstomming tegen hot opgeven
van het lijdelijk verzet uitspreken.
Het doodvonnis iegsn den ingenieur
Georges bekrachtigd.
Do krijgsraad van het Rijnleger heeft
het doodvonnis bekrachtigd, dat tegen den
ingenieur Georges van de Badische Ani-
lin und Sodafabrik is uitgesproken we
gens gepleegde sabotage.
De „Vossïsche Ztg." meldt uit Essen,
dat een gratie-verzoek bij den president
van Frankrijk, Millerand, is ingediend.
Het zal nu van diens beslissing afhangen
of hot doodvonnis zal worden voltrokken
België.
Dc Kabinetscrisis.
Thcimis zet nog steeds zijn onderhan-
delingen voort. Gisteren heeft hij vooral
met de liberalo leiders geconfereerd.
Er werd nog geen accoord tusschon li
beralen en Katholieken bereikt betref
fende de hoogeschool-kwcstie on het vraag
stuk van den militairen diensttijd. Enkele
bladen zijn nog steeds vrij pessimistisch
gestemd ten opzichte van de kansen van
Tbeunis om tot do samenstelling van een
nieuw kabinet te geraken. Anderen vat
ten de situatie minder tragisch op en
zeggen, dat er nog hoop is op het tot
stand brengen van een nieuw Katholiek-
liberaal kabinet.
Intusschen wordt verteld, dat Theunis
heden of uiterlijk morgen toch wel iets
zal moeten bereiken. Slaagt hij niet, dan
moet hij het bijltje er maar bij neerleggen,
en de kans aan een ander laten.
Do gedelegeerden van de federatie der
Katholieke associaties van België (groep
Segers c.s.) hebben gisteren te Brussel
vergaderd en hun vertrouwen in Theunis
uilgesproken.
Duitschland.
De loonregeling.
Ten aanzien van een prijshoudend loon
is men thans tot een basis gekomen. De
bijzonderheden ervan zullen in overleg
met het rijksministerie van arbeid worden
vastgesteld. De besprekingen dienaangaan
de beginnen de volgende week en zullen
streng vertrouwelijk zijn. Er zullen slechts
4 vertegenwoordigers der arbeiders, één
van elk der 4 groote bonden aanwezig
zijn. Zaterdag heeft de eerste bespreking
tusschen arbeidsgevers en arbeidsnemers
plaats. Do basis betreft de invoering van
een indexloon, zoodat cr bijslagen worden
gegeven, in verband met de stijging der
kosten van het levensonderhoud. Het index
cijfer, dat aan deze regeling ten grondslag
ligt, zal niet dat zijn van het bureau van
statistiek, doch een ander verbeterd cijfer.
De berichten omtrent de invoering van
een loon op goudbasis, of op den grond
slag van den dollar-koers, zijn onjuist.
Het eenige wat men verlangt, is een loon,
dat, met bepaalden grondslag, zich auto
matisch aansluit bij de prijzen en de koers-
beweging van de mark.
Voorloopig zou de proef voor twee
maanden worden genomen, gedurende wel
ken lijd do arbeiders zullen zien of de
regeling voldoet.
Verhooging tarieven.
Een nieuwe verbooging der posttarieven
is voor 1 Augustus ontworpen. Gelijk men
weet, wordt per 1 Juli ook reeds een be
langrijke verhooging doorgevoerd.
De rijksminister van verkeer heeft zich
vereenigd met de beslissing van den staats-
spoorwegraad, om de vervoertarieven te
verhoogen. De goederentarieven zullen mot
200 pCt. worden verhoogd, waarmede zij
tot bet 19,800-voudige zullen gestegen zijn.
Frankrijk.
Poincaré en de radicalen.
In verhand met de houding der regeè-
ring tegenover de partijen van rechts,
heeft het comité van do socialistischo ra-
diacalo partij een motie aangenomen,
waarin de drie ministers, welke tot de
partij behooren Sarraut, Straus en
Laffont uitgenoodigd worden him mede
werking aan de regeering te staken.
De radicale ministers Saraut, Straus en
Laffont hebben echter in een interview
verklaard, dat zij met Poincaré zullen
blijven samenwerken.
Engeland.
Smokkelarij van ontplofbare middelen
naar Ierland.
De troepen hebben ongeveer een ton
ontplofbare middelen in beslag genomen,
die naar Ierland waron gezonden als
zijnde tafelzout. De zending bestond uit
pakken van een half-pond en was door
een koopman uit Belfast geadresseerd aan
een koopman in Meath. De douaniers, die
onraad vermoedden, opende een der pak
ken: het bleek te bevatten een materiaal,
genaaamd Iersche „cheddar", dat ge
bruikt wordt voor de vervaardiging van
sterke ontplofbare middelen.
Rusland.
Een nieuwe secte.
Kipa verneemt uit Moskou, dat tie? aan
tal secten wederom met één is vermeer
derd. De nieuwe richting heeft vooral In
Oekraine vasten voet gekregen. Do aan
hangers vooral onder de boeren ver
laten in massa's hun velden, om naar
Palestina te verhuizen, wijl, zoo leeren
zij, het keizerrijk Gods nadert en heil
slechts in een overgang naar het joden
dom te vinden is. Do joodsche rabbijnen
zelf staan over deze beweging perplex en
weigeren om het joodsche rituale aan deze
nieuwe Hebreeën te voltrekken.
Bulgarije.
Do verloving van Koning Boris.
De correspondent van de „Daily News"
to Belgrado meldt, dat do verloving van
koning Boris met prinses Ileana reeds
eenigen tijd geleden plaats had, maar in
verband met de revolutionnaire actie tot
tot nu geheim werd gehouden.
Het huwelijk van den Bulgaarschen
koning met de Roemeensche prinses do
datum is nog niet vastgesteld wordt in
politiek opzicht van bijzondere beteeke-
nis geacht.
Zooals men weet, zijn do beide andere
dochters van het Roemeensche konings
paar reeds koningin. Prinses Elizabeth
huwde in 1921 met koning George van
Griekenland, prinses Mario verleden jaar
met koning Alexander van Servië. Prinses
Ileana van Roemenië werd den 23sten
December 1908 geboren
Spanje;
Esn samenzwering ontdekt
Volgens „El Debate" heeft de ovortieid
er lucht van gekregen, dat er een samen
zwering gesmeed werd tegen een hoogge
plaatst persoon uit het parlement.
Amerika.
Nieuwe aanbouw van oorlogsschepen
Het ministerie van marine Is voorne
mens aan het Congres machtiging te
vragen voor den bouw van acht kruisers,
vier rivierkanonneerbooten en drie onder
zeekruisers. De kruisers zullen beneden
de door de Washingtonsche conferentie
opgelegd maximum-tonnenmaaat van
10.000 ton blijven; do kanonneerbooten
zijn bestemd voor patrouillevaart op de
rivieren in China.
Het drankverbod.
De minister van financiën verklaar?,
dat de regeering besloten heeft alle sterke
dranken in beslag te nemen, welke in de
Amerikaansche wateren aangetroffen wor
den, ook al bevinden zij zich op buiten
landsche schepen en zijn voorzien van
het zegel van buitenlandsche regeeringen.
De douane heeft last ontvangen de ze
gels te verbrekon, waarvan de drankvoor
raden der „Berencpiion" voorzien zijn, zoo
dra zij morgen binnenkomt. De sterke
drank zal in beslag genomen worden en
verzegeld bewaard worden. De bedoeling
is het tot een rechtszaak te laten komen
wanneer een protest wordt ingediend.
BlHMEWLftian
MIDDENSTANDS CREDIET.
Regoeringsnota.
Verschenen is een nota naar aanleiding
van het verslag over het wetsontwerp tot
wijziging van hoofdstuk VUB der Sta-ats-
begrooting voor 1923.
De leden, die tegen dit ontwerp bezwaar
hadden, grondden dit bezwaar in de eerste
plaats op de overweging dat daarin een
zeer gevaarlijk precedent zou gelegen zijn.
Immers, zou de Staat nu steun gaan verlce-
nen, dan zou bij zich, wanneer een nieuw
débacle in het bankwezen zou ontstaan,
naar bet oordeel dezer leden niet meer af
zijdig kunnen houden. De Regeering is van
oordcel, dat deze vrees niet op goeden grond
berust. Wel is waar is uit den aard der zaak
in de toekomst de mogelijkheid van een
beroep op den thans voorgenomen maatre
gel niet uitgesloten, doch dit beroep zou
niet als juist kunnen worden aangemerkt.
De grond toch, waarop de regeering haar
voorstel heeft gedaan, is juist gelegen in de
zeer bijzondere omstandigheden, welke zich
ten opzichte van de tfyana gerezen moei
lijkheden voordoen. Het middenstands
bankwezen neemt in het Nederlandsche
bankwezen een geheel afzonderlijke plaats
in. Do omstandigheid, dat de oredietbehoef
ten van den middenstand door het Neder
landsche bankwezen niet of in onvoldoen
de mate verzorgd werden, heeft tot het
ontstaan en de ontwikkeling van het mid-
denstandsbankwezen geleid. Deze omstan
digheid heeft in de eerste plaats de regee
ring tot haar voorstel gebracht.
Kon verwacht worden, dat de goede de
biteuren der in moeilijkheden geraakte ban
ken in voldoende mate bij het Nederland
sche bankwezen crediet zouden kunnen krij
gen, dan zou de voornaamste reden voor
het ingrijpen der regeering zijn vervallen.
Dat deze verwachting niet gekoesterd kan
worden brengt tevens mede, dat het hier
een bijzonder geval betreft, waarin een
precedent voor de toekomst bezwaarlijk kan
gelegen zijn. Hierbij wordt er op gewezen,
dat, niettegenstaande zoowel in 1914 als in
1918 de Staat bijzondere maatregelen heeft
getroffen om het middenstands crediet te
steunen, op dien steun terecht geen beroep
is gedaan, toen zich moeilijkheden in het
bankwezen voordeden. Erkend wordt dat
in die jaren de omstandigheden abnormaal
waren en dat een algeheele stilstand van
het economisch leven dreigde, doch dit
neemt niet weg, dat ook in die jaren de
maatregelen der regeering beperkt bleven
tot den steun aan heb middenstandscrediet.
Hierin valt een niet te miskennen teeken
te zien, dat de bijzondere positie en om
standigheden van dab crediet ook toen de
regeering tob de overtuiging hebben ge-
brahet, dat in het belarfc van het crediet
maatregelen gerechtvaardigd waren, welke
zij in het algemeen niet zou wenschen te
nemen. Dat do tegenwoordige omstandighe
den als normaal zouden zijn aan te merken
wordt door deze leden niet gesteld, en zou
ook bezwaarlijk als juist kunnen worden
erkend.
De vraag, waarop liet ten deze aankomt,
is deze: of het algemeen belang, op grond
van de in de Memorie van Toelichting in
den breedo uiteengezette overwegingen, liet
voorstel van de regeering rechtvaardigt.
Deze vraag blijft de regeering, ook na ken
nisneming van het Verslag, bevestigend be
antwoorden.
De hiervoren bedoelde leden werden in
hun bezwaren versterkt, omdat zij in het
voorstel een steimvsrleening zagen, die ge
schonken wordt aan banken waarvan de
leiding, naar die loden meenden te weten,
allesbehalve onberispelijk is geweest. De
regeering meent dat, gezien de grenzen
van haar voorstel, er voor haar geen aan
leiding bestaat, op deze beschouwingen in
to gaan.
Zij wil geenszins geacht worden een ver
dediging van heb gevoerde beleid voor
haar rekening te nemen, doch veroorlooft
zich toch de vraag te stellen:' of in de
achter ons liggende jaren niet bij tal van
bedrijven, welke van belang zijn voor ons
economisch leven, een politiek is gevolgd,
welke achteraf onjuist is gebleken, en tot
kritiek aanleiding zou kunnen geven. Doch
afgescheiden hiervan, wenscht de regeering
zich ertoe te beperken, de aandacht te
vestigen op het feit, dat haar voorstel
_censzins beoogt de gevolgen van het ge
voerde beleid voor rekening van den Staat
te nemen. Aan de banken wordt geenorlei
steun verleend. Slechts die maatregelen
worden getroffen, welke in het algemeen
belang wensdhelijk zijn en die beperkt
blijven tot hetgeen noodig is om te voor
komen dat vele levensvatbare bedrijven
verloren zonden gaan, doordien de moge
lijkheid zou ontbreken, de crediethulp te
vinden', die voor de instandhouding van
die bedrijven noodzakelijk is en die aan de
eischen van een voorzichtig beleid voldoet.
Waar de principieel© bedenkingen van
enkele leden tegen iedoren steun aan ban
ken niet zijn gemotiveerd, kan de regee
ring zich van een weerlegging ontheven
achten en zulks te eer, waar het thans ge
dane voorstel een dergelijken steun niet
De regeering kan voorts niet deelen in
de zienswijze, dat door deze aangelegen
heid wederom zou worden aangetoond, hoe
noodzakelijk het is, dat het heele bank
bedrijf onder Regeerings toezicht komt.
Ook de regeering betreurt, dat zij bij
deze aangelegenheid ï>P ©en zeer öpoedige
behandeling heeft moeten aandringen.
Hiervan kan haar echter bezwaarlijk een
grief worden gemaakt, waar zij, nadat
haar de toestand duidelijk was geworden,
met den meesten spoed is te werk gegaan
en, terstond nadat zij haar standpunt had
bepaald, de indiening van het ontwerp
binnen den kortst mogelijken tijd heeft be
vorderd. Zij stelt het op hoogen prijs, dat
de Kamer bereid is gevonden aan haren
aandrang op een spoedige behandeling ge
volg te geven. Do vraag, of niet een be
paald bedrag in dit wetsontwerp kan wor
den genoemd, moet ontkennend beant
woord worden.
Coöperatieve Centrale Boerenleenbank.
In de heden te Nijmegen gehouden
jaarlijksche algemeene vergadering der
Coöperatieve Centrale Boerenleenbank, ge
vestigd te Eindhoven, werd bij de behan
deling der balans- en verlies- en winst
rekening door den voorzitter, den heer A.
N. Fleskens, in zijn toelichting er o.a
op gewezen, data do wirwt 1922. na
HET VOORNAAMSTE G3SEUW9.
BUITENLAND.
Frankrijk toegeeflijker geworden ten
aanzien van het lijdelijk verzet?
Geruchten over directe onderhandelingen
tusschen Berlijn en Parijs, waardoor een
belangrijke ontwikkeling In den toestand
aanstaande is.
De oplossing van de Belgischs Kabincis
crisis nabij.
Overeenkomst Inzake de loonregeling in
Duitsr*»'-"'"
BINNENLAND
Nota der regeering in zako de steunt
geiing aan Hanzebanken.
Een amendement-Troelstra om 't non-
activiteitstractement der Kamerleden to
deen duren voor den duur van hun lid
maatschap is aangenomen.
Eenige bijzonderheden worden meege
deeld betreffende den Eersten R.-K. Vrou-
wenlanddag op 27 Juli te Utrecht
Bij het schijfschieten te Nijmegen is een
sergeant ernstig gewond.
OMGEVING.
Brand te Alphen a. d. Rijn.
Inbraak in dc R.-K. Kerk te Lisse.
storting van f 25.000 in het Pensioen
fonds, bedroc-g f964.358,72.
Mededeeling werd gedaan van do ver
houding, welko bestaat tusschen de Han-
zebank to 's Bosch en do Coöperatieve
Centrale Boerenleenbank. Nog onlangs
werd door bevoegde deskundigen ver
klaard, dat onze vordering op de Hanze-
bank ten. volle is gedekt en alle risico ten
eenenmalo is uitgesloten. Er behoeft dus
hieromtrent niet de minste ongerustheid
te bestaan.
Vragen van Kamerleden.
Opleiding bouwkundige
ingenieurs.
Op de vragen van den heer Van dor
Waerden betreffende de benoeming van
een nieuwen hoogleeraar in de bouwkun
de aan de Technische Hoogeschool en bo-
vordering van de afwerking der in aan
bouw zijnde gebouwen voor genoemde
hoogeschool, antwoordde do Minister van
O., K. en W.:
Do opleiding van bouwkundige inge
nieurs aan de Technische Hoogeschool
dient, ook naar do meening van den Mi
nister, aan zoodanige eischen te voldoen,
dat op grond daarvan vertrouwen in hen
kan worden gesteld.
Ook de Minister mesnt, dat onderwijs
in de geschiedenis van de Nederlandsche
bouwkunst en in do vraagstukken van
stadsaanleg en -uitbreiding bij de oplei
ding van den bouwkundig-ingenieur niet
mogen ontbreken.
Bij do samenstelling van de ontwerp-
hegrooting voor 1924 zal de Regeering
overwegen, of in verband hiermede uit
breiding van het getal hoogleeraren in de
bouwkunde onvermijdelijk is te achten.
Omtrent de wijze, waarop de inderdaad
noodige verbetering in de huisvesting van
de afdeeling der bouwkimde verkregen
kan worden, is het overleg tusschen den
Minister en zijn ambtgenoot van Finan
ciën nog gaande.
De Landarbeidcrsbond.
Achteruitgang en bezuiniging
Het hoofdbestuur van den Modernen
Landarbeidersbond beeft door den grooten'
teruggang van hot ledental ingrijpende be
zuinigingsmaatregelen moeten nemen.
Het ledental, dat in 1919 nog ongeveer
14000 bedroeg, daalde thans tot beneden
5000.
Na gepleegd overleg met den bondsraad
heeft bet hoofdbestuur met ingang van 1'
Juli a.a. drie propagandisten ontslagen. Op- i
geheven, worden do propagandistenkosten
in de provinciën Groningen, Noord-Hol
land en Zeeland.
Het dag. bestuur van den bond blijft t*(
Utrecht "gevestigd, maar drie hoofdbe-
et uursleden, die tob dusver aldaar woondeif.
gaan thans verhuizen naar Haarlem, Leeu
warden en Emmen.
Naar aanleiding van genoemd ontslag
bestaat er ontevredenheid bij een deel dei
leden, omdat het besluit daartoe zoo korlj
na het congres is genomen. Dezo leden
meenen, als deze kwestie op het congre*
ter sprake was gekomen, dat dan indien
tot ontslag was besloten vermoedelijk
andere personen ontslagen zouden zijn.
De landarbeidersstaking op Oost-Flakkee
In Oude Tonge neemt de staking def,^
landarbeiders een meer ernstig karaktor
aan. Op enkele plaatsen zijn de stakers tot',
handtastelijkheden. overgegaan. Do laa'.stö
