VRIJDAG 15 1923 No. 4172 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN 14e Jaargang. DeABONNEMENTSPRlJSfoedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden tö cent per week 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 9 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Heb Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Fessidagon TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. TL DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewond advortenftlën 30 cant per regels Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het S dubbele van het tarief berekend. s Kleins sdverfentiëf), van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ve> huur, koop en verkoop 6Ö.5Q. Hat etumrcaea* fcesSaaü; uE£ iwso bladen» V Draaierij. „Het Volk" draait zich naar alle kanten heen, om te kunnen goedpraten do verlen ging van den arbeidsdag der Amsterdam- eclie gemeentewerklieden van 8 op 8i uur onder hooge sanctie van rootle wethou ders en roode vakbondbestuurders. En het blad besluit zijn beschouwing aldus: Het is om dezo redenen dat wij ons vcreenigen met do verlenging van den arbeidsdag der Amsterdamsche gemeen tewerklieden van 8 op 8i uur, nu, on der den invloed eener door ons bestre den rijkswetgeving, de achturcndag, (45-urenweek) uit het partikulier be- drijf vrijwel verdwenen is. Klaar is Kees de regeering is het, die de arbeidstijdverlenging der Amster- daiascho gemeentewerklieden op haar kerfstok heeft'.... Eenige kolommen zijn vol geschreven, om te betoogen, dat het gemeentebedrijf rekenen moet met het particulier bedrijf bij het vaststellen der arbeidsvoor waarden. Anders, zoo wordt er gezegd, kan dat gemeentebedrijf niet concurree- ren, en dat zou schadelijk wezen, zelfs al is eerstgenoemd dan z.g. monopolistisch. 't Is wel fraai: Eerst overheidsbedrijf om de arbeidsvoorwaarden beter te doen zijn en, als het er is, dan moet het zich weer schikken naar het particulier be drijf. Draaierij die de niet heel erg „bewus- ton" wel moet doen lollen op de boenen en duizelen van verwarring. 30 V Een debat. Wij geven in ons tweede blad een ver slag van een debat over de vrijmetselarij. In „De Limburger Koerier" lezen we nog: ,Do beduchtheid—d" dagen uitdrukte, dat. de Loge zou trachten bij dit debat een hoor en wederhoor on der gelijke voorwaarden te ontgaan, is uitgekomen. Nadat de heer Faubel bijna twee uur had gesproken van (8.129.58) werd na de pauze om 10.20 het woord verleend aan den debater, die om 11.20, door den voorzitter daartoe aangemaand, eindigde. Waarna de heer Faubel, bewe rende dat de debater een half uur langer dan hij zou gesproken hebben, het woord nam en anderhalf uur lang repliceerde. Het was bijna 1 uur na middernacht, toen de voorzitter de vergadering sloot, zonder gelegenheid te hebben gegeven tot dupliek. Aan de eene partij is alzoo 3 V* uur, aan de andere 1 uur aan het woord gelaten." Het is ook eigenlijk niet te verwonderen, dat de vrijmetselarij het volle daglicht, door een eerlijk hoor en wederhoor, ont vlucht! SUITEBSLAND Ce bezetting van liet Rutirgebied Een Britsch memorandum aan Frankrijk Nadere inlichting on verzocht. Daar de Britsche regeering nadere in lichtingen wil inwinnen alvorens haar houding definitief te bepalen, zijn de Franschen en Belgischen gezantschappen te Londen verzocht, zich er nauwkeurig van te vergewissen wat de mogendheden, welke het Ruhrgcbied hebben gezet, ver slaan onder „het staken van het lijdelijk verzet" en welke uitlegging gegeven moet worden aan de verklaring: „Ontruiming van het Ruhrgebied naar gelang der be talingen". De Britsche nota is gisterochtend te Parijs ontvangen. Een Exchange-telegram uit Parijs meldt, dat het Fransche ministerie van Buitenlandsche Zaken in een officieel communiqué -verklaart, dat Poincaró be zig is met het onderzoek van het Britsch memorandum, dat gistermorgen ontvan gen is. De politieke medewerker van de „Eve ning News" zegt, dat het memorandum der Britsche regeering er toe zal bijdra gen om eenige punten waaromtrent thans twijfel bestaat, op te helderen. Gisteren is opnieuw verklaard, dat er geen sprake is van een onmiddellijke beslissing en dat het memorandum van de Britsche regee ring geenerlei voorstellen bevat, maar al leen vragen, welke ten doel hebben, een, duidelijk inzicht in het Fransche stand punt te krijgen. Een onderhoud tusschon Poincare en Baldwin? De „Morning Post" verwacht, dat er nog een onderhoud tusschen den Brit sche premier Baldwin en den Franschen minister-president Poincaré zal plaats nebben, alvorens do Britsche regeering een beslissing neemt ten aanzien van de kwestie dor schadeloosstelling. Een Fransche schildwacht vermoord. Het „Acht Uhr Abendblatt" meldt uit Dortmund: Bij den spooroverweg alhier werd Woensdagavond een Fransche schild wacht neergeschoten. Later op don avond is een mijnwerker, Sollmann, gearres teerd. Nadere bijzonderheden ontbreken nog. Ds moorden te Dortmund. Ofschoon het gebeurde te Dortmund nog niet geheel is opgehelderd, schijnt het thans, aldus wordt aan het „Hbld." gemeld, vast te staan, dat de bedde Fran sche onderofficieren door den Duitschen „Polizeiwachtmcister" Bolduan zijn dood geschoten. Deze is Dinsdag zelf door oen patrouille doodgeschpten, daar hij zich na bezetten tijd op straat bevond. De daad heeft geen politiek karakter en slaat niet in verband rnet het feit, dat de dader tot de groene politie behoort, doch is het gevolg van een persoonlijken twist tusschen Bolduan en de twee Franschen. Dit althans meldt de speciale correspon dent van het „Berl. Tbl." in het Ruhrge bied. Er heeft zich n.l. een hotelhouder als getuige aangemeld, die onder eede ver klaart, dat Bolduan hem na het voorge vallene had medegedeeld, reeds vroeger met de Fransche korporaals in twist te zijn geraakt en beiden Zaterdagnacht weer te hebben ontmoet. Eén hunner had hem opzettelijk van het trottoir geduwd, er jontstond een woordenwisseling, de Franschen grepen naar him wapenen en uit noodweer had Bolduan hen toen dood geschoten. Hetzelfde deelde Bolduan don dag na de daad aan zijn vrouw mede, hetgeen deze echter niet heeft beëedigd. Een andere lezing is deze, dat een der Franschen met de Vrouw van Bolduan bo trekkingen had aangeknoopt, ten gevolge waarvan twist zou zijn ontstaan. De Fransche bezciiing en de Rijnrepubliek kweekschool aan de grens schrijft aan „De Tijd": Zoo pas komt hier terug uit Duitsch- land een onzer huishoud-zusters, die in klooster harer orde retraite had gehouden In Rheindalen gekomen, wachtte ze in do wachtzaal op reisgelegenheid. Maar een heer-ïn-civiel stevende op haar af: ze kon meereizen, mara dan moest zo eerst een stuk onderteekenen, waarbij ze verklaarde in te stemmen met de oprichting ecner Rheinische Republiek. Ze weigerde. Een rijtuigverhuurder wilde haar wel rijden. Deze man moest echter eerst een „Schein" halen bij de bezetting. Hij kon die krijgen mits ondeTteekning van die zelfde verklaring' Resultaat: de zuster kon van Rheinda len tot Vlodrop te voet gaan. 4 uur lang gepakt en gezakt. Nog meer: de bezetting levert tegen spotprijs kolen aan huis bij menschen, die teekenen voor de Rheinische Republiek België. DE GENTSCHE HOOGESCHOOL. Het voorste 1-de Broqueville door den Senaat verworp en Na een debat van eenige dagen heeft de Senaat thans het voorstel-Do Broqueville verworpen, volgens hetwelk, zooals men weet, de Gentsche universiteit zou worden vervlaamscht, met handhaving van eenige Fransche cursussen. De strijd was zeer heftig. De rechterzijde was, met uitzon dering van vier leden, en bloc vóór het ontwerp, doch het voornaamste artikel daarvan werd met 74 tegen 72 stemmen verworpen. Nu dit artikel gevallen was, werd tevens het geheele ontwerp met 140 tegen 4 stemmen verworpen. Eenige leden stelden daarop en nieuw ontwerp voor, doch er ontstond een debat over de vraag of dit ontwerp ter onder zoek aan de Senaatscommissie moet wor den gezonden. De beslissing hieromtrent werd tot Dinsdag verdaagd. Het Kabinet-Theunis neemt ontslag. Na de Senaatszitting van gistermiddag, vond in den avond ex kabinetszitting plaats. De ministers besloten algemeen, hoewel zij zich geen partij hadden ge steld in het debat, om hun ontslag in te dienen. Te zeven uro begaf de premier Then nis zich naar den Koning en bood hem het ontslag van het kabinet aan. Klaarblijke lijk zal de koning Theunis verzoeken een nieuw kabinet samen te stellen. De Ka mer en de Senaat, welke tegen heden bij eengeroepen waren, zullen niet vergade ren. De Brusselsche redacteur van de „Msb" schrijft: Hoewel het grootste geheim bewaard wordt over do besprekingen, die voor de ontslagname in den ministerraad plaats hadden, mag men met vrij groote zeker heid aannemen, dat het de Vlaamsche ministers Ruzette, Moyersoen en Vander- vijvero zijn, die na de stemming van den senaat aan den premier hebben medege deeld, dat zij niet langer hun portefeuille wilden bewaren en dat het heengaan van deze heeren het collectieve ontslag der re geering voor gevolg had. De regeering zou niet zoo gauw het voorbeeld harer Vlaamsche leden hebben gevolgd, als het niet een vaststaand feit was, dat zij juist door het verdwijnen van Ruzette, Moyer soen en Vandervijvero in de onmogelijk heid verkeerde deze heeren door 3 ando re leden van rechts te vervangen. Het was dus vanzelfsprekend, dat zij zich niet langer kon handhaven en dat er niets anders overbleef, dan gezamen lijk heen to gaan. Do aftredende regeering, die, toen zij tot stand kwam, geen bepaalde houding ten opzichte der Vlaamsche hoogeschool- kwestie had aangenomen, heeft zich gedu rende al den tijd, dat zij aan het bewind was, van een opvallende zwakheid be toond waar het gold de talenpolitiek. Het is zeker, dat indien zij gistermid dag in den senaat de vértrouwskwestie had gesteld zij haar :ituatie had kunnen redden. Door dit ontslag is ten overvloede be wezen, dat een nieuwe regeering in alle geval ten opzichte der taalkwestie positie zal moeten nemen. Zij kan dit niet doen togen de Vlamingen en ook tegen de anti- Vlaamsche elementen in het parlement mag zij niet al te radicaal zijn op Vlaamsch gebied. Onder dit aspect beschouwd, schijnt de samenstelling der nieuwe regeering tot groote moeilijkheden aanleiding te zullen geven. Bulgarije. Ds dreigende burgeroorlog Hier en daar reeds gevechten. De bladen te Boekarest melden, dat in verschillende gedeelten van Bulgarije ge- Oud-minister Obboff zou naar Roemenië zijn gevlucht. Een eventueele terugkeer van tsaar Ferdinand en Radoslawof moet als uitgesloten worden beschouwd. De ministerraad heeft besloten do Bul- gaarsche uitgewekenen weder toe te laten, mits zij zich niet „en masse" aanmelden. De uitvoer van koren is verboden. Van den oogst van 1924 zal de uitvoer worden toegestaan, mits in den herfst op min stens 2 millioen H.A. grond koren ge zaaid wordt. Sumla zou den opstandigen boeren in handen zijn gevallen. Gewapende boeren rukken van Popovo op; er moet bloedig gevochten zijn bij Pela; de boeren trekken op naar Varna. Stamboelinski zou zich bij Tatar-Ba- sardjik bevinden. Naar verluidt, hebben aldaar hevige gevechten plaats gegrepen tusschen de boerengarde en de troepen der nieuwe regeering. Stamboelinski moet aan Daskaloff, den gekozen Bulgaarschen gezant te Praag, hebben meegedeeld, dat thans de strijd tegen de revolutionnaire regeering een aanvang genomen heeft. Het Bulgaarsch agentschap publiceert een nota, waarin in tegenstelling met de „tendentieuze berichten in belanghebbende buitenlandsche kringen" gepubliceerd, verklaard wordt, dat er volmaakte orde heerscht in heel het land. Zwakke pogin gen tot verzet van de aanhangers van Stamboelinski zijn definitief onderdrukt. Ten bewijze van bet vertrouwen, dat mee in de nieuwe regeering stelt, zij gewezen op de voortdurende stijging der leva. Het Engelsche ministerie van buiten landsche zaken heeft gisteren het eerste verslag van zijn vertegenwoordiger in Bulgarije over de revolutie ontvangen. Deze meldt, dat de orde slechts weinig verstoord is. De boeren, in beslag genomen door den oogst, stellen klaarblijkelijk wei nig belang in den toestand. Daarom is nog onzeker, hoe de toestand zich later zal ontwikkelen. Stamboelinski gevangen genomen? Uit Sofia werd te Parijs bericht ont vangen, dat Stamboelinski in de bergen gevangen is genomen. De houding der Kleine Entente. De correspondent van het „Berliner Ta- geblatt" te Belgrado seint: Tusschen de regeeringen der kleine entente vinden langs telcgrafischen weg besprekingen plaats over een eventueele gemeenschappelijke interventie, welke zeer spoedig te Sofia zal worden ondernomen. Dit bevestigt de door den minister van buitenlandsche zaken Ninsjitsj aan do bui tenlandsche journalisten afgegeven ver klaring, volgens welke bij de Bulgaarsche regeering de noodige stappen zullen wor den gedaan, zoodra een schending van het vredesverdrag door Bulgarije een nieuwen toestand zou scheppen. Op het oogenblik blijft de Zuid-Slavi sche regeering in haar houding van waak zaam toeschouwer. De grensbeschermings troepen van Bulgarije zijn evenwel ver sterkt. De bladen te Belgrado publiceeren nog steeds talrijke berichten over den ernst van den toestand in Bulgarije, omtrent bloedige gevechten tusschen boeren en regeeringstroepen en over een te Sofia uit gebroken paniek ten gevolge van bet be richt, dat Stamboelinski aan bet hoofd van een groote boercnmachl tegen Sofia op rukt. Amerika. Het drankverbod veer buitenlandsche schepen. Men verwacht, dat Engeland naar aan leiding van het Amerikaansche voorstel, om een 12-mijls-zone te erkennen, geen bezwaren daar tegen zal maken, doch aan gezien de kwestie der territoriale wateren ook in het jongste geschil met Rusland op den voorgrond is getreden, opnieuw zijn bereidheid te kermen zal geven om een conferentie der zeemogendheden te doen houden, ten einde vast te stellen wat voor taan de territoriale grenzen ter zee zullen zijn. Met verzet tegen de drooglegging. Een draadloos bericht meldt, dat de Kamer van Afgevaardigden in den staat Illinois een resolutie heeft aangenomen, waarin den kiezers wordt overgelaten om zich per referendum uit te spreken over de intrekking of handhaving van do wet op het drankverbod. Dit besluit, hetwelk na dat van de stalen New-York en Wisconsin komt, wijst op de toeneming van het verzet tegen de droog legging. ËsiügSEüL&liiS De Chsisielijke Werkgevers en Middenstanders. De Ver. van Chr. Werkgevers en Groot handelaren in Nederland en de Ver. van jaarvergaderingen te Amsterdam Woensdagmiddag hielden de beide or ganisaties elk een huishoudelijke verga dering. Deze vergaderingen waren niet openbaar. Te 4 uur hield de Gbr. Middenstands- vereeniging een openbare vergadering, waarin mr. P. S. Gerbrandy van Sneek een inleiding gaf over het onder werp: „Onze Christelijke Pa troonsorganisatie en de toe kom s t". Spr. lichtte zeer in 't kort de volgen de stellingen toe: I. Het bedoelen der Christelijke Pa troonsorganisatie, oorspronkelijk gedra gen door de voreeniging „Boaz", naderr hand overgegeven aan do drie samenwer kende standsorganisaties van boeren, werkgevers en middenstanders, is vooral geweest om de idee der gemeenschap in dividueel in de onderneming (de enkele ondernemers tegenover zijn eigen onder geschikte en algemeen (in het geheel der verhoudingen in het bedrijfsleven) ingang te doen vinden in onze maatschappij, die in haar bestaan bedreigd was door het economisch liberalisme en bedreigd werd door den klassenstrijd. II. Dit bedoelen is alleen te verwerke lijken langs den weg van een krachtige en centraal geleide organisatie van on dernemers op Ghristelijken grondslag, waarbinnen de z.g. vakorganisatie vaiS ondernemers tot groote ontplooiing wordt gebracht. In denzelfden geest als waarin do organisatie der arbeiders op Ghriste lijken grondslag is bevorderd en geleid. m. Organisatorisch stuurt deze bewo ging aan op een reorganisatie van bet be drijfsleven waarin aan de werknemers een verantwoordelijke plaats in het pro ductie-proces wordt gegeven, hetgeen, vooral tot uitdrukking komt in de ge dachte van bedrijfsorganisatie, gelijk die door Christelijk-sociale schrijvers is propageerd. IV. Het afstand doen van een krach tige ondernemers-organisatie op Chris- telijken grondslag maakt het bovenbe doelde, streven in haar uitwerking krach teloos, bemoeilijkt de eveneens noodzake lijke vakorganisatie der werklieden op Ghristelijken grondslag en bederft de Christelijk sociale beweging. V. De crisis in de socialistische bewe ging (vooral blijkend uit zwak gefun deerde socialistische projecten), de wilde revolutionaire acties, de opwaking van li beraal-individualistische stroomingen, kunnen als redenen worden aangemerkt, waarom ondanks de geweldige economi sche inzinking het tijdstip voor een krachtige Christelijke sociale beweging gunstig moet worden geacht. VI. Samenwerking van alle sociale or ganisaties op Ghristelijken grondslag in een centraal bureau van Christelijk so ciale actie, is eisch des tijds. Naar aanleiding hiervan ontspon zich een geanimeerde discussie waaraan werd deelgenomen door de heeren ds. Kersies, Yan Dongen, P. Pluyter, v. <L Berg, HET UÖÖRSSfiRKISTE NIEUWS. BUITENLAND. Een Britsch memorandum aan Parijs om nadere inlichtingen over hetgeen wordt verstaan onder „hei staken van het lijdelijk verzet" en „ontruiming van het Ruhrgebied naar gelang der betalingen". Steeds nieuv/e lezingen van het gebeurde te Dortmund. Het voorstel-de Broqueville inzake ds verviaamsching der Gentsche Universiteit, door den Senaat verworpen, veroorzaakt een kabinetscrisis. Naar den burgeroorlog in Bulgarije. Een nieuw bericht, dat Stamboelinski ge arresteerd is. BINNENLAND. De Tweede Kamer heeft de wijziging der Hooge Onderwijswet (verhooging college-1 gelden) aangenomen. Het vraagstuk der emigratie. Een studiecommissie der K.S.A. LEIDEN. Nationaal concours voor zang en muziek Dienske, J. Kaajan, Swartsenburg en "Woldering, welke sprekers door mr. Gen brandy werden beantwoord. Des avonds bad in „Belleveu" een gei zellig samenzijn plaats, waarin de be zoekers der jaarvergaderingen door de afd. Amsterdam van de Chr. Midden-i stands-ver. en de afd. Noord-Holland van de Chr. "Werkgevers-Ver. ontvangen wen den. De voorzitter der eerstgenoemde afd., de heer W. ten Have, leidde dit samem zijn en sprak een kort openingswoord. Voorts hield mej. Klinkert een causerie over het onderwerp: „Aan welke eischen moet een middenstandsvrouw voldoen en ïoe jmoet jmr^opleiding^jüjn?" mej. Ten Ha-Fe (zang) cn de heeren ÉI j Gebhard (violoncel) en J. ten Have i (viool), zorgden voor een: aangename af wissel ing. Donderdagmorgen brachten de leden des Chr. Werkgevers-Ver., die tot bijwen ning der jaarvergadering naar Amster-t dam zijn gekomen, een bezoek aan de Amstel-Brouwerij De Chr. Middenstands-Ver. hield in de morgenuren weder een huishoudelijke vergadering. Des middags hielden do beide Vereeni- gingen een gecombineerde openbare ven j gadering, waarin als sprekers optraden de heeren H. Colijn en prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine. De heer H. C o 1 ij n sprak over het onderwerp „Gen repristinatie" en Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine erkreeg hierna het woord voor zijn re de over het onderwerp: „Juist vooruit". Nederlandsche Slagershond. In de voortgezette vergadering van den Nedcrlandschen Slagershond kwamen liefc eerst aan de orde drie voorstellen, van da afdeelingen Rotterdam, Haarlem cn Den Haag, alle drie beoogend, dat de slagerijen in do Arbeidswet zullen worden ingedeeld onder „winkels". Het bondsbestuur zeido in zijn prac-ad- vies, dat gewacht moet worden tot heb voorstel tot regeling van het werktijdenbe sluit voor winkels in behandeling komt- Het werkt in deze samen met de E. K. Hanze- bond van Slagerspatroons. Na langdurige discussies wordt het be stuur ongedragen, met alle wettige, midde len te streven naar verruiming van werk gelegenheid en volkomen gelijkstelling met andere winkels. De afdeeling Don Haag liad een voorstel ingediend, om er bij de regeering op aan te dringen, dat zoodanige wijzigingen in de Vleeschkeuringsweb worden gebracht, dat de slagers niet meer concurrentie hebben van den verkoop van voorwaardelijk goed gekeurd vleesch (z.g. vrij bankvleesch). Het bondsbestuur zeido toe, dat het er naar zal streven, ccn loyale uitvoering vant de bepalingen der wet te verkrijgen. Een voorstel van de afdeeling Nijmegen, om subsidies te verleenen voor het openen! van vakscholen of vakcursussen, wordt ver worpen, daar deze kwestie nog in onder zoek is bij het bondsbestuur, in overleg met den R. K. bond. De afdeelingen Rotterdam en Winschoten hadden voorstellen ingediend, om te traeh- ten verandering te brengen in de voor schriften omtrent de veraccijnzing vafl slachtvee. Het voorstel-Rotterdam. word! i echter verworpen, daar, volgens het bonds* bestuur, gestreefd moet worden naar alge- hcele afschaffing van den accijns op het ge slacht. Wel zal er bij de regeering op aan gedrongen worden, dat het „benaderde" vee zooveel mogelijk wordt opgezonden naar do garnizoenen en rijksinstellingen, zoodat de slagers van den verkoop niet meer die 1 schade hebben, die thans geleden wordt-.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1