ie Jaargang. ZATERDAG 26 MEI 1923 No. 4155 £cid^eke0ou^omt jABONNEMENTSPRIJSbedraegt bij vooruitbetaling gor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal, j onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal, raneo per post I 2.95 per kwartaal, [it Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver ghaar tegen betaling van 50 ot. per kwartaal, bij voor tbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertontiën 30 cent per regel* Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het s dubbele van het tarief berekend. Kleine adverSentiën, van ten hoogste 30 woorden, waari* betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. it numsnei» bestaat uitt vijf laden, waaronder het Geïl- streerd Zondagblad. 673 De Gemsenteraadverkiezingej. Id de voornaamste plaatsen zijn de adsverkiezingen gehouden. Wij mogen zeggen, dat de uitslag over algemeen bevredigend is. De Katholieken staan er in de meeste utsen goed voor. Dadelijk valt op, dat de S.D.A.P. bijna •ral het loodje legt. Niet alleen de vo- p week in roocle plaatsen als Zaandam, jrmerveer, Winschoten, Bellingwolde en gelijke, waar men al genoeg heeft van roode heerschappij, maar ook thans in jlerdam, Haarlem, Tilburg, enz. Uitzon- maakt Amsterdam, waar de S. D. P. 2 zetels won, althans voor een deel, koste van de Rapaillepartij, ter- ook Leiden voor de socialisten gun- was; wij zagen ze één zetel vooruit- plus nog een heel groot overschot, slat maar laten wij nog niet praten IfjDEd b de toekomst. fooral de uitslag in Rotterdam is van Èekenis. Daar kwam de S.D.A.P. van tot 16 zetels De politiek van Heykoop ie zijnen veel beloven en weinig ai zal er wel niet vreemd aan zijn. 'a politiek kan zelfs de „bewuste" ar- Iers niet langer tijd in vreugde doen h' Opmerkelijk is ook de uitslag te Tilburg, f|! ar de S.D.A.P. niet minder dan 4 ze- Ui s verloor en van 7 op 3 kwam. Daar- '-ïen kregen er de Dissident-KathoLie- 9 zetels, die ze voor een groot deel ianken hebben aan de omstandigheid, de Artspartij daar samenging met de S. V.-partij. Uit die Tilburgsche poli kan men niet "gemakkelijk wijs wor- Mr. P. Arts, vorig jaar N. K. P.-er, nu leider der Volkspartij, en haalt zetels Al Breda, dat ook dikwijls rare uitslagen Hl nen gaf, heeft zich nu goed gehouden, „j 'dissidente partij is daar aan de verlie- li hand. nunma sununarum, we kunnen vrede ien met de Raadsverkiezingen. Over ilgemeen ging onze partij, ook verge- met de Statenverkiezingen, vooruit, laar wel is weer bewezen, dat men serzijds de hand aan den ploeg moet den. Hard werken is de boodschap, scludeeren wij met de ,,Res.' Eu deze opwekking geldt wel heel spe- 'r®1'! al voor Leiden' 'ZEN. ffi elke Voorkeurstemmen. ioewel de wet het zeer heeft bemoeilijkt voorkeurstemmen eenig resultaat te iken er wordt voor vereiseht de ivan den lijstkiesdeeler pi<i3 1 blijkt 3 toch lang niet onmogelijk te zijn. i Gouda bijv. en in eenige plaatsen van omgeving zijn er ook eenige candida- met voorkeurstemmen gekozen, et propageeren en het uitbrengen van ftkeurstemmen was voor de laatste ^wijziging gevaarlijker dan nu. Toen tden reeds enkele voorkeurstemmen dcgfi1 ernstig, organisatorisch saamgestelde wijzigen of omver gooien; nu :iü, 'idt daarvoor ten minste de uitspraak een betrekkelijk groot deel der kie- vereiseht. ïet uitbrengen van voorkeurstemmen echter practiscli alleen dan succes heb- i als het tevoren wordt gepropageerd lozijnel "Mdat er nl. zulk een groot aantal voor- itemmen wordt vereiseht om in aan- ing te komen. ,Unukan juist in die propaganda o.i. een Zijl)ft t gevaar liggen. 35 ot 'CD gevaar voor de eenheid, welke wordt ^gescheurd door personen-strijd, en Mij dan ten slotte het gemeenschappe- ioel zou kunnen wordenvergeten verwaarloosd. 'to gevaar voor de propaganda, welke tooefc worden gevoerd voor de lijst, de lom s c h e 1 ij s t. Dit geldt vooral voor Mden. In de steden zijn er nog vele "ers onder de Katholieken, die in het bureau geen weg zullen kunnen vïn- °P het vele lijsten tellende stembil- wanneer hun niet als is ingepompt één «elke zij maar hebben op te zoeken, de propaganda voor zulk een naam zal 'toogelijlc zijn, indien men eigenlijk alle van de lijst zou kunnen propagee- 40 cf ejh'f dfl.0 d f 0.9 df0.7 lontje 5 cf. /ertal 1 ea zulks dan ook feitelijk, tot op zeke ren v< wordt gedaan. iakt 11 A zouden deze korte, vluchtige en on- %e beschouwing over voorkeurstem- aldus willen samenvatten. Opzich- 1 'ijkt ons onder de huidige wet het ;ren van voorkeurstemmen niet zoo af- ^nswaardig, omda een zeer groot 'al kiezers wordt vereiseht wil het practisch resultaat hebben en zoo froote aantal inderdaad wordt gevon- niag het ook wel eenige aanspraak oxiden om iets mee te zeggen over de volgorde op de candidatenlijst der eigen partij (al is daarvoor de eigen- lijke en gewenschte plaats de R. K. Kiesvereeniging). Maar, om wat met het ageeren voor voorkeurstemmen gewoonlijk zal samen gaan en er uit volgen kan, blijven wij voorloopig nog in het algemeen als den eenig juisten stelregel achten: „Wij stem men Roomsch en nummer één." V Propaganda. In de dagen vóór de gemeenteraadsver kiezingen hebben weer in vele gemeenten de propagandaclubs goed werk geleverd. Wij hoorden b.v. van e§n propaganda- club te Oegstgeest, dat zialle Katholie ke kiezers in een kaarten-systeom had genoteerd, wist wie wel en wie niet ge stemd hadden, en waarom niet, kon verge lijken de stemmen, uitgebracht op de Ka tholieke lijst, met het aantal Katholieke stemgerechtigden, enz. Dat was mooi werk! In Leiden was, naar 't schijnt, het be stuur der Kath. Kiesvereeniging in baar wieken geschoten door het eigenmachtig èn z.i. eigendunkelijk en anorganisato- risck optreden der leden bij het samen stellen der candidatenlijst; en, om in do zelfde beeldspraak te blijven, genoemd bestuur sloeg in de voor de propaganda bestemde dagen baar vleugels niet uit, deed er zelfs geen poging toe. En de politieke propagandaclub „De Katholieke- Garde" wij woonden 'n paar weken voor de verkiezing een ver gadering bij, bestemd ter bespreking van do propaganda, waar, behalve de geest, adviseur, één bestuurslid en acht of hoog stens tien leden aanwezig waren. Toen heeft zich gevórmd een comité van actie, bestaande uit. zeven personen uit „Do Katholieke Garde" met twee ver tegenwoordigers' uit het bestuur der Kalb. Kiesvereeniging; terwijl de geest, adviseur van eerstgenoemde ver., kape laan Nieveen v. Dykum, een zeer actief aandeel had in de vorming en later in den arbeid van dit comité. Eu onder leiding van dit comité, en speciaal van diens ijverigen voorzitter, den heer H. Lomhert, is er de laatste da gen voor de verkiezing nog gedann "wat er gedaan kón worden gezien de om standigheden, waaronder men moest wer ken. Hulde aan die werkers oprechte waardeering voor bun initiatief, bun geestdrift, hun begin s e 1-k r a c h t! - Intuschen is uit dit al wel gebleken, dat in Leiden de politieke propaganda- 'cïub niet meer op vasten bodem is ge bouwd, ondanks de zeer te waardeeren toewijding van jvclen in de achter óns lig gende jaren. Dat is niet alleen jammer voor den ver kiezingstijd -maar ook voor den tijd daarbuiten, waarin "er ook voor een poli tieke propagandaclub werk te over is. Eu wij vertrouwen daarom dat aan deze leemte in ons Katholiek organisatie- leven do volle aandacht zal worden geschonken gepaard gaande met den ernstigen wil om liet anders te doen wor den! V Kapitaal! Er zit bij de S.D.A.P. kapitaal' In dezen tijd van veel werkloosheid en armoede heeft zij toch in de verkiezings dagen met geld kunnen smijten; de stad Leiden b.v. beeft ze als begraven onder de papieren propaganda. En dat natuurlijk terwijl zij den werkloozen leden der partij uit eigen kas zoo nu en dan wat toestopt' zooals te doen gebruikelijk is bij de Katholieken. In ernst: Propaganda moet er in de dagen, den verkiezingsdag voorafgaande, worden gemaakt, al is 't dan ook heel op pervlakkige en vaak min of meer laag'-bij- de-grondsche propaganda; reeds alleen en ook vooral met bet oog op de menscben, die wel op een partij willen stemmen, doch nog niet goed weten, b o e ze dat moeten doen, is zulks noodig. Maar zulk 'n geldsmijterij als van de S.D.A.P. dat is toch wel erg onverant woordelijk, vooral ook als men bedenkt de armoede van zoovele „proletariërs"' Het nut is ook zeker niet geëvenredigd aan de kosten. En dus moeten de onzen ■zulk 'n voor beeld nooit navolgen' Is Leiden rechts? De (A.-R.) -„Nieuwe Leidsclie Crt." wijdt een beschouwing aan den uitslag der gemeenteraadsverkiezing. Wat de R.-K. betreft zegt het blad: Voor de R.-K. Staatspartij was de uitslag verrassend. Er waren allerlei verschijnselen, die er op wezen dat deze partij, vergeleken met de Statenverkie zing, geen vooruitgang zou hebben te boeken. Toch wist zij nog ruim 300 stemmen op te balen. Inderdaad,er is door de onzen niet slecht gestemdhoewel liet beter bad kunnen en dus moeten zijn. (Dat laat ste m o g e n wij ons niet ontveinzen Het Aiftirev. orgaan grondt kaar ver rassing op „allerlei verschijnselen" daaronder klaarblijkelijk bedoelend de rumor in de Kiesvereeniging en de wei nige actie, de inertie, de traagheid gedu rende de verkiezingsdagen. Maar dan vervolgt het blad verder: Voor de gemeente Leiden was het een slechte dag. De uiterste linkerzijde is versterkt en daartegenover staat een verzwakking yan de recktscke partijen. Als we "toch rekening houden met bet feit, dat sommige van de gekozen R.-K. candidaten een goede plaats op de lijst kregen alleen omdat zij sterke te genstanders zijn van bet tapverbod, dan is het duidelijk dat van een recktsche meerderheid moeilijk gesproken kan worden. Dat laatste nu begrijpen wij niet. Verondersteld^ dat bét waar is, dat „sommige van de gekozen R.-K. can didaten een goede plaats op de lijst kre gen, alleen omdat zij sterke tegenstan ders zijn van bet tapverbod" -zou daar uit dan volgen, dat dezulken, als Raads lid gekozen, niet van ganscber harte een recktsche politiek aanbangen. Als van een recbtsche meerderheid in den Leidscben Raad moeilijk ge sproken zou kunnen worden, dan zou den wij daarvoor toch zeker niet een grond kunnen vinden in de geaardheid van nieuw-gekozen Katholieke Raadsleden' BU1TEMLAWB De bezetting van het Buhrgebied De a.s'. Duiische noia. De leiders der rljHdagfracties zullen door rijkskanselier Guuo worden ontvan gen, om over de voorbereiding van de ant- Avoord-nota te worden geraadpleegd. Het kabinet beeft gisteren vergaderd, doch niet over de noia beraadslaagd, Wanneer deze zal worden verzonden kan nog niet worden gezegd. De „Tel." meldt, dat men verwacht, behoudens onvoorziene omstan digheden, dat de nota Zondag of Maandag zal kunnen worden overhandigd. Een nota der Duiische Stalen? Er gaan geruchten, dat de regeeringen van verschillende Duitsche staten de wen scheli,ikheid overwegen om behalve de of- ficieele nota van het rijk aan de entente ook nog een collectieve nota hunnerzijds aan de verbonden mogendheden te richten teneinde bun standpunt nog nadrukkelij ker uiteen te zetten. De onlusten in hst Ruhrgebied veroorzaken vee! verwarring. Over den toestand in het Rulirgcbied meldt het „Acht Uhr Abendblatt" bet vol gende: Overal in bet Rulirgebied neemt de op winding onder de bevolking band over band toe. De toesland is nog steeds ern stig'. Uit alle doelen van bet bezette ge bied komen berichten binnen, volgens wel ke de stakers de beweging over bet ge- heele Rnkrgebied trachten uit te breiden. Zoo zijn gisteren onlusten uitgebroken te Hamm, aan de grens van bet bezette ge bied, De politie beeft alle noodige maatre gelen tot demping van deze onlusten ge nomen. Zooals te Dortmund poogden de communisten te Barop bet personeel der mijnen tot staken te bewegen. Een enor me troep stakers, naar schatting ongeveer duizend man, verscheen op de mijnen „Kaiser Friedrich", Glückauf", „Giess- bach" en „Windalsbank". Op de mijn „Gotteswegen" bij Lotbringbausen ging het personeel aan den arbeid, doch de stakers daalden in de mijn af en joegen de arbeiders er uit. Hetzelfde geschiedde in de mijne „Germania IIV". Daarop trokken de stakers naar de mijn „Ostelb". De troep was onclcrtusschen aan gegroeid tot 1500 man. Een aantal hun ner, van stokken en vuurwapenen voor zien, bestormden de kantoren. Toen de deuren geforceerd waren, stroomde de menigte binnen. In de lokalen, waar het personeel rustig aan den arbeid was, heerschte plotseling een onbeschrijfelijke verwarring'. De telefoontoestellen en -lei dingen werden vernield en do lessenaars werden opengebroken. Alles wat van bun gading was, ook al behoorde het aan bet kantoorpersoneel, werd door de stakers medegenomen. Bedienden, dio het durfd ■te wagen tegenstand te bieden, werden door de onverlaten afgeranseld. Gelukkig was spoedig politie ter plaat se. Nauwelijks zagen de stakers de politie naderen, of zij stoven naar alle richtingen uiteen. Het gelukte de politie, twee van de indringers te arresteeren. De stakingsonrust is ook naar Horde overgeslagen. Op de Oude Markt vond een arbcidersvergadering plaats, waarin tot deelneming aan de staking werd opge wekt. Na afloop der vergadering trokken de arbeiders naar de Pkoenix-fabrieken en dwongen ook daar de arbeiders tot bet neerleggen van bet werk, zelfs van het al lernoodzakelijkste. Vervolgens werd be sloten naar de hoogovens te gaan, waar eveneens liet werk werd neergelegd. Be politie greep niet in. Aan het „Vad." wordt uit Essen ge meld: Vrijdagmiddag is het oproer in Bo- chum uitgebroken nadat de voorbereidin gen reeds sinds twee dagen van uit Gel- senkirchen geregeld waren. Het overgroo- te deel der arbeiders neemt geen deel aan het oproer, dat hoofdzakelijk uitgaat van het gepeupel; er zijn ook talrijke slechte elementen van elders in de stad gekomen. Een aantal openbare gebouwen zijn door de opstandelingeh bestormd en ver overd. Op verscheidene punten is bet tot botsingen gekomen tusschen de commu nisten en de mannen der brandweer, die belast zijn met het handhaven der orde sinds de Franscbe bezetting de politie heeft uitgewezen. Voor zoover thans be kend is, zijn er verscheidene communis ten gedood. Het zakenleven staat volkomen stil. Alle winkels zijn gesloten. Een paar magazij nen zijn door de oproerlingen geplunderd. Alhoewel de eigenlijke arbeiders volkomen vreemd zijn aan de beweging, moet de toestand toch als zeer ernstig aangezien worden in verband met de afwezigheid der politie. De Frahschen houden zich nadat zij de politie hebben uitgewezen, volkomen passief tegenover de commu nisten. In Gelsenkircben schijnen de commu nistische leiders nu zelf geen gezag meer te hebben over hun volgelingen. Het door ben met de vakbondleiders gesloten ac- coord betreffende de plaatselijke politie wordt door de leden der honderdschappen niet nageleefd. Men krijgt thans nog allerlei bijzonder heden te hooren over de uitspattingen in Gelsenkircben. Zoo blijken een paar com munisten een winkelier, die lid was van een Selbschütz-organisatie, bij vol dag licht, op straat met een scheermes ver moord te hebben. De Ruhrdebaiten in de Fransche Kamer. Bij de discussies in de Kamer over de Ruhr-credieten verklaarde Herriot, na de Rubr-situatie aan een onderzoek te heb ben onderworpen, dat zelfs al is men van moening, dat de regeering een dwaling heeft begaan door het Ruhrgebied te be zetten de dwaling niet te vergelijken is met de misdaden, welke Duitscbland ge durende den oorlog beeft bedreven. Hij voegde er aan toe, dat bij zich ge luk wensebte met de verklaringen van Poincaré voor de commissie van finan ciën, daar de regeering de mogelijkheid om liet Ruhrgebied te ontruimen onder de oogen bad gezien niet naarmate Duitscb land betaalde, maar naar gelang Duitscb land tastbare waarborgen zou geven van zijn goeden wil, om zich door een inter nationale leening vrij te maken. Poincaré verklaarde daarna, dat Her« riot zeer juist zijne uiteenzettingen had weergegeven. De conferentie te Lausanne Het Turksch-Grieksche conflict. De toestand critiek. Uit alle, te Constantinopel ontvangen berichten blijkt, dat Angora zich onhan delbaar toont ten opzichte der schade vergoedingskwestie. De toestand is zeer critiek. Uit Londen wordt gemeld: De toestand, welke te Lausanne is ontstaan in ver band met de Turksche schadevergoe- dingseischen ten opzichte van Grieken land, wordt hier met eenige zorg be schouwd en de door beide partijen aan genomen houding wordt sterk afgekeurd. Do toestand is thans zoo, dat in plaats van betaling in francs van de door Tur kije geëischte schadevergoeding aan welke klaarblijkelijk door de Griekscbe regeering niet kan worden voldaan, aan de Turksche regeering is aangeboden de stad Karagatsj (een voorstad van Adria- nopel) aan welke stad de Turken ten tijde van den wapenstilstand van Moedania, groole waarde hechtten. Dit voorstel werd door Ismet Pascha aan de regeering te Angora overgebracht, doch bet feit, dat bet antwoord dezer regeering lang op zich liet w ach ten, wekte argwaan der uiterst ongeduldige Grieken. Zooals men weet gaan er geruchten, dat de Griekscbe delegatie van de confe rentie zal worden teruggeroepen, indien voor bet einde dor week geen stappen zijn gedaan tor regeling van bet geschil. Dat de Grieken een spoedige "regeling van deze kwestie verlangen, waardoor zij in staat zouden worden gesteld bun troepen te demobiliseeren is zeer goed te be- grijpeü en inderdaad kan de vertraging van bet antwoord van Angora op dit aan bod, door weinig motieven gerechtvaar digd worden. Evenwel kan ook bet voor- HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND." De reconstructie van het Engelsche Kabi net gereed. De oppositie staat reeds klaar. Belangrijke verklaring in de Fransche Kamer over de Ruhrbezetting. De onlusten in het Ruhrgebied nemen een dreigenden omvang aan. De „regeeringscrisis" in Frankrijk voorbij. Ge toestand tusschen de Balkanstaten zeer gespannen. BINNENLAND. Mgr. Th. A. J. Bosman, deken van Am sterdam, is hedennacht overleden. Voorloopig Verslag over het wetsontwerp tot wijziging van de Motor- en Rijwielwet. Memorie van Antwoord inzake het wets ontwerp tot wijziging van de Leerplichtwet LEIDEN. Een beschouwing over het nieuwe Aca demisch Ziekenhuis. nemeb der regeering te Athene, om de Griekscbe delegatie uit Lausanne terug te roepen, waardoor een zeer critieke toe stand zoude ontstaan, door niets worden gerechtvaardigd. De meening van de voornaamste geal lieerde mogendheden is deze, dat bet de taak van de conferentie is een vreedzame oplossing van de Oostersclie kwestie tot stand te brengen en dat reeds belangrijke vorderingen in die richting zijn gemaakt. Zij zouden iedere handelwijze, hetzij van Turksche of Griekscbe zijde, .welke de reeds verkregen, resultaten der conferen tie te niet zoude doen, en de spanning ia het Naaste Oosten zou verhoogen ten zeerste afkeuren en zonder een handelend optreden harerzijds eventueel kunnen overwegen. België. De spoorwegstaking. Belga seint, dat de toestand der spoor wegstaking niet veranderd is en ;rnstige schade toebrengt aan de nijverheid. Frankrijk. DE CRISIS VOORBIJ. Zooals te verwachten was, is het alarm van Poincaré een storm in een glak waiter geweest. Of Poincaré in bet gevallen Senaatsbe-( sluit gelegenheid zag om een goed keen-; komen te zoeken en daarmede van de ver-' antwoordelijkheid van do Ruhrkwestie bevrijd te zijn, mag worden betwijfeld. Uit zijn aangenomen houding toch is zulks niet merkbaar. Trouwens beeft Poincaré do Kamer achter zich, betgeen al onmid dellijk na bet incident bleek, toen bij na een rede hartelijk werd toegejuicht. Ook bij de opening der Kamerzitting van gisteren juichten alle afgevaardigden der rechterzijde, bet centrum en de lin kerzijde, met uitzondering van de socialis ten en communisten, Poincaré bij herha ling toe. Ten aanzien van bet besluit van liet Hooggerechtshof beeft de ministerraad b© sloten, dat het dossier in de zaak tegen do communisten door den procureur-gene raal zal worden ter band gesteld aan den procureur van de republiek, die het op zijn beurt zal doorgeven aan den rechter van instructie. De ministerraad droeg aan den minister van Justitie Colrat op, een ontwerp uit te werken voor de samenstel ling van een nieuw Hof van Justitie. Ten gevolge van het besluit van het Hooggerechtshof zullen de secretaris der, communistische jeugdorganistie en 't. lid van den Rijksdag Höllein in vrijheid wor den gesteld. De laatste echter zal als Duitsch onderda-an over de grens geze/ worden. Een aanslag op Maurras. De anarchisten hebben gisteren ee» nieuwen aanslag trachten te plegen op een. der leiders van de „Action francaise'V, Dezen keer had men bet op Charles Maur: ras gemunt. Om half drie poogde een individu bin-; nen te dringen in de "redactiebureaux van de Action francaise". Toen bij niet toe-d gelaten werd, lost© bij oen revolverschot j in de richting van een der redactiezalen. ;j De kogel trof echter geen doel en verdween] in bet plafond. Charles Maurras was trou-] wens afwezig. Do dader, een 23-jarige meta_albewerker, I werd onmiddellijk gegrepen en a^n de PO^.4 li tie overgeleverd. Hij bleek George Tou-| pin te heeten, communist te zijn en ge-j delegeerde van bet congres der arbeiders j der fabrieken van de Seine. Het geval ver-! wekte de-noodige opschudding.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1