IS 14e Jaargang. Cl No. 4144 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN SUITEMLJU» II ZATERDAG 12 MEI 1923 3)e Êeicbcfve (Bou/fca/nt jjëABONNEMEWTSPRIJSbedreagt bij vooruitbetaling Dop (Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal- J5ij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal» franco per post 12.95 per kwartaaL /Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- V/!| krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijat eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 11. TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewon. advertentie» 30 c.nt per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het s dubbele van het tarief berekend. r Kleine advertentie», Tan ten hoogste 30 woorden, waarin, betrekkingen worden aa1 huur, koop en verkoop I betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur'en ver^ Dp 10.50. Dit nummer beslaat uit vijf ill bladen, waaronder het Geïl- lusii-eei-d Zondagblad. m tail Een voorbeeld. 't Is nog alom voel te stil onder de on zen terwijl de gemeenteraadsverkiezin gen zoo diebt bij zijn. In Leiden b.v. reeds op WOENSDAG 23 MEI. Dan moeten allo Katholieke kiesgerechtigden niet één uitgezonderd stemmen op Lijst no. 7. Weten alle Katholieke kiezers hoe zij stemmen moeten bij de a.s. raadsverkie zingen Weten zij allen, heel goed, dat zij slechts één wit stipje voor den naam van hun candidaat rood mogen maken? Weten zij allen het nummer van de Katholieke lijst? Dat zijn vragen, waarop we niet graag bevestigend zouden antwoorden zegt „De Voorhoede", en wij zeggen het na. Het valt bij elke verkiezing weer op, 'dat er toch zoo'n massa ongeldige stem men worden uitgebracht. En bij onderzoek blijkt, dat ook onze Katholieke kiezers nog vaak. uit onkunde, zulke ongeldige stemmen uitbrengen. Propagandisten moeten er in deze da gen op uit, zoo mogelijk met model-stem biljetten om, huis aan huis, ook de m c- jhodo van stemmen uiteen te zetten. Eén stipje rood maken, meer niet, van lijst No. Anders is het biljet ongeldig. Dat moet den kiezers zoo helder worden" als glas. Haar ook moet hun zoo helder ajs glas zijn, dat zij niet anders mogen stemmen dan op de Katholieke lijst. Een leger propagandisten "is er noodig iu elke plaats om daarvoor pronaganda te maken. Frissche, 'geestdriftige jongelui van bei derlei geslacht, biedt u aan voor de pro paganda voor de a.s. raadsverkiezingen. Ge doet er een goed werk mee. Ook raadsverkiezingen zijn van het hoogste belang, wat o.m. hieruit moge blij- hen, dat Z. D. ET. Mgr. Van'doWete- ï'in g, Aartsbisschop van Utrecht, een belangrijke som golds voor de propaganda voor de raadsverkie- igen aan de Utrecktscho R.-K. Kiesver eniging ter hand stelde. Dat hooge voorbeeld moge ons aanzetten om ook voor de a.s. raadsverkiezingen te ijveren woveel in ons vermogen is. Dat hooge voorbeeld moet indruk maken ook en vooral op hen, die niet tevreden zijn ten reckte-'of ten onrechte over de samenstelling van de Katholieke lijst. Zij moeten nu zooveel zelfbedwang too rn, dat zij alle bij-overwegingen op zijde telen te zetten, laten wijken voor dat jóóne groole beginsel, bij welks beleving zij po r se voor hun geweten verantwoord ijn: "W ij stemmen K a t li o- i e k, omdat w ij Katholiek zij n. Laat nog'in de dagen, die ons scheiden |van de raadsverkiezingen (zooals men Weet heeft deze in sommige gemeenten al plaats gehad), de propaganda-ijver worden opgewekt door een levendig Katholiek 'diehtsbesef lil 1.1 si' te bezetting van Eiet Ruhrgebied DE KRUPP-VONNiSSEN. De proteststaking bij K r u p p. Om elf uur gistervoormiddag gaven de tenen der fabrieken het teeken van het pin der staking, als protest tegen de landelijke vonnissen van Werden. Do arbeiders verlieten onmiddellijk de 'krieken. Reeds lang te voren hadden de «hen en hotels gesloten; de scholen waren teileens gesloten. Haar hoogtepunt bereikte de manifes te om 12 uur, toen de electrische trams Me verlaten straten een kwartier stil eveu staan. Deze spontane betooging van bet volk teeu bewijs, dat het niet wensckt te bui voor de -terroristische heerschappij te vreemden. 'te up p von Boklen in de I® v angenis te-Deerendorf 'j-volgens een bericht van de Düsseldor- JNachrichten is Krupp von Bohleiiund bach en de overige met hem te Wer- veroordeelde beeren naar de gevan- Me Deerendorf vervoerd, waar zij gotfoopig zullen blijven tot er een be- Jsing gevallen is over de verzoeken om ls'e) Hij zij hebben ingediend. tending der arbeiders ikWolff uit Essen verneemt hebben jLfie->hiurslcden der Christelijke vakbon t aMaar met algemeene stemmen be- }hen' Hat het lijdelijke verzet tegen de lachen zal worden voortgezet. De Duitsche Vakbondeentrale heeft een manifest laten verschijnen, waarin zij protesteert tegen de vonnissen van Mainz. Zij wijst cr op, dat voornamelijk de wer kende stand zwaar getroffen wordt door het Fransche militaristische <schrikbe- wind en herinnert aan het feit, dat er da gelijks tal van bravo Duitsche arbeiders families uit hun woningen verdreven wor den. Dit alles kan slechts één resultaat hebben, n.l., dat de Duitsche arbeiders, die een werkeüjken vrede willen, zich nog meer dan vroeger tegen de Fransche ac tie zullen verzetten. De toestand in hei bezette gebied. Te Lunen is een mijn ontploft, ten Zui den van Waltrop, ter plaatse waar de spoorlijn over de brug gaat. De ontplof fing vernielde een deel van het metsel werk en van de brug werd de spoorlijn over een lengte van 40 Meter weggerukt. Het verkeer is intusschen hersteld met behulp van de particuliere spoorlijn van do mijn Walllrop. De gewone sancties worden opgelegd. In den afgeloopen nacht zijn 8 a 9 re volverschoten gelost op een schildwacht bij do mijn Lotharingen. E e n II o 1 1 a n d c r d o o ü- geschoten. Het Wolff-bureau publiceert het Vol gende bericht: Te Mainz is Donderdag een Nederlandsche schipper door een Fran sehen post doodgeschoten. Nadere bij zonderheden vermeldt het bureau echter niet. HET DUITSCHE AANBOD. Het Engel sc h e antwoord. H.N. uit Londen: De tekst, van het Engelscho antwoord op de Duitsche nota is thans gereed en zou lieden aan de bondgenoot.eii en vermoede lijk morgen aan Duitschland worden mee gedeeld. In de nota zal worden gewezen op het ontoereikende .der Duitsche voorstellen eri voorts op het feil, dat reeds hetere voorstellen dan het onderhavige als on voldoende zijn beschouwd. Verder wijst de nota op de algemeen gevoelde noodza kelijkheid om ten opzichte der schadever goeding tot een behoorlijke regeling ie ge raken en wordt Duitschland te verstaan gegeven, dat e-en beter aanbod in liet alge meen belang wensehelijk wordt geacht. De rol van België h ij de redactie van het Fransche antwoord. H.N. verneemt uit Londen: Toen Donderdag in de regeeringsverkla- ring in het parlement werd gesproken van „Geallieerden, die de Engelsche opvatting deelden", was de algemeene opvatting, dat deze woorden alleen betrekking konden liehben cp Italië. Thans beweert men in welingelichte kringen te Londen, dat, be halve Italië 'ook België in zekeren zin in aanmerking komt, daal* ook te Bruscl de instemming met de straffe Fransche op vatting niet onverdeeld is. De redactie der gezamenlijke nota van Frankrijk en België heet naar men thans beweert, niet alleen in formuleering, doch ook in strek king op aandringen van België te zijn ge wijzigd en juist de wijzigingen die op het laatste oogenblik in dit gemeenschappe lijk antwoord plaats hebben gegrepen, zijn de punten waarin Downingstreet de mogelijkheid ziet van een verdere onder handeling. Engeland. Krasser optreden iegen Sovjet-Rusland. Naar Reuter verneemt, protesteert het antwoord van - de Sovjet-regeering op de Britsche nota van 28 April tegen het ver toog over het in beslag nemen van den treiler James Johnson. Ofschoon Moskou een gematigden toon aanslaat, maakt het aanspraak op een strook langs de kust ter breedte van 12 mijlen (ruim 22 K.M.) als territoriale wateren. Het is echter be reid de zaak aan scheidsrechterlijke be slissing te onderwerpen, aangezien het hier niet gaat over een kwestie van in breuk op de Sovjet-Russische souvereine rechten. Het ministerie van huitenlandsclie za ken heeft het hoofd van de Britsche mis sie te Boskou opgedragen, te.'"protestee ren tegen het in beslag nemen van weer een treiler, de Lord As tor, en de onmid dellijke vrijlating van schip en bemanning geëisclit. In het Lagerhuis heeft Mc Neill in ant woord op een vraag betreffende de inbe slagneming van weer een treiler aan do Moennan-kust medegedeeld, dat de Brit sche. kanonneerboot Harebell naar die wateren is gezonden om Britsche treilers te beschermen. Zij heeft last, om het moeien van visschersvaarluigen- builen de drie mijls grens te verhinderen en zoo noodig geweld te gebruiken. Men hoorde van de banken der arbei derspartij roepen: „Een nieuwe oorlog!" Naar aanleiding van het besluit der re- gecring om een oorlogsschip naar de Möermankust te zenden voor bescherming van de Britsche treilers heeft het bestuur der parlementaire arbeiderspartij een ver gadering in het Lagerhuis gehouden, waar in besloten is uit naam van de partij oen telegram aan de Sovjet te zenden, verkla rende, dat de mededeeling der regeering, dat een kanonneerboot naar de Moerman- kust is gezonden met orders om geweld te gebruiken indien nieuwe treilers wor den in beslag genomen ernstige ongerust heid veroorzaakt. De parlementaire ar beiderspartij verzoekt de Sovjet-Russi sche regeering in vriendschappelijken geest zich van alle stappen te onthouden, welke de gebruikmaking van geweld en het uitbreken van een oorlog zouden kun nen verhaasten, totdat verdere onderhan delingen over het ultimatum van de Brit sche regeering hebben plaats gehad. Zwitserland. De moord op Vorowski. Vorowski, de te Lausanne vermoorde zaakgelastigde van de sovjet, was een goedmoedig bolsjewiek, zooals een „Maas- bode'-redacteur schrijft, die een jaar ge leden to Genua een onderhoud met hem had. Vorowski w;.; -ren Katholiek van ge boorte. Hij werd in 1872 to Moskou uit Pool- sche ouders geboren. Aan de universiteit van Moskou studeerende, sloot hij zich aan hij een Poolsch revolutiönnair ge nootschap. Hij leidde het traditioneele le ien van een rcvolulionnair onder het tsa ristisch régime. Eerst werd hij wegens zijn propagandistisch optreden gedepor teerd naar Wologda, lauw gearresteerd en voor drie jaren verbannen naar Orel. Dan werd hij buiten de steden gesloten, toch onderwijl propagande makend en revolu tie predikend. Ten slotte verliet hij Rus land. Hij ontmoette Lenin te Stockholm, waar hij deelnam aan het complot tot do Russische omwenteling; later was hij een van hen, die het bolsjewisme tot zegepraal brachten. Maar zijn „anïW Christiana" bleek zich ondanks alles niet in zijh optreden ta verloochenen. Moge zij in zijn allerlaatste oogenblik niet gezwegen hebben! G r o o t e opwinding te Lausanne. De correspondent van het „Acht Uhr Abendhlatt" te Lausanne seint: De moord op den Russisch en gedelegeerde Vorowski lieeft de geheele conferentie in een grenze- looze opwinding gebracht. Van Russische, zijde worden de Zwitser- sche regcering de ernstigste verwijten ge daan, daar zij, ondanks de dreigementen, die in de laatste dagen tegen de Russen geuit zijn, niets gedaan heeft tot bescher ming der Russische gedelegeerden. Daarentegen verklaart de Zwitsersche fascistenorganisatie nadrukkelijk, dat zij niet den moord niets heeft uit te staan en dat hun de dader, die te Petersburg gebo ren moet zijn, volkomen onbekend is. Inderdaad schijnt er een persoonlijke wraakoefening in liet spel te zijn, waarbij echter ook nog de agitatie tegen de bolsje- w-iki komt. De Russische commissaris van het Roode Kruis, Davidowski, is gisteren vroeg in den ochtend per auto to Lausanne aangekomen en heeft zich, nadat hij zich door de politie een nauwkeurig rapport heeft laten uitbrengen, onmiddellijk telefo nisch in verbinding gesteld met het Rus sische gezantschap te Berlijn. De gewonde Russen werden gisteren in een ziekenhuis gebracht. Men wil thans -pogen een kogel uit het onderlijf van Di- walkowski te verwijderen. Radek, die met den Russischen gezant te Berlijn, Krcskinski, uit Moskou te Beu- lijn is aangekomen, uitte zich over den moord te Lausanne tegenover een te Ber lijn verschijnende Russische krant als volgt: De moord te Lausanne is naar onze op vatting het resultaai van de Engelsche anti-bolsjewistische propaganda, en van de Engelsche dreigementen tegen ons. Onder* den druk der Engelsche regeering moest Zwitserland er van af zien, de sovjet-Rus sische delegatie te Lausanne tegen de aan gekondigde aanslagen te beschermen. Do Engelsche regeering heeft zeer vaak haar ontevredenheid geuit over de propaganda van de Russische regeering, maar door onze propaganda is nog geen mensch ge dood. De „onschuldige" Engelsche propa ganda van lord Curzon te Lausanne lieeft echter Vorowski's lijk als eerste resultaat gehad. Het doodschieten van Vorowski is Eugelands bloedige bandteekening onder liet standpunt van sovjet-Rusland ten aan zien van de kwestie der zeeëngten. Naar het „Acht Uhr Abendhlatt" van liet Russische gezantschap te Berlijn ver neemt, zijn de lcgalieraden Podowski en Ustinoff gezonden, met de opdracht hei lijk van Vorowski voor de lijkschouwing naar Berlijn over te brengen. De sovjet-beambte Ahreps, die slechts licht gewond is, heeft reeds de uitlevering van het lijk van Vorowski aan do bevoegde Zwitsersche autoriteiten geweigerd. Verder wordt gemeld: De toestand van de beide gewonden ver betert. - Alle papieren van eenig belang van dr sovjec-delegatio werden, voor de aankomst der politie, verbrand. Er is naar Moskoii geseind, om telegra fische instructies ter zake van de begra fenis van Vorowski. Gisterochtend werd de moordenaar Gon- rade door den rechter in verhoor geno men. Hij herhaalde, dat hij zijn in Rus land gemartelde familieleden had willen wreken. Op de vraag, tot welke organisatie hij behoorde, wilde liij geen antwoord geven. Een door do politie ontdekt spoor schijnt naar Genève te voeren, vanwaar de moor denaar gisteren geld kreeg toegezonden. De bladen noemen ook een zekeren dr. Markus uit Berlijn, met wien de moorde naar in Lausanne gezien moet zijn. Het heet, dat deze Markus weer uit Lausanno vertrokken is. Een protest d r S o v j e t-r e g e e r i N.N. verneemt uit Berlijn: In Russische kringen hier ter stede ver neemt men, dat de Sovjetregeering voor nemens is een scherpe nota aan de Zwit serse he regeering te zenden in verband met den moord op Vorofski. Het heet, dat er eveneens een protest zal worden gezon den aan liet algemeen secretariaat van de Conferentie zelf, aangezien dit niet heeft gezorgd voor behoorlijke veiligheidsmaat regelen. Algemeen beweert men in Russi sche officieele kringen, d£t deze moord niet de daad is van een persoon, doch dat hij deel uitmaakt éener politieke actie, waaraan niet alleen anti-revolutionaire Russen doch ook vijanden der Sovjet-repu bliek uit andere landen medeplichtig zijn. De Zwitsersche Bondsraad kwam in buitengewone zitting bijeen en heeft een zijner ambtenaren van de politieke af dee ling opgedragen het leedwezen der Zwit sersche regeering aan de vertegenwoor digers der Sovjet-republiek to betuigen. Voorts zijn uitgebreide maatregelen getrof fen voor een onderzoek. Rusland. 200 personen gefusilleerd.. Uit Riga wordt gemeld: De tsclieka lieeft in Georgië 1200 personen gearresteerd, 200 ervan werden gefusilleerd. Van het Vaticaan. Hei Vaticaansch Concilie. De hervatting in het a. s. j u b e 1 j a a r. Do correspondent van de „Msbd." meldt d.d. 7 dezer: Reeds eerder was liet bekend, dat men voornemens was een voorbereidende com missie te benoemen met het doel de nog onafgewerkte documenten van het Vati caansch concilie te bestudeeren en nader toe to lichten. Maar, aangezien deze com missie nog niet officiéél was benoemd, kon men moeilijk tot de publicatie daar van overgaan, te moer omdat de H. Vader dit uitdrukkelijk verboden had. Daar de benoeming dezer commissie nu dezer da gen officieel is geworden, verklaarde de zeereerw. zeergel. pater Hugon, met wien ik, naar aanleiding hiervan een onder houd had, geen. bezwaar te hebben, dat er thans publicatie aan gegeven werd. Tot de commissie behooren de hoogeerw pater Lepicer, ex-generaal van de Ser- viéten, de zeereerw. zeergel. pater Hugon, professor aan het college Angelico der pa ters Dominicanen en examinator van do geestelijkheid te Rome, de zeereerw. heer Tacchi Venturi, 6.J., een bekend godge leerde, en de zeereerw. heer Bianchi Ca- gliesi, kanunnik. De zeereerw. pater Hugon, die zoo wel willend was mij deze namen op te geven, gaf tevens tot zijn spijt te kennen, dat het hem onmogelijk was nog nadere bijzon derheden mede te deelen, omdat de H. Vader tijdens de particuliere audiëntie, waarin Z. H. de léden van deze commissie dezer dagen heeft ontvangen, hun abso* luut verbood, eenige mededeeling, van welken aard ook, er over te doen, zoodat, voegde de pater er aan toe, alle gegevens die niet van officieele zijde komen, niet als betrouwbaar moeten beschouwd wor den. Alleen dit wilde hij nog zeggen, dat behoudens onvoorziene omstandigheden, het Vaticaansch Concilie in het jubeljaar zal gehoudèn worden. iSlNHEHLJlfêft De Ned. Bedevaart te Rome De Romeinsche correspondent van de „Msbd." seint d.d. gisteren: Kardinaal van Rossum heeft hedenmor gen onder de H. Mis de H. Communie uit gereikt aan de Nederlandsche pelgrims, nadat hij een predikatie tot hen had ge houden. Na de H. Mis werden de pelgrims toegelaten tot den handkus en sprak de kardinaal een afscheidswoord. Vanmiddag werden de pelgrims door Z. LI. den Paus in audiëntie ontvangen. Me de warm aanwezig de Nederlandsche ge zant tn r.iji gemalin, Mgr. Eras en Mgr. HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De proteststaking bij Krupp vond alge meene instemming te Essen. Het geheele verkeer lag stil. Protest der Sovjet-regeering aan Zwit serland wegens den moord op Vorofski. Dreigend optreden van Engeland tegen over Sovjet-Rusland. BINNENLAND. Er is sprake van algeheele stopzetting van de zool- en overlederfabrieken in ons land. LEIDEN. Eenige natfere bijzonderheden omtrent de Leidschè Missieweek (Alma). UIT DE OMGEVING. Het bezoek van den Amerikaanschen gezant aan de bloembollenstreek. dr. Poels en vele Nederlanders, in Rome woonachtig. De heer Henri Hermans van het R.-K. Vakbureau, hield in liet Duitsch een toe spraak, waarin hij er op wees, dat de kracht der R.-K. werkliedenbonden is ge legen in de trouw aan Paus en Bisschop pen, terwijl hij tevens het doel uiteen zette en den Zegen vroeg van Z. IJ., evenals Mgr. Mutsaers, die een Fransche toespraak liield en namens de pelgrims trouw zwoer aan den Paus. Zijne Heiligheid dankte daarop in het Duitsch en het Fransch voor de betuigin gen van trouw en schonk zijn Zegen aan Nederland, het rijkste vertrek in Gods Kerk. Daarop zongen de aanwezigen „Aan u, o Koning der Eeuwen". Na afloop der audiëntie strooiden dö pelgrims bloemen op het graf van Mgr. Schaepman, waarbij werd gesproken dooi? den heer Hermans en den zeereerw. hee£ deken Van der "Waarden van Almelo. Woensdag hebben de pelgrims een be- zoèk aan de catacomben gebracht. Twe^ der pelgrims, de beeren Van do Wacht en De Vocht, zijn daarbij van de tram geval-» lep, doch zij verwondden zich niet ernstig. - Ter eere van de Nederlandsche pelgrims te Rome gaf de Nederlandsche gezant ts Vaticane, jhr. Van Nispen tot Sevenaerr Woensdag een schitterende receptie. Donderdag had in Sint Pieter de plech-» tige beatificatie plaats van Michel Garri- coit. In den namiddag werd de H. Vader geestdriftig toegejuicht door de meniglo, die den nieuwen gelukzalige in de basiliek kwam vereeren. De Hollandsche gasten waren allen door het schouwspel opge togen. Uit de leder-industrie. Stopzetting van allo fabrieken? Naar men mededeelt, is er in verband met den onhoudbaar geworden toestand in de leder-industrie, sprake van om, indien niet onmiddellijk hulp wordt geboden bin nen twee maanden tot algeheele stopzet ting over te gaan van de zool- en overle- derfabrieken in ons land. Woningbouw. Bij ministerieele beschikking is art 9 van de „Regeling van de uitbetaling en do controle op het gebruik der voorschotten ingevolge art. 33 der Woningwet aan go- meenten uit 's Rijks kas verstrekt" gewij zigd als volgt: Zoolang naar hot oordeel van de afdee- ling Volksgezondheid voornoemd de toe zending van kwijtingen, als in het voor gaande artikel bedoeld, hetzij achterwego Mij ft, hetzij zóó traag geschiedt, dat oen waarborg voor behoorlijke besteding der gelden ontbreekt, zullen geen verdere uit- keenngen op het onderhavige voorschot' iut s Rijks kas plaats vinden. („St.-Crt.") „En wat raakt jullie dat?" Den lOen April 1.1. werd de reeks van conferenties voor niet-katholieken te Haar lem door de Dominicanen geopend in de kerk van den Hoogeerw. heer Deken G Stoffels aan de St. Jansstraat, aldus ver telt de „Rozenkrans". Om half 9 zou de eerste conferentie aanvangen, maar-vóór 8 uur stroomde reeds, neen, stormdo do menigte naar binnen. En toen de confe rencier om half 9 den kansel zou beklim-: men, stonden de menschen als haring sa mengepakt, zoodat in den letterlijken zin voor den predikant een haan moest wor den gebroken en na verloop van een kwar; tier drie vrouwen in zwijm vielen. Een klein incidentje viel nog voor. Toen de conferencier op de helft van zijn redo ge vorderd was en aan de toehoorders dui delijk maakte, dat de Katholieke Kerk op. niemand dwang uitoefent, daar zij slechtst prijs stelt op vrije overtuiging, klonk ter hoogte van do Communiebank een dave rende stem, die riep: „Brandstapel!" Da-1 delijk gingen uit de menigte protesten op, niet tegen den conferencier, maar tegeü' de brutale rustverstoorder, wien ondub belzinnig beduid werd, dat hij te zwijgen had. Allo oogen waren nu naar den con-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1