Tweede BSad
Vrijdag 4 Kei !S23
UIT DE PEUB
merkwaardige feiten,
Dader dit opschrift schrijft De Volks-
t:
jet loont wel dc moeite, even een lcorte
Kuwing te verbinden aan de twee
feiten:
jen eersteT
j, bepaalde werkgeverskringen, en ook
«1 daarbuiten, blijft men toornen tegen
Ij, ^ettelijken acliturendag en met toe
fde luidruchtigheid wordt betoogd,
itdeze uiting van een soort ziekelijke
jjocratie, aan heb economisch herstel in
ja weg staat.
Bidden we hier maar een soort Musso-
2 (jie aan al dat sociaal gelief hebber een
icial einde maakte, dan zou Nederland
het land van melk en honing
as
44
Ten tweede:'
jeic week ontvingen wij Vanwege den
jfsdiensfc van het Internationaal Arbéids
?au do mededeeling, dat de Italiaan
se regeering lees signor Mussolini
•a besluit heeft afgekondigd, waarbij
;of industrieele en handelaondernemin-
ouiede voor daglooners in den land-
een arbeidsduur van niet langor
in 8 uren per dag of 48 uren per week
stdt voorgeschreven.
ftrgunning tot overwerken tan verkre-
Qvorden tot ten hoogste 2 uren per dag
12 uren per week, doch deze moeten
iiuld worden met minstens 10 pet. bo-
het normale tijd- of stukloon.
Ten derde":
Deze beide feiten, in onderling verband
(denken, kunnen aan velen in den lande
deenige stof tot nadenken bieden.
Be Italiaansehe dictator, die met niet
I ontkennen durf een groote schoonmaak
t!J, en véle gezwellen op het lichaam van
ïtallaansehen Staat heeft uitgesneden
ld niettemin het inzicht, of beeft dat al-
spoedig gekregen, dat de wijzers van
i klok niet teruggezet kunnen worden,
der ze te breken.
moet voor velen een verfrisschende
i zijn nu zij vernemen, dat Musso-
ii in zijn dictatoriale bemoeiingen, dus
der parlement, nog verder gaat dan
h in Nederland door regeering en volka-
iitegenwoordiging toelaatbaar werd ge-
alleen wordt in Italië extra-loon
oor overwerk algemeen voorgeschreven,
h de 8-urendag geldt ook voor de dag
iers in den landbouw.
Inderdaad een merkwaardig en leerrijk
lull
Voor hen die terug willen, naar den
tien tijd valt or uit te Ieeren, dat het
versje uit onze kinderjaren zoo
'Ifecd juist was.
Inderdaad „die tijd komt nooit weer-
De met toenemende luidruchtigheid ge-
n „vrijheid van arbeid", is een
wuderde leuze, althans in den zin zoo-
re door de palstaanders wordt bedoeld.
Gelukkig
Went de vrijheid wordt hier bedoeld als
üdel tot een doel. dat vooral in de
omstandigheden, aan de arbeiders
«hts Let tegendeel van vrijheid brengen
h
Set tijdperk van vrijheid, dat voor do
widers een slaventoestand bracht, is
Iwloten.
De arbeiders wenscben dien tijd niet
■a?, en wie, tegen den duidelijken gang
'ontwikkeling in, toch dien kant. blijft
drijven, moet zich op ernstige telour-
'lingen voorbereid houden.
bihüehlaüd
De nood der Duitsche bevolking.
De perscommissie van het Ned. r.-k.
•postings Comité te 's-Hertogenbosch
"rijft ons:
Kadat onzo eerste oproep om hulpver-
^3 van do noodlijdende bevolking in
'"Mand was gepubliceerd, stroomden
•e kanten ons groolere en kleinere
loe. We ontvingen verschillende
J'ragen van pleegouders, die een
,M3cn kind voor eenigen tijd tot zich
nemen, en Limburg gaf een schit
terend voorbeeld door een krachtige actie
op touw te zetten voor het onderbrengen
van Duitschc kinderen, welke actie reeds
in cenige streken navolging vindt. Echter
schijnt het noodig, nu de giften weer op
houden te vloeien, nog eens de aandacht
to vestigen op den ellendigen toestand,
waarin een groot deel van het Duitsche
volk verkeert. Daarvoor lijkt ons niets
beter geschikt dan een gedeelte over te ne
men uit een oproep van het hoofdbestuur
van het Duitsche Caritasverband, de lief
dadige instelling in samenwerking waar
mee het R.-K. Huisvestings-Comité hulp-
actio voert. Wij lezen in haar bede om
hulp o.a. het volgende:
Onder de kinderen houdt de dood een
gruwelijken oogst. Tuberculose, Skrofulose
en Rachitis vergen geheele scharen van
onschuldige kinderen. In de scholen van
de groote steden zijn naar het oordeel van
de doktoren 80 ondervoed, 50 tuber
culeus. In de meeste Duitsche steden man
keert ook nu nog de melk, die alleen aan
zuigelingen en grijsaards en nog in on
voldoende mate geleverd kan worden. Dit
treurig noodlot der kinderen zal in do
naasto toekomst nog erger worden.
Ook de jeugd staat voor ondraaglijko
ontberingen. Het groeiende lichaam, het
welk door lange oorlogsjaren vreeselijk
verzwakt en voor allerhando ziekten vat
baar is, lijdt tengevolge der niet. te beta
len prijzen der levensmiddelen, die in de
laatsto maanden verduizendvoudigd zijn,
vreeselijk onder den honger.
Do studenten schenken onder de zwaar
ste ontberingen hun laatste krachten om
hun doel te bereiken. Duizenden van hen
werken in de vacantie in de mijnen en
steengroeven om zich voor den tijd van hun
studie de meest noodzakelijke middelen te
verschaffen. Do zwakken en zij die geen
weerstand meer kunnen bieden, komon
onherroepelijk om.
De Duitsche middenstand is aan het
sterven. Honderdduizenden, die vroeger
een goed inkomen hadden, zijn in ellende
gedompeld. Alles wat zij in goede dagen
bezaten, is verkocht en de opbrengst ver
leerd. In wanhoop en zielennood gaan dc
besten van het volk ten onder.
Do nood van de ouden van dagen is
reusachtig groot. Circa li roillioen kleine
renteniers, mot een jaarlijksch inkomen
van ten hoogste 20.000 Mark, zijn aan den
ondergang prijsgegeven, als niet spoedig
hulp van builen komt. Immers bet mi
nimum van het levensonderhoud bij min
der gestelde -cischen bedraagt per persoon
reeds 30.000 Mark per maand. Het is geen
zeldzaa'mheid meer dat geneesheeren in
de meer gegoede kringen van het land als
doodsoorzaak den honger hefcbeu gecon
stateerd.
Hot Duitsche geld is haast waardeloos
geworden. De voedingsmiddelen zijn tot
onbereikbare hoogten gestegen. Eén pond
vleescli kostte vroeger 00 pfennig, lieden
5000 Mark; voor een koe werd op de laat
ste markt 3i millioen Mark betaald tegen
400600 Mark in vredestijd.
Met de voedingszorgen gaat hand in
hand de kleedingnood. 60 °f° der kinderen
bezitten maar één stel bovenkleeren, 70
der kinderen maar één paar schoenen.
Nieuwe aanschaffingen zijn onmogelijk,
daar een pak bijna 1 uüllioen Mark, een
paar schoenen 100.000 Mark kosten. Ba-
bygoed mankeert geheel, in vele zuigelin
gen-klinieken wordt papieren wascli ge
bruikt.
Vreeselijk zwaar drukt het Duitsche
volk do kolenuood. Duizenden families
hadden in dezen winter geen verwarmde
kamer. De prijzen van kolen en hout zijn
ontzettend hoog. De ziekten, door kou
vatten veroorzaakt, hebben zich als gevolg
hiervan vervijfvoudigd.
Even treurig is het met de woningellende
Eén millioen Duitsche families zijn geheel
zonder onderdak. Ggwcldige zedelijke en
lichamelijke gevaren zijn het gevolg van
dezen toestand.
Zoo staat het volk aan den rand van
den afgrond, dien het dreigt te verslinden
Daar het Duitsche volk, enkele uitzon
deringen daargelaten, bedelaar geworden
is, zet het voor de leniging der Duitsche
nood zijn hoop op het offervaardige bui
tenland, aan wie het reeds zoo groolen
dank verschuldigd is. Daarom smeeken
wij in doze zware uren van beproeving
hartelijk om een „Liebesgabe" voor het
Duitsche volk. De weldaden in dezen troos
teloozen tijd bewezen, zullen nooit verge
ten worden.
Giften worden gaarne ingewacht aan
het adres van den penningmeester van
het Ned. R.-K. Huisvestings-Comité te
's-Hertogenbosch, Giro no. 34348.
Het Regeeringsjubileum van de Koningin.
Te Rome heeft zich op initiatief van
den Ned. gezant aldaar, mr. dr. J. H. v.
Royen een comité gevormd voor Italië om
ook daar te lande giften in te zamelen
voor het Nationaal Huldeblijk aan do
Koningin.
Eere-leden van liet comité zijn: mr. dr.
J. H. van Royen, H.M. gezant bij Z.M.
den koning van Italië en jhr. mr. O. F. M.
van Nispen tot Sevenaer, H.M. gezant bij
den H. Stoel; leden: mr. C. Fleddcru3,
consul-generaal der Nederlanden te Rome,
voorzitter; Mgr. Dr. A. H. Hensen, direc
teur van het Nederlandsclie Historisch
Instituut te Rome; Marcel de Jongh, inge
nieur; Mgr. Dr. B. J. Eras, procurator der
Nederlandsclie Bisschoppen te Rome;
Pater F. Huisman, vertegenwoordiger van
het Algemeen Nederlandsch Verbond te
Rome, secretaris; Dr. P. Pennington de
Jongli, bankdirecteur, ponningmeesber.
Prijsvraag Jubilélied.
1. Ter gelegenheid van het Zilveren
Regeeringsjubilé van H. M. de Koningin
wordt een prijsvraag uitgeschreven voor
een jubilé-lied.
2. Aan dezen prijsvraag kunnen deelne
men vrouwen en mannen van Nederland
sclie nationaliteit.
3. Gevraagd wordt een gedicht, toepas
selijk op liet feest.
4. Als prijs wordt beschikbaar gesteld
een luxe eiken boekenkast met opdracht,
geschonken door den heef Max Goini,
meubelfabrikant Amsterdam.
5. Voor de beoordceling der ingekomen
gedichten is een jury benoemd, bestaande
uit mej. Annie Salomons, Dr. P. G. Bou-
lens en Dr. Fr. van Eeden.
6. De inzendingen moeten vóór 22 Mei
1923 zijn ingezonden bij den secretaris
van den Ned. Volkszangbond:
Willem Galesloot Gornsz., Gerard Noodt-
straat 8bis, Utrecht,
met inachtneming der volgende bepa
lingen:
a. zij moeten getypt zijn, en mogen
geen enkel kcntceken bevatten aangaande
den dichter;
b. zij moeten blanco worden ingezon
den in gesloten enveloppe en vergezeld
gaan van een verzegelde enveloppe, waar
in naam en adres van den inzender;
c. Inzendingen, welke hieraan niet vol
doen, komen niet in aanmerking.
7. de Jury doet uitspraak vóór 1 Juni.
8. De inzendingen blijven het eigendom
van den Ned. Volkszangbond.
De Arbeidsgeschillenwet
Hot wetsontwerp door do
Eerste Kamer aangenomen.
De Eerste Kamer heeft, zooals gisteren
in een gedeelte onzer oplago is vermeld,
gistermiddag de Arbeidsgeschillenwet met
22 tegen 11 stemmen aangenomen.
Vóór stemden do katholieken Heerkens,
Thijssen, Giiisscn, v. d. Maesen de Som-
breff, Haazevoet, Steger, Wittert van
Hoogland, van Lanschot, Haffmans,
Janssen, en van der Does de Willebois;
do Anti-Revolutionairen Diepenhorst,
Douwes, Beelaerts van .Blokland, Anema,
Sijtsma, de Waal Malefijt, Idenburg, de
Chr. Historische Slotemaker de Bruine, de
Vrijz. Democraten Schönfeld en Slingen-
berg en de sociaal-democraten mevr. Pot
huisSmit en Wibaut.
Tegenstemmers waren de Katholieken
Arntz, Smits, Blomjous, van Basten Baten
burg en van Laan; de Chr. Historischen
v. d. Hoeven, Verkouteren, van Wasse-
naer van Catwjjck, de Vob van Steenwijk
en L. do Vries en de Vrijheidsbonder
Smeenge.
STADSNIEUWS
„Kennis ii Macht".
Aan het Jaarverslag over den toestand
van het Genootschap ^Kennis is Macht"
en van zijn middelbare handelsavond
school over het jaar 1922, is het volgende
outleend:
In het bestuur kwam verandering, door
dat de 2e Penningmeester, de heer H.
Vink, door zijn benoeming tot leeraar in
de Staatsinrichting aan de middelbare
handelsavondschool, moest aftreden. In
zijn plaats werd benoemd de heer Z. A.
Smit.
Het aantal donateurs verminderde met
2 en liep terug tot 47, terwijl 6 leden moes
ten worden afgeschreven, zoodat het ge
nootschap nu nog 51 leden telt.
Uit het verslag van den penningmeester
blijkt dat de schoolgelden van f 14031.90
in 1921 zijn verminderd tot f 13538.95 in
1922. Dit is ten deelo toe te schrijven
aan de thans hoerschende malaise, waar
door er minder vraag naar kantoorperso
neel is ontstaan.
Het jaarverslag van den directeur toont
aan, dat do gang v?n het onderwijs tot
tevredenheid blijft stemmen. Een woord
van hulde aan directeur en leeraren moge
dan ook niet achterweg© blijven.
Ten slotte wordt melding gemaakt, dat
2 leeraren, n.l. do hoeren A. Dirks en A.
J. J. Verbrugge hun 25-jarig jubileum her
dachten. Dit feit worcl op waardige wijze
gevierd.
Aan het Verslag van den Handelscursus
van het Genootschap „Kennis is Macht"
over het jaar 1922, is het volgende ont
leend:
Op 1 Januari 1922 bedroeg het aantal
leerlingen der Handelsschool 531, waarvan
180 vrouwelijke en op 1 Januari 1923 wa
ren deze aantallen 458 en 152. Door dat
kleiner aantal leerlingen is te vena het
aantal lesuren verminderd en terugge
bracht van 192 op 176.
De leerlingen gedroegen zich dit jaar
als alle vorigo jaren zeer goed. Gaat men
zoo eens na, wie onder de jeugdige men-
schen van tijd tot tijd nog eens op hun
plichten gewezen moeten worden, dan is
dat aantal zeer gering. De geest onder do
leeraren en leerlingen is gelukkig zeer
goed en allen trachten dan ook elkaar
het leven niet noodeloos onaangenaam to
maken.
Dit jaar deden 8 leerlingen het M'ercu*
rius-examon voor de Fransche, Duitsche
en Engelsche Handelscorrespondentie. Er
slaagden er 4, drie voor Eugelsch (100%),
1 voor Duitsch (50%), maar voor Fransch
waren de 3 candidaten niet gelukkig, zoo
dat ze allo drie afgewezen werden. Voor
Bo'ckhouden en aanverwante vakken slaag
den bij het Mercurius-examen 11 leerlin
gen, waarvan 8 bovendien voor bet exa-
mcn-Leeraren slaagden; 1 leerling, die bij
hot Mercurius-examjen het diploma niet
verkreeg, behaalde dat voor Leeraren. In
dit vak was bet succes zeer groot, want
75 van de candidaten verwierven een
diploma. Onder deze candidaten waren er
4, die nog geen diploma van „Kennis is
Macht" hadden behaald.
Bij hot eindexamen van „Kennis is
Macht" slaagden 148 leerlingen of ruim 05
van de 227 candidaten, die deelnamen.
Met lof slaagden voor Nederlandsch en
Nederlandsclie correspondentie 2, voor
Fransche correspondentie 2, voor Engel
sche 1, voor Duitsche 1 en voor Algemee-
ne Handelskennis 3 candidaten.
Handclsaardrijkskunde en Staatsinrich
ting welke vakjeen door te weinig deelne
ming gedurende de laatste jaren niet ge
geven werden, werden, weer gevraagd. Les
in do Spanaselie taal werd in de begin-
klasso gegeven aan 5 leerlingen, terwijl
er 2 leerlingen van do vorige klasse wor
den opgeleid voor 't examen Mercurius.
De nieuwe cursus in Stenografie begon
met 11 leerlingen, voor Maehineschrijven
meldden zich 20 nieuwe leerlingen aan,
waarvan er 11 voor het diploma in Decem
ber slaagden.
Hot Finanlicel Verslag van het Genoot
schap over het. jaar 1922 geef aan Ont
vangsten: Saldo Spaarbank en kas
f 344.26; Schoolgelden, f 13.538.95; Donati-
en f 336; Contribution f 79.50; Interest
f CO; Diploma's vingerzettingen enz.
f 110.55; Subsidies van het Rijk f 13.320,
van do Gemeente f 12.000, van de provin
cie f 2.664, van het Rijk voor speciale
doeleinden f 9.465.30. Tezamen "f 51.918.56.
Aan Uitgavon: Salarissen: Directeur en
leeraren f 31.169.09; Congierge f 600; Bode
en inca9soloon f 369.92; schoonhouden en
onderhoud f 125.38; uitbreiding bibliotheek
f 282.55; verlichting en verwarming
f 855.57^ schoolbehoeften en leermiddelen
f 736.13; Druk en advertentiekostsn
f890.121; vergaderingen f 130.15; reisver-
goeding leeraren f 159.90; bezoek congres
Amsterdam f 95.20; leges en porto's
f 123.35; Bureaukosten f 200; Assurantie-
en ziekto-verzekering f 1.012.40; Diversen
Jubilea, uitreiking diploma's f 430.231; tij
delijke belegging Pensioenkosten f 322.15;
Restitutie aan het Rijksbureau van duur-
tetocslag f 200; Saldo: pensioenstorting
1919 f582; Saldo: kas en girodienst
f 3.002.16. Tezamen f 51.918.56.
Het lijvig jaarverslag bevat verder ver
schillende statistieken, do namen der per
sonen, aan wio diploma's zijn uitgereikt,
do eindexamens, enz.
Een afzonderlijk boekje bevat het leer
plan der school.
Het geheel geeft oen duidelijk en helder
overizcht van het velo goede werk, door
het Genootschap tot stand gebracht.
Gezondheidscommissie.
Verschonen is hot verslag der Gezond
heidscommissie voor de Gemeente Leiden
over het jaar 1922.
Aan het einde van dat jaar bestond do
Commissie uit do volgende leden: Dr. D.
A. do Jong, Voorz.; H. Marks, Dr. E.
Gorter, Dr. H. J. M. Boonacker. Mr. E.
M. Meyers, B. Buurman, Dr. G. L. Voer
man, P. Aug. Dricssen, D. G. Ubels. De
lieer Dr. J. R. F. Rassors fungeerde als
Secretaris der Commissie.
Uit bijgevoegde tabellen blijkt, dat de
sterfte per 1000 inwoners in 1913 be-i
droeg 11.45; in 1917 was het 12.60 en het
daarna volgend jaar 14.51. .Sinds dien
tijd daalde het sterftecijfer regelmatig
tot 10.99 in 1921 en tot 9.76 in 1922. Het
laatste jaar was het sterftqcijfer dus zeer
gunstig.
Het aantal geboorten gaat steeds ach-*
teruit. In 1913 werden 1548 levend gebo
ren kinderen aangegeven, in 1915 liep het
terug tot 1365; in 1903 bedroeg het aan*
tal 1403. Daarna volgde in 1920 door da
annexatie een stijging tot 1638; maar in
1922 liep het terug tot 1589.
Bij een sterke vermeerdering der be*
volking sinds 1913, werden in 1922 dua
slechts 41 kinderen méér geboren dan in
1913. Het sterftepercentage was sckom*
melend. Per 1000 levend aangegeven kin-r
deren stierven in 1913, 75.58. In 1914
daalde het tot 57.71. Daarna weer een
stijging tot 76.19 in 1915. Sinds dien tijd
bleef het lager tot in 1921 het cijfer van
79.12 bereikt werd. Over 1922 was het
echter slechts 51.60.
Voorts bevat dit verslag gegevens om*
trent den toestand van water, bodem en
lucht en wat tot verbetering daarvan
werd gedaan, de volkshuisvesting, enz.
Aan het verslag is toegevoegd een sta-*
die van Dr. A. H. Oort te Oegstgeest geti*
teld: „Proeven over verstandelijke ont*
wikkeling op Leidsche scholen."
Wij twijfelen niet aan de belangrijke
heid van deze van lal van tabellen en gra*
fieken voorziene studie.
De vraag kan echter gedaan of het ligt
op den weg der Gezondheidscommissie
dergelijke onderzoekingen uit te lokken
en de uitgave van dergelijke ongetwijfeld
kostbare rapporten voor hare rekening te
nemen.
De examen-comraissie der Vereeniging
voor Ziekenverpleging „Boerhaave", alhier
hield haar zittingen op 24, 25, 26, 27 en 30
'April.
Heb diploma voor Kraamvorpleging werd
uitgereikt aan de Zusters: I. Chr. van Za
lingen, B. de Wit, G. van der Poorte, H.
H. Nicola, J. H. van der Have, J. H. van
der Horst, A. Dijkstra, G. Dcrlagen, G.
H. Bandel; dat voor algemeene ziekenver
pleging aan de Zusters: L. A. Franke, T«
Doornbos, J. E. Müller, P. Koedood, H. M.
Klian, L. A. Hoegee, W. A. Heisen, C. M.
Hardorff, M. de Lange, H. Nolta, W.
Rebel, J. van der Velde, M. J. Valkenburgh
H. Visser (Sneck) H. Visser (Boxem), H.
A. Chr. Swart; allen opgeleid in het Zie
kenhuis der Rijks-Universiteit, en aan
Zuster J. H. Masselink, opgeleid in het
Hopital Wallon, aan wie tevens het Kraam
diploma werd uitgereikt op grond van haar
diploma als verloskundige. En verder aan
de Zusters A. M. G. Voorhoeve en E. L»
de Jonge liet diploma Kraamverpleging,
loehaald in liet Diokonesseirhuis.
SCEKKBiiEliHISS
Haarlem's Kaiheilranf.
Hel zilveren feest der
kerkwijding.
Aan het verslag, dat de „Msbd." van
de avondfoestviering geeft, ontleencn we
het volgende:
Om half zeven was de ontzaglijke Ka
thedraal reeds tot in alle hoeken en gale*
rijen gevuld met geloovigen.
In den schemer van den vallenden dag
zag men de iinmeuso ruimte als een Haar*
lemsch bloemenveld volgeplant met bidden-*
de geloovigen, de hoofden eerbiedig opgo*
richt als lulpenkolken naar de zon dcc
Eucharistie op 't lichtschitlerende priester-
hoogkoor. Op de eerste rij stoelen had dö
burgemeester van Haarlem, de hoogedol-
achtbare heer Maarschalk met zijn echt-
genoote plaats genomen, alsook de heeren
wethouders Mr. Heerkens Thijssen en Mr.
Bomans met hun dames.
Het weidsche hoogkoor lag in gouden
glans van lectrisclie zonnenlampen en
zacht flikkerende kaarsenlucliters.
In het midden op een warm rood tapijt
de met witte en roode rozen gesierde re
lieken-altaartjes, die straks in de proces-'
sie zouden worden rondgedragen.
Rondom pronkten overal prachtige
bloemstukken, witte seringen-bouquetten,
roode lulpenperken, bloeiende azalia's. Do
triforia boven de donker-houlcn kanunni
kenzetels waren afgezet met een rooden
vlammengoed van versche tulpen.
In den zijbeuk langs de groote sacristie
werd allereerst de processie opgesteld.
Een eindelooze stoet van wille bruidjes,
in het zwart geklcede mannen, leden van
allerlei katholieke organisaties en vereeni-
gingen, met hun kleurige banieren en bonte
vaandels, een sneeuwen weg van pries Iers
in blanke requetle, dan do relieken, eerbie
dig rondgedragen, omstuwd door witte
bruidjes met wuivende groene palmen, do
öraadfooze Telephonie.
i
j,.. Nadruk verboden,
wijls noemt men de draadloozo telc-
-°djo het nieuwste wonder der moderne
Ea inderdaad, het is wel won-
aar, alles wat men daarvan hoort.
Pj®' «nige verbinding, zoo maar uit
ucht vangt men op: voordrachten, con-
Persberichten van Parijs, Londen,
•J'jn, Praag, Lausanne, enz.
dat men van al dat leven
Hsid
m de lucht niets hoort, dat alles
fMstil is
draadli
rondom, terwijl de man aan
looze toestel hoort spreken, hoort
j.. °P afstand van honderden kilo-
4 hangt de telephoon om het
«V oet 'n paar lampjes gloeien, schuift
wrelt iets aan geheimzinnig uitziende
VP CQ °P kei juiste oogenblik klinkt
«■m opeens in de ooien:-
1 hallo". Het is een persbureau
cm inlichtingen komt brengen' uit
C;da*. straks!" zegt de Amster-
i 0 e spreker. Weder morrelt de draad-
jLti J^teraar even aan het toestel en.
lljljji Jpjlj j heeft hij Parijs „te pakken',
^isie 6 Problable pour la region
11110 roept do man uit Parijs. „Hier
het te verwachten weer voor heb Parijsche
gebied". Hij geeft de weerberichten en
weersvoorspellingen voor Frankrijk. Even
later klinkt het weer: Hallo, hallo, hallo.
Het zijn de koersen van de Amsterdam-
sche beurs. Do Duitsche mark is weer ge
zakt en hoe staat het met de Koninklijke
Petroleum.
„Hallo, how are you? I understand you
pretty well". (Hoe maak je 't. Ik ver3ta
je tamelijk goed) roept clan weer een En-
gelschman. Het is blijkbaar een vliege
nier ergens hoog in de lucht, die met het
Engelsche vliegkamp Croydon een babbel
tje houdt. Wanneer u hem soms zoudt kuu-
nen zien drijven hoog boven u, u zoudt
toch slechts het zoemen hooren van zijn
mot-or. De man daar binnen ziet van heb
lieele vliegtuig niets, doch hoort ieder
woord, dat de vliegenier spreekt.
„Achtung" daar komt een stukje mu
ziek aangewaaid uit het Duitsche rijk, het
is Königswusterhousen.
Dezen winter danste men te Kopenhagen
bij gelegenheid van een ijsfeest op liet ijs,
terwijl de muziek speelde in Berlijn.
Wat zijn afstanden tegenwoordig?
Terwijl ik in m'n hoekje zit op het bu
reau der Leidsche Courant, hoor ik hoe
het station Kootwijk op de .Veluwe aan
het soincn is met Bandoeng (Ned Indië).
Het andere einde van de aarde. Weken
lang duurt het, voordat de snelstoomendo
zeckasteolcn hun weg van Nederland ge
vonden hebben naar den Indischen Archi
pel on onze voorvaderen, die om de Kaap
zeilden, deden er maanclen over. Thans zit
oen marconist in Nederland z'n telegram
men te tikken en nagenoeg op h e t-
zelfdeoogenblik hoort cn ver
staat men hem in Indië.
Wanneer vroeger onze schepen uitzeilden
naar verre gewesten, men hoorde in geen
maanden1 meer taal noch teeken van de
opvarenden. Op den oceaan waren de
mannen dagen en weken op eikaars con
versatie aangewezen, die niet altijd even
lovendig zal geweest zijn, wanneer men
niets anders ziet dan lucht en water.
Kwam er een schip in 't zicht, dan werd
het gepraaid. Men schreeuwde zich de keel
hcesch, bruldo door groote scheepsroepers
en het resultaat was bedroevend. Het
schip, dat onder den wind lag, verstond
wellicht het een en ander, maar het andere
zag wel dat er gesproken werd, doch hoor-
do niet wkt. Wisselde men seinen met vlag
gen, dan was men altijd gebonden aan
bepaalde teekens, zooals: Hoo is uw
naam? Welken koers hebt gij, enz. Een
genoeglijk praatje kon je niet houden.
Than3 heeft ieder fatsoenlijk schip een
marconist aan boord, die met al de sche
pen in de buurt in verbinding staat. En
met heb vaste land?
Lu.ttcr raait rs: Krr krrèèè
krrrèo krr krrèce krrèee kréee
kréee! Daar snerpt het marino station
SeheveningenHaven z'n krakende seinen;
naar de zeevaarders op de Noordzee cn
den Atlantisclien Oceaan. Dat lieflijk ge
kraak vormt heb Morse-schrift, bestaande
uit korte cn lange seinen. Iedere marconist
kent ze precies, die krakende of fluitende
teekens, en ze brengen hem nieuws en
groeten van de vasto wal.
Spreekt men dan niet, kan men dan niet
draadloos tclephonecrcn zooals die vlieger
deed en zooals dio Farijzenaar z'n weerbe
richten gaf?
Zeker, er zijn tegenwoordig ook grooto
schepen, die een toestel hebben, waarmede
men, behalve do zooeven genoemde Morsc-
teekens bovendien het draadloos
gesprokene kan opvangen. Maar
voor dit laatsto is een fijner toestel noo
dig, hetwelk do meeste kleinere schepen
nog niet bezitten. Draadlooze tele
graphic is gemakkelijker (d. w. z.
over grooter afstand en met eenvoudiger
toestellen) te hooren dan draa-dlooze t e-
1 o p h o n i e. Maar tussclien grooto
schepen spreekt men onderling net zoo
duidelijk draadloos alsof ze met elkaar
verbonden waren door een stadstciephoon-
tje. Terwijl ze honderden kilometers uit
elkander varen! Men geeft op sommige
Engelsche schepen zelfs een dagelijksclio
krant uit-, die evengoed op de hoogte is -
van do laatste telegrammen uit Europa
en Amerika als een krant op het vasto
land.
Zijn dat allemaal wonderen of rijn dat
geen wonderen? U begrijpt er niets van,
niet waar. Sommige menscheni vinden dab
geheimzinnige „eng", ze denken aan dui
velskunsten en als je hun vertelt dat je
ook een dergenen bent, die aan draadloozo
telephonic doen, dan zijn ze een be^jo.;
huiverig van je! Ja, 't gebeurt werkelijkl j
Toch is het niets geheimzinnig.
Wilt u weten hoe het precies in z'n werK-
gata? Dan zal ik het u probeoren uit té
leggen. Maarin een paar volgende
artikeltjes.
h. a
