Z&TERDÜG 28 APRIL 1923
No. 4033
Bureaux: RAPENBURG No. iO - LEIDEN
Eïspeclans-
BUITEHLftMla
Ie Jaargang.
e xi&idóQ/hz Sou/camt
(eABONNEMEfJTSPRIJSfaoiJraaflt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal»
|jj onze Agenten 20 cent per week 1 2.60 per kwartaal,
franco per post 12.95 per kwartaaL
(et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
ghaar tegen betaling van SO ct. per kwartaal, bij voor-
letaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
li.j g Ck
Dit blad verschat eiken dag uitgezonderd Zon- Gfl F668td8§0H (li
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. H.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone advertent i8n 30 cent per regel,
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentfën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
ft nummei* bestaat uit vijf
aden, waaronder het GeïB«
istreerd Zondagblad.
•.Cr! i:
In naam der Kath. wetenschap.
is een ridder te paard geslegen, om
ins te breken voor „De Katholieke
Stenschap".
men weet, heeft prof. Aenge-
liet R.-K. Congres voor het Be-
ingsvraagstuk te Breda een rede ge-
den, waarin hij het standpunt ver-
irt van do God-erkennende weten
ten aanzien der leidende Voorzie-
heid in het maatschappelijk gebeuren,
i wanneer wij dat standpunt innc-
aldus de Warmondsche hoogleeraar,
lerdienen wij geenszins het verwijt,
in de algemeene vergadering van do
feu. voor de Staathuishoudkunde en do
Utiek in Oct. 1922 werd geuit, n.l. dat
katholieken in deze materie zouden
.dogmatisch geremden", m.a.w. dat
door dogma's der Kerk zouden belem-
ïïorden in het aannemen van een
lijk standpunt".
het weekblad voor Katholieke Staat-
de bespreekt „Exspectans" deze rede
ot zoover kan het zijn hoogo goedkeu-
wegdragen.
Aengenont hoeft gelijk, zegt hij:
verdienen dat verwijt niet." Maar dan
prof. A. do reden waarom wij dat
ijl niet verdienen.
het zij den ongcloovigen en
irialistischen verdedigers van Malthus'
rie in herinnering gebracht, dat wij
in deze, evenals in vele andore
Bties van important belang, juist door
er der Kerk een veel ruimer en onbe-
ipener standpunt innemen dan zij.
wij bezien ook dit vraagstuk,
als vele andere) van twee kanten.
niet alleen: wat leeren de fei—
ludctr uuk: wat ieeren ons de beginse-
die de Kerk als leerares der waar-
üds verkondigt?
t en dan kan het niet zoo maar blij
roept Exspectans. Dan moet hiofte-
geprotesteerd worden uit naam der
olieke wetenschap.
anl van een wetenschappelijk kalho-
md men met eenlg recht een andere
reering verwacht hebben. Deze b.v.:
verwijt aanvaarden wij niet, omdat
geen plaats aan kunnen toekennen.
I is niet ons geloof, 't is onze rede
>or we gedwongen worden, de god-
i» Voorzienigheid in onze wetenschap
w beschouwingen te betrekken,
ker, ook de Kerk leert ons, dat God
RMlM en' ^er'ia^ve °°k' dat God heel
wereldgebeuren in wijsheid bestuurt
oa. 9# en beschikt. Doch dit is geen spe-
katholieke leer. De natuurlijke
nnis ook kan deze waarheid achter
die men een der attributen kan
van den volmaakten, éénen, al-
%n God. 't Is waar, voor de een-
m van geest kunnen zulke waar-
óf verborgen blijven, óf biet met
ide zekerheid gekend worden. En
komt de Openharing te hulp.
.jg bij menschen die wijsgeerigo boek
pillw w uitgeven zou men toch minder
digheid" van geest mogen ver-
lat eaï
icht.
hoover Exspectans.
irost sparen wij onzen lezers.
yeze.,.geleerde" nu .werkelijk mee-
foi hij prof. Aengenent hiermede
pwa vertelde?
als wie ook, weet prof. Aenge-
er punten zijn van ons katholiek
die ook met de natuurlijke rede
kunnen worden, en evenzeer, dat
"Mspunten zijn, die andoren feile-
fleb# k°ns gemeen hebben,
p.ic ket gezegde van prof. Aengenent:
i l vragen niet. alleen: wat leeren de
en i'? naar ook: wat leeren ons de he
li, LI .'l' die de Kerk als leerarea der
ons verkondigt?" dat gezegde
*®ar, ook al is in casu het dogma
wdsbestaan en van Gods voorzie-
i.5!et uitsluitend een stelling
c vholiek geloof.
algemeene zit het meer bijzon-
?osloten. En er zijn althans er
riM«k*0jD,' met Strekking tot dit vraag
je a's tot andere beginselen
l nt gendom van het Ka-
2eIo°' en waarvan het toch rede-
Wel te overwegen, wil men het
fÜrf EUL?^.r behooren oplossen. Om-
ie f' ttn n *-s' rekening te houden
leliil-k 1^)a-riug' waarvan men ver~
ken*m*nge2aen> ZÜ waarbeid
«f nho6 eeva.ben zeker en waar-
ianeV klinken de weinige woor-
nprof inni.i 6 i
isthtfj
Off'
l®B nrAf
i duid i',genent kloeker en krach-
uj en juister dan de heelo
letiöWlvonH!» g tot Zlj'n opmerking over
niet. vaa geest, wagen wij het
•eenvoudige van geest de vraag
te stellen: Zijt gij wijzer dan de wijzen
der oudheid? Tot een geheel zuiver Gods
begrip hebben z ij het nimmer gebracht:
de meesten bleven er zelfs heel ver van
verwijderd. Zoudt gij het zonder steun
van het geloof wèl hebben gekund. Ja?
Jammer dat gij nu pas voor eenige jaren
geboren zijt!
Wij hadden wellicht zulk een ge
schrijf laten rusten, als de schrijver niet
in een zich Katholiek noemend tijd
schrift in naam der Katholieke we
ten s c h a p(op een dergelijke wijze
was ten velde getrokken tegen een onzer
meest gezaghebbende priesters.
In naam der Katholieke we-,
tenschap, ten minste uit naam van do
Katholieke geleerden, mcenen wij te kun
nen beweren, dat een dergelijke schrijve
rij een blamage is voor schrijver en tijd
schrift.
De bezetting van liet Ruhrgebied
EEN NIEUW STADIUM.
Het nieuwe Duitsche herstelplan.
Een aanbod van 30 milliard
Gisteren meldden de Berlijnsche avond
bladen, dat de voorbereidende onderhan
delingen over het Duitsche reparatie-aan
bod aan de geallieerden zoor vèr waren
gevorderd, dat het kabinet zich lieden
met de opstelling der nota zou kunnen be
zig houden. Daarna zouden do partijen
op de hoogte gesteld worden. De nota zal
echter vóór Dinsdag niet aan do geallieer
den worden overhandigd.
Intusschen verneemt dc Berlijnsche re
dacteur van do „Msbd.", dat de nota een
aanbod zal bevatten, waarin cijfers wor
den genoemd en wel een bedrag van 30
milliard.
Minister Hermes, die nog steeds onge
steld is, zou tot 35 milliard willen gaan,
waarmede evenwel zijn collega's zich niet
vereenigen.
In Engelsche diplomatieke kringen te
Berlijn legt men er den nadruk op, dat
het zwaartepunt van de Duitsche nota
daarin bestaat, dat Duitschland het be
lang doet uitkomen, dat het zelf er bij
heeft alles te doen om de Franschen de
zekerheid te verschaffen, dat zij geen
angst behoeven te hebben voor Duitsche
aanvallen. Dit moet do basis van do ge-
hecle actie zijn.
Wel gelooft- men in dezelfde kringen,
dat Poincaró op geen Duitseh voorstel zal
ingaan, doch men wijst erop, dat Duitsch
land een moreel succes zal oogsten, wan
neer het de onrust in vele Fransche krin
gen doet verdwijnen en deze aldus meer
tot een vergelijk zou neigen.
Naar wij vernemen, sluit de Duitsche
regeoring zich bij deze opvatting aan,
'hetgeen in de nota duidelijk tot uiting zal
worden gebracht.
Een groote rol bij de Duitsche aanbie
ding speelt de omstandigheid, dat men
niets kan zeggen omtrent het prestatie
vermogen van Duitschland. Men wil ge
dekt zijn tegen al te groote aanspraken
van deskundigen en niet meer beloven,
dan men ook werkelijk denkt te kunnen
uitvoeren. Voor een bedrag, dat deskun
digen mochten vaststellen en dat boven de
30 milliard mocht gaan, zou men dus de
verantwoordelijkheid aan de deskundigen
overlaten.
Dit bcteekent niet, dat Guno's aanbod
een absoluut maxiumm is, doch dat hij
een hooger bedrag niet kan verantwoor
den.
De Duitsche industrie van haar kant
acht trouwens 30 milliard veel te hoog en
wil niet verder gaan dan 20 milliard en
het is niet mogelijk geweest haar over te
halen de garantie op zich te nemen in
denzelfden omvang, als zij daartoe de vo
rige maal bereid was.
Do regeering heeft de industrie dus te
gen zich eu zal eventueel wellicht over
gaan tot hot opleggen eener wettelijke
garantie-verplichting. Maar in hoeverre
zij politiek de macht he».ft een dergelijke
verplichting door te voeren, valt moeilijk
te zeggen. De verpanding der Duitsche
spoorwegen zou het voornaamste punt
der garantie zijn.
In diplomatieke huitenlandsche kringen
heeft men weinig hoop, dat de Duitsche
aanbieding direct zal worden aanvaard,
maar men gelooft in 't moreele succes van
een duidelijke wilsuiting van Duitsche
zijdo wat betreft Frankrijks zekerheid.
Ook een aanstaand vergelijk zou daardoor
makkelijker worden.
Wat er gebeuren zal, indien inderdaad
de Duitsche nota zonder succes zal blij
ven, kan nog moeilijk worden gezegd. In
elk geval zal daardoor ook de binnenland-
sche positie van het kabinet niet gunsti
ger worden. Van den anderen kant moet
ten zeerste worden betwijfeld, of eenige
andere regering in staat zal zijn een aan
bod te doen, dat meer succes zal hebben.
Geen regeering zou kunnen rekenen op
den steun van de industrie, indien zij
met een aanbod kwam, dat nog verder
gaat dan dat van Guno, terwijl men erop
wijst, dat eon meer socialistisch getinte
regeering in Frankrijk nog minder wel
kom zou zijn dan het huidige kabinet Guno
Ondertusschen valt er volstrekt niets te
zeggen omtrent de consequentie van een
eventueclo mislukkig der Duitsche actie.
Het Fransche standpunt.
De „Malin" schreef Donderdag het
vooralsnog te betwijfelen, dat Duitschland
met voorstellen zou komen. Het blad meen
de, dat het uiterst twijfelachtig is, dat
Duitschland voorstellen zal doen, die
waard zijn in overweging te worden ge
nomen. Hoe te veronderstellen, dat het
kabinet Guno, zonder zich politiek te ver
moorden, aan de geallieerden zou komen
zeggen: Wij zullen capituleeren en ons
de noodzakelijke opofferingen opleggen
om te betalen.
Mocht het evenwel gebeuren, dat
Duitschland vrij redelijke voorstellen
deed, dan ïs de Fransche regeering vast
besloten, als eerste voorwaarde te eischen,
dat Duitschland zijn wapens neerlegt. Het
in pand nemen van de Roer, waartoe wij
wilden overgaan in goed overleg met de
bevolking is door Duitschland zelf tot een
economischen veldslag gemaakt. Van Duit
schep kant is die veldslag een opstand te
gen het vredesverdrag. Geen enkele onder
handeling is mogelijk, zonder dat Duitsch
land handelde conform het feit, dat zijn
legers zich overwonnen hebben verklaard,
d.w.z. dat het de vijandelijkheden doet
ophouden en het oorlogsmateriaal over
geeft.
üe Tur' sche kwestie.
DE CONFERENTIE VAN LAUSANNF..
Do woerspannige houding der
Turken.
De eerste Engelscho gedelegeerde in
Lausanne, sir Horace Bumhold, verklaar
de, volgens hier ontwarjherichten, dat
de conferentie vermoedelijk veel langer zal
duren dan men oorspronkelijk meende. Dit
zou ziju toe to schrijven aan de houding
der Turken, die niet alleen elk punt, dat
vroeger tot verschil van meening aanlei
ding gaf, opnieuw willen behandelen, doch
bovendien elk oogenblik aankomen met
nieuwe bezwaren.
Toch zijn naar het oordeel der Engel-
schen ter plaatse do vooruitzichten voor 't
welslagen der conferentie niet ongunstig,
aangezien Ismet Pacha blijkbaar met een
resultaat naar huis wenscht te gaan, en
als hij ziet, dat chicanes niets uitwerken,
zich vermoedelijk wel zal beperken tot de
hoofdzaken. Niettemin heeft het allen
schijn, dat hij zal trachten de al dan niet
vermeende geschilpunten tusschen Frank
rijk en Engeland zooveel mogelijk ten be
hoeve van de Turksche opvattingen uit te
buiten, waarbij natuurlijk de Ghestercon-
cessies een groote rol spelen.
Bij de algemeene moeilijkheden, die het
sluiten eener overeenkomst uit den aard
der zaak meebrengt, komt nog het onoor
deelkundig optreden der Turken, die ge
poogd hebben de zendingen van de Ameri-
kaausche hulpactie, die in Constantinopel
aan land worden gebracht, met het volle
invoerrecht te treffen. Natuurlijk is daar
tegen van de zijdo der geallieerden ge
protesteerd, terwijl volgens een bericht uit
Gonstantinopel do Amerikanen hebben ge
dreigd hun hulpactie geheel te zullen stil
leggen.
In den namiddag heeft de financieele
commissie een vergadering gehouden om
kennis te nemen van het verslag der des
kundigen aangaande de verdeeling der
Turksche schuld tusschen het tegenwoor
dige Turkije en de landen, die vroeger deel
uitmaakten van het Turksche rijk. Tot
dusver kon wegens het uiteenloopend
standpunt der partijen geen overeenkomst
worden verkregen. De beraadslagingen
worden voortgezet, doch vermoedelijk zal
de'behandeling van dit deel van het ver
drag door de juridische deskundigen moe
ten worden vertraagd.
België.
Dreigende staking in Staatsbedrijven.
Er is, als niet spoedig een regeling ge
troffen wordt, een groote staking op til in
dc diensten van de telefoon en de tele
graaf, die, als zij doorgaat, zich ook tot
de spoorwegen en de post zal kunnen
uitbreiden.
Het betreft een loonkwestie van het
technisch telefoon-personeel, welk conflict
te Antwerpen is losgebroken. De betrok
ken minister houdt zich met deze zaak on
ledig.
Duitschland.
Het vreemdelingenverkeer.
Tengevolge van den ongunstig en toe
stand van het vreemdelingenverkeer in
Duitschland heeft het dept. van builenl.
zaken naar aanleiding van stappen door
bij dat verkeer betrokken kringen de on
langs uitgevaardigde verordening nopens
beperkingen van het reizen grootendeels
ingetrokken.
Verder wordt met den minister van
binnenl. zaken beraadslaagd over de
vraag, of ook de steden en gemeenten
haar menigmaal ergerlijke vreemdelingen
politiek niet eens aan een grondige her
ziening kunnen onderwerpen.
Een definitieve verordening wordt nog
vóór de opening van het seizoen verwacht
Frankrijk.
De staking in de Parijsche dameskleeding-
industrie duurt voort.
Do arbeidsters in de kleedingindustrie
hebben besloten, de staking voort te zet
ten.
Engeland.
VREDE IN IERLAND?
Staking der vijandelijk-
heden op 30 April.
Een voorstijl van De Valera.
Het hoofdkwartier der Iersche opstan
delingen heeft gisteravond de algemeene
staking der vijandelijkheden bevolen.
Een nader Reuterbericht meldt, dat de
staking der vijandelijkheden ingaat op 30
April. Het hoofdkwartier der rebellen gaf
echter order aan de troepen om een de
fensieve houding aan te nemen en gepaste
maatregelen te treffen om zichzelf en do
amunitie te verdedigen.
De Valera heeft een afzonderlijke pro
clamatie uitgevaardigd, waarin hij zich
bereid verklaart vredesonderhandelingen
aan te knoopen op den volgendon grond
slag: dat het Iersche volk de betwiste pun
ten zal beslissen en dat beide partijen zich
aan de nationale uitspraak zullen onder
werpen.
Rusland.
De kerkvervolging.
Volgens een bericht uit Moskou zouden
de laatste dagen verschillende leiders van
de evangelische en Baptisten kerk in hech
tenis zijn genomen, zoodat de vervolgingen
zich nu ook schijnen uit le breiden tot an
deren dan roomsch-katholieken en ortho
doxen.
Berichten omtrent do redenen, die tot
deze arrestaties hebben geleid, zijn even
wel nog niet bekend, zoodat de regeering
nadere berichten afwacht, alvorens na te
gaan in hoeverre deze nieuwe ontwikke
ling der dingen invloed kan hebben op
hare houding ten opzichte van Rusland.
Men acht het waarschijnlijk, dat een
nota die volgens mededeeling in het lager
huis dezer dagen zou worden gezonden,
eenige vertraging zal ondervinden.
Lenin.
Volgens het heden over Lenin's gezond
heidstoestand uitgegeven medische com
muniqué zijn in het onderste gedeelte der
longen verschijnselen van catarrh waar
genomen, welke in de laatste dagen een
verhooging vna temperatuur veroorzaak
ten. De algemeene toestand is onveranderd
Italië.
De afschaffing van den Isten Mei als
arbeidersfeesidag.
Na de afkondiging van het besluit, dat
de eerste Mei niet meer als arbeidersfeest
dag zal worden gevierd, heeft in Palermo
en bestorming plaats gehad van het bu
reau der Fascistische partij, waar alles
kort en klein geslagen is.
In Milaan hebben alle arbeiders in de
metaal- en machine-industrie besloten om
niettegenstaando het regeeringsverbod, op
1 Mei te staken.
siggraEüLftftiEB
Do Zomertijd.
De datum der invoeti ng.
Op de vragen van den heer Van der
Waerden betreffende het tijdstip van in
voering van den Zomertijd heeft de Minis
ter van Binnenlandsche Zaken en Land
bouw het volgende geantwoord:'
De directie der Nederlandsche spoorwe
gen bereidt thans de dienstwijziging voor,
dia verhonden is aan de invoering op 1
Juni a.s. van de zomerdienstregeling, wel
ke op dien datum eveneens door de be
trokken huitenlandsche spoorwegen zal
worden aangenomen. De tijd, die thans
nog moet verloopen, voordat de datum zal
zijn aangebroken, is veel te kort om daar
nevens nog de ingrijpende wijzigingen voor
te bereiden, welke invoering van zomertijd
voor 1 Juni zou meebrengen. Immers, de
dienst van de exploitatie der Nederland
sche spoorwegen heeft, slechts noode den
tijd, om alle voorbereidende maatregelen
le treffen, noodig om de zomerdienstrege
ling tijdig te doen werken.
Er kan dus niet aan gedacht worden
dezen dienst te gelijkertijd nog te belasten
met een gewijzigde winterdienstregeling,
welke noodig eou zijn, als de zomertijd
voor 1 Juni werd ingevoerd. Want met be
houd van de tegenwoordige uren van aan-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
De Tweede Kamer heeft het wetsont
werp inzake de Domaniale mijn verworpen
De Steenfabrikanten verzoeken Minis
ter Aalberse als arbiter in het arbeidsge
schil op te treden.
Vocrl. Versl. Eerste Kamer wijziging
Huurcommissiewet en Hutiropzeggings-
wet. Mem. van Antw. Eerste Kamer Schoe
nenwet.
Conflict tusschen den Raad en derv
Burgemeester van Noordwijk. De Raad
weigert gelden voor een inspecteur vaw
politie en twee agenten.
Een Duitsch aanbod van 30 milliard
schadevergoeding. De Duitsche industrfo
wilde slechts tot 20 milliard gaan. Minis
ter Hermes stelde 35 milliard voor.
Frankrijk wijst alle voorstellen af zoo
lang het lijdelijk verzet voortduurt.
Staking der vijandelijkheden gelast
dcor het hoofdkwartier der Iersche rebellen
Een voorstel tot onderhandelen van De
Valera.
De weerspannige houding der Turken te
Lausanne.
komst en vertrek kan Je zomertijd niet
worden Ingevoerd, zonder dat vele inter
nationale treinen één uur later loopen, wat
de meest nadeelige gevolgen zou hebben
voor het publiek en v 3or een geregeldea
treinenloop, omdat de internationale trei
nen ook tal van locale belangen en binnen
landsche aansluitingen bedienen.
Om al dey.e redenen moet de datum van
1 Juni a.s. geacht worden thans het aan
gewezen tijdstip te zijn voor invoering va»
den zomertijd, tegelijk met de zomerdienst-
regeling voor de treinen.
In dezen zin is dan ook een beslissing
genomen.
De Arbeidswet.
Werkt ij d in bakker ij eu,
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid, gezien zijne beschikking van 23
Maart 1923, heeft het. bepaalde onder A
in zijne genoemde beschikking als volgt
aangevuld
I. na punt 3 worde gelezen:
„4) op Vrijdag 11 Mei 1923 tusschen mid
dernacht en 6 uur des voormiddags, op
Maandag 21 Mei 1923, tusschen 9 uur des
namiddags cn middernacht en op Dinsdag
22 Mei d.a.v. tusschen middernacht- en 6
uur des voormiddags door één persoon
arbeid wordt verricht, bestaande in het
stoken van ovens";
II) in de onder a genoemde voorwaar
den worden aan he':- slot opgenomen de
woorden: behalve wat dezen laatsten datum
betreft voor zoover <Jit onder 4 is toege
staan.
De stemplicht.
Vragon aan den Minister.
De heer Snoeck Henkemans, lid van de
Tweede Kamer, heeft den Minister van
Binnenlandsche Zaken en Landbouw, de
volgende vragen gesteld:
1. Kan de minister nadere mededeeling
doen omtrent de resultaten van het onder
zoek aangaande de toepassing van den
stemplicht en de werking van de thans
geldende poenale sancties, tot handhaving
van deze wettelijke verplichting, omtrent
welk onderzoek de minister enkele mede
deelingen deed in de zitting der Tweed©
Kamer van 17 April 1923?
2. Kan de minister mededeelen. welk©
sancties op de vervulling van den - slem
plicht in België hebben geleid tot behoor
lijke naleving van deze wettelijke, verplich
ting?
3. Indien de thans in Nederland beslaan
de wettelijke regeling, met inbegrip der
poenale sancties, onvoldoende mocht blij
ken t-ot verzekering van de naleving dezer
publieke verplichting, is. de minister dan
bereid - zoo noodig door dc instelling
eener niet te groote commissie te bevor
deren een wetswijziging, die tot bereiking
van het ge wenscht e doel noodig mocht
blijken?
Het conflict in de steenindustrie.
Arbitrage aan den Minister
gevraagd.
In een gisteren te Nijmegen gehouden
vergadering van steenfabrikanten is be
sloten, het volgende telegram te zendjetf
aan den Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid:
Namens organisaties worlcgevers steen-
fabrikanten verzoeken wij Uwe Excellen
tie, onze geschillen met werknemers als
arbiter te beslissen of arbiter aan te wij
zen. Wij stellen werknemersorganisaties
met dezen stap in kennis en zijn genegen,
hangende de oplossing de werkzaamheden'
te hervatten.
