BUITENLAND. 143 uaarcjang 16 '923 DeABONNEMENTSPRIJSbedraegt bij vooruitbetaling Voor Leiden. 19 cent per week 12.50 per kwartaal- Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal- Franco per post 12.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen f. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 conl per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver- huur, kóóp en verkoop fO.50. Y Roomsche schoonheid en vrijheid. De heer David Wijnkoop blijkt nog wel eens aan wat anders te doen dan aan communistische politiek. Zoo heeft hij Zondagmorgen voor de Vrijdenkersvereeniging „De Dageraad" te 's-Gravenhagc. gesproken over: De Ver schrikking der hedendaagsche cultuur. Aan een verslag van deze rede willen wij kier een stukje ontleenen: Waar zijn onze monumenten? Wat is onze moderne bouwerij anders dan wat ik belief fe noemen de afschu welijkste gedrochten? Nu worden oorlogsschepen ge- r ibouwd, hotels, stations, beurzen, alles voor het materieeïe, maar niets voor het geluk van de menschheid. Waar vindt men iets dat gelijkt op de stad huizen en de calhedralen uit den tijd van de vrijgemaakte burgers? Eigenaardig dat de communist voor de kunstwerken van ware schoonheid verwijst naar... de Katholieke mid deneeuwen. met haar.... „v r ij g e- maakte burgers" De natuur is sterker dan de leer! De waarheid zet soms met één sprong, bnverwachts, de leugen ver achter zich! Y Katholieke zaken. Wij beschouwen het altijd als een zéér ernstig gebeuren, wanneer een zaak, een groote handelszaak, een finan- cïeele onderneming, wordt toegewijd aan het Heilig Hart van onzen Zaligmaker. Een intronisatïe van een Hanze-Arlvies- burjau meer nog van een Hanzebank, zooals we die beide gisteren in Leidon hebben mogen bijwonen, zij hebben een zoo stérk geprononceerd Toomsch karak ter niet allereerst om die godsdiensti ge plechtigheden op zichzelf, maar voor namelijk om de diep in het maatschappe lijk leven ingrilnende beteekenïs daarvan De hoofdleiders toch. hoofdbesturen, als zij daar liggen neer geknield om die zaken toe te wijden aan den Christus dan fceteekent dit, dat zij die zaken anders willen bestieren, dan zulks wordt gedaan door zoovele niet ge- loovige zakenmenschen. Anders d.w.z. niet in uiterlijkheden, maar in het innerlijke wezen van de zaken zelf. De geestel. adviseur van De Hanze, pa ter v. d. Donk, legde wat wij hier bedoe len neer in deze woorden, gesproken na de Intronisatie van het Hanze Advies bureau: Ik hoop, dat de adviezen hier ge geven, moge bevorderen de rechtvaardig heid en de naastenliefde!... De onge.loovige zakenman laat zich maar al te vaak uitsluitend leiden door winstbejag, hetzij om particulier voor deel, hetzij ter groofmaking van de zaak, die zijn afgod is. Daartoe worden dan de dingen ende in dienst zijnde perso nen geëxploiteerd: ?.e moeten louter zijn efcn mechanisch middel voor dat ééne doel. Een Katholieke zaak moet natuurlijk evengoed kaufmünnisch worden beheerd; zelfs juist omdat het een Katholieke zaak is! Maar er zijn ookhoogere wetten, waar aan dat zakendoen i3 onderworpen: Rechtvaardigheid en Naastenliefde. Een Katholieke zaak wil te midden van zooveel heidensch zakendoen! deze weiten vóór alles hoog houden, 'n Even mooi als moeizaam streven! En daar de Intronisatie in een zaak zoo'n sprekende uiting is van dat Katho liek-zijn daarom beschouwen wij zulk een Intronisatie immer als ©en zeer ern stig gebeuren. De bezetting van het Ruhraebied VERBOD DER KOLEN LEVERANTIES. Op de gisteren gehouden bijeenkomst 'der Franscho gevolrpachtigdcn en verte genwoordigers van het Zechcnverband werd door de Duitschers kennis gegeven van een telegram van den rijkskolencom- ïïiissaris, dat. als volgt luidt: „Met betrekking tot de besprekingen der. Franscho_ ingenieurs-commissie, mot de vertegenwoordigers der mijnon, ver- biek ik na den inval der Franschen en Belgen in liet. Roergebied hierbij uitdruk kelijk de levering van kolen en cokes aan Frankrijk en België, ook voor het geval van vooruitbetaling". Medegedeeld werd dat dientengevolge de mijnen de lcolenleveringen aan Frank rijk en België zouden staken. Daarop werd aan de aanwezige Duitschers gevraagd, of zij verantwoordelijk waren voor de door hen vertegenwoordigde mijnen. Toen deze vraag bevestigend werd beantwoord werd aan hen tegen ontvangstbewijs een schrifte lijk militair bevel (er hand gesteld, waar in werd geëischt, dat de kolenloverincrm aan Frankrijk en Relgië onmiddellijk m »i kia worden hervat Namens de Duitsche vertegenwoordigers verklaarde Fritz Tbijssen, dat aan dit bevel geen gevolg zou worden gegeven. „Wij zijn Duitschers", zeide Thijssen, „en staan op het standpunt, dat wij alleen onder de Duitsche wet vallen". De Fransche voorzitter der bijeen komst sloot daarop de vergadering. Alle kolenleveringen onmiddellijk stopgezet Ingevolge het telegram van den rijks- kolencommis9aris hebben alle mijnen on middellijk de kolenleveringen aan Frank rijk en België gestaakt. Naar de „Rheioisch Westphalisohe Zoi- tung" verneemt, heeft generaal Degoutte tegen hedenmiddag de leiders van de mij nen bij zich ontboden. Eventueole maatregelen der ingenieursnussie. De „Temps" meldt, dat in den loop van de bespreking, welke gistermorgen tus- schen den minister-president en zijn me dewerkers heeft plaats gehad, besloten is, dat, wanneer de mijneigenaars hun hou ding niet wijzigen, lot requisilies zal wor den overgegaan voor het verkrijgen van de hoeveelheden steenkool en cokes, wel ke op rekening van de schadeloosstelling aan de geallieerden moeten worden gele verd. De moening te Parijs en Londen. De interventie van de Duitsche regec- ring om den mijneigenaren de brandstof fen-leveringen aan Frankrijk en België te verbieden, waardoor de onder gunstige omstandigheden aangevangen besprekin gen met Thijssen c.s. mislukt zijn, wordt te Parijs als een nieuwe Duitsche onhan digheid opgevat, welke Frankrijk in staat stelt verder te gaan in zijn maatregelen. Het bericht dat de Duitsche regeering verboden heeft Roerkolen aan Frankrijk te leveren, zelfs tegen betaling, is te Lon den met gemengde gevoelens ontvangen, omdat men vreest, dat de verwikkelingen a<jcngeianS^ xccn Jv-- aebtig omtrent den afloop van het Fran sche avontuur en naar het zich thans laat aanzien, zal de toestand in het Roergebied ook directe gevolgen voor Engeland heb ben. Uit alle deelen van Europa worden thans orders voor steenkolen in Engeland ontvangen, tengevolge waarvan de prijzen in de laatste dagen voortdurend oploopen en zelfs transportschepen moeten worden gecharterd. Terwijl natuurlijk .de mijn- eingenaars hier niet rouwig óver zijn, vreest men, dat de Engelsche industrie, die juist wat begin op te leven en voor wie natuurlijk goedk-oope brandstof een belangrijke factor is, door de prijsstijging en schaarschte zal worden getroffen. Ook zijn de mijneigenaars bang, dal de stijgen de prijzen hun personeel aanleiding zal geven tot het stellen van looneischcn. UITBREIDING DER BEZETTING. De Franschen zetten hun opmarsch voort In het Noorden trekken wielrijders- arfdeeïingen over Herthen en Reckling hausen naar Datteln. In het Zuiden rukken sterke troepen- massa's van Werden naar Hattingen op.' Hattingen en Blankenstein zijn bezet. Een derde roepenmacht is Boclium bin nengetrokken. Mettman, Wülfrad, Nevi- ges, Verbart, Langenhausèn zijn reeds door een sterke iDfanteriemacbt bezet. Tengevolge van de weigering der indus- .trieelen om, na het verboddre rijksregee- ring om kolenleveranties te doen, de en derhandelingen voort te zetten, wordt de bezetting in de richting van Dortmund uitgebreid. De nieuwe bezettingslinie loopt nu tus- schen Luhnen en Schwerte, zoodat het geheele Rijnsch-Wesl-faalsche industrie gebied nu in handen der Fransehen is. De overige restituties. De Duitsche commissie voor het terug geven van den veestapel heeft officieel te Parijs doen weten, dat zij ophield met het teruggeven van vee aan FranJ^ijk en België. DE HOUDING VAN DUITSCHIAND. Het Acht Uhr Abendblalt verneemt uit parlementaire kringen, dat de rijksregee- ring vermoedelijk zal weigeren, met Frank rijk onderhandelingen over de kwestie van het herstel te voeren, zoolang de bezetting van het Roergebied voortduurt. Duitsch- land blijft echter bereid tot het voeren van besprekingen met de gansche entente ten einde een verstandige oplossing voor het vraagstuk van bet herstel' te vinden. Een Nota aan de Herstel- Commissie. De commissie van herstel ontving de Duitsche regecring een nota, waarin wordt meegedeeld, dat de Duitsche regee ring voornemens is de betalingen in geld en de leveranties in natura te staken zulks naar aanleiding van de Roerbezettinc door geallieerde troepen, hetgeen Duitsch- Ispd els een schending van het verdrag niües beschouwt. NIEUWE VERZUIMEN VAN DUITSCHLAND De Commissievan Herstel. Naar verluidt zal de commissie van herstel hedenochtend een zeer belangrijke bijeenkomst houden, waartoe besloten is door alle delegaties. Zij zal gewijd: zijn aan de behandeling van een gezamenlijke nota van Bartheu en Delacroix, waarbij aan de commissie verschillende nieuwe gevallen van verzuim van* Duitschland voorgelegd worden en waarbij aan de commissie verzocht wordt deze verzuimen officieel vast te 9fellen. NAAR EEN NIEUWEN OORLOG? H.N. verneemt uit Londen: Volgens berichten uit Moskou schrijft de Prawda: Met de Franschen aan de Roer, de Litauers hij Memel, de Grieken aan het voorbereiden van een aanval op Turkije en de conferentie te Lausanne op het punt van mislukken, bevindt Europa zich aan den vooravond van een nieuwen grooten oorlog. Ongemerkt zakt Europa in den maalstroom van een uigemeene so ciale revolutie en hoofdzakelijk ia het de actie van Frankrijk ten opzichte van het Roergebied, dat den stoot tot de crisis geeft. Kalen in, de president der Russische republiek heeft een oproep" aan alle vol ken gericht, waarin hij de aandacht ves tigt op de bezetting van de Roer, waar door „Europa aan een nieuwen wilden strijd der volken wordt blootgesteld". Hij veroordeelt de heftige en onverzadigde hebzucht van Frankrijk, doch evenzeer laakt hij Engeland, dat niets gedaan heeft om Frankrijk terug te houden van dezen stap en laat daarop een beroep volgen aan de arbeiders van alle landen om te weige ren als de beul van de Duitsche arbeiders op te treden ten behoeve van eenige „Pa- rij9che bloedzuigers". Ook de Russische Bond der Jeugd richt een dergeli'jken op roep aan de jeugdige arbeiders, boeren en soldalen van alle landen, die, algJieMot crisis komt, weer het. xen "tfwi -uw .u stemmen. ,n oorlog be- Duitschland. DE INVAL IN HET MEM EI.GEBIED. De Litauers rukken Memel binnen. Uit Memel wordt gemeld: Gistermiddag verscheen een afdeeling van ongeveer 30 Litauers met geweren en machinegeweren gewapend in het centrum der stad en liet do opgehaalde Börsenbrücke neer om dc bende-troepen te laten passeeren. Ook de Fransche prefectuur is door de Litauers bezet. Gemeld wordt, dat daar de witte vlag is geheschen. Het stadsgedeelte om de kazerne en den Losenturm is nog in handen der Franschen. Omtrent de bezetting wordt nader be richt: Gisterochteor zetten de Litausche vrij- scharen zich vanuit het Zuiden naar Me mel op marsch en drongen, terwijl zij in een voortdurenden strijd met de Fran schen waren gewikkeld, tot aan de rivier de Dange door, die de stad Memel in tweeën scheidt. Het punt van aanval was gunstig gekozen, daar den Zuidelijken toe gang der stad slechts zwak was verdedigd Tegelijkertijd trachtten de Litausche strijdkrachten de Franschen aan het Noor delijke front bezig te houden. De Fransche bezetting bood heftigen tegenstand, doch moest voor de over macht wijken en zich achter de Dange terugtrekken. Daarmede viel het Zuiden der stad in handen van de Litausche ben den en het ging nu nog slechts om de Börsenbrücke, om het bezit waarvan zich nog een hevig gevecht ontspon tusschen 'de Franschen en de Litauers. In de slad heerschte groote opwinding Dc inwoners van het zuidelijke stadsge deelte waren uit hun woningen gevlucht en hadden zich naar het noordelijke deel der stad begeven. In de buurt van het stadhuis, den zetel der Fransche prefec tuur. heerschte een onbeschrijfelijke ver warring. Alle bedrijven in de slad hadden gesloten.. De arbeiders hadden hun werk plaatsen verlaten en namen gedeeltelijk aan de zijde der Franschen aan de vordc- diging der stad deel. Ondertusschen werd het vuur steeds he viger. De Litauers vielen steeds opnieuw de verdedigers van de Börsenbrücke aan. De Franschen moesten zich ten slotte op de prefectuur terugtrekken en trachtten van daaruit door geweervuur de Litauers op te houden. Het gelukte echter een troep Lit auers van het Noorden- uit in de stad binnen te dringen en de Börsenbrücke neer te laten. Hierop kon tie spits der Li tauers de stad binnendringen. De prefec tuur werd door de Litausohe opstandelin gen omsingeld en na korten tegenstand zagen de Franschen in, dat een voortzet ting van het gevecht slechts een nuteloo- ze verspilling van mensch'enlevens zou zijn. Daarom besloten zij de witte' vlag te hijschen. De Fransche bezetting werd na overgave door de Lilar.-eho oproerlingen ontwapend, evenals de Memclsche lands- politie. Volgens nadere mededeelingen werd de Fransche tegenstand hoofdzakelijk gebro- kn door gebrek aan munitie. Poolseh© reservisten onder de wapenen geroepen? In Poolsch-Opper-Silezië is opzien ge wekt door het bericht, dat de aldaar woon achtige Congres-Polen onder de wapenen zijn geroepen. Naar uit Warschau wordt gemeld, wor den de laatste zeventienjarige reservisten en dienstplichtigen voor een nieuwe re gistratie opgeroepen. Engeland. De Iersche rebellen-actie. Een nieuwe vorm van terrorisme wordt ontplooid door de Iersche ongeregelde troepen, n.l. aanvallen op doctoren. Tij dens het eind van de week zijn er aanval len gedaan op de huizen van vijf doctoren te Dublin. Een doctor werd gevangen ge nomen, maar ontsnapte, en de vier ande ren waren niet thuis, toen gewapende aan vallers hun huizen binnendrongen, in koe le bloede het huisraad stuk sloegen, en zwoeren, dat zij zouden terugkomen, tot dat zij hun slachtoffers te pakken hadden gekregen. Ook op de spoorwegen hebben er weer wanbedrijven plaats gehad. De dienst van Dublin naar Cork is tijdelijk geschorst. De hertog van York verloofd. Do hertog van York, de tweede zoon des konings, is verloofd met Lady Elizabeth Bowc9—Lyon, dochter van den graaf van Strath more. Zuid-Slavië. MOBILISATIE IN ROEMENIE. Een ultimatu m-N o t a aan Hongarij e. president Fasnsj «niimïnimcT tenlandsche zaken Nintsjitsj heoben een lang onderhoud met koning Alexander ge had. Zij hebben kennis gegeven van de voor stellen der Roemeensche regeering om de kleine entente bijeen te roepen om over de legen Hongarije te richten ihaatrege- len te beraadslagen. Volgens de laatst© uit Boekarest .ingeko-. men berichten, welke evenwel moeilijk te controleeren zijn, moet om een uur reeds de gedeeltelijke mobilisatie zijn be gonnen; de staat van beleg zou over Ze venburgen zijn afgekondigd. De Roemeensche couranten publiceeren een bevel tot mobilisatie en schuiven de schuld van alle maatregelen op Hongarije daar aan zijn grenzen groote troepenmas sa's bijeen zijn getrokken. Naar verluidt, willen de gezanten der kleine entente in naam van hun regee ringen de regeering te Boedapest een nota overhandigen, waarin van Hongarije de onmiddellijke' schorsing van zijn uitrus ting wordt verlangd, daar deze met de bepalingen van "het verdrag van Trianon en de verklaringen der Hongaarsche regee ring in strijd is. Alle organisaties, die op een eventueelen oorlog betrekking heb ben, worden ontbonden. Tri. de. nota wordt verder gezegd, dat in dien Hongarije de eischen van de kleine entente niet uitvoert, het met wapenge weld daartoe zal worden gedwongen. liet desbetreffende besluit der kleine .entente werd ook aan dc geallieerden me degedeeld. Antone9coe, 'de Roemeensche gezant te Parijs, heeft een bezoek gebracht aan den directeur van politieke aangelegenheden van het ministerie van buitenlandsche za ken, teneinde de aandacht der Fransche regeering te vestigen op de agitatie, wel ke in hei Hongaarsche leger aan de Roe meensche grens is waargenomen en op de vijandige houding der Hongaarsche troe- pen. Ingevolge dezen stap, heeft de Fransche regecring aan de militaire intergeallieer- de controle-commissie te Boedapest op dracht gegeven een diepgaand onderzoek in te stellen. De Ilaliaansche gezant te Boedapest heeft aan de Hongaarsche regeering een nota der groote entente overhandigd. Bij de overhandiging aan den minister van buitenlandsche zaken wees de gezant erop, dat deze nota moe9t beschouwd wor den als een vriendelijke raad aan Honga rije gegeven in zijn eigen belang. Mexico Apostolisch Dclcgaat verbannen. Gemeld wordt, dat president Obregon een bevel tot verbanning van den Aposto- lisohcn dclcgaat, Filippi, heeft uitgevaar digd. Aanleiding hiertoe is het feit, dat mgr. Filippi aan een godsdienstige plechtigheid in de openlucht hoeft deelgenomen, het geen in strijd wordt geacht de, Mexi- caansche wellen. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. In overweging Ls het intrekken van het wetsontwerp tot regeling der grondbelas ting. Ontworpen wordt een wijziging van de accijnswotten op het zout. Vergadering te Tilburg van de N.-Bra- bantsche industrie voor tijdelijke invocr- belemmering. Do Ministerraad vergaderde gisteren tot liet nemen van een beslissing in zake het uitvaardigen van invoerverboden ter I>e- schcrming onzer industrie. Een onderzoek op het Centraal Bureau der K. S. A. De Duitsche rijkskrden commissaris heeft den mijneigenaars verboden kolen af te leveren aan Frankrijk en België. Dc kolenleveringen zijn daarop stopge zet. Do bezetting in het Ruhrgcbicd uitge breid. Do Duitsche regeering weigort verdere stortingen in geld of in natura. Nieuwe tekortkomingen van Duitsch land? Dc Litauers zijn Memel binnengerukt. Mobilisatie in Polen. Een ultimatum-nota aan Hongarije. Mo bilisatie in Roemenië. Apostolisch dclcgaat uit Mexico verban nen. Het bevel tot verbannLog treedt 17 dezer Vereenigdo Stalen gedeportcera warueu. Verschillende andere buitenlanders zullen om gelijke redenen uit het land gezet wor den. Dit heet de eerste daad van Abregon in de campagne legen het zoogenaamd uitda gend optreden der Katholieken. BINNENLAND. Voor tijdelijke invoerbelemmering. Een groote vergadering. Gisteren werd te Tilburg gehoudep. de groote manifesteerende vergadering der Noord-Brabantsche industrie om te komen tot een tijdelijke invoerbelemmoring. De groote zaal van de N. K. Harmonie, die duizend personen kan bevatten, was propvol, terwijl honderden belangstellenden moesten worden geweigerd, zoodat besloten werd een parallelvergadering te houden in het Gebouw van den R. K. Gildenbond, die ook spoedig geheel gevuld was. De heer Lamb, de Beer, fabrikant te Til burg, zette hij de opening kort uiteen dat deze vergadering niet bedoeld is als een protest tegen de Regeering. Dc heer J. van Rijzewijk. lid der Tweede Kamer, wees op den noodtoestand die er vooral ook in het Zuiden des lands, heerscht in de industrie, hoofdzakelijk doordat ons land overstroomd wordt met artikelen uiu het buitenland, waartegen onze industrie geheel machteloos staat wegens de lage valuta, met gevolg werkloosheid, armoede alom. Conferenties met de Regecring ver helpen den toestand niet, daar de Regee ring niet durft of wil ingrijpen. Mr. dr. Jan van Best hield een betoog to gen den vrijhandel met zijn gevolgen. In alle landen, geen enkele uitgezonderd, wor den invoerrechten gelieven, alleen bij ons mag alles vrij in. Het geldt hier geen pa- troonsbelang doch een algemeen belang voor geheel Nederland daar, indien de tij delijke invoerbelemmering niet komt, de gevolgen niet zijn te overzien. Beide sprekers werden met langdurig apt--, plaus beloond. De heer De Beer stelde de volgende mo tie voor, die met algemeene instemming werd aangenomen en nog denzelfden dag aan do Regeeriug werd verzonden: De vergadering van de belanghebbend den bij de Noord-Brabantsche nijver-1 lieid, gehoord, enz. a overwegende dat, tengevolge van dö| wanverhouding der loonen en verder* 4 arbeidsvoorwaarden en tevens der a^,| gemeene onkosten tusschen. Nederland A en landen met gedeprecieerdo valuta»T aan de buitenlandsche concurrentie on* mogelijk .het hoofd te bieden is, zei» indien de loonen zeer aanmerkelijk? zouden verlaagd en de arbeidstijd aan- Y merkelijk zoude verlengd worden, overwegende, dat alhoewel moefc toegegeven worden, dat ook dient te worden gestreefd uaax vq vla ging der

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1