BUITENLAND.
143 uaarcjang
16 '923
DeABONNEMENTSPRIJSbedraegt bij vooruitbetaling
Voor Leiden. 19 cent per week 12.50 per kwartaal-
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal-
Franco per post 12.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen f.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 conl per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver-
huur, kóóp en verkoop fO.50.
Y Roomsche schoonheid en vrijheid.
De heer David Wijnkoop blijkt nog wel
eens aan wat anders te doen dan aan
communistische politiek.
Zoo heeft hij Zondagmorgen voor de
Vrijdenkersvereeniging „De Dageraad" te
's-Gravenhagc. gesproken over: De Ver
schrikking der hedendaagsche cultuur.
Aan een verslag van deze rede willen wij
kier een stukje ontleenen:
Waar zijn onze monumenten? Wat
is onze moderne bouwerij anders dan
wat ik belief fe noemen de afschu
welijkste gedrochten?
Nu worden oorlogsschepen ge-
r ibouwd, hotels, stations, beurzen, alles
voor het materieeïe, maar niets voor
het geluk van de menschheid. Waar
vindt men iets dat gelijkt op de stad
huizen en de calhedralen uit den tijd
van de vrijgemaakte burgers?
Eigenaardig dat de communist voor
de kunstwerken van ware schoonheid
verwijst naar... de Katholieke mid
deneeuwen. met haar.... „v r ij g e-
maakte burgers"
De natuur is sterker dan de leer!
De waarheid zet soms met één sprong,
bnverwachts, de leugen ver achter zich!
Y Katholieke zaken.
Wij beschouwen het altijd als een
zéér ernstig gebeuren, wanneer een
zaak, een groote handelszaak, een finan-
cïeele onderneming, wordt toegewijd aan
het Heilig Hart van onzen Zaligmaker.
Een intronisatïe van een Hanze-Arlvies-
burjau meer nog van een Hanzebank,
zooals we die beide gisteren in Leidon
hebben mogen bijwonen, zij hebben een
zoo stérk geprononceerd Toomsch karak
ter niet allereerst om die godsdiensti
ge plechtigheden op zichzelf, maar voor
namelijk om de diep in het maatschappe
lijk leven ingrilnende beteekenïs daarvan
De hoofdleiders toch.
hoofdbesturen, als zij daar liggen neer
geknield om die zaken toe te wijden aan
den Christus dan fceteekent dit, dat zij
die zaken anders willen bestieren, dan
zulks wordt gedaan door zoovele niet ge-
loovige zakenmenschen. Anders
d.w.z. niet in uiterlijkheden, maar in het
innerlijke wezen van de zaken zelf.
De geestel. adviseur van De Hanze, pa
ter v. d. Donk, legde wat wij hier bedoe
len neer in deze woorden, gesproken na
de Intronisatie van het Hanze Advies
bureau: Ik hoop, dat de adviezen hier ge
geven, moge bevorderen de rechtvaardig
heid en de naastenliefde!...
De onge.loovige zakenman laat zich
maar al te vaak uitsluitend leiden door
winstbejag, hetzij om particulier voor
deel, hetzij ter groofmaking van de zaak,
die zijn afgod is. Daartoe worden dan de
dingen ende in dienst zijnde perso
nen geëxploiteerd: ?.e moeten louter zijn
efcn mechanisch middel voor dat ééne
doel.
Een Katholieke zaak moet natuurlijk
evengoed kaufmünnisch worden beheerd;
zelfs juist omdat het een Katholieke zaak
is! Maar er zijn ookhoogere wetten, waar
aan dat zakendoen i3 onderworpen:
Rechtvaardigheid en Naastenliefde.
Een Katholieke zaak wil te midden
van zooveel heidensch zakendoen!
deze weiten vóór alles hoog houden, 'n
Even mooi als moeizaam streven!
En daar de Intronisatie in een zaak
zoo'n sprekende uiting is van dat Katho
liek-zijn daarom beschouwen wij zulk
een Intronisatie immer als ©en zeer ern
stig gebeuren.
De bezetting van het Ruhraebied
VERBOD DER KOLEN LEVERANTIES.
Op de gisteren gehouden bijeenkomst
'der Franscho gevolrpachtigdcn en verte
genwoordigers van het Zechcnverband
werd door de Duitschers kennis gegeven
van een telegram van den rijkskolencom-
ïïiissaris, dat. als volgt luidt:
„Met betrekking tot de besprekingen
der. Franscho_ ingenieurs-commissie, mot
de vertegenwoordigers der mijnon, ver-
biek ik na den inval der Franschen en
Belgen in liet. Roergebied hierbij uitdruk
kelijk de levering van kolen en cokes aan
Frankrijk en België, ook voor het geval
van vooruitbetaling".
Medegedeeld werd dat dientengevolge
de mijnen de lcolenleveringen aan Frank
rijk en België zouden staken. Daarop werd
aan de aanwezige Duitschers gevraagd, of
zij verantwoordelijk waren voor de door
hen vertegenwoordigde mijnen. Toen deze
vraag bevestigend werd beantwoord werd
aan hen tegen ontvangstbewijs een schrifte
lijk militair bevel (er hand gesteld, waar
in werd geëischt, dat de kolenloverincrm
aan Frankrijk en Relgië onmiddellijk m »i
kia worden hervat
Namens de Duitsche vertegenwoordigers
verklaarde Fritz Tbijssen, dat aan dit
bevel geen gevolg zou worden gegeven.
„Wij zijn Duitschers", zeide Thijssen, „en
staan op het standpunt, dat wij alleen
onder de Duitsche wet vallen".
De Fransche voorzitter der bijeen
komst sloot daarop de vergadering.
Alle kolenleveringen onmiddellijk
stopgezet
Ingevolge het telegram van den rijks-
kolencommis9aris hebben alle mijnen on
middellijk de kolenleveringen aan Frank
rijk en België gestaakt.
Naar de „Rheioisch Westphalisohe Zoi-
tung" verneemt, heeft generaal Degoutte
tegen hedenmiddag de leiders van de mij
nen bij zich ontboden.
Eventueole maatregelen der
ingenieursnussie.
De „Temps" meldt, dat in den loop van
de bespreking, welke gistermorgen tus-
schen den minister-president en zijn me
dewerkers heeft plaats gehad, besloten is,
dat, wanneer de mijneigenaars hun hou
ding niet wijzigen, lot requisilies zal wor
den overgegaan voor het verkrijgen van
de hoeveelheden steenkool en cokes, wel
ke op rekening van de schadeloosstelling
aan de geallieerden moeten worden gele
verd.
De moening te Parijs en Londen.
De interventie van de Duitsche regec-
ring om den mijneigenaren de brandstof
fen-leveringen aan Frankrijk en België
te verbieden, waardoor de onder gunstige
omstandigheden aangevangen besprekin
gen met Thijssen c.s. mislukt zijn, wordt
te Parijs als een nieuwe Duitsche onhan
digheid opgevat, welke Frankrijk in staat
stelt verder te gaan in zijn maatregelen.
Het bericht dat de Duitsche regeering
verboden heeft Roerkolen aan Frankrijk
te leveren, zelfs tegen betaling, is te Lon
den met gemengde gevoelens ontvangen,
omdat men vreest, dat de verwikkelingen
a<jcngeianS^ xccn Jv--
aebtig omtrent den afloop van het Fran
sche avontuur en naar het zich thans laat
aanzien, zal de toestand in het Roergebied
ook directe gevolgen voor Engeland heb
ben.
Uit alle deelen van Europa worden
thans orders voor steenkolen in Engeland
ontvangen, tengevolge waarvan de prijzen
in de laatste dagen voortdurend oploopen
en zelfs transportschepen moeten worden
gecharterd. Terwijl natuurlijk .de mijn-
eingenaars hier niet rouwig óver zijn,
vreest men, dat de Engelsche industrie,
die juist wat begin op te leven en voor
wie natuurlijk goedk-oope brandstof een
belangrijke factor is, door de prijsstijging
en schaarschte zal worden getroffen. Ook
zijn de mijneigenaars bang, dal de stijgen
de prijzen hun personeel aanleiding zal
geven tot het stellen van looneischcn.
UITBREIDING DER BEZETTING.
De Franschen zetten hun opmarsch
voort In het Noorden trekken wielrijders-
arfdeeïingen over Herthen en Reckling
hausen naar Datteln.
In het Zuiden rukken sterke troepen-
massa's van Werden naar Hattingen op.'
Hattingen en Blankenstein zijn bezet.
Een derde roepenmacht is Boclium bin
nengetrokken. Mettman, Wülfrad, Nevi-
ges, Verbart, Langenhausèn zijn reeds
door een sterke iDfanteriemacbt bezet.
Tengevolge van de weigering der indus-
.trieelen om, na het verboddre rijksregee-
ring om kolenleveranties te doen, de en
derhandelingen voort te zetten, wordt de
bezetting in de richting van Dortmund
uitgebreid.
De nieuwe bezettingslinie loopt nu tus-
schen Luhnen en Schwerte, zoodat het
geheele Rijnsch-Wesl-faalsche industrie
gebied nu in handen der Fransehen is.
De overige restituties.
De Duitsche commissie voor het terug
geven van den veestapel heeft officieel
te Parijs doen weten, dat zij ophield met
het teruggeven van vee aan FranJ^ijk en
België.
DE HOUDING VAN DUITSCHIAND.
Het Acht Uhr Abendblalt verneemt uit
parlementaire kringen, dat de rijksregee-
ring vermoedelijk zal weigeren, met Frank
rijk onderhandelingen over de kwestie van
het herstel te voeren, zoolang de bezetting
van het Roergebied voortduurt. Duitsch-
land blijft echter bereid tot het voeren
van besprekingen met de gansche entente
ten einde een verstandige oplossing voor
het vraagstuk van bet herstel' te vinden.
Een Nota aan de Herstel-
Commissie.
De commissie van herstel ontving
de Duitsche regecring een nota, waarin
wordt meegedeeld, dat de Duitsche regee
ring voornemens is de betalingen in geld
en de leveranties in natura te staken
zulks naar aanleiding van de Roerbezettinc
door geallieerde troepen, hetgeen Duitsch-
Ispd els een schending van het verdrag
niües beschouwt.
NIEUWE VERZUIMEN VAN
DUITSCHLAND
De Commissievan Herstel.
Naar verluidt zal de commissie van
herstel hedenochtend een zeer belangrijke
bijeenkomst houden, waartoe besloten is
door alle delegaties. Zij zal gewijd: zijn
aan de behandeling van een gezamenlijke
nota van Bartheu en Delacroix, waarbij
aan de commissie verschillende nieuwe
gevallen van verzuim van* Duitschland
voorgelegd worden en waarbij aan de
commissie verzocht wordt deze verzuimen
officieel vast te 9fellen.
NAAR EEN NIEUWEN OORLOG?
H.N. verneemt uit Londen:
Volgens berichten uit Moskou schrijft
de Prawda: Met de Franschen aan de
Roer, de Litauers hij Memel, de Grieken
aan het voorbereiden van een aanval op
Turkije en de conferentie te Lausanne op
het punt van mislukken, bevindt Europa
zich aan den vooravond van een nieuwen
grooten oorlog. Ongemerkt zakt Europa in
den maalstroom van een uigemeene so
ciale revolutie en hoofdzakelijk ia het de
actie van Frankrijk ten opzichte van het
Roergebied, dat den stoot tot de crisis
geeft. Kalen in, de president der Russische
republiek heeft een oproep" aan alle vol
ken gericht, waarin hij de aandacht ves
tigt op de bezetting van de Roer, waar
door „Europa aan een nieuwen wilden
strijd der volken wordt blootgesteld". Hij
veroordeelt de heftige en onverzadigde
hebzucht van Frankrijk, doch evenzeer
laakt hij Engeland, dat niets gedaan heeft
om Frankrijk terug te houden van dezen
stap en laat daarop een beroep volgen aan
de arbeiders van alle landen om te weige
ren als de beul van de Duitsche arbeiders
op te treden ten behoeve van eenige „Pa-
rij9che bloedzuigers". Ook de Russische
Bond der Jeugd richt een dergeli'jken op
roep aan de jeugdige arbeiders, boeren en
soldalen van alle landen, die, algJieMot
crisis komt, weer het.
xen "tfwi -uw .u
stemmen.
,n oorlog be-
Duitschland.
DE INVAL IN HET MEM EI.GEBIED.
De Litauers rukken Memel
binnen.
Uit Memel wordt gemeld: Gistermiddag
verscheen een afdeeling van ongeveer 30
Litauers met geweren en machinegeweren
gewapend in het centrum der stad en liet
do opgehaalde Börsenbrücke neer om dc
bende-troepen te laten passeeren. Ook de
Fransche prefectuur is door de Litauers
bezet. Gemeld wordt, dat daar de witte
vlag is geheschen. Het stadsgedeelte om
de kazerne en den Losenturm is nog in
handen der Franschen.
Omtrent de bezetting wordt nader be
richt:
Gisterochteor zetten de Litausche vrij-
scharen zich vanuit het Zuiden naar Me
mel op marsch en drongen, terwijl zij in
een voortdurenden strijd met de Fran
schen waren gewikkeld, tot aan de rivier
de Dange door, die de stad Memel in
tweeën scheidt. Het punt van aanval was
gunstig gekozen, daar den Zuidelijken toe
gang der stad slechts zwak was verdedigd
Tegelijkertijd trachtten de Litausche
strijdkrachten de Franschen aan het Noor
delijke front bezig te houden.
De Fransche bezetting bood heftigen
tegenstand, doch moest voor de over
macht wijken en zich achter de Dange
terugtrekken. Daarmede viel het Zuiden
der stad in handen van de Litausche ben
den en het ging nu nog slechts om de
Börsenbrücke, om het bezit waarvan zich
nog een hevig gevecht ontspon tusschen
'de Franschen en de Litauers.
In de slad heerschte groote opwinding
Dc inwoners van het zuidelijke stadsge
deelte waren uit hun woningen gevlucht
en hadden zich naar het noordelijke deel
der stad begeven. In de buurt van het
stadhuis, den zetel der Fransche prefec
tuur. heerschte een onbeschrijfelijke ver
warring. Alle bedrijven in de slad hadden
gesloten.. De arbeiders hadden hun werk
plaatsen verlaten en namen gedeeltelijk
aan de zijde der Franschen aan de vordc-
diging der stad deel.
Ondertusschen werd het vuur steeds he
viger. De Litauers vielen steeds opnieuw
de verdedigers van de Börsenbrücke aan.
De Franschen moesten zich ten slotte op
de prefectuur terugtrekken en trachtten
van daaruit door geweervuur de Litauers
op te houden. Het gelukte echter een troep
Lit auers van het Noorden- uit in de stad
binnen te dringen en de Börsenbrücke
neer te laten. Hierop kon tie spits der Li
tauers de stad binnendringen. De prefec
tuur werd door de Litausohe opstandelin
gen omsingeld en na korten tegenstand
zagen de Franschen in, dat een voortzet
ting van het gevecht slechts een nuteloo-
ze verspilling van mensch'enlevens zou
zijn. Daarom besloten zij de witte' vlag te
hijschen. De Fransche bezetting werd na
overgave door de Lilar.-eho oproerlingen
ontwapend, evenals de Memclsche lands-
politie.
Volgens nadere mededeelingen werd de
Fransche tegenstand hoofdzakelijk gebro-
kn door gebrek aan munitie.
Poolseh© reservisten onder de wapenen
geroepen?
In Poolsch-Opper-Silezië is opzien ge
wekt door het bericht, dat de aldaar woon
achtige Congres-Polen onder de wapenen
zijn geroepen.
Naar uit Warschau wordt gemeld, wor
den de laatste zeventienjarige reservisten
en dienstplichtigen voor een nieuwe re
gistratie opgeroepen.
Engeland.
De Iersche rebellen-actie.
Een nieuwe vorm van terrorisme wordt
ontplooid door de Iersche ongeregelde
troepen, n.l. aanvallen op doctoren. Tij
dens het eind van de week zijn er aanval
len gedaan op de huizen van vijf doctoren
te Dublin. Een doctor werd gevangen ge
nomen, maar ontsnapte, en de vier ande
ren waren niet thuis, toen gewapende aan
vallers hun huizen binnendrongen, in koe
le bloede het huisraad stuk sloegen, en
zwoeren, dat zij zouden terugkomen, tot
dat zij hun slachtoffers te pakken hadden
gekregen.
Ook op de spoorwegen hebben er weer
wanbedrijven plaats gehad. De dienst van
Dublin naar Cork is tijdelijk geschorst.
De hertog van York verloofd.
Do hertog van York, de tweede zoon des
konings, is verloofd met Lady Elizabeth
Bowc9—Lyon, dochter van den graaf van
Strath more.
Zuid-Slavië.
MOBILISATIE IN ROEMENIE.
Een ultimatu m-N o t a aan
Hongarij e.
president Fasnsj «niimïnimcT
tenlandsche zaken Nintsjitsj heoben een
lang onderhoud met koning Alexander ge
had.
Zij hebben kennis gegeven van de voor
stellen der Roemeensche regeering om de
kleine entente bijeen te roepen om over
de legen Hongarije te richten ihaatrege-
len te beraadslagen.
Volgens de laatst© uit Boekarest .ingeko-.
men berichten, welke evenwel moeilijk
te controleeren zijn, moet om een uur
reeds de gedeeltelijke mobilisatie zijn be
gonnen; de staat van beleg zou over Ze
venburgen zijn afgekondigd.
De Roemeensche couranten publiceeren
een bevel tot mobilisatie en schuiven de
schuld van alle maatregelen op Hongarije
daar aan zijn grenzen groote troepenmas
sa's bijeen zijn getrokken.
Naar verluidt, willen de gezanten der
kleine entente in naam van hun regee
ringen de regeering te Boedapest een nota
overhandigen, waarin van Hongarije de
onmiddellijke' schorsing van zijn uitrus
ting wordt verlangd, daar deze met de
bepalingen van "het verdrag van Trianon
en de verklaringen der Hongaarsche regee
ring in strijd is. Alle organisaties, die op
een eventueelen oorlog betrekking heb
ben, worden ontbonden.
Tri. de. nota wordt verder gezegd, dat in
dien Hongarije de eischen van de kleine
entente niet uitvoert, het met wapenge
weld daartoe zal worden gedwongen.
liet desbetreffende besluit der kleine
.entente werd ook aan dc geallieerden me
degedeeld.
Antone9coe, 'de Roemeensche gezant te
Parijs, heeft een bezoek gebracht aan den
directeur van politieke aangelegenheden
van het ministerie van buitenlandsche za
ken, teneinde de aandacht der Fransche
regeering te vestigen op de agitatie, wel
ke in hei Hongaarsche leger aan de Roe
meensche grens is waargenomen en op de
vijandige houding der Hongaarsche troe-
pen.
Ingevolge dezen stap, heeft de Fransche
regecring aan de militaire intergeallieer-
de controle-commissie te Boedapest op
dracht gegeven een diepgaand onderzoek
in te stellen.
De Ilaliaansche gezant te Boedapest
heeft aan de Hongaarsche regeering een
nota der groote entente overhandigd.
Bij de overhandiging aan den minister
van buitenlandsche zaken wees de gezant
erop, dat deze nota moe9t beschouwd wor
den als een vriendelijke raad aan Honga
rije gegeven in zijn eigen belang.
Mexico
Apostolisch Dclcgaat verbannen.
Gemeld wordt, dat president Obregon
een bevel tot verbanning van den Aposto-
lisohcn dclcgaat, Filippi, heeft uitgevaar
digd.
Aanleiding hiertoe is het feit, dat mgr.
Filippi aan een godsdienstige plechtigheid
in de openlucht hoeft deelgenomen, het
geen in strijd wordt geacht de, Mexi-
caansche wellen.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
In overweging Ls het intrekken van het
wetsontwerp tot regeling der grondbelas
ting.
Ontworpen wordt een wijziging van de
accijnswotten op het zout.
Vergadering te Tilburg van de N.-Bra-
bantsche industrie voor tijdelijke invocr-
belemmering.
Do Ministerraad vergaderde gisteren tot
liet nemen van een beslissing in zake het
uitvaardigen van invoerverboden ter I>e-
schcrming onzer industrie.
Een onderzoek op het Centraal Bureau
der K. S. A.
De Duitsche rijkskrden commissaris
heeft den mijneigenaars verboden kolen
af te leveren aan Frankrijk en België.
Dc kolenleveringen zijn daarop stopge
zet.
Do bezetting in het Ruhrgcbicd uitge
breid.
Do Duitsche regeering weigort verdere
stortingen in geld of in natura.
Nieuwe tekortkomingen van Duitsch
land?
Dc Litauers zijn Memel binnengerukt.
Mobilisatie in Polen.
Een ultimatum-nota aan Hongarije. Mo
bilisatie in Roemenië.
Apostolisch dclcgaat uit Mexico verban
nen.
Het bevel tot verbannLog treedt 17 dezer
Vereenigdo Stalen gedeportcera warueu.
Verschillende andere buitenlanders zullen
om gelijke redenen uit het land gezet wor
den.
Dit heet de eerste daad van Abregon in
de campagne legen het zoogenaamd uitda
gend optreden der Katholieken.
BINNENLAND.
Voor tijdelijke invoerbelemmering.
Een groote vergadering.
Gisteren werd te Tilburg gehoudep. de
groote manifesteerende vergadering der
Noord-Brabantsche industrie om te komen
tot een tijdelijke invoerbelemmoring.
De groote zaal van de N. K. Harmonie,
die duizend personen kan bevatten, was
propvol, terwijl honderden belangstellenden
moesten worden geweigerd, zoodat besloten
werd een parallelvergadering te houden in
het Gebouw van den R. K. Gildenbond, die
ook spoedig geheel gevuld was.
De heer Lamb, de Beer, fabrikant te Til
burg, zette hij de opening kort uiteen dat
deze vergadering niet bedoeld is als een
protest tegen de Regeering.
Dc heer J. van Rijzewijk. lid der Tweede
Kamer, wees op den noodtoestand die er
vooral ook in het Zuiden des lands, heerscht
in de industrie, hoofdzakelijk doordat ons
land overstroomd wordt met artikelen uiu
het buitenland, waartegen onze industrie
geheel machteloos staat wegens de lage
valuta, met gevolg werkloosheid, armoede
alom. Conferenties met de Regecring ver
helpen den toestand niet, daar de Regee
ring niet durft of wil ingrijpen.
Mr. dr. Jan van Best hield een betoog to
gen den vrijhandel met zijn gevolgen. In
alle landen, geen enkele uitgezonderd, wor
den invoerrechten gelieven, alleen bij ons
mag alles vrij in. Het geldt hier geen pa-
troonsbelang doch een algemeen belang
voor geheel Nederland daar, indien de tij
delijke invoerbelemmering niet komt, de
gevolgen niet zijn te overzien.
Beide sprekers werden met langdurig apt--,
plaus beloond.
De heer De Beer stelde de volgende mo
tie voor, die met algemeene instemming
werd aangenomen en nog denzelfden dag
aan do Regeeriug werd verzonden:
De vergadering van de belanghebbend
den bij de Noord-Brabantsche nijver-1
lieid,
gehoord, enz. a
overwegende dat, tengevolge van dö|
wanverhouding der loonen en verder* 4
arbeidsvoorwaarden en tevens der a^,|
gemeene onkosten tusschen. Nederland A
en landen met gedeprecieerdo valuta»T
aan de buitenlandsche concurrentie on*
mogelijk .het hoofd te bieden is, zei»
indien de loonen zeer aanmerkelijk?
zouden verlaagd en de arbeidstijd aan- Y
merkelijk zoude verlengd worden,
overwegende, dat alhoewel moefc
toegegeven worden, dat ook dient te
worden gestreefd uaax vq vla ging der