BUITENLAND.
14e Jaargang.
VRIJDAG 12 JANUARI 1923
No, 4024
fleckJiP3h$n.<
CfodbecTt «Buer
5rfi3lk«
BoRrop
GéiswWrdtoA^
__Menesseri
«V/otteni
rnsa \»6,x^ec^
IfTjm St52l°^
SMuhlhèïm1^
.tiiielaVen
•EicM
B0CI1UM
Ntentoshtm
Wilten
j®H8Ulng«n
(flettmann
(USSaOORF
Solingéri
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal-
Bij onze Agenten 20 cent per week 6 2.60 per kwartaal.
Franco per post 12.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 een» per regel-
Voor Ingezonden Med&deelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverfentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver^
huur. Jro' p cn verkoop tO.SO.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Niet zóó samengaan,
't Is eigenaardig, dat nu nu er zoo
iets dreigt als de oprichting eener z.g.
R.-K. Volkspartij (wij zijn er stellig van
ovcrluigd dat het tot geen p a r t ij zal ko
men) 't is eigenaardig, dat nu N-K.P.'ers
tzich weer meer getrokken gaan gevoelen
tot de oude, beproefde R.-K. Staatspartij..
IZoo sein jft De Volkskrant:
Dr. N. J.Taverne uit Den Haag, bekend
uit de Van Crancnburg-beweging, neemt
in ,.De Tijd" een loopje met den lieer
Van Wijnbergen, die den naam partij ver
keerd acht voor fracties, die zich van de
Katholieke Staatsoartij afscheiden.
De Nieuwe Katholieke Partij, spot dr.
Taverne, moet dus eigenlijk „Nieuwe Ka
tholieke Gedachte" heeten.
En hij vindt liet verkeerd, dat de heer
Van Wijnbergen het feit, dat er een wer
kelijke R.-K. Volkspartij op komst is, wil
wegpraten.
„Zou het niet beter zijn vraagt dr.
Taverne om dit cprich'en duidelijk on
der de oogen te zien en de hoofden bij
elkaar te steken, orn. alle verschillen ver
getend, een dam np te werpen tegen dit
Tfltra-demoeralioch gevaar?"
De heer Van Wijnbergen en de heer
Taverne zijn er, r.aar onze meening, bei
den naast zoo vervolgt de .^Volkskrant"
verder.
De eerste, omdat hij do beweging het
liefst doodgezwegen zag, in de meening
'dat ze er dan ook niet is.
De tweede, omdat hij de actie, van wei
nig belcelcenis en met, gelukkig, allesbe
halve schitterende vooruitzichten, op
blaast lot een beweging van grooten om
vang.
En nog meer. omdat hij Katholieke
Staatspartij èn Nieuwe Katholieke Partij
eendrachtig in het geweer wil roepen te
gen het „ultra-democratisch gevaar".
Niet aldus, dr. Taverne 1
Di; KaLuuUfcktt Staai^aiLj wijst het
'oprichten der R.-K. Volkspartij af als on-
noodig, ongewensclii. door niets gemoti
veerd en onder alle opzichten verkeerd.
Maar de Katholieke Staatspartij veroor
deelt .evenzeer liet optreden der N. K. P.
en zij denkt er geen oogenblik nan, zich
niet deze te verbroederen om dan samen
het „ultra-demoQratisch -gevaar" te gaan
weerstaan.
Dr. Taverne moge. bet vooruitzicht toe
lachen, van de Katholieke Partij een ste
vig conservatief blok te maken en zoo
metterdaad een R.-K. Volkspartij leven in
te storten, die vlieger zal niet opgaan,
meent zeer terecht De Volkskrant.
De bezetting van het Ruhrgebicd
DE FRANSCHEN IN ESSEN.
Officieel wordt gemeld:
Om kwart over zes heeft de bezetting
van Essen zonder incident plaats gehad.
Men ontmoet geen enkelen soldaat in de
straten of in openbare localiteiten. De be
zetting is absoluut onzichtbaar.
De fabrieken werken gewoon door. De
aanblik der stad is gewoon.
Van den anderen kant wordt bevestigd,
clat er om tien minuten voor half zeven te
Essen een bijeenkomst plaats had tussehen
de militaire autoriteiten en de industrië©-
len van liet [Roergebied.
OBERHAUSEN EN MÜLHE1M BEZET.
Men meldt uit officiëele bron, dat Ober-
hausen en Mülheim om 9 uur zijn bezet.
Men signaleert talrijke verplaatsingen van
spoorwegadministraties.
Uit dezelfde officiëele bron wordt ge
meld. dat er zich tot 2 uur des middags
geen enkel noemenswaardig incident heeft
voorgedaan.
STAAT VAN BELEG OVER ESSEN
AFGEKONDIGD.
De bepalingen hiervan zijn ongeveer als
volgt: Alle verkeer, zoowel overdag als
des nachts, kan ongehinderd doorgaan. Het
postverkeer en het telefoonverkeer worden
niet gestoord. Alleen moeten alle wapens
worden ingeleverd. Voorts moet iedereen in
liet bezit zijn van een identiteitsbewijs. De
Duitsche politie zal de orde handhaven. De
kranten zullen zonder censuur mogen ver
schijnen, alleen mogen er geen artikelen in
voorkomen, welke de eer van de Franscho
of Belgische troepen aantasten of hun vei
ligheid in gevaar- brengt. Deze zullen ten
strengste worden gestraft. De krijgsraad
zal in dergelijke zaken vonnis wijzen. De
zelfde maatregelen gelden voor alle andere
plaatsen.
De staat- van beleg kan door het gelieele
gebied op elk oogenblik. worden verscherpt,
indien de toestand het vereischt.
PROCLAMATIE EN VERORDENINGEN
VAN GENERAAL DEGOUTTE.
Er is een proclamatie aan de bevolking
van de Hoer in de heclc streek aangeplakt,
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
LBERFcLO
•Rcnsdorf
•Luitringhsn.
lennepe
5 Remschefd
•Radevtjnm^d
ÜJLS3*
HET RUHRGEBIED.
Hierboven reproduceeren wij een kaartje van het z.g. Buhrgciied, waarvan Essen,
de stad van Krupp, het hart is. Het voornemen van Frankrijk, om dit gebied te
bezetten, veroorzaakte in Duitschland groote opwinding, terwijl een nieuwe val
van de Mark werd waargenomen. Deskundigen voorspellen, dat Frankrijk van de
bezetting van heb Ruhrgebied veel narigheid zal ondervinden. Deze kolen- cn in
dustrie-streek is toch een haard van communisms, en liet is niet denkbeeldig,
dat Frankrijk door het Ruhrgebisd weldra voor de oplossing van talrijke sociale
problemen zal komen te staan, waarvan het 't bestaan tot nog toe zelfs niet kon
vermoeden.
Het slimste van het geval is echter, dat Frankrijk rechter wil zijn in eigen zaak, en
dus de leer, dat macht recht is, accepteert. Onnocdig te zeggen, dat hierdoor in
Duitschland de nationale gevoelens weer een flink eind in militairistische richting
gaan, en de revanche-gedachte thans .sterker is dan ooit.
DE KOLENEXPLORATJE TER WERELD.
In bovenstaande schematische voorstelling ziet men de maandelijkscke gemiddelde
kolenprcductie der verschillende landen in milliocnen tonnen afgebeeld. De bovenste
(zwarte) streep geeft de productie in 1913 weer, dc volgende (gestippelde) is die^'an
192!. de onderste (gestreepte) van 1922. Nederland'» productie werd dus bijna 3
maal zoo groot. Dit is echter een gelukkige uitzondering. De maandcliiksche wereld
productie toch daalde van 93,52 in 1913 tot 85,46 in 1922. Polen bestond in 1913 nog
niet, althans niet als zelfstandige staat, en kon dus bezwaarlijk kolen producecren;
vandaar, dat het voor Polen gemakkelijk was. het Ncderlandsch record te slaan.
Bij de waardeering der cijfers moet men bedenken, dat Duitschland in 1921 niet
meer over Elzas-Lotharingèn, het Saargebicd en Silezie beschikte, een verlies, naar
welks equivalent men in Franlcrijk's productie tevergeefs zoekt. Vandaar, dat
men dc bezorgdheid van ook niet-DuitscIie economen kan begrijpen voor de bezetting
van het ïtuhrgebied; zoodra het Duitsche bestuur van cenig gebied in ander handen
overgaat, is het met de arbeidsprestatie der mijnwerkers gedaan.
bestrijden. Maar wo weten en hopen, dat
de hechtsle samenwerking van het gan-
scho volk den nood zal verkorten..Tot dit
doel willen wij elkaar de hand reiken.
Laat ons den aanstaanden Zondag in de
stad en op liet land aan onze innerlijkste
gevoelens-wij den-en overal in het gansche
Duitsche land in huis en hul ons vader
land, ons lijden en zijn recht gedenken.
Hel, standpunt der Amccrikaauselie
regcering.
Nu de bezetting van het Roergebied voort
gang heeft, neemt de regeering der Ver-
oenigde Stalen het standpunt in, dat de
toestand van de wereld afhangt van den
loop der gebeurtenissen ia Duitschland.
Men verklaart, dat liet de bedoeling der
Amerikaanschc regering is thans al
het mogelijk te doen om op dit crilicke
oogenblik door eenig misverstand de be
staande wrijving niet te vergrootcn.-
Dc houding van Engeland-
In den gisteren gehouden kabinetsraad
is de huidige toestand van Europa bespro
ken. Naar verluidt heeft het kabinet be
sloten, zijn huidige politiek voort te zet
ten. om de breuk tussehen de Engelsche
en Fran&eho regeeringen zoo klein moge
lijk te maken. Zoo zal Engeland vertegen
woordigd blijven in de commissie van
herstel en in die voor liet Rijnland, en in
den Gozanteraad, terwijl liet Engelsche be
zettingsleger aan den Rijn blijft.
In dit verband mag er misschien nog
even den nadruk op worden gelegd, dat
Engeland evenzeer ai? Frankrijk verlan
gend is, van Duitschland liet geld te ver
krijgen, dat dit land den geallieerden voor
het herstel verschuldigd ia. Engeland
koestert geen ongepaste sympathie voor
Duitschland en hoewel het met klem van
meening blijft, dat het niet kan deelnemen
aan wat het economisch ongezonde maat
regelen acht. n.l. die, welke Frankrijk
toepast, zoo wenscht het zeker niet', dat
deze zouden falen, financiële! productief te
zijn. Engeland zal niet rouwig, maar al
leen verwonderd zijn, als de tegenwoordi
ge Frnnsclie politiek in dit opzicht met
succes blijkt te worden bekroond.
He conferentie te Lausanne
De m i n 'd e,r h e d e n (k w e st i e.
Het vraagstuk der uitwisseling v.an be
volkingen is, geLijk men weet, nu in prin
cipe geregeld. De geallieerden bobben
och tor slechts met grooten weerzin de
conclusie aanvaard, dat die uitwisseling
verplicht en nie.b va-ij wil lig zal zijn.
In elk geval hebben do Turken er in
toegestemd, een uitzondering te maken
voor allo Grieken, die vóór het verdrag
van Hedrcs van October 1918 in Oonst.an-
tinopel woonden, waartegenover do Grie
ken do Turken in Wcst-Thxaeië ongemoeid;
zouden laten.
De uitwisseling zal dus alleen betrek
king hebben op de Grieken in den Levant
en op de Maliomedanen in Macedonië en
andere doelen van oud Griekenland.
Het getal der betreffend© personen
s-taat niet vast, doek naar raming van En
gelsche zijde is do gedwongen verhuizing
van ciroa 600.000 personen, 300.000 van
elk met deze regeling gemoeid.
Do „Daily News" merkt op, dat zulk
een volksverhuizing natuurlijk onmogelijk
is, zonder dat er eerst voldoende voorbe-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Do Bond van Gonfecticiabrilcantcu ach'
het ncodig, dc fabrieken te sluiten wegens
dc valuta-eoneurreutio.
Wij geven een verslag van dc Pluimvee-
tcntociLslcliiirg te 's-Gravcnhngc (2de blad)
Stopzetting wcrkloozoukas textielin
dustrie. (2de blad).
Wachtgeldregeling bij dc Spoorwegen,
(2do blad).
ft
Do Fiwiselien hebhon Essen, 01>crh;ui-
scn en Mülheim bezet.
Dc slaat van beleg over Essen afgekon
digd.
Een oproep van dc Duitselic rijksregoo-
ring lot hot volk.
Poinearé houdt een re-de in de Kamer.
Ex-koning Consloniijti van Griekenland
overleden.
De inval der Lilhaucrs in het gebied
van Memel.
reid-emde ma-abrogolcn zijn getroffen, waar
van thans neg geen sprake :s.
Vermoedelijk zal de m ;rl;i - van
den volken-bond worden ingeroepen. Af
gezien van het aantal Grieken, dat zal
moeten verhuizen, zijn er reeds circa
900.000 vrijwillig uit den Levant vertrok
ken.
Het blad meent, dat l.r-t dui-.b r vofc
worden gemaakt, dat dc/e it winebag
van bevolkingen stelselmatig dient te ge
schieden en dat alle gezinnen, die op
dgzwijze worden weggezonden, vergoe
ding behooren te krijgen voo-r hetgeen
achterlaten. 1
Duitschland.
De aanslag op Memci.
De toestand in hot Memel! and is om ver
anderd. Hot grootst© deel, met uitvendoc
ring van Memel zolf en' de naaste omge
ving, is door Lit kuilers bezet. Do Fran/
schen verschansen zich om de stad. Mem
verwacht de aankomst van Franscho oor
logsschepen. Sinds Donderdagochtend z.'ja
do spoorwegverbindingen van Konings
bergen met Memeiland afgebroken. Vol
gens berichten uit Koningsbergen beeffc
men hior te doen met een soort van Fasj'
cislischo onderneming der Litlhauors, dier
ten uitvoer wordt gelogd door zeer goed'
georganiseerde vrijwilligers troepen.
Naar men te Heydekrug verre- mt heb
ben de Litausche vrijscharon in het •'dded
van het Momelgebiêd no-g do pLaa-tsea?
Pi/ktupoenen en Pogegcen bezet, aacw
den Noordelijken oever van die Memel. Dw
veiligheidstroepen van het Memc-llandi
welke zich daar bevonden, wenden. onA'
vapend. Van uit het Noorden rukken dl
Litauers tegen Memel zelf op. Berichte*
over gevechten heeft men hier nog niol
ontvangen. De F-ranschen versterken, lvufl
stelling in Memel.
Volgens een Wolff-beriobb uit Borlijii
is Heydekrug ook dooT een bende van ofi*
ge veer 400 Litauera bezet.
die pas door de Fransche en Belgische
troepen is bezet. Daarin wordt de hoop
uitgesproken, dat het gegond verstapd en
de wijsheid van de bevolking de Belgi
sche en Fransche regeeringen niet zullen
dwingen, hun toevlucht te moeten nemen
tot dwangmaatregelen en clat de betrek
kingen tussehen ambtenaren en inwoners
even goed zulleh zijn als in het bezette
gebied van den linker, oever van den Rijn.
Generaal Degoutte heeft een besluit ge
nomen betreffende: lo. het politie-stelsel,
waarin wordt gezegd, dat de staat van be
leg is afgekondigd voor het gelieele ge
bied, waar Fransche en Belgische troepen
zijn ondergebracht. Do Duitsche wetge
ving, en in het bijzonder de sociale wet
geving blijft onaangetast. Er zal geen ia-
breuk worden gemaakt op den achturen-
dag. De officieele Duitsche overheden zul
len hun functies in do bestaande omstan
digheden blijven bekleeden, 2o. de hou
ding der bevolking, 3o. de politie, 4o.
do schadeloosstelling, 5o. het verkeer, 6o.
de politie. De bladen zullen blijven ver
schijnen, 7o. de posterijen en telegrafie, So.
het leger, en de munitie, 9o. de sancties.
Poinearé in de Kamer.
Poinearé, die bij zijn verschijning in de
Kamer met applaus van 7.00 goed als alle
banken werd begroet, begon zijn verkla
ring over den buitenlandschen politicken
toestand met or op te wijzen, clat Frank
rijk geen vertrouwen heeft in den wil van
Duitschland om zijn geldwezen te herstel
len, de markt te stabilïseeren en de scha-
devergoedingsverpliehtingen na to komen.
Als Engeland een voorstel had gedaan,
vereenigbaar met de belangen van Frank
rijk, zou Poinearé het gaarne hebben aan
vaard. Bonar Law wien men dank
schuldig is voor zijn hoffelijkheid eh dui
delijkheid, heeft een program voorge
steld, dat belangrijke doelen van het ver
drag van Versailles vernietigt en dat er
toe strekt Duitschland te bevrijden van
alle schuld aan Frankrijk. Het is onmoge
lijk aan het verdrag te raken, dat zoowel
een internationaal tractaat als een binnen-
landsche wet. van Frankrijk is tenzij door
dezelfde procedure als waardoor het tot
stand kwam. Noch Italië noch België
aclit het Engelsche plan aannemelijk, om
dat het hun schuld-vorderingen beperkte
en den weg baande tot een a. s. suprema
tie van Duitschland in Europa als het
eenige land dat geon binnenlandsche
sehuld heeft en bovendien een zeer rijken
bodem bezit. Poinearé herinnerde er ver
der aan, dat Engeland zich altijd in dc
Entente vrijheid van handelen heeft ver
zekerd gehouden, zooals b.v. in de kwes
tie van Faysal in Mesopotamia. Toch is
het verbond van Frankrijk en Engeland
daardoor niet verzwakt, omdat 1 et berust
op den gemcenschappeliikcn wil der vol
ken.
Een oproep lol het Duilsc-ho volk.
Rijkspresident Ebert en rijkskanselier
dr. Cuno bobben, naar do ..IS'. R. Crt." be
richt, gisteren den volgenden oproep lot
liet Duilsche volk gericht:
„Een nieuwe daad van geweld heeft
Duitschland getroffen. Met een goed ge
plaatsten slag treft d* Fransche vuist de
onbeschermde levensader van het Duit
sche oneconomische leven. Deze slag was
-sinda, lane >mna«* komt (och
onverwachts. Deze s;ag was te voorzien,
want de plannen en do wenschen van de
Fransche machtspolitiek zijn zonder
schroom op straat en plein verkondigd.
Deze slag komt onverwachts, ómdat men
steeds nog kon hopen dat het gezonde
oeconomische verstand van het Fransche
volk de politiek van hebzucht van zijn
hcerschcrs zou weten te beteugelen.
Heeft men werkelijk geloofd dat door
verwoesting van het Duitsche arbeidscen-
trum een einde zou komen aan de zorgen
van Frankrijk?
Zoo ja, dan zal de diepste teleurstelling
volgen. Tegen de raadslagen der deskun
digen van de ganscho wereld in wil Frank
rijk de proef nemen. Wij zijn ervan over
tuigd, dat het in zijn pogingen schipbreuk
zal lijden.
De macht ontbreekt ons echter om met
eigen krachten deze daad van verblinding,
die niet alleen legen Duitschland, maar
tegen de gansche oeconomie gericht is. to
verhinderen. Wij hebben al het mogelijke
beproefd om het onheil af te wenden.
Door onze gedachten en onze daden zullon
wij trachten de ramp te verzachten en een
©inde aan dezen wantoestand to maken.
De waardigheid en het recht van de na
tie. waarmee wij ons één gevoelen, zoo
wel als de kracht van het geweten, leiden
ons daarbij.
De geweldige verbittering van het oogen
blik, waarop een groot deel van ons va
derland de ellende van de vreemde heer
schappij te dragen krijgt, vervult aller
harten. Tot heil van onze volksgenoolen
doen wij een dringend beroep op u, het
lot van de meest beproefde landgenooten
niet te verzwaren.
Met opgewektheid en met een helder
hoofd moet de dagtaak worden vervuld.
Geen daad mag geschieden, die nadee'.ig
voor onze goede zaak kan zijn. Wie zich
zouden laten verleiden om door een on
doordachte handeling den vijand in de
hand to werken, zou zwaar tegenover zijn
volk zondigen.
Wel en wee van de gemeenschap hangen
af van dc ijzeren zclfbehcersehing vaneen
iegelijk. Meer dan ooit spiegelen wij ons
thans aan het voorbeeld van waardigheid
en moreclo kracht, dat het Rijnland tij
dons de lijdensjaren heeft gegeven.
Onze groet geldt heden in de eerste
plaats onzen trouwen broeders uit Rijnland
Wcstfalen. Gij zult sterk als eiken blijven
cn den storm trotseeren, daar nooit een
storm in de wereldgeschiedenis U heeft
kunnen ontwortelen.
Gij ziet zelf hoe vrede en recht opnieuw
worden geschonden. Met u protesfeeren
wij tegenover do gansche menschheid te
gen de schending van het verdrag, tegen
de schending van het. morecle recht van
ons volk op levensbehoud en zelfbestem
ming.
Een zware tij.1 breekt aan, zwaardet
nog dan de jaren die wij sinds den oorlog
hebben meegemaakt. Niemand kan zeggen
hoe lang deze beproeving zal duren. Wij
weten slechts dat de nood grooter wordt
indien volk en staat haar niet eensgezind