1 Firma Wannée f
BUITENLAND.
BINNENLAND.
14e Jaargang.
VRIJDAG 29 1922
No. 4014
De ABONNEMENTSPRIJSbedreagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 10 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week, 2.C0 per kwartaal.
Franco per poel 3 2 96 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad 1b voor de Abonné's verkrijgbaar
tegen betaling van 60 ct. per kwartaal, bg vooruitbetaling. Af
zonderlijke nummers C ot., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V 'ets nieuws.
leis nieuw6 of eigenlijk: niets
nieuws
Pasteur is een groot Katholiek geleerde
Een groot geleerde daarover zijn
allen het eens.
Maar een groot Katholiek geleorde?
Er is iets nieuws gevonden: „Het ie een
'dwaling 1? zeggen dat Pasteur een zeer
geloovig Katholiek waal
Tets nieuws of eigenlijk: niets
nieuws! Hoe zou 't ook kunnen, dat
700'n wereld-beroemd en algemeen-ver
eerd geleerde een eenvoudig Katholiek ge_
loovige zou zijn!
En men heeft dan ook ontdekt, dat zulks
inderdaad niet het geval is.
Wie die ontdekking heeft gedaan?
Een dame, mevr. v. Itallie—v. Embden
m een in Leiden bekende naam heeft
den Parijschen professor Oalmette geïn
terviewd als het niet onhoffelijk zou
klinken, zouden we willen opmerken:
Schoenmaker houd u bij uw leest 1), en
zich laten zeggen, dat Pasteur „niet een
zee-r geloovig Katholiek" zou zijn ge
weest; dat hij in Parijs niet trouw ter
Kerke zou zijn gegaan
Wij hopen voor prof. Calmetfce, dat do
tntervieuwster hem niet hèèl juist ver
staan heeft.
En de intervieuwster zelf moge er zich
van overtuigd zijn, dat zij een mededee-
iling beeft gedaan, welke in strijd is met
de feiten.
't Staat vast, dat Pasteur als een geloo-
vig Katholiek heeft geleefd en na een de
voot sterfbed als een geloovig Katholiek
is gestorven.
De confereniirte- tausannêT"^"
DE NIEUWE CRISIS
Gevaar vcor een afbreken der conferentie
De Britflche vloot naar
de Zee van M a r m oi r a.
De geest van optimisme die tot nog
een week geleden te Lausanne heerschte,
heeft plaats gemaakt voor de vrees dat
de taktiek van obstructie, welke door de
Turken wordt gevoerd, de conferentie on
tijdig zonder resultaat zal doen uiteen
gaan. De koppigheid, welke door de Tur
ken thans aan den dag wordt gelegd, heeft
ongetwijfeld de conferentie naar een cri-
tiek stadium gevoerd en als de Turken
in deze houding zullen .volharden, zullen
daardoor de diplomatieke onderhandelin
gen zoo goed als onmogelijk worden ge
maakt. Waarschijnlijk zullen de leiders
der verschillende geallieerde delegaties
in slaat zijn, binnen enkele dagen aan de
•Turken hun conclusies mede te deelen en
deze laatst,en zuilen dan hebben te ver
klaren, of zij daarmede accoord gaan of
niet.
Over eenige dagen zullen waarschijnlijk
alle rapporten der sub-commissies opge
steld zijn, waardoor de geallieerde delega
ties in staat zullen worden .gestold, hun
conclusies op te stellen.
Tegelijkertijd komen berichten uitCon-
crtantinopel, volgens welke de toestand "al
daar opnieuw uiterst hachelijk is gewor
den.
Do Britsche admiraliteit heeft hierom
aan vice-admiraal de Broek, opperbevel
hebber van het Middellandsche Zee-eska
der, die zich aan boord van de supei>-
dreadnought „Marlborough", te Malta be
vond, nieuwe instructies gezonden. Giste
ren is de vice-admiraal met de „Marlbo
rough" en twee lichte kruisers en do 7e
flottilje torpedobooten naar de wateren
van het nabije Oosten vertrokken. Nog an
dere schepen, waaronder slagschepen en
oen depotschip voor vliegmachines wor
den in allerijl in gereedheid gebracht.
Dit bevel der admiraliteit wordt in
goed ingelichte kringen ontactisch ge
acht. Immers zoodoende levert de Brit
sche regocring het bewijs voor de juist
heid der Turkscke stelling, dat de Zee
engten zijn overgeleverd aan de macht
van de sterkste vlootmogendheden.
Natuurlijk heeft de uitzending dezer
schepen niet direct practisehe beteeken is
in zooverre dat zij geen haven zullen blok.
kecren, noch op «enigerlei wijze pressie
zullen uitoefenen op den algemeenen gang
van zaken; maar aan dc mededeeling, dat
het vertrek dier vaartuigen alléén bedoeld
is voor het vormen eener reserve voor
transport en bescherming der Britsche
onderdanen, indien zulks noodig zou blij
ken, wordt weinig, geloof gehecht. Zelfs in
regeeringskringen beschouwt men -liet be
sluit der admiraliteit als een dwangmaat
regel, teneinde Ismet te noodzaken, een
fcndere houding aan te nemen.
Een soort ultimatum.
De geallieerde afgevaard:gden te Lau
sanne hebben stappen ondernomen $m
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 85 cent per regel Overige dagen 80 cent per regej
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE AI3VERTENÏTEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen f0.50.
een eind aan de zaak te maken. Er is een
„samenvattingscommissie" benoemd, be
staande uit vertegenwoordigers der geal
lieerden, welke mpt de juridische deskun
digen de vredesvoorwaarden zal ontwer
pen. Het verdrag zal binngn enkele dagen
aan de Turksrche afgevaardigden worden
aangeboden, die slechts ja of neen zullen
hebben te zeggen. De bijeenkomst van dc
commissie voor de capitulaties gisteren
was gekenmerkt door enkele aan duide
lijkheid niets te wenschen overlatende
toespraken van Gurzon en de andere geal
lieerde afgevaardigden tot Ismet pasja.
Child, de Amerikaansche, „waarnemer"
steunde de geallieerden met een krachtige
redevoering.
Duitschland.
Ecu officieus antwoord op de nota der
Commissie van Herstel.
Op het departement van herstel is de
nota der commissie van herstel, inzake -
het ingebreke blijven bij do uitvoering
oer houtlevering, besproken en het vol
gende officieus© antwoord werd opge
steld:
Allereerst zijn de orders van de com
missie van herstel te laat gekomen. In
December zijn slechts mondelinge orders
gedaan. De uitvoerige orders kwamen 1
eerst in Maart en April. Een uitzondering
maakt hierop de bestelling van telefoon
palen voor Frankrijk, welke op lijd kwam
Dit laat inkomen der orders is de voor
naamste oorzaak van de achterstalligheid
der leveringen. Daarbij kwamen verschil
lende andere moeilijkheden. Zoo wavS een
gevolg van de koersdaling van de mark,
dat de prijs van het verwerkt hout vol
gens het contract lager zou zijn geweest
dan de prijs van het onverwerkte hout
in het binnenland. Verder wordt nog ge
wezen op verschillende moeilijkheden van
ondergeschikt belang zooals hot op maat
zagen, het terugzenden van slechte kwa
liteit en dergeïijken.
TT'o g m e r nTT «TT a*
Havas meent, dat, afgescheiden van
Duitschlands in gebreke blijven ten aan-,
zien van de houtlevering en de daaruit
voortvloeiende sancties, Poincaré op 2
Jan. in de conferentie te Parijs ook
Duitschlands weigering tot het leveren
van stikstofhoudende stoffen, ingevolge
de bepalingen omtrent de schadevergoe
ding aan Frankrijk, ter sprake zal bren-
gen.
Het bericht, als zou Poincaré tot Berlijn
nota's hebben gericht in zake d-e levering
van stikstof en eventueels voorstellen
van bet Duilsch rijk is volgens Havas on
juist.
Griekenland.
Troepenconcentraties. '~T'rr,'"n
Verschillende telegrammen constatee-
ren, dat in de laatste 48 uur in Grieken
land belangrijke troepenbewegingen heb
ben plaats gehad^ Zoo wordt uit Saloniki
'geseind,' dat de Grieksohe generale staf
in allerijl groote troepenmachten concen
treert in West-Thracië, o.a. te Demyr
Eyssar, waar 30.000 manschappen zijn bij
eengetrokken.
Verder wordt gemeld, dat generaal Pan_
galos, de minister van oorlog. Woensdag
tot generalissimus van Thracië word be
noemd.
Amerika.
HET EUROPEESCH HERSTEL.
Do actie van Borah.
Obstructie van Senator
Lodge.
Senator Lodge, die verklaarde te hande
len in overeenstemming met de gezichts
punten van Harding, opende in den Se
naat den aanval op de resolutie van Bo
rah. Lodge gaf een opsomming van de
moeilijkheden, welke men ontmoet had
op de conferentie van Washington, waar
een verdere beperking der bewapening
ter sprake was eebraebt en hij verklaar
de, dat het met het oog op de houding
der andore mogendheden nutteloos is te
trachten de bewapeningen te land te be
perken, tenzij te voren is vastgesteld, dat
Frankrijk zijn houding heeft gewijzigd.
Loclge hoopte en verwachtte, dat Frank
rijk en Italië, welke de eenige mogendhe
den waren, die aan de conferentie van
Washington hadden deelgenomen en het
verdrag nog- niet hebben geratificeerd,
dit spoedig zouden doen.
Hij drong er op aan, dat de Ver. Staten
meer lichte kruisers, vliegtuigmoedersche
pen en vliegtuigen zouden bouwen. Voorts
verklaarde hij, dat de kwestie der builen-
landsche schulden moet worden gehouden
buiten een - conferentie-bespreking en
alleen door de Ver. Staten moet worden
opgelost.
De regeering der Ver. Staten wcnschte
op billijke cn rechtvaardige wijze te han
delen tegenover debiteur-Sinten, maar
hijzelf zou niet. bereid zijn, de schulden
door andere mogendheden te doen rege
len. Lodge betoogde, dat de voorsleliën
Zaterdag 30 December g
begint de
Heeren Mode magazijn p
1 BOTERMARKT 17 - Te!. i36 1
van Borah de Ver Staten zouden betrek
ken in het dispuut jn zake de schadeloos
stelling, tehwijl de Ver. Staten geen scha
deloosstelling hebben gewenscht.
Sprekende over de moeilijkheden van
de conferentie van Washington bracht hij
hulde aan Groot-Briltannic, dat heeft
voorgesteld de onderzeeërs af t© schaffen,
maar hij zei-de, dat de andere mogendhe
den zich hiertegen hebben verzet.
Senator Borah voerde vervolgens het
woord en herhaalde zijn voorspelling, dat
er binnen een jaar een nieuwe oorlog zou
uitbreken.
Ingrijpen van president
Harding.
De eerste officicele onthulling, dat pre
sident Harding onderhandelt over de bij
eenroeping van een inlercalior.ale econo
mische conferentie kwam gedurende een
redevoering van Lodge in don Senaafe. De-
Iiarat SF zou ^gcinnrJerci ^worden 'dpif'ÏÏS
pogingen, welke hij thans doet". Het mi
nisterie van Buitcnlandsche Zaken wei
gert iels toe te voegen aan de verklaring
van Lodge.
Naar verluidt overweegt Harding ech
ter ernstig den Senaat een rondschrijven
te zenden, waarin hij inlichtingen ver
strekt over de onderhandelingen cn inter
ventie van het Congres betreurt, welke
zijn pogingen zou kunnen hinderen. Naar
verluidt heeft Harding door bemiddeling
van het ministerie van Buitcnlandsche
Zaken verscheidene mogendheden gepolst
over de wenschelljkheid om een economi
sche conferentie bijeen te roepen. Of dc
conferentie in Amerika gehouden zou
worden, dan wel elders, waaraan Amerika
dan gewoon zou deelnemen, is nog niet
bekend.
Een brief van Harding.
President Harding heeft in een brief
aan Lodge den senaat gevraagd, het amen
dement van Borah niet aan te nemen, om
dat dit hem zou hinderen bij de onderhan
delingen. welko reeds gevoerd worden
voor een internationale economische con
ferentie.
In den brief wordt verklaard, dat, als de
senaat bandelen zou op Borah's voorstel,
dit een verkeerden indruk zou wekken bij
de Europeesche mogendheden.
De regeering tracht hulp tc bieden aan
Europa,welks toestand vele maandenlang
met de meeste zorg onderzocht is.
De president verklaart, dat de herstel-
kwestie den grondslag vormt van de
Europeesche moeilijkheden en dat de
Vercenigde Staten zich niet het recht.kun
nen aanmatigen om aan de eene natie te
zeggen wat ze aan herstel-betalingen
heeft te voldoen, noch uan een andere,
wat ze moet accepleeren.
De Eerste Kamer-verkiezing.
Een beter stelsel.
De Studie-commissie wan de Yereeni
ging tot Verbetering van het stelsel van.
Evenredig© Vertegenwoordiginig heeft
aan den Minds ter van Binnenlandsöhe
Zaken een voorstel tot verbetering van de
iajs. verkiezing van leden der Eerste
Kamer doen toekomen.
Wij komen hierop morgen na/der terug.
Invoer van bloembollen en planten
in Amerika.
Blijkens telegrafische mededeeling van
H. M.'s gezantschap te Washington, heeft
de Minister van Landbouw aldaar een be
slissing genomen, ten aanzien van den in
voer van bloembollen als uitvloeisel van
do op 30 October jl. 'gehouden confero»-
tde. Volgens die beslissing worden ge
durende een tijdperk van ten hoogste drie
jaar, aan de lijst van bloembolle,n, welke
ondier regel 3 van quarantaine 37 in on
beperkte hoeveeflihed'en in Amerika mogen
worden ingevoerd, toegevoegd de volgen
de acht soorten bloembollen:
Chioncdoxa,
Gakmbbas,
Seylia,
Fritililaria imperialis,
Fritillafia meleagris,
Muscari,
Luxia en Eranbhis.
Tegenover deze toevoeging aan dc lijst
staan geen afvoeringen van de lijst.
Voorts blijft nog de gelegenheid om on
dierhagen voor vruohtboomen en rasa Mo-
netti, rosa Mul ti flora, Baarroos en rosa
Rugosa, of ond'erbagon in te voeren on
der regel 3 van quarantaine 37 beslaan.
De R.-K. Kiesvereeniging te Utrecht
Co m p ro m i s tusschen
E.-K. Kiesvereeniging en N. K. P.
(Zie ens blad van Woensdag.)
Dq E.-K. Kiesvereeniging te Utrecht
heeft de d'oor het bestuur voorgestelde
ontwerp-statuten behandeld. Deze sta
tuten bevatten voor de oandidaats tefl'lang
'bij de gemeenteraadsverkiezingen de be
paling diat een Adviescommissie in het
leven wordt geroepen, bestaande uit het
bestuur der vereeniging en drie leden
van do groepen: werknemers, mid
denstanders en werkgevers en beoefenaars
der vrije beroepen. Een tuschentijdeche
zetel mag ook met ingenomen worden
dan met toestemming der ad vies-commis
sie.. Als de uitslag van de stemming over
do groslijst zoozeer afwijkt van 't advies,
dat deze niet in het belang is van een
behoorlijke vertegenwoordiging, dan zal
een uitgebreide commissie met 5/5 der
stemmen verandering in den uitslag kun
nen aanbrengen.
Er werd langdurig gedebatteerd over
deze statuten. Mr. A. Baron van Wijnber
gen richtte zich tegen het noemen van de
drie groepen in de staten. Daarin zag hij
e,cn erkenning der sociale organisatie in
de politiek, welke niet strookt met onze
begrippen op staatkundig gebied, .en ook
niet -met Biggel}ompeljjlb_ Communiqué
Brui ju, verdedigde het concept.
De heer van Wijnbergen diende ten
slotte inzake de samenstelling der Advies
commissie het volgende amendement in:
„Deze bestaat uit het bestuur der ver
eeniging cn negen andere per
sonen, door de vergadering te Hezen
uit een door heb bestuur op te maken
voordracht van achttien personen.
De vergadering heeft het recht een of
meer voorgedragenen to wraken.
Uit do. dan door het bestuur gewijzig
de voordracht kiest do vergadering de
loden cn de plaatsvervangende leden".
Jbr. Mr. Bosch v. Oud Amelisweerd had
een amendement op het voorsitel v. Wijn
bergen, nl. dat het bestuur zooveel tmoga
lijk let op de verschillende zienswijzen
onder de kiezers.
De .stemming moest worden uitgesteld
omdat 't aantal van 100 leden, vereischt
voor een statutenwijziging niet aanwezig
was.
De bond van Nederlandsche Onderwijzers
Geen hoofden tot het
lidmaatschap toegelaten.
In de groote zaal van .Musis Sacrum1'
te Arnhem wendl vgistermiddajg de 48ste
ailgemeeno vergadering van den Bond van
Nederlandsche Onderwijzers geopend.
In zijn openings woord schetste do voor
zitter, de heer F. L. Osse.ndorp, den stand
van zaken van het afgcioopen jaar en
constateerde natuurlijk dat 1922
voor de ambtenaren, onderwijzers en voor
'het onderwijs een bijzonder slecht jaar
was.
Hoofdpunt van de agenda vormden de
„hoofden".
En na langdurige discussies werd in
stemming gebracht een voorstel om hoof
den als lid; van den Bond toe te laten.
Het werd met 144 tegen 120 verworpen.
De arbeidsvoorwaarden in het
Bakkersbedrijf.
Do Alg. Ned. Bakkersgezellenbond heeft
in een gisteren in het gebouw „Harmonie"
te Amsterdam gehouden ledenvergadering
met algemeene stemmen een motie aange
nomen, waarin hij zich uitspreekt over de
voorstellen der iiatroonsorganisaties.
De "vergadering sprak daarin als haar
oordeel uit dat de voorstellen om het loon
der gezellen met 5 6 en dat der half
wassen met 13 te korten, en om den
werktijd op Zaterdag tot 12 uur te verlen
gen en om den arbeidstijd dor broodbezor
gers tot 55 uur per week uit te breiden,
niet gemotiveerd zijn.
Door den sterken teruggang der meel-
prijzen en de dientengevolge mogelijk ge
worden broodprijsverlaging blijft den bak
kerspatroons naar het oordeel der vergade
ring, nog een ruimo winst verzekerd.
Do vergadering vercenigdo zicb met het
advies van den Bondsraad om de voorstel
len der werkgevers af te wijzen en protes
teerde er tegen dat do werkgevers hun
voorstellen zoo laat hebben ingediend dat
bespreking met den vakbond voor afloop
van den geldigheidsduur van het contract
niet meer kan plaats hebben.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
De invoer van bloembollen en planten
naar Amerika.
De arbeidsvoorwaarden in het bakker»-,
bedrijf.
Do crisis te Lausanne wordt dreigender
Dc geallieerden hebben een commissie be
noemd, die den Turken definitieve voor
stellen zullen voorleggen.
In verband met een nieuwe crisis te
Gonstantinopel is de Britsche vloot naar
dc Zee van Marmora gezonden.
Harding zendt een brief aan Lodge in
zake do onderhandelingen over een eco
nomische conferentie.
Een officieus Duilsch antwoord op do
nota der Commissie van Herstri.
Werklooze kantoorbedienden.-
De Minister van Arbeid beeft thans go-
antwoord, op do punten, die het bestuis
van den Algemeenen Nederlands ch en
Bond van Handels- en Kantoorbedienden
in een audiëntie onder zijn aandacht
bracht.
Tot invoering van bepalingen omtrent
do arbeids en rusttijden voor kantoor
personeel zal, worden overgegaan, wanneer
de controle kan plaats hebben zonder uit
breiding van het aanbal ambtenaren van
de arbeidsinspectie. Dit is thans slechts
mogelijk voor de jeugdig© kantoorbedien
den en wel met ingang van 1 Januari a.s.
Ten aanzien van het ontslag van ad
ministratief rijkspersoneel bestaat thans
voor herplaatsing samenwerking tusschen
den rijksdienst dor werkloosheidsverzeke
ring cn arbeidsbemiddelingen het z.g.
centraal-punt voor bemiddeling voor rijks
personeel bij heb departement van finan
ciën. Do belangen van de. bandels- cn kan-,
\jöSTTéVftfh>v£ **- - -
Ten slofte de buitenlands cl: e werk
krachten, De minister doelt mede. dat
daarnaar een onderzoek loopend e is,
waarbij bijzonder© aandacht wordt ver
leend aan liet werken van buitenlandsc-he
handels- en kantoorbedienden, voorname
lijk Duitflchc.
Deze aangelegenheid wordt spoedig be
handeld in dc centrale commissie, van bij
stand voer de arbeidsbemiddeling De
Minister geeft den Bond in ernstagen over
weging, deze aangelegenheid aanhangig
"te maken _in d'e vakcoonmissies voor do
arbeidsbemiddeling voor bandels- en kan
toorbedienden. verbonden aan de gemeen
telijke arbeidsbeurzen te ..msterdam. Bot
terdam en 's-Gravenlia.ge, ten einde met
de directie een weg te zoeken, deze bui
tenlanders voor zooveel mogelijk te ver
vangen door Nederlanders.
HooftJraad St. Vincentiuc-7srcènigisig.
Tot lid van den Hoefdraad van -de St.
Vinoentius Vereeniging is benoemd dr. A.
J. Jorritsma, voorzatter van den Bijzon
deren Raad van do St. Yineentius-voreeni-
ging te Zwclle. Zijn installatie zal 11 Jan.
te 's-GraverJhago plaats bobben.
OPHITSING TOT MOORD.
Do Rotterdamsehe leider der communis
ten heeft geweigerd in te gaan op de drin
gende vraag, die in den Rottcrdamschen
Baad Mr. Baars tot hem richtte: „i6 het
waar. dat in „Do Tribune" oen jonge man!
gevraagd is om den burgemeester van
Rotterdam in "IVoenen te vermoorden V'
Het is waar. Ziet hier de ophitsing,
welke de kolommen van „Dc Tribune"
sierde:
„"Want één man zal er dan toch nog wol
overgebleven zijn, die naar voren zsl
treden, één jonge kerel, die genoeg prole
tarisch fanatisme in zich zal hebben om
het voorbeeld te volgen van Friodricb
Adier, toen hij nog een man was ea
Stiirgh, den tynan, zijn loon gaf.
„Zimmerman hoopt roem en eer te oog*
sten op het proletoriërekerkhof. dat Oos
tenrijk heeft,. Een lugubere begeerte, een
vertegenwoordiger dor kapitaÜslïsche
klasse volkomen waardig.
„Zimmerman zit hoog op den troon, hij
is koning in Hongerland, hij is de onbe
perkte heerscher in Oostenrijk.
„Wij hopen d&t zijn heerschappij van
korten duur moge zijn.
„Wij hopen vurig, dsi 7a mm eraatui-
Ges&ler zijn Teil moge ontmoeten, in do
gelederen der in opstand gekomen mare»
van het Oosten rijksehe proletariaat".
Het is niet do eerste maal, zaagt
Rotterdammer", dat dergelijke moord-
verheeTlijking in de revolution aire pen*
wondt aangetroffen. Toen Adler, de Oo®-
tenrijkséhe socialist den minister-presi
dent vormoordde, werd hij door de Coa-
fenirijiksehe sochaal-demioerarie roet cae
overladen. Toen de Russische staatsman.
Plewko door sluipmoord viel, schreef „liet
Volk":
„Toen Plcwke geëxecuteerd werd, heb
ben eerlijk» harten van elke overtuiging
gevoeld, dat zoo iets wel int het oogpunt
van taklick verschillend te bocerleebn
