Jaargang.
Mo. 3993
VRIJ 3 DECEMBER 1922
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LODEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Franco per poel 2 96 per kwartaal.
Gefllastreerct Zondagsblad is voor de Abonné'e verkrijgbaar
0 betaling van 60 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af-
lerliike numtnera 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 et.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen,
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 35 cent per reg9l Overige dagen 80 cent per rege
k. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE ADYEBTIJiTIKJï, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen f9.50.
nummer bestaat uit drie bladen
Openbaar onderwijs.
een gemeente in Noord-Holland, in
pe, doet zich een geval voor, dat min of
>r gelijk is aac wat we in een der dor-
ivan onze omgeving waarnemen: Pro
lanten verzetten zich n.l. tegen de
•btrag van een Katholieke bijzondere
ooi.
Ie manier waarop is echter dkkr
Zijpe buitengewoon minderwaardig
ïoudig: schandelijk.
Isgz." schrijft daarover:
ij (de Protestanten in Zijpe) zijn he
bt, zeggen althans beducht te zijn,
als er te Zijpe twee scholen komen,
onderwijs slechter zal worden, enjieb-
daarom samengespannen om de stioh_
der katholieke school zoo mogelijk
voorkomen.
zou zich kunnen voorstellen, dat
den weg dei* overreding wilden in-
w en zoo trachten de katholieken van
iplan af te brengen.
Dien weg willen de protestanten te
pe evenwel niet uit.
ij jeschikken over andere middelen
schijnen besloten die aan te wenden,
bo zullen de protestantsche werkge-
s den arbeiders de keus laten, hun kin-
en op de openbare school te laten of
[den dienst te worden ontslagen,
ki de kathoieke neringdoenden zullen
:r het alternatief worden gesteld: hun
ideren op de openbare school of de-
indizie kwijt,
n vergadering van protestanten was
oordeel, dat, indien voet bij stuk
rd gehouden, de stichting der katho-
e school kon worden voorkomen eai
Roomsche cuders noodgedwongen hun
ideren op de openbare school zouden
m, afhankelijk als zij zijn van de pro
pten.
leze protestantsche voorvechters van
^eribare schoo-l zullen wel protestan
ten zooals men die onder vrijzinnï-
zelfs sociaal-democraten meer
afreft: naarn-protestanten, aldu« het
Inderdaad, degenen, die zóó opkomen
»p het openbaar onderwijs, leggen op
azelf een Hempel van on-ehristelijk
«zien nog van het feit, dat het kwa-
rijmen is dat protestanten *-• ge-
ivige protestanten voorvechters zijn
nhet openbaar onderwijs!
De conferentie te Lausanne.
HET ANTWOORD DER RUSSEN.
In het antwoord, dat de Russen aan de
- delegeerden der geallieerde mogendhe-
gisteravond hebbon gegeven, vesti-
ie Russen de aandacht der conferen-
op de zeer ernstige gevolgen, die naar
i raeening zouden voortvloeien uit do
fvfcnemmg der methode, door do grooto
sgendheden voorgestaan,, met uitslui-
van Rusland's medewerking.
öj verklaren, dat de besluiten, die bui-
c i hen om genomen zouden wórden,
«hen als van nul en geener waarde
houwd zullen worden.
Tenslotte vragen zij, dat de zitting, vast
3 op heden, yoor de behandeling der
Engten-kwestie, tot a.s. Maandag zbl
rden uitgesteld.
iojgens Rakowsky moet het antwoord
Russen aan de gedelegeerden der
'ote mogendheden worden gsïnterpre-
ïrd in dien zin. dat zij zullen deelnemen
idc besprekingen over de kwestie der
töngten.
Het program der Russen.
Tsjitsjerin verklaarde aan eenigö jour
esten, dat liet program der Russen voor
conferentie van Lausanne in de eer
plaats bevat den eisch tot het erken-
fjil1 der volkomen souverciniteit van het
g iPkscho volk, in het bijzonder wat de
jhoid der zeeënglen betreft. De Turken
den meester zijn in "hun eigen land
hun wateren. Rusland wijst elke inter
zonale inmenging in dit recht der Tur-
11 van de hand
tweede eisch ia het volkomen slui-
der Dardanellen voor oorlogsschepen
a allo natiën, Turkije uitgezonderd. „Dit
des te noodzakelijker, daar de vrede
de Zwarte Zee hiervan afhangt. Hot
Jkscho voljj duldt niet, dat de Darda-
'en open blijven voor de oorlogssche-
a der grooto zeemogendheden en Rus-
1 zal dezen eisch steunen. De ervaring
'I geleerd, dat het sluiten der Darda-
de beste oplossing der Zwarte Zee-
Islie is.
island steunt ook Jen eisch van Tur-
inzake de absolute zelfstandigheid
hot economische leven. De politiek
^interventie ag niet worden voort-
Rusland gaat met dezelfde grondstellin
gen naar Lausanne, als waarop de ontwa
peningsconferentie te Moskou zal zijn ge
baseerd. Rusland heeft daar de instelling
ocner neutrale zone tusschen Rusland en
de randstaten voorgesteld, zooals deze tus
schen Rusland en Finland bestaat, en
het hoopt, dat ook de overige randstaten,
Polen daaronder begrepen, dit voorstel
zullen aanvaarden.
Met Roemenië kan Rusland niet onder
handelen, zoolang het niet van Bessarabië
heeft afgezien.
België.
De Hoogeschool-kwestie.
Een heftig Kamerdebat.
Do kamer verwierp op de eerste plaats
mot algemeene stemmen het wetsvoor
stel Declerck (frontpartij) voor de radi
cale en onmiddellijke vorvlaamsching der
bestaande Franscbs hoogeschool te Gent
Daarna kwam het wetsvo orale l-Mcys-
mans in behandeling, dat de oprichting
voorstelt van een Vlaamsche universi
teit to Antwerpen.
Verscheidene leden bestreden dit voor
stel, o.ra. van Cauwo-laert, die er vooral op
wees, dat de franskiljons die zoo met het
behoud dor Fransche cultuur wegloopen,
thans inconsequent zijn met zichzelf, wan
neer zij bij het stichten van een totaal
Vlaamsche hoogeschool de élite van de
wetenschappelijke kennis der Fransche
taal zouden willen uitsluiten.
„Een Vlaamsche hoogeschool te Anfcwer
pen", riep staatsministers Seegers uit,
„zou de reserves leveren voor het separa
tistische Jegcr van morgen.
Vervolgens verklaarden verschillende
vooraanstaande Katholieke Walen, dat zij
tegen het voorstcl-Meysmans zouden
stemmen, omdat het voorstel geëigend is,
politieken strijd in de twee gedeelten des
Lands uit te lokken.
Dit was natuurlijk niet naar den geest
der fanatieke liberale en socialistische
franskiljons, die dé Katholieke Walen aan
het uitscholden gingen voor verraders.
De-herrie steeg ten top, toen de iberale,
oud-minister Jar;son; den heer van Cau-
welaert uitschold door hem een „ellen
dige schijnheilige politiek" te verwijten.
De Vlamingen eischten, dat Janson tot
do ordo zou worden geroepen en zijn
woorden zou intrekken, wat Janson on
middellijk deed.
Dit incident had de gemoederen zoo
zeer opgewonden, dat de Kamer minuten
lang in rep en roer stond en de voorzitter
d-e zitting een kwartier moest schorsen.
Daarna werd gestemd over Voorstel-
Meysmaus, dat niet 109 tegen 65 stemmen
en 6 onthoudingen verworpen werd.
Vervolgens ontstond een discussie over de
wenscheijkheid cm de behandeing der ver
schillende amendementen uit te stellen
tot volgende week Woensdag.
Dezo zienswijze werd door de meerder
heid der aanwezige leden gedeeld en in
dien zin word besloten.
Verschillende anli-Vlaamsche kopstuk
ken zijn begonnen, tegen 17 December a.s
te Brussel een groote betooging op touw
te zetten tegen de vervlaamsehïng der
Fransche universiteit.
Duitschiand.
Tramstaking te Aken. :~'~1
Te Aken heeft gisteren het personeel
van de tram het werk neergelegd. Vol
gens de directie bevond men zich juist in
onderhandelingen en waren zoo wél de
rnkvereenigingeu als de bedrijfsraad tegen
staking.
Engeland.
Do lerscho biirgeroorlog.
Een oompiot ontdekt.
Woensdag is te Dublin een sensationeel
complot aan het licht gekomen.
De Icrsohe rebellen moeten n.l. voor
nemens zijn geweest om 80 leden van de
Dail Eireann op te lichten, allen behoo-
rende tot de volgelingen van de voorloo-
pigc regeering van den vrijstaat en het
iag iu dc bedoeling der rebellen om hen
ver weg te voeren tusschen de hergen in
onbekende streken.
Op hot laatste oogenblik werd hun
plan echter ontdekt, doordat bij huiszoe
kingen verschillende documenten werden
gevonden, die op liet plan betrekking had
den.
Intusschcn wordt nog gemeld, dat men
zich overal veel moeite geeft, om De Va
lera in handen te krijgen. Het laatste ge
rucht is dat hij Woensdag herhaaldelijk
in West-end to Londen gezien is.
Do correspondent van de „Daily Chro
nicle" te Dublin, schrijft aan zijn blad
hierover nog de volgende bijzonderheden
Tot de ,,-a?tverkorencn" behoorden ook de
afgevaardigden van de Labour-partij. De
repiiblikeinsohe afgevaardigden hadden
zich, zooals vanzelf Spreekt-, onthouden
van iedere deelneming aan dc werkzaam
heden van het Ierselie parlement van af
5 het oogenblik, dat dit werd injresfehl. Het
Comforen,
Comfoortafels,
Salontafels,
Kachels Lawson
Aanstekers
doel van het complot -was den Dail uit
den weg te ruimen, zoodat er geen wetge
vende vergadering meer ■zou zijn om de
bepalingen van het Londenscbe verdrag
ten uitvoer te leggen, waardoor het voor-
loopig karakter van de regeering 6 Dec.
a.s. automatisch een einde neemt en de
Vrijstaat tot stand komt.
De regeering kreeg eeast enkele dagen
geleden door eer buitgemaakt document
kennis van het bestaan van het complot.
De afgevaardigden werden onmiddellijk
van het tegen hen gerichte' plan in ken
nis gesteld en er werden onmiddellijk
maatregelen genomen om het te verijde
len. Het was niet de bedoeling om de be
trokken leden te vermoorden, maar alleen
om hen gevangen te nemen en naar een
onbekende bestemming weg te voeren.
Hiervoor zouden er repubikeinsche ver
sterkingen van bet platteland naar Dublin
worden gezonden Men had hiermede
reeds een aanvang gemaakt. Of de tijdige
ontdekking van het complot zal leiden
tot het opgeven van het plan, of dat de
samenzweerders hun toevlucht zullen ne
men tot gewelddadiger maatregelen om
hun doel to bereiken, moet nu nog wor
den afgewacht.
Een trein door rebellen overvallen.
Gistermorgen vroeg werd, naar de „Tel.1
meldt, ècn trein van Cork op 12 mijlen
van Dublin aangehouden door gewapende
rebellen, diefden mach' 'sf, den stoker,
den conducteur, benevens alle passagiers
dwongen uit te stappen, Zoodra dit ge-
geschied was, staken zij den achtersten
wagen in brand en lieten den trein onbe-
stuurd, op vollen stoom, wegrijden. De
brand bracht de remmen in beweging en
daardoor den trein tot stilstand. Onderwijl
was een gepantserde trein uit Dubin ge
zonden en de brand werd door do Natio
nale troepen gebluscht.
Woensdagavond laat werden door gene
raal Mulcahy, den opperbevelhebber van
het Iersche leger, in het parlement docu
menten voorgelezen welke op gevangen
genomen rebe len werden gevonden en
waaruit blijkt, dat plannen waren be
raamd om Dublin te isoleeren door de
spoorwegstations in brand ie steken, rails
op te breken, straatwegen le versperren,
telegraaf- en telefoondraden door te snij
den en de palen er van om te hakken.
President Cosgrave waarschuwde do le
den van het Iersche parlement om op hun
hoede te zijn tegen moordaanslagen.
Do Ierselie grondwet.
Het Hoogerhuis heeft na een kort debat
het wetsontwerp inzake de Iersche Grond
wet in tweede lezing met algemeene stem
men aangenomen.
Weder drio mannen geëxecuteerd.
Gisteren zlja te Dublin wederom drie
mannen geëexcuteerd, in wier bezit bom
men werden gevonden. Het. totaal aantal
personen, in de laatste veertien dagen ge
ëxecuteerd, bedraagt thans acht.
Griekenland.
HET TREURSPEL TE ATHENE.
Een bolsjewistisch schrik
bewind?
Over de terechtstelling der oud-minis
ters wordt uit Athene aan do „Ohioago
Tribune" gemeld, dat de veroordeeling ge
heim gehouden werd, tot het vonnis vol
trokken was, waardoor het ingrijpen der
geallieerde gezanten veel aan krocht ver
loor.
Do Engclsche gezant Lindley bracht
tweemaal een bezoek aan Gonatas, waar
na een ministerraad werd gehouden. On
middellijk daarop kreeg kolonel Piastiras
'bevei tot do executie over te gaan.
De zes ter dood veroordeelden vervul
den allen in de Averoffgevangenis hun
godsdienstige plichten. Dan werden zij
naar hot Goudiplein, buiten Athene, over
gebracht. De ex-premier Goenaris, die aan
typhus leed, werd in een ziekenauto naar
de plaats der terechtstelling vervoerd';
volgens sommige berichten, was zijn toe
stand zoo ernstig, dat hem zelfs het von
nis niet kon worden medegedeeld.
Allen stierven met kalme vastberaden
heid. Toen hun gevraagd werd hun laat
ste n wil bekend te maken, weigerden zij
te antwoorden als protest tegen de on
rechtvaardige vcroordeeling.
Een telegram uit Rome meldt nog, dat
volgens daar van Grieksehe zijde ontvan
gen berichten Athene feitelijk in handen
is van een bolsjewistische groep, die er een
schrikbewind uitoefent, doch geenszins
als een regeering in den gewonen zin kan
worden beschouwd. Reeds het feit, dat
Goenaris, die met veertig .graden koorts in
het ziekenhuis lag, van zijn béd wend ge
tild, om, zonder iets van een vonnis te
weten, to worden doodgeschoten, bewijst
met wat voor soort mensehen men heeft te
doen.
Do publieke opinie in Italië is scherp
anti-Grieksch. Men gelooft, aan het ver
breken der diplomatieke betrekkingen.
•Verschillende bladen geven de agitatie
tegen den koning, door Venizelos geleid,
een groot deel van de schuld aan het ge
bomde. Ook de pers is heftig en alleen do
„Tribuna" vindt nog eenige verontschuldi
ging. Het blad zegt, dat elk land na een
nederlaag gelooft verraden te zijn, en wil
straffen. Dit deed Frankrijk in 1871.
DuitsohLand in 1919, maar geen land ging
ooit over tot oen moordpartij op deze
manier.
Nieuwe arrestaties.
Gisteren zijn de generaals Pa-po el-as,
Doesmanifl en Valetas in hechtenis ge
nomen.
De gerechtelijke instructie tegen prins
Andreas is afgeloopen.
Hot opgestelde rapport concludeert tot
verwijzing naar de terechtzitting.
Men ie te Londen zeer ontstemd over de
nieuwe arrestaties en in het bijzonder
over de vervolging van prins Andreas,
waarin men het bewijs ziet, dat de Grie
ken op den ingeslagen weg willen voort
gaan. Er bestaat evenwel nog een moge
lijkheid den prins en zoo noadig ook den
koning te redden.
In hot Lagerhuis deelde Bonar Law op
een vraag van Hardie (labour) mode, dat
de Briteche regeoring er in Athene op had
aangedrongen, dat de executies niet. zou
den doorgaan en gewaarschuwd had, dat
zoo de terechtstelling toch plaats hadden.
Engeland zijn gezant zou terugroepen.
Engeland heeft dit gedaan, omdat het
meende, dat het ontoelaatbaar was in een
beschaafd land, ministers, wier politiek
verkeerd resultaat had gehad, daarvoor
met den dood te straffen.
Hierop stelde Chamberlain da vraag, of
Engeland in overleg met zijn bondgen-oo-
ten had gehandeld en of deze bereid'
waren, dezelfde stappen te nemen, zoo
niet, waarom Engeland dan alleen was
opgetreden.
Bonar Law antwoordde, dat Engeland
zijn boixdgenöoten niet had geraadpleegd,
omdat de rogearing meende, dat de feiten
Engeland voldoende recht gaven tot op
treden.
Hardie vroeg daarop, of Engeland ook
had geprotesteerd tegen hot terechtstel
len van Childers on de vier andere rebellen
in Ierland en of het plan had ook daar
stappen te doen, om verdere terechtstel
lingen van krijgsgevangenen te voor
komen.
De premier antwoordde ontkennend op
beide vragen.
Een protest van Z. H. den Paus.
Gemeld wordt, dat Z. H. de Paus be
sloten heeft te. protesteeren tegen de
nieuwe moorden in Griekenland. Z. H. zou
den Apostolischen nuntius te Bern opge
dragen hebben een vertoog in dien geest
aan Venizelos te richten.
Turkije.
Erkenning door Engeland van het nieuwe
Kaiifaat?
Een draadloos N. T. A.-telegram meldt,
dat de waarnemend Britsche hoogo com
missaris te Constantinopel een officieel
bezoek aan den nieuwen Kalief heeft ge
bracht, waaruit men algemeen de gevolg
trekking maakt, dat Britannië he.t nieuwe
'hoofd van Turkije als zoodanig erkent.
Marinebegrooting.
In zijn Memorie van Antwoord op het
Voorloopig Verslag over de Begrooting
van Marine deelt de Minister mede, dat
de beginselen en richtlijnen van het te
genwoordig kabinet op het gebied van
onze maritieme defensie onveranderd in
het ontwerp-Vlootwet belichaamd zijn. De
Staatscommissie-Patijn zal echter met be
kwamen speed onderzoeken, in welk tem
po de uitvoering van het werkprogram, in
liet ontwerp-Vlootwet neergelegd, zal ge
schieden, zulks met handhaving van de
scheepstypen en van den termijn van aan
bouw van zes jaar.
Wat do organisatie van en het beheer
over personeel en materieel betreft, meent
de Minister: lo. dat do opleidingen be-
hooren to worden versoberd en voor zoover
mogelijk moeten worden gecentraliseerd;
2o. dat het marine-etablissement te Am
sterdam zoo spoedig mogelijk tot den
kleinst mogelijken omvang moot worden
teruggebracht en dat ook de administra
tieve dienst aldaar moot worden inge
krompen.
Indien zich geen onverhoopte tegenval
lers voordoen, zal de „Java" eind 1923 voor
den proeftocht gereed zijn, terwijl, tenge
volge van. den brand bij Werkspoor, de
;het voornaamste nieuws.
Do Onderwijsbegrooting aangenomen.
De wijziging der Lager-Ondcrwijs-wct.
Het antwoord der Russen aan dc Geal
lieerden.
Tsjitsjerin ontvouwt hot Russisch pro
gram.
Een mislukte poging om do loden van
liet Dail Eireann gevangen te nemen.
Een bolsjewistisch schrikbewind te
Athene?
Nieuwe arrestaties te Athene. fy.
Een protest van Z. H. don Paus. 1
Dc Vlaamsche Hoogeschool-kwestic.
„Sumatra" eorst in het voorjaar van 1925
haar proeftocht zal kunnen houden.
De Minister aeht de béstaande Rijks
werken onmisbaar voor een behoorlijk en
economisch onderhoud van- de vloot.
De aanschaffing van geschut wordt ver
minderd met f 132.000; de post-aanbouw
en aankoop van gebouwen verhoogd met
f 155.000.
Dc wijziging der L. O.-IVet.
De Memorie vat» Antwoord van minis
ter de Visser op het afdeelingsyorslag der
Tweede Kamer in zake het wetsontwerp
tot wijziging van de L.O. wet kan in hot-
begin van dc volgende week worden 'te
gemoet gezien.
In verband hiermede verneemt her Con*
Bur., dat bi! nkort de indiening bij de
Tweede Kamer kan worden verwacht van
een wetsontwerp je, waarbij de termijn
van 1 Jan. 1923 welke in het wetsontwerp
houdende maatregelen ter voorkoming
van het zonder noodzakelijkheid bouwen
van scholen voor L. O. als geldigheids
duur van dit couwwetje is opgenomen,
zal worden verlengd. Immers daar het
zich, gelijk al meermalen gemeld wcrS,
met vrij grooto zekerheid laat aanzien,
dat de herzieningswet van het L. O door
de Tweedo Kamer nog vóór liet Kerst
reces zal worden, afgedaan, bestaat, die z-e_
kerhoid niet van tijdige afhandeling dier
wet ook voor de Eerste Kamer. Vandaar,
dat bovenbedoelde termijn, die inmiddels
zal afloopen. v-rWeteT bou^-rf
De zaak Wcsse',..
Do heer C. D. Wesseling heeft aan het
bestuur der R.-K. Kiesvereeniging, Riiks-
kieskring VGravenhage, medegedeeld dafc
hij, nu hem uit mededeelingen omtrent
het verhandelde op een 22 November ge
houden vergadering gebleken is, dat hij
bij de a.s. candidaatstelling voor de Pro
vinciale Staten niet kan rekenen op d8
bescherming en den steun der besturen
van de R.-K. Kiesvcreenigingen, en aanne
mende, dat deze mededeelingen juist zijp,
geen hernieuwing wenscht van zijn man
daat als Statenlid en later als lid van den
Gemeenteraad.
Vereeniging voor den Effectenhandel.
De leden van liet Bestuur der Vereeni
ging voor den Effectenhandel hebben be
sloten hun mandaat ter beschikking van
de Algemeene Vergadering te stellen. Zij
doen zulks niet uit overweging, dab de
vergadering van 29 November 1922 het be
stuursvoorstel van vreemdelingen tot d«
beurs heeft verworpen, maar omdat geen
der aanwezigen geprotesteerd heeft tegen
dn van wantrouwen getuigende uitingen
van vrschillende leden, waarin het bestuur
een motie van wantrouwen der vergade
ring ziet.
Het demis-sionnair-bestmir zal in functie
blijven totdat do verkiezing voor een
nieuw bestuur zal hebben plaats gehad.
Een Amsterdamsche „underground".
Do heer Gulden heeft nog gisteravond,
na de openbare raadszitting bij den Raad
het volgende voorstel ingediend:
„De Raad noodigt B. cn \V. uit, liefe'
vraagstuk van den ondergrondspocrwj;
voor Amsterdam in studie te nemen, en
tezijnertijd de resultaten daarvan aan dett
Raad mee te deelen".
Rijkswegen in de provincie Zuid-Holland.
Vanwege het Ministerie van Waterstaat
werd gister aanbesteed *t onderhoud van
Rijkswegen ïn de provincie Zuid-Holland
in 1923..1924.
Raming per jaar: perceel 1 f 8250, pero.
2 f 20.000, perc. 3 f 28750, perc. 4 f 3000,
perc. 5 f 19500, perc. 6 f 2700, perc. 7 f 650(\
perc. 8 f 7950, perc. 9 f 900.
Laagste inschrijvers waren voor: perc. 1
G. Woudenberg, Ameido voor f 6418; pero.
2 A. van der Wal, Reeuwijk f 17S60; pero.
3 Th. W. H. Polman, Voorburg f 24796;!
perc. 4 L. Poldervoort, Brielle f 3495; perc.
5 J. Lindhout en J. Versluis, Bodegraven
cn Oudewater f 15954; perc. 6 J. L. van:
Lcon CDzn. Werkendam f 234S; perc. 7 G.
J. Middelkock, Gcidsclialkxoord f 5416J
