■j.5 Jaaj'csng.
SATERDAG m NOVEMBER 1922
No. 3S82
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Staten-Generaal.
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Dij onze Agenten 20 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Franco per post :2 8ó per kwartaal.
lQl Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's verkrijgbaar
'e' o betaling van 60 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af-
lerliike nummers 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit biad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zuerdag 85 cent per regel Overige dagen 80 cent per regc
Voor Ingezonden Mededeelingen vrordl het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE Al)VERTENTIEN, van ten hoogste 80 woorden, waarin
^etrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
j^oop en verkoop f 0.75 '3 Zaterdags, overige dagen 10.50.
nummer bestaat uit vier
ui iden, waaronder het Geïl-
Ireerd Zondagsblad.
Moties.
zijn vaak grappigs dingen,
niets wil bereiken en tóch suc-
hebben, hem kan een motie redden,
'ie bang is voor de gevolgen van
bcgmsel en tóch met dat beginsol
paradeeren, hem kan een motie uit-
,1 geven.
e tegenstanders achter zich wil
en: eq loopen, in een ronde, zonder dat
PDI komen tot een doel, tot z ij n doel, hij
le handig een motie samen.
oo, bijvoorbeeld, heeft de sociaal-de-
craat v. d. Tempel dezo week in de
ner een tweetal moties zien aangeno-
■r
6( ,ll0<
eSl Je ei
ééne wilde gelijkstelling van stenn-
tening voor de typografen met andere
loozen. Minister Ruys zeide het daar-
eens te zijn. Desondanks handhaafde
heer v. d. Tempel zijn motie, en ze
ii.. zonder hoofdelijke stemming aan-
omen. Natuurlijk, niemand wildo in
legen de rt.geering 6temmenl
Het Volk" zegt er echter van:
De aanneming der eerste motie was
echec voor Ruys de Beerenbrouck.
beteekende, dat de Kamer eenstemmig
halve toezegging die veeleer een
vo afwijzing was inzake de steun-
11 leening aan de typografen onvoldoende
Ia, ja de aanneming van deze motie
Ei tóch een s u c c e si
b een tweede motie werd de wcnsch
lit, dat de regeering de bestrijding der
tkloosheid krachtig voere.
ook deze motie werd aangenomen,
een meerderheid. Nóg een succes.
Rl! Het Volk" zegt van de aanneming de-
motie echter min of meer openhar-
!ij bctcckent niet, dat de zaak thans
jrde komt. Maar wel: dat deze niet bo
nos staat"
Jsof dat laatste vóór des heeren v. d.
npel's motie wel het geval was!
loties zijn vaak grappige dingen
•ak, niet altijd natuurlijk; ze k u n-
n ernstig zijn in bedoeling en resul-
Maar die werkloozen-moties van
heer v. d. Tempel!....
pe
De crisis in het Oosten.
EREGHTELIJKE VERVOLGING VAN
DEN SULTAN,
bc Sultan gevlucht.
)o nationale vergadering te Angora
It een voorstel van Moestafa Khomal
genomen, waarin do gerechtelijke ver-
|ing wordt gcëischt, van den minister-
li en van den sultan. De wijze van toe
ing van dit besluit zal later worden
Igesteld.
Ie Sultan nam gistermorgen de wijk
r het Britsche oorlogsschip „Malaya",
onmiddellijk naar Malta vertrok,
leuter meldt nader, dat de vlucht van
sultan, die vergezeld was van zijn
Erlogroel en zes geleiders, onge
il en zonder incidenten plaats had.
hel aan boord gaan wees de sultan er
dat hij geen afstand deed van don
in. doch zich terugtrok wegens onmid-
üjk dreigend gevaar.
e Sultan deelde Woensdag aan gen oraal
■nglon mede, dat hij den wensch
'lorde, onder Britsche bescherming te
'rokken, doch niet vóór Vrijdag. Don-
lag werden alle toebereidselen voor
vertrek getroffen en gistermorgen
de sultan in het. geheim per automo
nitor het vlootstation, begaf zich aan
rd van de admiraalssloep en scheepte
in op de „Malaya", waar hij werd ont
>en door den Britschcn admiraal en
furigeerenden hoogen commissaris. De
ton wenschte klaarblijkelijk de Selam-
"echligheid met af to wachten, die
pniddag plaats had, daar hij oen aan-
OP zijn leven Vreesde.
Afhankelijkheid van
Palestina gevraagd.
«Echo de Paris" weet mede te dee-
dat een delegatie uit Palestina binnen
"0 dagen te Lausanne zal aankomen,
aan de conferentie voor het Nabijo
de volledige onafhankelijkheid
Palestina te vragen.
n Amerikaansch plan.
b'l Angora wordt gemeld: Een groep
^kaansche kapitalisten heeft de re-
•!l5 een voorstel gedaan omtrent den
ea van spoorwegen en have its, het
rrtA?11 Van fabrieken, alsmede van een
v'! Moderne stad, die als hoofdstad zou
H p dienen.
Het consortium zou over 12 milliard
dollar beschikken.
De regeering heeft een commissie be
noemd om het plan nauwkeurig te bcslu-
deeren.
De reis van lord Curzon.
Lord Curzon, vergezeld van Sir William
Tyrrel, is-gistermiddag uit Londen naar
Parijs vertrokken. Men verwacht, dat hij
Zondag naar Lausanne zal gaan. Daar zal
Sir Horce Rumbold zich bij hem voegen,
die ook gevolmachtigde ter conferentie Is,
en die thans op weg is van Gonstantinopcl
daarheen.
Hij zal to Lausanne bij de eerste ge
schikte gelegenheid ook met Mussoline
spreken.
Duitschland.
DE KABINETSCRISIS.
De moeilijkheden voor
een oplossing.
Zooals altijd, blijven ook thans de moei
lijkheden voor een kabinetsformatie niet
uit.
Dr. Cu no is gisteren naar Hamburg ge
weest om overleg te plegen met zijn me
dewerkers aan de HamburgAmerika-Lijn
Tijdens zijn afwezigheid hebben de par
tijen hun besprekingen gehouden en hier
bij is gebleken, dat er veel meer moeilijk
heden bestaan, dan men oppervlakkig zou
denkon. Hoewel allen de keus van dr. Cu_
no gelukkig noemen, blijft de onderlinge
partij-strijd den boventoon voeren.
Het centrum heeft verklaard zich er
legen te verzetten, dat de portefeuille van
buitenlandsche zaken aan dr. Hermes
wordt aangeboden.
De oude tegenstelling tusschen de soci
aal-democratie en de Duitsche volkspartij
speelt bij deze moeilijkheden de hoofdrol.
Eerstge noem den willen geen bepaalde
volkspartijmannen in het kabinet hebben.
Afgescheiden daarvan is het do vraag, óf
Cuno wel de geschikte mannen zal vinden,
welke bij de partijen in den smaak vallen
Dr Guno verlangde dus onomwonden,
dat de Volkspartij in de regcorings-coali-
tie zou worden opgenomen, maar de so
ciaal-democraten verklaren nu uitdruk
kelijk nog steeds tegen het opnemen van
de Duitsche volkspartij in de regeerings-
coalitio te zijn en verschillende sociaal
democratische leiders hebben reeds te
kennen gegeven in geen geval deel te wil-
leh uitmaken van een kabinet, waarin ook
de Duitsche volkspartij zou vertegenwoor
digd zijn. Terwij' Donderdag nog werd
beweerd, dat von Raumer. het eenige lid
van do Duitsch volkspartij zou zijn, dat
de sociaal-demociaten in de regecring zou
den dulden, werd dit gisteren ook reeds
van sociaal-democratische zijde tegenge
sproken. Do Duitsche volkspartij zal nu
waarschijnlijk verklaren, wat zij reeds
een tweetal dagen voor den val van het
kabinet-Wirth beeft te kennen gegeven,
namelijk'dat zij slechts bereid is een ka
binet te steunen, waarin zij zelf officieel
vertegenwoordigd zal zijn.
Engeland.
Na ilc verkiezingen.
De nieuwe oppositie.
Er hebben levendige discussies plaats
over de wijze, waarop het nieuwe parle
ment zal zijn ingericht en wie tegen de
conservatieven als oppositie zullen op
treden. In vroeger tijd, toen het twee par
tijen-systeem nog bestond, was de versla
gen partij ond- r leiding van den vorigen
premier vanzelf aangewezen als opposi
tie. Nu er vier grooto partijen zijn, is het
volhouden dezer traditie natuurlijk niet
mogelijk.
Als sterkste partij na de regecring zou
den de arbeiders recht hebben op de rol
van oppositieleiders cn zou hun leider te
vens die der geheel© oppositie zijn. Aan
den anderen kant echter zou ook Lloyd
Goorge als oud-premier aanspraak kun
nen maken op het leiderschap cn het is do
vraag, welke beslissing zal worden geno
men.
Vermoedelijk zal deze kweslie Maandag
zijn beslist. Dan komt het parlement bij
een voor een formeel zitting, in hoofdzaak
voor do verkiezing van een voorzitter.-
Dinsdag en Woensdag worden besteed
voor het onderzoek der geloofsbrieven en
do eedsaflegging der nieuwe leckn. Don
derdag volgt de opening der nieuwe zit
ting door een troonrede van koning George
De discussie over het adres van ant
woord zal vermoedelijk Maandag afloopen
zoodat Dinsdag kan worden -begonnen met
de behandeling van de Iersche grondwet
cn de ratificatie van het verdrag van Lon_
den. Men rekont met zekerheid op deze
behandeling vóór den falalen datum van
0 December zal zijn geëindigd. Indien dit
gelukt, gaat het huis op reces teneinde de
regecring in staaf- te stellen, de staalsbe-
grooling to overwegen.
Lloyd George is druk bezig met de .ver
dere organisatie van zijn eigen partij.
In vele kringen bespreekt men de kwes
tie, of hel wcnschcïijk is, dat Lloyd Geor
ge een eigen partijorganisatie opbouwt^
aangezien de kans op verzoening met de"
Asquit.h-groep toch niet geheel als uitge
sloten moet worden beschouwd. Deze
groep beschikt over een behoorlijke orga
nisatie, doch niet over voldoends geld
middelen en evenmin over leiders, die
thans bij het publiek invloed hebben. In
beide opzichten zou de groep van Lloyd
George dit manico kunnen aanvullen.
Belangrijk is verder, dat de conservatie
ven, die verreweg het grootste aantal ze
tels in het par.ernent wonnen, op verre na
niet de helft van het aantal uitgebrachte
stommen verkregen. Van de 14 millioen
kiezers hebben er sleohts 5.381.000 huu
stem aan de conservatieven gegeven.
Iersche excessen.
Dinsdagnacht werd een trein van Lime
rick naar Nenagh door Iersche republikei
nen nabij CasLIooonnell tot- staan gebracht
Nadat zij do passagiers hadden gedwon
gen, uit te stappen, besprenkelden zij de
wagons met benzine en staken zij den
trein in brand. Daarna dwongen zij den
machinist, den trein in beweging te bron-
gen.
De brandende trein reed eenige kilo-me
ters over de lijn gelukkig zonder onheil te
veroorzaken, en kwam aan den voet van
een steile helling tot slaan.
Tenslotte kwamen regeeringstroepen
uit Castleconnell opdagen, die den brand
bluschten. Alle wagons, op óén na, bleken
nog bruikbaar te zijn.
Vior burgers gocxcc.utecrd.
Het hoofdkwartier van het Vrijstaalle-
ger heeft de executie bekend gemaakt van
vier burgers, die de krijgsraad schuldig
had bevonden aan herbezit van wapens
zonder behoor.ijke machtiging. De be
kendmaking verwekte* opschudding, daar
het de eerste executie betreft sedert de
verleening van zelfbestuur aan Zuid-Ier-
land. Men vreest vooif j-epresaille-maatre-
Krijgsraden, die iet- heb-
ben de doodstraf uit "te spreken, werden
enkele weken geleden ingesteld na het
exspireeren van bet amnestie-aanbod der
provisioneele regeering aan allen, die de
wapens zouden inleveren.
Italië'
Een motie van vertrouwen in Mussolini
Do Kamer heeft bij appèl nominaal met
306 tegen 116 stemmen een motie aange
nomen, welke zegt dat de Kamer vertrou
wen heeft in de krachten des lands en dat
zij haar goedkeuring hecht aan de verkla
ring dor regeering.
Mexico
De toestand in Texas.
Dc Mcxicaanschc regeering heeft twee
krachtige nota's gericht lot de Amerikaan
sche regeering, om tc klagen over den on-
draaglijkcn toestand in Texas, waar in
den loop der laatste drie maanden 20 Mexi
panen waren gelyncht.
Van het Vaticaan.
Het a.s. Consistorie.
In het a.s. consistorie zullen kardinaal
gocreeërd worden: mgr. Charost, aartsbis
schop van Toledo; mgr. Touchet, aarts-
schap Tan Toledo; mgr. Touchet, aarts
bisschop van Orleans.
Tengevolge van de creatie der nieuwe
kardinalen zal er een mutatie plaats heb
ben in dc Yaticaansche diplomatie.
Mgr. Nicolra, thans nuntius te Brussel,
is bestemd voor Lissabon; mgr. Dolci
wordt in zijn plaals tc Brussel aangesteld;
mgr. Fumasoni Biondi is tot apostolisch
delegaat te New-York benoemd; mgr.
Marchetti, thans nuntius te Weenen, is be
noemd tot secretaris der congregatie de
Propaganda Fide, en mgr. Vassallo is be
noemd tot nuntius te Munchen ter ver
vanging van mgr. Pacelli, die bestemd is
voor Berlijn.
„Msbd."
Buitenlandsche Berichten.
Nieuwe aardschokken in Chili.
Een geheel mijndorp
verdwenen.
De „Chicago Tribune" verneemt dd. 15
dezer uit Valparaiso, dat den vorigen nacht
wederom aardschokken werden gevoeld te
Coquimbo, Constitucion en Carrizal, waar
groote schade werd aangericht. In laatst
genoemde plaats moet het geheele mijn-
dorp, gebouwd in ondergrondsehe tunnels,
verdwenen zijn, waarbij 750 personen zou
den zijn omgekomen. Kfct totaal aantal
dooden wordt thans geschat op 2000.
-X-
Troelstra en de Katholieken.
Uit heb Kameroverzicht van „De Maas
bode"
Uit mr. Troelstra's. repliek kwam dit
maal een felle antipapistische Lendenz
naar voren, Sands het Episcopaat hem de
illusie ontnam, dathij met de Katholieken
achter do rage èringstafal zou kunnen
komen, is hij blijkbaar zeer gebeten op de
Katholieke Kerkelijke Overheid. En nu
Minister Ruye en baron van Wijnbergen
hem beteekend hadden, dat. hij zich met
de gestie van de Bisschoppen niet had in
te laten, is hem de gal o vergel0open. H ij
heeft er zelfs zoo verklaarde hij een
oogeiibdik aan gedacht een motie in te
dienen om de Kamer te laten uitsproken
dat die Bisschoppen zich voortaan met
hun eigen zaken hebben te bemoeien. Het
is erg jammer dat de roode leider aan dat
idee geen gevolg heeft gegeven om aldus
zich in de Kamer in de oogen van hot
Katholieke volksdeel onsterfelijk belache
lijk te doen maken. Nu bepaalde hij er
zich toe, dat volksdeel te waarschuwen,
dat het zich de noodige beperkingheeft
op te loggen anders, zoo -dreigde hij, zal
verzet niet kunnen uitblijven.
We weten nu, waar wij ons op laat van
den rooden Paus aan te houden hebben.
Hooge Raad van Arbeid.
Voorontwerp Landbouw-
arbeidswet. De B 0 d r ij f 3-
organisatie.
De Hooge Raad van Arbeid zal op 2
December as. vergaderen ter vaststelling
van zijn advies over het voor-ontwerp van
een Landbouwarbeïd-swet.
De Raad zal in de tweede helft van
Januari 1923 het praeadvies van Commis
sie XII over bedrijfsorganisatie behande
len.
Subsidie aan den R.-K. Politiebond.
Bij nota van wijziging wordt, voorge
steld het aan den ALgemeenen Nederlancl-
schen Politiebond aanvankelijk toegeken»
de bedrag te verdagen met 3000 en ten
gevolge daarvan het in de memorie van
toelichting genoemde getal van 400 leer
lingen van cursussen, met betrekking tot
welke bijslagen subsidie genoten- wordt,
met 60 te vcirmindoren en dat bedrag fcee
te kennen aan den R.-K. bond.
Spoorwegpersoneel.
Het comité van actie ontbonden
Nu tusschen de directie der Nederland-
sche Spoorwegen cn de vijf erkende spoor
wegorganisaties overeenstemming is bo-
reikt, heeft naar „Het Centrum" verneemt
bij het beëindigen dezer actie cok de
samenwerking tusschen de organisaties
opgehouden to bestaan. Het comité van
aotie, alsmede de plaatselijk© comité's in
het geheele land zijn ontbonden.
Uit de textielindustrie.
In verband met. de op 6 dezer door de
versch illendo f abrikan tenvereenigingen
aangekondigde loonsverlaging van 10 pCt.
togen 4 December a,s. hebben de gecom
bineerde arbeidersorganisatiebesuuren aan
al dezo werkgeversvereenigingen een brief
gericht, waarbij wordt verzocht nog deze
week met de arbeidersbesturen een
semenspreking te houden, opdat de be
sturen deze belangrijke kwestie vooraf
mot hunne leden kunnen bespreken.
Gisteren is een buitengewone ledenver
gadering van de Eendracht gehouden en
a.s. Dinsdag vergadert St. Lambertus.
Uit de meubelnijverheid.
Do Algemeen© Bond van Meubelfabri
kanten in Nederland heeft in een onlangs
met de besturen der werknemersorganisa
ties in het meubel- en behangersbedrijf
gehouden conferentie een voorstel gedaan
tot werktijd verlenging56 in plaats van 48
uur, mot behoud van het tegenwoordige
weekloon, en het collectieve contract in
dien zin te wijzigen. De besturen der arbei
der sorganisa lies hebben thans, naar „Het
Volk" meldt, geantwoord, dit voorstel niet
le kunnen aanvaarden.
Uit het foto-, litho- en chemigrafisch
bedrijf.
Naar het „Vcdk" verneemt, zijn de con
traotondoi'handelingen in heb foto-, litho-
en chemigrafiscih bedrijf afgebroken. De
Bond van Steendrukkerijen cn de Vereeni-
ging van Ned. Chemigrafische inrichtingen
hadden het oontraot nic.t de arbeidersorga
nisaties tegen 1 Oct. opgezegd.
Door de gezamelijke arbeidersorganisa
ties, t. w. den modernen bond, den R.-K.
eu den Chris te-lijken'bond is aan de werk
geversorganisaties meegedeeld, dat men op
de basis dezer voorstellen niet verder
wenscht tc onderhandelen.
Door do patroonsbonden is hierop ge#
antwoord, dat men niet van plan was an
dere voorstellen in te dienen, cmdat deze
voorstellen reeds .gunstiger waren dan
door hun leden werd gewenscht. Den arbei
dersorganisaties werd een termijn van 48
uur gelaten cm zich alsnog tot onderhan
delingen bereid te verklaren.
Van deze gelegenheid is geen gebruik
gemaakt zoodat de onderhandelingen de
finitief zijn afgebroken.
het voornaamste nieuws.
De heer Coliju licht zijn standpunt in
zake landsverdediging nailer too. Ilij be
pleit opheffing van ons vesting stel sol.
De Minister van Landbouw dringt bij do
burgemeesters aan op juistere gegevens
tooi' dc landbomvstatisliek.
Dc Minister tan Arbeid beeft als voor
waarde van gunning voor woningbouw go-
oischt, dat <lc aannemer vrijheid heeft
langer dan 8 uur to laten werken.
De Sultan van Turkije naar Malta ge
vlucht Hij doet geen afstand von de re
gecring, naar hij zegt.
Do partij-tegenstellingen bemoeilijken
<le oplossing der Duitsche Kubinetserisia
De kwestie van oppcsltie-parlij in Enge
land.
Schorsing der veemarkten in Zeeland.
De Minister van Landbouw heeft goed
gevonden, met ingang van 20 November
1922, te schorsen do rund-veemarkten in do
provincie Zeeland, cn voor zoover de eilan
den Schouwen en Duiveland en Walcheren
betreft.
Veemarkten in Oost-Vlaanderen verboden
Do Rijkslandbouwoonsulent to Brussel
deelt mede, dat met ingang van heden tob
nadar order do markten voor runderen,
schapen, geiten en varkens in Ocst Vlaan
deren verboden zijn, uitgezonderd voor
slachtvee.
Do Landbouv/statistiek.
Weinig betrouwbare gegevens.
De Minister van Landbouw schrijft aan
do burgemeesters, dat hem gebleken is,
dat do gegevens, verstrekt in het jaarlijks
uit te bréngen land bouw verslag, aan be
trouwbaarheid menigmaal veel te wen-
schcn overlaten. Zond-er deskundige voor
lichting schijnt het verstrékken der ge
gevens groote moeilijkheden te ondervin
den. Het komt den Minister daarom ge
wenscht voor, dat door hem in elke go
meente een oemmissio van 3 of 5 personen
wordt benoemd, die den burgemeesters in
deze aangelegenheid tor zijde staat.
Aangezien de gegevens betrekking heb
ben op de grootte der grondende met
verschillende akkerbouw gewassen betceldo
oppervlakte bouwland do opbrengst dezer
gewassen, moefc het in het belang der zaak
worden goaeht, dat in de oommissie zitting
hebben personen, die met de landbouw-
aangelegeuheden in de gemeente uit
stekend op dc hoogte zijn. Indien in de
gemeente een of meer landbouworganisa
ties worden gevonden, verdient het aanbe
veling, voor het opmaken ecner voordracht
met dezo overleg te plegen
Rozententconstelling in 1923.
Do Verecniging tot bevordering der
rozenteelt: ,.Nos jungunt Rosae" heeft het
voornemen, om van 1315 Juli as. in do
zalen van den Dierentuin te Den Haag
een grooto rozenter.toonstelling te houden.
Mr. Zimmerman naar Weenen
Naar wij vernemen, staat het nagenoeg
vast, dat mr. A. Zimmerman, burgemeester
van Rotterdam, benoemd zal worden tot
commissaris-generaal van den Volken-bond
over Oostenrijk.
Het Nederlandsche crediet aan
Duiischland.
In antwoord op een aantal vragen van
den hoeir Fleskens betreffende het ver
strekken Cienor opgave van de verschil
lende Dui-tsohe fabrieken of industrie
takken, welke tot heden van liet Holland-
sche cred-iet hebben gebruik gemaakt,
hoeft de heer de Geer, Minister van Finan
ciën, geantwoord, dat do industrietakken,
walk© tot op 4 November j.l. van het cre-
diet gebruik maakten, de volgende zijn:
Textielindustrie, Rottingdndustrie, Bon
stel fabrieken, metaalindustrie, asbest-
fabrieken, lederindustrie, zeepfabrieken,
dassenindusfcrie, pa ardcnihaardndusbrie,
sigareni nduatrie, tapijtfabri© ken, gummi-
fabrieken, diamantindustrie, meelfabrieken
margarinefabrieken, hoodenJndustrie, verf-
f abrieken, machinefabrieken, papierindu
strie, jubefabrieken, kofferindusbrie, kabel-
fabrieken, cokesfabrieken, hennepindustrie
cacaoindustrie, moutfabrieken, chemische
industrie, olie fabriek© 11, lakfabrieken.
De classificatie.
Ook de Vereeniging van hoogleeraren
aan d© rijks-universiteiten en hooge-
scholen heeft, aan de classificatie-eoanmia-
sie een schrijven gericht, waarin zij hara
bezwaren uiteenzet.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van gisteren.
STAATSBEGR00TING VOOR 1923.
Algemcene beschouwingen.
Nadat verschillende wetsontwerpen zijn
aangenomen een vier en twintigtal
