e Jaargang. MAANDAG 1© OCTOBER 1922 No. 3954 e£cid&^Sou/^a/nl ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling fl0t Leiden 10 cent per week, 2.W per kwartaal. Apenten 20 cent per week, "2.60 per kwartaal Ke per post 2 96 per kwartaal. relllustreerü Zondagsblad is voor de A bonne's verkrijgbaar betaling van 60 et. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af- I Ijjbe nummers C ct„ met Geïllustreerd Zondageblad 10 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. ,1 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT op Zaterdag: 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per rcge* Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEINE ADYERTENTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen <0.50. nummer bestaat uit twee bladen gelasting op luxe artikelen. i de laatste aflevering van „De Nieuwe l!r'' lezen we in die interessante rubriek: bet dagboek van Vinum Cos jü Nederland ra/zen ongeveer 18.500 lo'g langs de wegen. ijj zuilen geen kwaad, van de auto's gen, zij zij11 e^11 uitstekend en oange- jja vervoermiddel laar zij zijn meestal 1 een luxe- Of als men dot niet wil toegeven üjn 's Zondags een luxe-artikel, a de Vrijzinnig Democraat wordit het niel gedaan om het luxe-ortikel-op- hg te doen bijdragen in belastingen. B,v°door 200 te laten betalen, wan- men ook 's Zondags wil rijden per i en b.v. 100 van een motor op Zon opbrengst wondt geschat op ongeveer oilioen gulden. Zondear kosten aan amb- j.'je.n, alleen de aanschaffing van een itrolo-kaart. Jet ^ors-tel lijkt niet onbillijk. Eijks kas zal er wel bij varen. i wanneer er minder op Zondag getuft rit wij zullen er geen. kwaad van gen, maar erg zou 't niet zijn". Inderdaad, hier doet men een goed voor- t Gaat ons inziens niet aau, om de men- Ijen, die wat of die zelfs veel bezitten, iar aldoor meier te belasten. Kapitoal- rietiging, of het pnaotdsch onmogelijk zeer moeilijk maken om kapitaal te vor n, heeft ongetwijfeld een zeer donkere sluw zijde is ongetwijfeld een nadeel ir geheel de samenleving, zooals wij die jns kennen. [aar héél iets anders is het om het getd- Buik voor uitgaan en voor luxe te be ten. Ja, we kunnen d© zon wel in het tor zien. schijnenMoor er is zóóveel digen te halen is het ongetwijfeld beste dür waar men blijkbaar geld ge- heeft om b.v. voor pledzniör te axutoën. dan mag en moet het ook dd&r gehaaid rden. de Minister van Financiën in deze werkzaam zijn! We begrijpen 't. Iu het Jaarboek van dm Ned. Pmtefr ntenbomd wonden ojm opgenomen de i doelen uit een doer Leiden toer a verslag: r persoonlijjke omgang op den wgroiud staat, waar het om geeste jle dingen gaat, is er eene groote »ilijihlheid in de verhouding fcussehen I TOTsd-iiUienidJe Massein der maot- chappij. Wantrouwen en achterdocht heb den pretitigen omgang van vroeger vertroebeld1'.' Ofschoon wij noodt opzettelijk propagan- 1,ebben willen maken, hadden wij toch kopt, dat er meer belangstelling voor vrijz. godsd. beginselen zou zijn geko- a Het tegendeel is waar. Onder de ar- idersMiasso hebben zwart en rood meer ïvloed, vooral in onzen, tijd van pohtóeken tijd". Ja, we begrijpen 't wel, dat er niet zoo- efl belangstelling is voor die „vrijz. godsd. fpwlcn". Wat is vrijzinnig?.... af is vrijz.-g ods dienstig? Wat ijl vrijz. godsdienstige" 4b e g i n mlAllemaal vragen, waarop een Ater mensch wel gaarne een soherp om- M antwoord wil hebben, voordat hij bij nvrije. godsd. beginselen" zijn geluk gaat beemd is het ook in bet boven ge-olboer- e 'verslaig te lezen, diat „waar 't om ^tilijke dingen gaat" er „een groote Rijkheid in de verhouding tusschen dö Schillende klassen der maatschappij" is. denken 't ons juist andersomwij asn zoo, dat a-Ls 't inderdaad 111 geestelijke dingen gaat de verhouding Kohen de vera-chillende klassen juist zoo- ^1 m i n d e r moeilijk isMaar fat zijn geestelijke dingen krachtens de godsd. beginselen" Is het misschien Heen wat men verstaat onder, cultuur', dng?En misschien dan nog 09r con groot deel het uiterlijke diaar- anh... 1 begrijpen het, dat er niet „meer be- ag3teilin,g" i® voor die vrijz. godsd. be- 1UITE WLAN'q Duitschiand. Coannunisten-onlusten te Berlijn. Gisteren 13 het te Berlijn tot ernstige listen gekomen bij een vergadering be- ><j "i het circus Busch door den rechtsch lcalen„Bond voor Vrijheid en Orde", te demonstreeren tegen den thans Jschenden nood in Duitschiand. communisten beweerden dat deze tering een yerdekte opmarsch betrof van de Orgesch en des morgens vroeg overrompelden een aantal communisten het circus, ontwapenden de politie en be zetten het gebouw. Toen legen negen uur de leden van den radicalen bond kwamen raakten zij slaags met de communisten. De politie mongde er zich in en slaagde erin de over hand te behouden. Er vielen echter ver scheidene dooden en gewonden onder de politie. Gebleken is, dat de" communisten zich voor hun demonstratie de hulp hebben verzekerd van de bewoners van het Asyl voor onbehuisden Aan de dakloozen hadden zij 13} mark beloofd en aan hun leider 200 mark. Vijf honderd werkloozen namen aan de demon stratie deel.De politie heeft reeds honderd arrestaties verricht, meerendeels van le den van den zoogenaamden „Prole-tari- schen Gezondheidsdienst". Na vaststelling van hun identiteit werden de meesten evenwel weer op vrije voeten gesteld. De genen, die als de aanstichters werden be schouwd, werden echter in arrest gehou den. De politie heeft een belooning van 500.000 mark uitgeloofd voor dengene, die mededeelingen kan verstrekken over de aanstichters en de deelnemers aan deze actie, vooral over hen, die schuld hebben aan den dood van de slachtoffers. Tegen de deviczenspcculatic. Een officieele mededceling betreffende de bepalingen over den deviezenhandel zegt: Mochten de nieuwe bepalingen het ge- wenschte resultaat n.l. het zuiveren van den deviezenhandel van alle zaken, welke niet absoluut noodzakelijk zijn voor het belang van het Duitsche econo mische leven niet hebben, dan zullen nieuwe maatregelen genomen worden, welke eventueel met terugwerkende kracht verdere beperking van het verkeer in buitenlandsche betalingsmiddelen ten doel zullen hebben. Het Itathenan-proces. De vonnissen. Het vonmis in het Rafthen au-proces is Zaterdagmiddag geveld. De volgende straffen werden uitgesproken: Ernet Techow, de chauffeur van den auto, 15 jaar tuchthuisstraf en 10 jaar eerverlies; Hans Techow, met het oog op zijn jeugdigen' leeftijd, 4 jaar en 1 maand gevangeniisetr.W. Gunther 8 jaar tucht huisstraf; Tileseen 3 jaar gevangenis straf; de detective Niedrig, 5 jaar tucht huisstraf; de Duitechl-NationaJle propa gandist, Von Salomon, 5 jaar tuchthuis straf; Plass twee jaar gevangenisstraf en Schiitt en Diestel twee maanden gevange nisstraf. Warnecke, Steinbeck, Ilsemann en Voss werden vrijgesproken. De kosten van het proces komen ton loste van de veroordeelden. Daar Sehtitt en Diestel reeds twee maanden in voorarrest hiadden gezeten, werd 'hun invrijheidstelliffg gelast. Frankrijk. Het vraagstuk der schadevergoeding. Het p 1 a n-B r a d b u r y. De voorstellen welke Sir John Bradbu ry bij de Commissie van Herstel heeft in gediend, houden het volgende in: 1. Bijna algeheele 'ontlasting van het Duitsche budget van de uit het vredes verdrag voortvloeiende financieele ver plichtingen voor den tijd van twee jaar en^misschien zelfs voor vier jaar, waar door Duitschiand in staat zal worden ge steld credieten te verkrijgen, ten einde zijn uitgaven te dekken. 2e. Stabiliseering van de mark door middel van een regeling, volgens welke de Rijksbank goud zou verkoopen in ruil voor papiergeld, zulks tegen een vasten koers, door een gemengde commissie te bepalen. 3e. Reorganisatie van de Commissie van Herstel en verplaatsing van haar ze tel naar Berlijn. De Fransche tegen voorstellen. Omtrent het tegenvoorstel van Barthou wordt gemeld, dat hij als onderpand voor den rente-dienst der buitenlandsche lee ning, welke alleen een saneering van de Duitsche financiën tot stand kan bren gen, de inkomsten van Duitschiand uit. de douane-rechten on de indirecte belastingen zal verlangen. Engeland^ DE REDE VAN LLOYD GEORGE. Een geestdriftige ontvangst. Lloyd George heeft Zaterdag zijn aan gekondigde rede te Manchester gehouden ter verdediging der huiten- en binnenland sche politiek. Op den weg daarheen en in de club waar hij sprak werden hem telkens lang durige ovaties gebracht. Zijn rede bevatto echter geenerlei defi nitieve verklaring omtrent' een spoedige parlementsontbinding. Het Oostersohe vraagstuk Sprekend over het Naburige Oosten, zeide de premier, dat de regeering den eenigen veiligen weg naar den vrede had bewandeld en dien had bereikt. Het was in hoofdzaak te danken aan den tact en de vastberadenheid van den Engelschen vertegenwoordiger te Constantinopel, ge neraal Harington en den bekwamen raad gever Sir Horace Rumbold, eveneens voor een goed deel aan het geduld en den ijver van Lord Curzon en aan het tijdig uit zenden van versterkingen en steun voor generaal Harington, hetgeen zulk een die pen indruk maakte op de stemming der Turken. De oogmerken der regeering bij haar optreden waren drievoudig: 4e. Het verzekeren van de vrije door vaart der zee-engten voor den handel van alle volken. 2e. Het verhinderen, dat de oorlog zou worden uitgebreid tot Europa mat al de onafzienbare gevolgen van zulk een cata strofe. 3e. Te voorkomen, dat in Constantinopel en in Griekenland de gruwelijke toonee- len, die in Klein-Azië gedurende de laat ste 6 of 7 jaar Rebben plaats gehad, zou den worden herhaald. Het was een* toestand vol gevaren en toch moesten wij snel, kloek en vastbera den handelen. Wij ontvingen van onze militaire en maritieme adviseurs de me- dedeeling, dat zij de vrije doorvaart niet konden verzekeren voor den vreedzamen handel, zonder het bezetten der beide oevers. De Turken rukten op ons aan. De F-ranschen trokken zich terug. De Italia nen deden hetzelfde dadelijk daarop. Als wij kalmpjes hetzelfde hadden gedaan, zouden de Kemalisten in Tjsanak staan en onmiddellijk daarop zouden zij zijn overgestoken naar Europa. Zou iemand dan bereid zijn geweest hen van daar te verdrijvon en uit die positie te verjagen, zonder dat zij vooraf h?«ddcn toegestemd in het houden eener conferentie? Natuur lijk niet. Ook aan den Bosporus zou iets zijn gebeurd. De Turken zouden in Con stantinopel zijn gekomen: in Europa en wat er zou zijn gebeurd als Engeland hen dadelijk had toegestaan om te doen wat zij wilden? Dati is te erg om er aan te denken. Het heeft geen doel om te probee- ren om eersteklas vechtersbazen als de Turken nu eenmaal zijn, te overtreffen. Een lafaard kan men met dikdoen impo- neeren. doch geenszins een werkelijk dap per man, die instinctmatig voelt wanneer zijn tegenstander meent wat hij zegt en wanneer niet. Men kan natuurlijk zeggen, dat wij dreigementen hebben gebruikt, maar het is altoos verkeerd te dreigen, als men zijn dreigement niet bedoelt uit le voeren. Wij dreigden, doch meenden het tevens. Dat wisten de Turken en ook, dat wij nu den vrede hebben bereikt, zei de premier. De binnenlandse li o crisis. Sprekend over de critiek der liberale leiders, zeide Lloyd George, dat hij in 1915 het premierschap nie-t had gezocht. Drie jaar geleden was hij eveneens bereid ge weest het ambt op te geven en had hij Bonar Law gevraagd het over te nemen, doch deze had geweigerd. In het begin van dit jaar had hij Chamberlain schrifte lijk gevraagd zijn post over te nemen, hem daarbij allen steun belovend, zoolang de regeeringspolitiek op pacificatie zou zijn gericht. Zijn collega's, na rijp beraad hadden er anders over gedacht. Mijn weg is duidelijk, zeide Lloyd George Ik zal elke regeering steunen, die zich wijdt aan maatregelen, die geen blijvend nadeel toebrengen aan het land, hetzij door "reactie, hetzij door revolutie. De toekomst is moeilijk en er zijn hin derpalen op den weg van iedereen, doch de toestand van ons land en van de we reld is to ernstig voor een man om per soonlijke oogmerken na te streven. Ik wensch noch een persoonlijk, noch een partij-spel te spelen en zal de nationale belangen boven die van eenige groep stel len. Als ik tengevolge dier politiek, waaraan ik vasthoud, de woestijn word ingestuurd, zal -ik mij met trots blijven herinneren, dat ik met hulp van loyale collega's in donkere uren mijn land heb mogen die nen. Trolscher dan op iets anders bon ik op het feit, dat, het mij gegeven was door middel van dit rijk hen te beschermen, die op ons hebben vertrouwd en die thans God danken, dat Groot-Brittannië zijn woord heeft gehouden. Langdurig applaus begroette den pre mier toen hij geëindigd had. Rusland, Do gouden gcldslandnard. Het invoeren van nieuwe gondcerlifi- caten tot een bedrag van 500 miiiloengoud roebel door de Sovjelregeering wordt to Londen beschouwd als een nieuw bewijs 1 van het bankroet van het economisch stelsel der communisten. De nieuwe bil jetten, ter waarde van 10, 20, 30, 50, 100, 200 en 500 goudroebel, zullen voor één vierde door goud- of volwaardige buiten landsche wissels zijn gedekt. Deze maat regel kon niet lang uitblijven daar de roebel aan de zonderlingste schommelingen onderhevig was. Kort geleden was de fei telijke koers, afgezien van den officieelen, waarom niemand zich bekreunt, 3 millioen voor een dollar, thans ongeveer 15 mil- lioen. Zoodra de nieuwe goudcertificaten in omloop zijn zullen de verschillende of- fioieele betalingen in „goud" worden uit gedrukt. Een postzegel komt dan op 5 kopeken goud, doch hoe dit in papierroe- hels zal worden betaald weet voorloopig niemand. Inmiddels wijst men er op, dat het bedrag, dat in omloop korrït, veel te gering is voor een zoo' uitgestrekt land en voor de handelsoperaties, die in de naaste toekomst noodig zullen zijn. Alleen als de regeering er in slaagt de nieuwe certificaten werkelijk op peil te houden, door ze te allen tijde in te wisselen tegen goud of goudwaarde, waarmede „op een nader te bepalen dag" zal worden begon nen, bestaat er kans, dat het geldwezen een beteren kant opgaat. Tsjecho-Slowakije, Mijnwerkcrsstaking. De correspondent van het „Berliner Tageblatt" te Praag meldt, dat in het ko lenbekken van Ostrau de loonsverminde ring geleid heeft tot een algemeene sta king. 43.000 mijnwerkers en 300 kolenar- beiders zijn in staking gegaan. Naar het voorbeeld van Ostrau hebben ook de mijnbezitters van het bekken van Brux het collectieve contract opgezegd en stellen zij onderhandeling over loonsver mindering voor. 40.000 arbeiders en 168 mijnen zijn in de opheffing van het con tract betrokken. Japan. Verdwenen wapen voorraad. Ernstige gevolgen? De geheimzinnige verdwijning van een voorraad Tsjecho-Slowakische wapenen te Wladiwostok zal vermoedelijk voor de Ja- pansche regeering van meer vérstrekkend gevolg zijn, dan aanvankelijk werd ver wacht. Het gevolg van deze affaire kan een af treden van den minister van oorlog zijn, terwijl het ook mogelijk is, dat het ge- heelo kabinet valt. Worden de geheime depots niet ont dekt, dan is het zeker, dat de geheele re geering haar congé krijgt, daar zij zoo dikwijls verklaarde, dat de voorraad intact was. Men acht het waarschijnlijk, dat de wapenen aan do revolutionairen zijn uit- De publieke opinie is sterk tegen de intriges der militairlsten, welke als een chronische ramp worden beschouwd, ge kant» BINNENLAND. HET VOORNAAMSTE NIEUWS, Schrijven van het Bestuur van den Alg. Bond van R.-K. Rijkskieskrïngorganisatics aan den Vooraitter van liet Voorloopig Comité der N. K. I'. Dc opheffing van hot Dep art co ent van Landbouw, Nijverheid en Handel. Uitnoodiging van den Minister van Bin- ncnlandsche Zakon inzake weglating van den hal ven cent in de administratie. Een tweede luchtpostdienst naar Enge-< land. Do rede van Lloyd George tor verdedi ging der binnen- en buitenlandsche poli tiële. Communisten-onlusten te Berlijn. Dc Russische gouden geldstandaard. Do vonnissen in het Rathenau-proces. EERSTE KAMER. Verkiezing prof. dr. A. Steger, Naar wij ve-mi^nnen zal in de buitenge wone Statenvergadering van Zuid Holland morgen isi de vacature der Eerste Kamer, o ruts baan door het aftreden von prof. dr. v. Swaay, worden voorzien, door -verkiezing van prof. dr. Alpbons Stegier, die dn de ver gadering van de R.-K. S tatenolub als can- dddiaat is aangewezen. VAN JE VRIENDEN.... De kosten van de Groenendaa La c t i e. In. dè Wapens Neder., orgaan van de In ternationale Anri-MaOitairistische Vereeni- ging in Nederland, van October, vinden we het Jaarverslag van het Steunfonds voor Slachtoffers van Principieel en Daadwer kelijk Anitd-Militariisane. We lezen daarin, dat in 1921, waarin o.a. dienstweigeraars van 1916 en 1917 werden opgesloten, steun werd verleend aan 18 zinnen, die in totaal 3339.31 ontvingen. En dan halen we woordelijk het verslag aan „Een zeer belangrijk punt voor 't Fonds vormde de kwestie: pro-ces-kosten Groo nenda.ail-a.otie. De Steim-oomimmssde be schikte afwijzend op de aanvragende ligt 587.1-5 en de Jong 382.62, daar zij meende, dat het niet op den weg van het Steunfonds ligt dergelijke advocaten-reke ningen te betalen. Echter werd door den Raad van Toezicht anders beslist, zoodat de kosten toch ten laste van het steun fonds komen en wel in het boekjaar 1922. Afgewezen werd èn door de Steunfonds- oommissie èn door den Raad van Toezicht het verz oek can bei bailing van d© proces kosten Groenendaal. Zoqals bekend werd Groenendaal ver dedigd door onzen geestverwant mr. P. Tide-man, die daarvoor thans een vergoe ding vraagt van een duizend negen honderd v ij f en z e v e n- tig gulden 37J^ct s." Een merkwaardig geval voor een psy chiater, een zaeJikundiige. "Maand als die heer Ti-demon, die blij kens zijn rekening, kloppend op n halve cent, nateaxgewoon concdentieus 13 is toch een voor niets terngschrikkenide antipapistOnbegrijpe lijk! WIE ERFT. Amendementen. De heer Duys es. heeft op het wetsont werp tot wijziging en aanvulling van de be palingen van heit Burgerlijk Wetboek om trent de erfopvolging twee amendementen ingediend. Het eerste stelt voor al. 1 art. 908 te lezen: Bloedverwanten, welke den overledene verder dan in den derden graad, in de zijidlinie bestaan, erven niet, met uit zondering van de afstammelingen van broe ders en zusters. De bedoeling is het ontwerp weder in den staat te herstellen, waarin heit vóór de Nota van Wijziging verkeerde. De bedoeling van het tweede amende ment is om, met behoud van het recht, der legitimarissen op hun wettelijk erfdeel, toch de opeischbaarheid van deze legitime op te schorten tot den dood van den langstlevende, indien de erflater dit be paalt. Aan de in 't volk wortelende rechts- overbuiging, dat dé langstlevende, indien ouder der kinderen, zooveel mogelijk in t bezit van den boedeel behoort te blijven, wordt hierdoor zooveel mogelijk tegemoet gekomen. De heer Duys interesseert zioh wél zooals blijkt uit zijn tweede amendement voor de belan gen toot het- kom-taal De toestand bij de spoorwegen. Een beroep van de directie op het personeel. De direotae der Nederiandsche Spoor wegen heeft onderstaande dienstorder ter kennis van het personeel gebracht. Herhaaldelijk treffen wij in de vakbladen en in dagbladen uitlatingen a-an, volgena welke het personeel, indien het daartoe slechts gelegenheid had, een aantal mis standen of verbeteringen in ons bedrijf zou kunnen aangeven, die tot bezuiniging zou den kunnen leiden. Wij hebben er meer malen bij de organisaties op aangedrongen haar leden op te wekken, ieder allereerst met betrekking tot zijn eigen werkkring na te gaan wat ter verbetering van den financiee-len toestand van het bedrijf zou kunnen worden gedaan en ons daarmede in kennis te stellen. De gelegenheid daartoe bestaat dus, zelfs hebben wij te vorige jare doen mededeelen, dat wij een belooning zouden toekennen aan hen, wier voorstellen wer kelijk tot belangrijke vereenvoudiging aan leiding geven. Gelest op de bovenbedoelde uitlan g'cn en op het uiterst gering aantal aanwijzingen, d>at ons bereikte, moeten wij echter wel aannemen, diat een en ander niet voldoende tot het personeel i3 door gedrongen. Wij brengen daarom ook langs dezen weg tö zijner kennis dat wij gaarne op de hoogte zullen wor- dien gesteld van misstanden, misbruiken, verrichten van onmooddgen of omslacbtigen arbeid (als b.v. onnoodig houden van af schrift van coirres-poiDdientiën), te omvang rijke wijze van agendeeren, schrijven vaat brieven of nota's waar mondeling overleg sneller tot het d:oel voert, maken van sta ten enz„ die niet Strikt noodig zijn, onnoo dig ingewikkelde administratie _van mate- riolen, enz, te vroegtijdig uitwisselen vaoi materialen, die nog voor het doel bruik baar zijn, te veel materie,ed in de tredneö,; te talrijk personeel, mogelijke vereenvoudi gingen en verbeteringen enz. diat mededeelingen van dien aand oak rechtstreeks aan ons gericht kunnen wor den en diat wij, indieni dit gevraagd wordt* den naam van dien berichtgever geheim zuL Uien houden diat wij er voor instaan," dat niemand vanj, eenige dergelijke mededeelang nadeel zal onderwinden en dat wij iaitegcndeel nog gaarne be- reiild zijn beloon regen toe te kennen voor

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1