DO^BEROAG 12 OCTOBER 1922
No. 3951
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
Zondagsblad.
BUITENLAND.
wr-
BINNENLAND.
4e Jaargang.
efotidóebzOou/tawk
{ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
y0or Leiden 19 cent per week, 2.50 per kwartaal.
Bij on«e Agenten 20 cent per week, j2.60 per kwartaal
Franco per post 3 2 95 per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's verkrijgbaar
en betaling van 60 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af*
jdfrlijke nummers 0 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
S nummer bestaat uit twee bladen
e administratie herinnert er aan dat het
nnementsjjeld ad 50 cent 4o kwartaal op
Zondagsblad heden moet worden betaald.
Arbeidsverhoudingen.
Is een recht van. die arbeidersklasse,
ij in tijden van malaise in i e t aan
lot wondt overgelaten. Een recht,
allereerst naakt de werkgevers en zoo
al dan niet noodgedwongen, te
eten, de Overheid.
wijze vinden wij deze Ohris-
gedachte weergegeven in een dezer
i verschenen proefschrift van mr. L.
Begout verheugend verschijnsol,
i heem Regout staat aan het hoofd
drie groote fabrieken,
heer Regout schrijft in zijn proef-
tot titel draagt„Het Remte-
ptuk" over de arbeidsverhoudingen
Mineer men den arbeiders in tijden
bloei alile aandeel in de oonjuctuur-
omllioudt, dient men ook de dwin-
consequentae te aanvaarden, dat
a tijden, ^van depressie bot 't uiterste
wade gevolgen der ©onjunofcuur-ver-
neen bespaard blijven. Neemt men
at aan, dan kunnen wij -daarin niets
s zien, dan een meten met twee ma
ilt licht dient de aanspraak te wor-
azaen van den arbeider op uibkeering
Iwóngen werkloosheid, en heb zijn op
:e plaats de begunstigde ondeme-
a zelf, op welke de taak rust, zich
en van voorspoed voor de toekomst
lenen, om aldus later aan oogunstl-
en het hoofd te bieden.
8 wordt het duidelijk,' dat de taak
in ondernemer verder reikt, dan voor
van zoo hoor moneliikadiui-
^--Tvarrmet rooi-u x
van een sociale functie,
den ondernemer op de schouders is
Deze bestaat hierin, dat hij zoolang
jfc voorziet, ad is hot ten koste van
te verliezen, in voortgezette^ werk-
ïifing en ook in uibkeering bij tijde-
Kdwonigen werkloosheid. Zijn de in
de ondernemingen niet bij machte,
e zaak zelf te voorzien, dan kan men
k niet in beginsel tegen verzetten,
jade dit in strijd met de eerste
a der economie of hoe het heeten
lat de staat er zich mede balasten
Ie arbeiders door de tijden ven eoo-
ehe depressie heen te helpen''.
tsclieilijfce arbeidskracht is nog wol
Ksr, is iets heel anders dan koop-
Cn" :e overtuiging spreekt uit het
nde. En mocht deze overtuiging
ïsgoed zijn in onze samenleving ai
't maar althans bij alle katho-
Toch wat.
i van het. Eucharistisch Congres,
hoort er van niet zelden.
oudt wel alles willen mede maken,
ziet -er geen kans boe, of hebt er
pijnlijk punt om dat zoo maar
geen geld voor.
lock zou U wat willen mede maken,
I ien van de grootsche manifestatie
lagen t,e? eere van het H. Sacrament
ag's kunt U niet, en Zaterdag's
iet.
loch: U zoudt wat willen med'e-
lau, Zondag is er in het Stadion een
i meeting, een Eucharistische mee-
tocht zal het gaan naar het Stadion
aar plaats zal zijn?
eet toch, dat het Stadion reuze-
is, vraag maar eens aan een voet
plaats is er zeker
schitterend zal het zijn.
ling defileeren van vaandels en
entree?
•eet, U begrijpt zeker, dat we het Sta
V niet voor niets hebben, dat kost
een duro entrée
varieert van ƒ0.25 tot ƒ2.50.
•h wat.,.. U is misschien ru-sti-
inatuur... kunt niet tegen zooveel
hu bij-een, of zijt traag in het
ii l dan?
'at> toch wa ten misschien
61 veel.
ft 'W eigen Kerk zijn er wellicht dien
leningen of is er wellicht aanhid-.
'breng dan daar Uw hulde... Uw
ing, Uw offer
Bh
wilt. Locli Uw altaar in do bloe-
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KSÏfi? ADVEET\ENTIEN, jan ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
Loop en verkoop f 0.<o 's Zaterdags, overige dagen f0.50.
In licht zien.
O, doe dan toch ook w a t; zorg voor
bloemen, zorg voor licht
B. v. L.
De Oostersche kwestie.
DE OVEREENKOMST VAN MUDANIA.
De Turksche gendarmerie
De overeenkomst van Mudania bepaalt,
dat Thracië binnen vijftien dagen zal
worden ontruimd, en dat het Turksche
bestuur er binnen dertig dagen zal wor
den gevestigd.
De Turksche gendarmerie zal worden
beperkt tot 8000 man. Beide zijden kwa
men overeen, die versterkingen van levend
en dood materiaal te staken.
Do geallieerde generaals zijn gistermor
gen naar Gonstantinopel teruggekeerd.
De conferentie eindigde met een bevre
digende regeling; de Turken gaven toe ten
aanzien van de kwestie der neutrale zone
en van de beperking der Turksche gendar
nerie.
Heeft Griekenland niet
get. eekend?
De Grieksche delegatie behield zich
haar onderteeicening.voor in afwachting
van instructies van haar regeering.
Reuter verneemt, dat ofschoon de
Grieksche gedelegeerden zich te Mudania
hun handteekening voorbehielden, niet
verwacht wordt dat de Grieksche regee
ring moeilijkheden zal maken ten aanzien
van het ratificeeren der conventie.
Uitspattingen van G«ek-
sche soldaten in Oost-
Th r a c i
Naar uit Sofia aan de „Neue Freie
Presse" wordt gemeld, vlucht de bevol
king van Oost-Thranjë.Jjil-diLi"-—^T^nr^r
de Bulgaarsehe grens om bescherming te
zoeken tegen de uitspattingen der Griek-
vinden zich niet alleen Buigaren, maar
ook Turken, Joden en Grieken. De Bul
gaarsehe regeering bevindt zich in de
grootste verlegenheid, daar zij niet weet,
waar en hoe zij deze vluchtende massa's
zal onderbrengen. De onrust onder de
Bulgaarshe bewoners van Thracië is
groot. De regeering heeft reeds de aan
dacht der Entente op dezen toestand ge
vestigd,
Ui'tto ch t v an Christenen.
De uittocht der Christenen is begonnen.
Gistermorgen zijn 2000 vluchtelingen te
Athene aangekomen.
Duitschland.
Het proces- Rathenau.
De straffen.
Na een rede van twee en een half uur
eischte te Oherreichsanwalt Ebermeyer
tegen Ernst Techow, den oudsten der ge
broeders, wegens moord op Rathenau de
doodstraf en verlies van alle burgerlijke
eererechten, tegen den jongs ten Techow
wegens medeplichtigheid" 4 jaar en 3 maan
den gevangenisstraf, daar de beklaagde
nog jong is en van een verminderde toe
rekenbaarheid is gebleken. Verder we
gens medeplichtigheid tegen Günther 4
jaar en 9 maanden tuchthuis en 4 jaar
eerverlies, tegen Steinbeck 3 jaar en 5
maanden tuchthuis en 4 jaar eerverlies,
tegen von Salomon 5 jaar tuchthuis en
6 jaar eerverlies, tegen Niedrig 5 jaar
tuchthuis en 5 jaar eerverlies, tegen Wer
nicke 4 jaar tuchthuis en 4 jaar eerver
lies; verder wegens .begunstiging v'anden
moord tegen Schuit en Diestel, de gara-
gebezitters, ieder 6 maanden gevangenis
straf, legen Tillessen 3 jaar gevangenis
en tegen Plaas 3 jaar gevangenis. Voor
den beklaagde Toss vraagt dr. Ebermeyer
Vrijspraak.
Do schadevergoeding.
Een Engel-sch voor.stel tot
uitstel van betaling?
Van Fransche zijde wordt gemeld, dat
het Engel-sche lid der Commissie van
Herstel Bradbury voornemens zou zijn
onmiddellijke maatregelen legen verdere
daling van de mark aan de orde te stellen,
o.a. door voor de Garantie commissie het
recht op te eischen desgewenscht haar
veto uit te spreken tegen bepaalde Duit-
sche staatsuitgaven en tegen verdere
emissie van bankpapier, onder voorwaar
de, dat Duitschland dan tevens tot einde
1923 geen betalingen in geld zal behoeven
te doen.
Engeland.
Do Iersehc ltwcslic.
De Ierse he Bisschoppen
over de rebellie.
De eerste besliste uitspraak van de Ier-
sche bisschoppen sinds de rebellie tegen
do regeering van den vrijstaat ontstond,
is Dinsdag gepubliceerd en kan een be
langrijken invloed op den toestand heb
ben.
De bisschoppen hebben een herderlij
ken brief uitgevaardigd, waarin de krach
tigste bewoordingen d'e guerilla-oorlog te
gen de vrijstaatsche regeering wordt ver
oordeeld, en verklaard, dat het dooden van
nationalistische soldaten een moord voor
God is, en de bcroovinge.ri cn vernielingen
van wegen en spoorwegen worden veroor
deeld.
Het schrijven zegt, dat aan personen,
die zich schuldig maken aan dergelijke
misdrijven, geen absolutie zal worden ge
geven en dat zij niet tot de communie
zullen worden toegelaten, als zij in een
dergelijk zondig leven blijven volharden.
Ontsnapte gevangenen.
Vijf en twintig rebellen, die te Kanturk,
in het graafschap Cork, waren gevangen
genomen, overweldigden de wachtposten,
grepen hun geweren en munitie en ont
snapten. Vrijstaattroepen zijn op zoek
naar de ontsnapten.
DE POSITIE VAN LLOYD GEORGE.
Vermoedelijk zal Lloyd George Zater
dag in Manchester belangrijke mededee
lingen doen en een volledig overzicht ge
ven van den to3stand in het Naburige Oos
ten in verband met de internationale ver
houdingen. Het voornaamste belang van
zijn rede wordt evenwel gezocht in de
mededeelingen, die men verwacht aan
gaande d!e binneiiiandschel politiek. Men
zegt, dat hij zijn critici zqer nadrukkelijk
zal beantwoorden en dat zijn woorden
grooten invloed zullen hebben op de za
ken van de naasle toekomst en op de po
sitie van het coalitie-kabinet.
Nieuwe verkiezingen
In politieke kringen te Londen, aldus
seint Reuter, hc-erscht een groot© activi
teit. -
Chroni.de schrijft, acht
-voornemens is zich uit het politieke leven
terug te trekken, hoe ook het beroep op
-het land moge uitvallen.
Men wijdt veel aandacht aan de hou
ding van de arbeiderspartij.
De arbeidersleider Clynes, die in Lan
cashire een rede hield, uitte zich .daar
aldus: Binnen afzienbaren tijd zal de ar
beiderspartij de huidige regeering opvol
gen. Onze partij zal naar voren komen, of
men dat aangenaam vindt of niet.
dwaasheid zou zijn, om een voortduring
van dezen toestand mogelijk te maken.
Zoo ver het in de macht van de Ver. Sta
ten ligt, om aan dezen toestand door het
weigeren van elke financieele hulp een
einde te maken, zal dit geschieden.
De Ver. Staten zouden hun plicht te
genover de beschaving verzaken, wanneer
zij hun schuldenaars verder in staat zou
den stellen, om er overdreven militaire be
wapeningen op na te houden met de be
dragen, welke Amerika hun lieeft ge
leend. De regeering zal controle uitoefenen
over alle leeningen van Amerikaansche
financiers aan buitenlandsohe credietne-
mers en haar afkeuring uitspreken over
elke leening, welke er toe zou kunnen
bijdragen, om bgeis op voet van oorlog
in stand te houden.
Aan den anderen kant verklaart hef
communiqué, da! d-e Ver. Staten zich in
financieel opzicht coulant zullen befoo-
nen, indien de. debiteurenstaten hun be
grootingen in evenwicht brengen en hun
militaire uilgaven beperken.
Het communiqué, zegt ten slotte, dat de
regeering der Y-er. Staten slechts dan be
reid is om deel 'e nemen aan e enige Euro-
peesche economische conferentie. wan
neer te voren wordt bepaald, dat de
kwestie der schulden op deze conferentie
buiten bespreking wordt gelaten.
De schuld aan Engeland.
Maandag a.s. zal 'Engeland bij de Fede
ral Reserve Bank te New-York op reke
ning van de regeering der Ver. Staten een
bedrag van 50 nnllioen dollar storten. Deze
storting vormt den eersten termijn van de
betaling van interest en aflossing voorliet
loopende jaar op de oorlogsschuld van
Engeland aan Amerika.
Een verbor.dsvcrdrag met Irak.
Dinsdag is te Bagdad tusschen den
Britschen hoogen commissaris cd e'en pro
mier van Irak-een verbonds-verdrag getee-
kend. Het verdrag omschrijft do verhou
ding tusschen Britannië als mandaatmo-
gendheid en Irak en wordt beschouwd als
de eerste belangrijke stap ora aan Irak op
den duur zelfregeering te verzek '.ren.
Brittannië neemt op zich om de toelating
van Irak tot den Volkenbond te verzeke
ren wanneer het Britse h© mandaat
automatisch ophoudt.
Italië
Do Faseistciiacüe.
Een aanslag te Rome.
De fascisten hebben ook te Rome zelf
weer eens van zich doen spreken door
gisteren de bureaux van de commissie
voor de huisvesting te bezetten en daar
den eisch te stellen, dat het vrouwelijk
personeel en een aantal andere ambtena
ren, die naar hun meening verantwoorde
lijk waren voor den lakschen gang van
zaken, ontslagen zouden worden.
De directeur der instelling zeide niet
het recht te hebben iemand te ontslaan,
waarop de fascisten een wacht achterlie
ten en naar hef ministerie van binnen-
landsche zaken trokken om hun eisch
daar te herhalen. Drie compagnies konink
lijke garde werden ontboden en omsingel
den het door de fascisten bczelto bureau.
Amerika.
De Geallieerde schulden.
Geen nieuwe leeningen
meer uit Amerika.
Een communiqué van het Witte Huis
geeft de richtlijnen aan der politiek van
do Ver, Staten in de kwestie der geallieer
de schulden.
Allereerst wordt gezegd, dat de regee
ring geen spoedige terugbetaling van haar
vorderingen verwacht, met uitzondering
van die op Engeland.
De regeering weigert verder elke nieu
we leening aan de Europcescïie mogend
heden. Zij verklaart niet alleen, dat zij
zelf geen nieuwe leeningen aan de geal
lieerden in overweging neemt, maar zij
wil ook de particuliere Amerikaansche
financiers aanmoedigen om zul kb /leenin
gen niet toe te slaan. De financieele toe
stand1 van Europa heeft naar de" meening
van de raadslieden van president Harding
i zulk een vorm aangenomen, dat hel
TEGEN HET VLOEKEN.
stemt tot dankbaarheid, zegt <1-6
lijk© gewoonte v&n JLin Dijk een ©ner-
heliaas bij sommigen, ook in. militairen. mi..0
steeds nog bestaat, tegen te gaan.
Heit nieuwe Regiement van Krijgstucht,
vastgesteld, bij Koninklijk Besluit van 31
Juli 1922 (Staatsblad. No. 476), bevat om
trent het vloeken de navolgende verbods
bepaling
Artikel 22. Den militair is ver
boden a. het bezigen van vloeken en gods
lasteringen, van onzedelijke taal of lieder
lijke uitdrukkingen, zoowel buiten als in
dienst".
In verband hiermede herinnert net blad
tevens aan het voorschrift van artikel 272
,,De meerdere die nalaat op te treden
teigen de te zijner kennis gekomen krijgs-
tuchite.lijike vergrijpen, maakt zich .daardoor
zelf aan een krijgst/uohtolijk vergrijp schul-
IMioigen officieren, onderofficieren en sol
daten het mogelijke <ioen ocm deze bepalin
gen na te levenOf wël (wat nog beter
was) mio:ge spoedig blijken, dat onze mili
tairen zulk een voorschrift niet behoeven
omdat de zonde van. het vloeken uit hun
nen kring voor goed verdreven werd.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Tc 's-Hcrtogenhosch hebben vertegen
woordigers der 16 voornaamste gemeen
ten in Noord-Brabant een bespreking ge
houden over de vraag, in welk opzicht be
zuinigd kan en moet worden op de uitga
ven voor hofc personeel der gemeenten.
Oud-Minister Dc Vries over den finan-
cieelen toestand (2de blad).
De overeenkomst te Mudania.
Amerika wil geen nieuwe leeningen aan
dc Geallieerden toestaan.
Nieuwe verkiezingen in Engeland aan
staande.
De IerSc'ho Bisschoppen veroordeel en do
rebellie.
Dc straffen in het p.'oces-Ralhïiu.u.
Gemeentepersoneel.
Bezuiniging.
In ©en vergadering van vertegenwoordi
gers van 16 gemeenten in Noord-Brabant
is de vraag besproken, hoe er bezuinigd
moet worden op do uitgaven voor gemeen
te-personeel.
De vergadering achtte het vooral m
dezen tijd dringend noodzakelijk, dat het
aantal ambtenaren en werklieden zooveel
mogelijk wordt beperkt en teruggebracht
tot een gietal als voor de goede behartiging
van den gemeentedienst strikt noodzak©
lijk is.
Rekening houdend met de jaarwedden
en loonen die worden uitgekeerd, wenisehte
de vergadering van gemeenteraden te advi-
seeren, thans niet tot ©enigerlei verlaging
van die wedden en loonen over te gaan
zij was, van oordeel dat de gemeentebestu
ren ziolï op dit oogenblik niet moeiten spie*
gelen aan hetgeen tengevolge vara, abnor
male toestanden thans met de loonen in
de particuliere 'bedrijven geschiedt.
Om te bereiken dat het aantal ambte
naren en werklieden zooveel mogelijk
wordt verminderd, adviseert de ver
gadering den werktijd der_ gemeente
werklieden zoodanig uit te breiden als dik
naar dera geest der Arbeidswet, geoorloofd
is, en er daarbij rekening mede te houden,
dat voor arbeid buiten fabrieken en werk
plaatsen een langere werktijd is toegestaan
dan voor anderen arbeid het spreekt wel
van zelf dat deze vermeerdering van werk
uren geen verhooging van het weekloon
tengevolge dient te hebben.
Voor do administratieve ambtenaren
meent de vergadering te moeben advisee-
ren. over te gaan ttut invoering van een
werkdag van 7]4 uur en 's Zaterdags van
4 uur.
Van toekenning van vaoaiitiebijslaig acht
■te men ira dezen tijd geenvoldoende reden
aanwezoig.
Ook sprak de vergadering als haar mec-
ning uit dat bezuinigd ban worden door
aan ambtenaren geen betaling voor over
werk te verstrekkenmen zag hier ©en
wezenlijk verschil tusschen de taak van
een ambtenaar en die van den werkman
In gemeenten waar het loon wordt ge
acht te zijn een gezins'loon (een loon be
rekend voor ©en gezin van man, vrouw en
een gemiddeld aantal kinderen), behoort de
kinderbijslag naar het oordeel der verga
dering niet in te gaan bij het eerste kind
Waar evengemelde maatregelen vooral
in de groote gemeenten reeds een aanmer
kelijke besparing zullen meebrengen, achtte
de vergadering het niet wenschelijk, gelet
ook op de bestaande salarissen en loonen,
thans over te gaan tot ©enigen aftrek voor
pensioen.
Het conflict in de Sigarenindustrie.
Een s p o edi ge oplossing
verwacht.
Een algemeen e uitsluiting is het ant
woord van werkgeverszijde in de sigaren-
°.p weigering der
pOt. koMwitoW eh™yatew en werk.
plaats van 45 uur. De drie uur langer wer
ken stellen de sigarenmakers in staat een
loon te maken, dat nog iets hooger is dan
het loon, dat zij nu verdienden.
De organisaties weigerden echter deze
voonstelieia, en de fabrikanten hebben nu
j.l Zaterdag alle sigarenmakers tegen a.s.
Maandag ontslagen.
Donderdag en Vrijdag wondt evenwel
nog een vergadering gehouden.en de ver
wachting bestaat bij de patroons, doj de
sigarenmakers daar zich niet langer zuden.
verzetten en op de nieuwe voorwaarden
door zullen werken.
De Commissaris der Koningin in Noord-
Brabant, de heer mr. A. E. J. Baron yan
Voorst tot Voorat, heeft zijn bemiddeling
aangeboden in het hangende "conflict in de
sLgareni ndust r ie
De broodprijs te Utrecht.
Op de door het. Raadslid Br una gestelde
vragen in zake den broodprijs hebben B.
en W. van Utrecht liet volgende' geant»
woord
De bloem en meel prijzen zijn m den
loop van den zomer inderdaad eenigszins
gedaald. In verschillende plaatsen van ons
land zijn de broodprijzen eveneens omlaag
gegaan, zij het ook we.inig. Sinds het. einde
der vorige maand zijn. de bloemprijzen ech
ter weer stijgende. Met ingang van 21 Aug-
1.1. is de broodprijs alhier met- 1 cent. per
800 gram verlaagd.
Ter verklaring, waarom de Utrechtsche
bakkerij hare prijzen daarna niet opnieuw
heeft verminderd, zij opgemerkt, dat de
prijs van het meel volstrekt, niet de ©enige
factor is, die den broodprijs beheerscht,
Daarbij doen zich eveneens o.a. de kosten
van arbeidsloon, in verband met de overige
arbeidsvoorwaarden, gelden en daarin i-s
in den laatsten tijd geen verandering ge
komen Het is niet te verwachten, dat elke
schommeling in den mcelprijs zich terstond
in een wijziging van den broodprijs zal
Dat de prijzen in Utrecht niet aan den
faoogen kant zijn. blijkt uit oen vergelijking
met de broodprijzen in andere plaatsen,
zooals 's-Gravenibage, Rotterdam, Arnhem,
Haarlem, Hilversum en ^Groningen.
Bij deze vergelijking zijn de broodp>njzett
te Amsterdam buiten beschouwing ge
laten, omdat de daar onlangs voorgekomen
prijsverlaging niet algemeen_ is en aldaar
op het oogenblik e<en zeer bijzondere strijd!
onder de bakkers heerscht.
Onlangs zijn wij nog eens in overleg ge
treden met de broodproduoenten over do
mogelijkheid ran een prijsverlaging va»
brood Uit de ingekomen bemohbcn is ons
echter gebleken, dat deze voorshands -met
wel door te voeren is hierbij werd er op
gewezen, dat men in Utrecht is voorgegaan
mot de verlaging van den broodprijs.
Regeeringssteuri aan de industrie.
De R.-K. Werkgeversvereeniging in he*
Diocees Den Resell heeft een motie aange-
