Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN. BUITENLAND, BINNENLAND. Jaargang^ DONDERDAG 24 AUGUSTUS 1922 No. 3910 Sfe £cld^he(2oti4cHit BONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling „„.-Leiden 1» cent per week, 5 8.60 per kwartaal, te „hm A een ten 20 cent per week, >2.60 per kwartaal. lJ.°« P« P08t 12 06 per kwartaal. n.01u8treerd Zondageblad la voor de Abonné'a verkrijgbaar h.uline van 60 et per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af- ïrlijke nummers 0 ct., met Geïllustreerd Zondageblad 10 ct Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. 'i TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAG op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per reg Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEINE ADYERTENTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur koop en verkoop t 0.75 's Zaterdag, overige dagen f 0.50 nummer bestaat uit twee bladen Bijzonder Onderwijs. ij wezen er gisteren op, dat In te lling met zoovele platonische lief erklaringen velen aan de linkerzij- e ontwikkeling van het bijzonder on- Fijs o zoo graag willen tegenhouden, we deden zulks in verband met een $1 in die liberale „Nieuwe Courant**, dien troffen we in „Het Volk" een ar- aan, waarin dit socialistisch blad e redenen opnoemt, waarom het is hijzonder onderwijs. Wij lezen dan: Wij zijn voorstanders der gelijk- Blelling van openbaar en bijzonder onderwijs. Voorstanders, omdat wij hel geweten óók van onze tegenstan ders niet gaarne geweld zouden aan doen. Voorstanders ook, omdat het niet jrerslandig is arbeiders van ons afkeerig te maken, alleen omdat hun wijs gemaakt zou kunnen worden, Hat hun christelijke gevoelens door ons niet geëerbiedigd zouden worden. Voorstanders van financieele gelijk stelling tenslotte, omdat in een strijd tusschen geestesrichtingen, de eene iftbting niet moet kunnen overwon nen worden door geldgebrek. )ie eerste en die derde reden zijn te [j| eeteeren. Maar zou de tweede de flenmootniet de e i g e n 1 ij k e re- 6 zijn, waarom de S.D.A.P. in de po ok voor de financieele gelijkstel- is?! Die tweede reden is ook in - naardige tegenspraak met de eerst- Iiemde. Voorstanders zouden de 6o- slcn zijn van het bijzonder onderwijs, al zij het geweten van anderen niet ~ne geweld aandoen en, als zij het waren, zouden anderen den arbeiders smaken, dat zij hun gewetensvrij- d niet eerbiedigen! Wie dat rijmen kan het. een, ongewild en onbedoeld komt aap uit den mouw kijken. De socialie- aijn voorstanders van bijzonder onder in noodgedwongen, in zoover en zoo- politiek belang het wenschelijk doet komen I Duitschland. Beieren en hot Rijk. t linde van het conflict. 'olff seint uit Münohen: iosdagmiddag had een zitting van den arschen ministerraad plaats, waaraan leiders der coalitiepartijen deelna- ei onderwerp der beraadslaging loden de jongste te Berlijn getroffen 'wenkomsten inzake de wet tot bescher Dg der republiek. mjnisterraad en de leiders der ooall- »artijen werden het er over eens dat resultaten van de laatste Berlijnsohe ^handelingen kunnen worden aan- inL Overtollige ambtenaren. ^uitsche rijksminister van poste- 80 heeft aan den rijksminister van ft- kien een brief gezonden, waarin hij Bedeelde, dat circa 20.000—25.000 amb- Daren overtollig zijn geworden ten ge- 8® Y&n een gedeeltelijken achteruit- ei' .^t postverkeer en doordat een aantal ambtenaren uit de af- landstreken Is teruggekeerd. S dezer overtollige beambten tort ten zeerste do staatskas. Lcvcnsmiddclenrelletjes. Verschillende steden in Duitschland E'naar de "N-R-Crt" me,dt.leven» enreDetJes plaats gevonden, o.a. te to en te Dresden. In laatstgenoemde rijn verschillende winkels geplun- Su BerliJ'n vreesde men dergelijke aiif'011 ^)6e^ rnen met het oog daar- chf J?arkfcen door eoo sterke polilie- Ul tien bewaken. Oostenrijk. De finaneieolc nood. Ij e' p'1 !.°l besprekingen «rijs uitgenoodigd. L"'46 .Temps" meldt, heeft de Fran- kahiiÜf1^- aaa dr* Benesj verzocht, D* eipel krachtig te steunen bij •h k ?®en om hot politiek en econo- fcïïr Van Oostenrijk te redden, tosche regeering heeft Seipel uitge- «a ook naar Parijs te komen. ^®8Prekingen te Berlijn rent de gisteren gehouden bespre- L]ie_aa den Oostenrijkschen bonds- j der 'tv r" ®e'Pe'' mek vertegenwoordi- L regccring wordt aan de o meld, dat men het volkomen eens is over het feit, dat Oostenrijk, wat betreft de oplossing van het credietvraag- stuk, er naar sreven moet, door maatre gelen op economisch gebied de tegenwoor dige moeilijkheden te overwinnen en dat Oostenrijk voor deze maatregelen op den steun van de naburige staten is aange wezen. Voorts werden een aantal afzon derlijke vraagstukken besproken, waarbij men zich van Duitsche zijde bereid ver klaarde Oostenrijk zooveel mogelijk te helpen. Op de te Berlijn gevoerde besprekingen zullen onderhandelingen over eenige con crete aangelegenheden volgen. De bondskanselier, dr. Seipel, en de mi nister van Financiën, Sigur, hebben eeni ge journalisten ontvangen. Seipel ver klaarde, dat hij nog gisteravond naar Ve rona zou vertrekken voor een bijeenkomst met den Ilaliaanschen minister van Bui- tenlandscho Zaken. Hij verklaarde voorts: „Oostenrijk be reidt met deze reis geen toetreding, tot do Kleine Entente voor Oostenrijks toekomst mag niet met de Kleine Entene in ver band worden gebracht". De minister van Financiën Seipel ver klaarde: ,,0p het o ogenblik, nu een brood vierduizend kronen kost en elke week dui zend kr. duurder wordt, is het de vraag,of er nog kans bestaat, Oostenrijk in zijn te- genwoordigen vorm te handhaven. De reis moet strekken om aan de regeering de noodige inlichtingen te verschaffen, en haar op de hoogte te brengen met de stem ming, welke vermoedelijk in den Volken bond zal heerschen, en op grond waarvan de regeering voorstellen zou kunnen doen' Sigur ontkende, dat Oostenrijk onmid dellijk voor een déb&cle zou slaan. De staatsuitgaven zijn voor de naaste toe komst gedekt; een dergelijke reis zou men vierentwintig uur voor de débftcle niet meer doen. De Tsjechische hulp. Volgens een bericht uit Praag, heeft de reis van Seipel naar Praag het resultaat gehad, dat de hulp van Tsjecho-Slowakije ongeveer 175 mililard Ooslenrijksche kro nen zal bedi agen, waarmee de Oostenrijk- sche regccring het, naar men meent, tot aan de oprichting van de nieuwe circu latiebank en de doorvoering van nieuwe bezuiniging»- en belasting-maatregelen zal kunnen uithouden. Het Tsjech. Slow. Persb. meldt nog: Bondskanselier Seipel heeft dr. Benesj twee vragen gesteld, n.l. Ie of Benesj be reid is, het verzoek van Oostenrijk in za ke credietverleening bij den Volkenbond te steunen, en 2e of bet raadzaam is, dat Oostenrijk zich om steun wendt tot de naburige volken. Benesj antwoordde: Het is onmogelijk, den Volkenbond te negeeren, doch de kans bestaat, dat men zich tot de naburi ge staten zal kunnen wenden. Een derde mogelijkheid tot oplossing van het vraag stuk bestaat niet. - Oostenrijk heeft zich tot Tsjecho-Slowakije gewend, omdat de ze staat de eerste was, die belangstelling toonde in het lot van Oostenrijk. Seipel beeft te Praag bevonden dat men daar een juist inzicht heeft in den toestand in Oostenrijk. De plannen om Oostenrijk te verdeelen of het bij Duitschland te voe gen werden als fantastische denkbeelden gekenmerkt, die slechts een constructie ven arbeid zouden verhinderen. Engeland. DE IERSCHE BURGEROOLOG. De moord op Collins. Nadere b ij zonderheden. Met ontzetting is gisteren door geheel de wereld de nieuwe gruweldaad der Ier- sche rebellen vernomen. Ierland heeft kor na elkander twee mannen verloren, die het land een nieuwe toekomst van vrede en geluk hadden bereidArthur Grif fith stierf tengevolge van een doodelijke ziekte, ongetwijfeld opgeloopen door zijn onvermooid en hard werken voor de wet tige rechten van zijn land. Michaël Collins, zijn trouwe medewer ker voor de Iersche zaak, viel door de hand der robellen, die eens tot zijn vrien den mochten gerekend worden. Wel schrij nend teekent zich hier het verschrikke lijke van den burger- en broederoorlog. In ons nummer van gisteren waren wij reeds in staat enkele bijzonderheden over den moord te geven en in korte trekken te wijzen op hetgeen Collina voor zijn land had gedaan. Nauwkeurige bijzonderheden over den aanslag zijn nog slechts schaarsch bekend, wijl tot op het oogenblik, dat wij dit schrijven de officieele lezing van den aanslag niot is gepubliceerd. De Engelsche bladen geven van den aanslag de volgende bijzonderheden. Dinsdagmiddag was generaal Collins, op een inspectie-tocht door het graafschap Cork gegaan, waarbij hij werd vergezeld door generaal Dalton, commandant Dolan, den militairen gouverneur van Mountjoy en kapitein Conroy. Zij deden den tocht in een open toerauto en waron op weg van Bandon naar Macroom en begeleid door een escorte, toen de aanval plaats had. Dit gebeurde juist nadat zij een dorp waren gepasseerd, dat halverwege tus schen de twee genoemde plaatsen in ligt. Zij arriveerden daar Dinsdagavond om streeks half zeven. Onverwachts barstte een salvo los van een groote afdeeling re bellen, die zich verdekt hadden opgesteld in het heuvel- en boschachlig land. Niemand werd door dit eerste salvo evenwel getroffen. De officieren in den auto stelden zich onmiddellijk verdekt op en beantwoordden het vuur. Een hevig vuurgevecht had toen plaats en duurde een half uur. Juist op het oogenblik evenwel toen men meende, dat do aanvallors waren verdreven, werd gene raai Collins, dh den gebeelen tijd aan het vuurgevecht had deelgenomen, getroffen door een kogel die hem achter het oor verwondde. Hij viel onmiddellijk,doodelijk gewond, neer en leefde nog slechts en kele minuten. Het gevecht werd daarna nog voortge zet en generaal Dalton werd daarbij licht gewond. Later werd nog bericht, dat Collins, voordat hij stierf, nog de kracht had de woorden te uiten: Vergeef hen. Volgens een andere lezing werd de aan val afgeslagen met behulp van een pant- serauto en leden de opstandelingen zware verliezen. Deze andere lezing verklaart tevens, dat Collins bij het einde van het gevecht in het voorhoofd werd getroffen en binnen enkele minuten stierf. Het lijk is naar Cork gebracht en daar aan boord overgebracht van het stoom schip „The Classic" dat het naar Dublin zal vervoeren. In Dublin heerscht algemeen rouw. De vlaggen wapperen halfstok van de openbare gebouwen en van de schepen op de Liffey. Zeer vele winkels zijn gesloten. De begrafenis van Collins zal a.s. Zater dag of Zondag met mililajre eer plaats hebben-. De juiste dag is echter nog niet vastgesteld. Vele sympathiebewijzen zijn ontvangen door minister Cosgrave, den waarnemenden president van de Iersche voorloopige regeering, o.a. van den lord- lieutenant van Ierland, van generaal Mao Ready, van gouverneur Cox, den leider der democraten in de Vereenigde Staten, van den aartsbisschop van Brisbane en van den Engelschen premier. De Iersche regeering heeft volgend ma nifest uitgegeven: Aan het volk van Ierland. De grootste en dapperste van onze land- geiiooten is van ons weggenomen op een oogenblik, waarop de zon van de victorie begon te schijnen en waarop de plechtige bevestiging van de natie, waaraan hij steeds zijn energie heeft gegeven, een feit schijnt te zijn. De moed en het genie van Collins had kracht en inspiratie gegeven in den strijd tegen den buitenlandschen vijand, zoodat deze strijd in een triomf is verkeerd. In deze periode van wakende ac tiviteit, zoowel in administratief,executief als militair opzicht was zijn persoon van vooraanstaande beteekenis. Hij is tot onze onuitsprekelijke smart ons ontnomen, maar hij kan niet sterven. Hij zal leven in de gedachte van ons volk, waaraan hij het beste heeft gegeven dat in hem was. Degenen, die naast hem hebben gestaan in het bestuur van het land, nemen den plicht op zich, zijn arbeid voort te zetten. Do geheele pers uit haar afschuw over den moord op Collins, welke bij de huidige crisis als een nationale ramp wordt be schouwd. In de doodsberichten wordt Collins een man van de daad genoemd een onversaagd leider, die een schoon te genwicht vormde tegenover Griffith, die een geleerde en staatsman was. De dood van Collins is oorzaak, dat er nog slechts één van de onderteekenaars van het Iersche verdrag in functie is, n.L Duggan, staatssecretaris van binnenland- sche zaken van denVrijstaat. De bladen leggen den nadruk op de moeilijkheid op volgers voor Griffith en Collins te vinden om den arbeid tot herstel van de orde en de vestiging van een stabiele regeering op den grondslag van het verdrag voort te zetten. Men vraagt zicht af, wie de opvolger van Collins moet zijn. Duggan, minister van binnenlandsche zaken, ig het eenige overgebleven lid van de voorloopige re geering, Hij zou dus eventueel als leider in aanmerking komen, of anders Cosgrave de waarnemende voorzitter der voorloo pige regeering. Vermoedelijk zal het op perbevel van het leger in handen worden gelegd van Richard Mulcahy, die zich in zijn proclamatie van gistermorgen bereid verklaarde het werk van Collins voort te zeilen. Een wapendepot ontdekt. De Vrijstatcrs hebben in Dublin beslag gelegd op een geheim wapendepot en een fabriek van ontplofbare stoffen. Rusland. Een nieuwe hongerwinter. De leider van de Zweedsche hulpactie in Samara, consul-generaal Ekstrand, meldt, dat de oogst in Samara, die zich zoo goed liet aanzien, door de hitte is verbrand en docr sprinkhanen is geteisterd Hij vermoedt derhalve dat een nieuwe hongerwinter voor de deur staat.In plaats van een gemiddelde opbrengst van 800 k.g., zal de oogst vermoedelijk niet meer dan 65 k.g. bedragen. Het Zweedsche Roode Kruis heeft in verband met deze mededeeling besloten zijn hulpactie voert te zetten, althans tot begin November. Italië Dc politieke toestand. De geruchten, dat het binnen zeer kor ten tijd in Italië tot een ontbinding van het parlement zal komen, worden hoe lan ger hoe Yeelvuldiger. Elke partij ziet in, dat het zoo niet langer kan en dat bij de tegenwoordige samenstelling der Kamer een werkelijke parlementair© meerder heid ook langs den weg van een compro mis niet te bereiken is. Ieder oogenblik kan een nieuwe crisis uitbreken en de op lossing der vorige crisis heeft meer dan afdoende bewezen, hoe moeilijk hef. is zelfs een meerderheid samen te stellen, die het regeeren mogelijk maakt. Dat de tegenstrijdige regeering het bewind aan vaardde, is veel meer te danken aan haar patriotisme dan aan haar vertrouwen, dat zij in staat zou kunnen blijken iets tot stand te brengen. Portugal. Ministcrioelc crisis. Naar uit Lissabon wordt gemeld, zijn de ministers van Financiën, Arbeid en Handel afgetreden. Minister De Visser. Uit het „Hbld" nemen wij end er voorbehoud natuurlijk volgend bericht over: Wij vernemen uit zeer betrouwbare brond dat de Mans-ter van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen ruim drie weken geleden officieel aan den Minis terraad heeft geschreven, dat hij zich niet meer voor een portefeuille beschikbaar stelt. Intusschen ia, zoowel van de zijde van zijn ambtgenoot© n als van die zijner ■pairtijgenooten, zooveel aandrang op hem uitgeoefend om op zijn besluit terug t« komen, dat hij voor zichzelf gevoelt aan dien aandrang gevolg te moe ben geven, wanneer diaar niet een ander zou worden gevonden dn de Chr. Historsche Partij, die zijn plaats zou kunnen en willen in nemen. In ieder geval heeft de heer De Visser niet het voornemen zich geheel aan het politieke leven te onttrekken, maar zal hij, indien de omstandigheden hem niet d'oen aanblijven als Minister, zijn plaats aJs lid van de Tweede Kamer innemen. Zevende R.-K. Intern. Esperantsten- C on gres. Tn de gisteren gehouden slotzitting heeft het R.-K. Esperanto-congres te Nijmegen in het hoofdbestuur der R.-K. Esparan- tister» Wereldvereeniging gekozenals president Pater Mesfean (Weenen), als vioe-presidente mej. Larroohe (Parijs), als secretaris den heer Schendeler (Eind hoven) en als vice-seoretaris den heer Hookbam (Londen). Pater C. Preller O. P. (Alkmaar) werd benoemd in den raad van bijstand van het hoofdbestuur. Besloten is nog tot samenstelling van een woordenboek voor theologische ter men. De commissie, die daarmede zal worden belast, zal aansluiting zoeken bij de Algemeen© Commissie voor de Teoh nische Woordenboeken. Uit den Goudschen Raad. De gemeenteraad van Gouda heeft gis teren besloten met ingang van i Januari a.s. de gemeentelijke bank van leening, die jaarlijks een stijgend tekort oplevert (in 1921 een tekort van ƒ3399) op te hef fen. Een voorstel tot aankoop van grond en water van de veenderij 't Weegje onder Waddinxvee-n, -is in verband met telegra fisch ingekomen bezwaren van de gezond heidscommissie van Bodegraven, het ge meentebestuur van Waddingxveen en het bestuur van den Oostpolder, aangehou den. Aan de gemeente Bodegraven werd ver gunning verleend tot. het leveren van electricitei't ten behoeve van de ingezete nen van de buurtschap Nieuwerbrug. ge meenten Waarder en Barwoutswaarder. Na breedvoerige bespreking verwierp de raad met 10 tegen 4 stemmen een voor stel-Van der Want—Bokhoven, om B. en W. uit te noodigen, den raad voorstellen te doen tot verlaging van den arbeidstijd voor gemeente-werkliedeii, waartoe de. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. Do aanslaande vereenvoudigde behande ling van lichte strafzaken (Artikel). Het bezoek van de Koningin aan Dene marken. De gemeenteraad van Gouda heeft als bezuinigingsmaatregel dc Rank van Lec- mng opgeheven. Vorhooging der prijzen van dc kleur stoffen in de chemische industrie. Dc droogmaking dc-r Zuiderzee. Een ro- g eeri ng sc oman i ssi e. Nadere bijzonderheden over den aansla** op Michaël Collins. Naar verluidt heeft dc Franschc regee ring den Oosrfcnrijkschen minister Seipel uilgencodigd naar Parijs te komen. Levensmiddelenrelletjes in Duitschland gewijzigde Arbeidswet de gelegenheid biedt. Alleen de drie leden van den Vrij heidsbond en een R.-K. lid stemden voor. De droogmaking der Zuiderzee. Onderzoek naar de baten Een niéuwe Regeerings- Commissie. De minister van Waterstaat heeft inge steld een commissie, aan welke wordt op gedragen een hernieuw onderzoek in te stellen naar de baten, welke van dc af sluiting en droogmaking der Zuiderzee mogen worden verwacht, waarbij zij in hei bijzonder hare aandacht zal hebben te wijden aan de wijze van verkaveling der aan te winnen gronden en aan de voor deelen voor de omliggende provinciën ton aanzien van afwaterig en zoetwatervo ir- ziening. In die commissie zijn benoemd: tot lid en voorzitter do heer dr. H. J. Lovijik, oud-directeur-generaal van den landbouw, te 's-Gravenhage; tot lid en secretaris de heer J. F. Llgten berg, ingenieur bij den dienst der Zuider zeewerken, te 's-Gravenhage; tot leden de heeren: 1. V. J. p. de Blocq van Kuffeler, hoofdingenieur bij den dienst der Zuiderzeewerken, te 's-Graven- hage; 2. M. F. Visser, hoogleeraar aan de Landbouwhoogcschool te Wageningen; 3. S. Smedinge rijkslandbouwconsulenl en directeur der Rijkslandbouwwinterschool te Schagen; 4. K. Breebaart Jzn., lid der Provinciale Staten van Noord-Holland te Winkel; 6. T. A. Hettinga, fp Cornjum. De Tabakswet. Een protes t-v orgader n g Het comité van actie van k'eine fabri kanten in de sigarenindu6trie heeft, naar het. „U. D." meldt, te Utrecht een open bare protostvergadering tegen het bando- rollcnsyeteem gehouden. Nadat, de heeren W. Goubitz en J. Veld kamp uit Amsterdam het woord hadden gevoerd, heeft de vergadering een motie aangenomen, waarin wordt gezegd, dat de ondergang van de klein-industrie in de tabakenijverheid onherroepelijk vast staat, indien de banderolles met haar romslomp in de Tabakswet gehandhaafd blijven, en den Minister van Financiën wordt verzocht, te bevorderen, dat de wet zoodanig worde gewijzigd, dat de belas ting wordt geheven op de ruwe tabak. Het bezoek van dc Koningin en den Prins aan Kopenhagen. Nader© b ij zonderheden. Op 5 September zullen de Koningin en Prins Hendrik officieel aan het Centraal spoorwegstation te Kopenhagen ontvangen worden. Er volgen dien dag een ontvangst ten stadhuize, een bezoek aan het kasteel Rosenborg en een banket in het koninklijk paleis Amalienberg. Op 6 September zul len de Koningin en de Prins het diploma tieke corps te Kopenhagen en de Neder- landsche kolonie aldaar ontvangen; ver volgens brengen Zij een bezoek aan het nationaal kunstmuseum, voorts aan het kasteel te Frederiksborg en 's avonds wo nen zij een gala-voorstelling bij in detï Koninklijken Schouwburg te Kopenhagen!' Op 7 September bezoeken H.M. en 7. K.ÏL Amager, een voorstad van Kopenhagen, waar afstammelingen van Nederlander* wonen, en de Nederalndsche tentoonstel ling te Kopenhagen. Op 8 September ver trekken zij, zooals reeds gemeld is, naa# Stockholm. De Koningin zal bij haar officieel b'o- zoek met den Prins aan Scandinavië ver gezeld worden door mevr. Van Loon, d&« mo du Palais, waarnemend grootmeeste res; jkvr. Van Swinderen, hofdame; mei Van Rijn van Alkema, lectrice; jhr. rm% Van Karnebeek, minister van builenland- sclie zaken; vice-admiraal Bauduin, adju dant-generaal en chef van Hrs. Ms. Mi litaire Huis; graaf Dumonceau, opper- ceremoniemeester, gh grootmeester jlic*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1