WOENSDAG 20 A^RIL 1921. No. 3502 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN. UITENLAND, BINNENLAND. p0 Jaargang. e £<^idóc/lxc (Bou^cmï ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Leiden 19 cent per week, 1 2.50 per kwartaal. L ome Agenten 20 cent per week. f 2.00 per kwartaak Lx» per post 2.96 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné;s verkrijgbaar totaling van 50 et. per kwartaal, b(j vooruitbetaling. Af- èrlijke nummers 0 ct„ met Geïllustreerd Zondagsblad 10 et. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen. 1 J TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. tl. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: op Zaterdag 35 cent per regel. Overige dagen 30 cent per rege Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEINE ADVERTENTIËN, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen fO.öO. nummer bestaat uit twee bladen. ■Igt 1 mcr (lGoed democratisch." it'„Vaai de doodear «iets dam goeds" verstemmen de critdek en dringt naar b wait er goeds is geweest am den b, die van ons is heengegaan, kunnen wij liet verstaan, dait in Volk", waarin aam den overleden meester van Amsterdam tijdens leven de critiek niet is bespaard ge en nu een artikel wordt geplaatst den heer F. M. Wibaut, waarnemend sneeeter van Amsterdam, onder den „Eer en Dank", waarin hartelijke jen aan de nagedachtenis van den Teilegen, wiens democratische opvat- allereerste plaats worden ge- gA kunnen dit verstaan. Maarzulk raardeerend „In memoriam" mag niet ;eDspraak zijn met vroegere scherpe L Zulks behoeft niet te zijn, maar ook niet zoo wezen. Wat wij giiste- lurdem kunnen wij niet vandaag puren althans niet zoo maar zon- zonder een uitdrukkelijke er- dat wij ons hebben vergist, men weet het: De socdaal-dem'o era- hebben 't burgemeester Tellegen gemaakt, en zeer lastig, omdat •lijk, omdat hij niet goed demo- li was, naa-r hunne opvattingen. De imis'en hebben burgemeester Telle- «t besturen of althans de last van ncfidceren van vergaderingen vrij dragelijk gemaakt, maar de S. D. A. eft diens weg ook nie't langs rozen om het zacht uit te drulcken. wat lezen wij nu in „Het Volk" van ad der he eren Wibaut: oit, bij mij weten, hebben de ona-f- oken moeilijkheden, nooit heeft de g zwaar blijvende taak aan burge tor Teilegen een klacht of een ver- ig van vermoeidheid ontlokt. Hij eiken nieuwen dag mot nieuwe ijdiog. Met een toewijding, die deze ooidijkhedd leidde «bot een brachtLn- tóng, grooter dan een gemeente van burgemeester mag vragen. Teilegen stolde zich geen grens voor wat hij Ie gemeente had te geven. Hij voor zijn werk geen andere maat le volle maat van zijn kunnen. In- hij daarbij niet ontkwam aan het r de grens van zijn kunnen te over- den, dan was het zijn onbegrens de voor de grooter en grooter tnde stad Amsterdam, .zijn on- inede liefde voor goed democratisch entebeheor, die hem dreef, hikken hier een paar woorden vet. t Volk" wordt, het van den nu over- pwgemeester van Amsterdam ge kt hij had: een onbegrensde liefde o e d democratisch gemeente be llaar waarom d'an tijdons diens JÜet geschonken medewerkende o plaats van meeaten-tijd afbreken- iet!.... Btaclfde artikel lezen wij verder: Maneer straks do duizenden goe- i. nieuwe woningen die or in de öor- jaren zijn gebouwd, zijn veimeer- 0 i mot de zesduizend woningen, die ie" is in aanbouw zijn en mot do nog et duizend© vereemgingswoningan A gemeen t e woningen die dn voor he ling zijn, wanneer aldus do ergste dngnood is te boven gekomen, dan Jlc! ea wij ons Tellegen herinneren en ginhij is met jeugdige kracht 01 r woningbouw als overheidszorg atomen, toen woningbonwverbe'te- door overheidsbemoeiing nog Kg lagan da en nog pionierswerk was. moester Tellegen had' een onibe- liefde voor goed democratisch ge- '«heer hij heeft in Amster- pionierswerk gedaan voor wo- .iw. ac er ook eldens niet beheerders, K burgemeesters en wethouders "ion aangetroffen, van wie in „Het ïctzelfde kan worden gezegd iet mag worden gezegd tenzij n a d, om ze nu to bestrijden als oon- fi kapitalistisch etc.? rk Co T VOORNAAMSTE NIEUWS, il ibland weigert te voldoen aan den &1 Commissie van Herstel. typische mijnwerkers wagen uitleg aanbod der mijneigenaars. Geen Vig in den toestand. f*9 houden de Geallieerden een Nnferentie to Lympne. Duitschland. Gestie der schadevergoeding. 15ck der Commissie van. Horstel. ■cYga zal de Duitsche re ee- aHe middelen verzeilen te gen inwilliging van den eisch der Com missie van Herstel inzake de overbrenging van den goudvoorraad der banken naar het bezette gebied, daar hierdoor de orc- dietwaardigheid van 'Duitschland ten zeer ste zal geschokt worden. De Commissie van Herstel daarente gen zal, indien Duitschland weigert, de onmiddellijke uitlevering van den goud voorraad eisclien. Het antwoord van Duitschland moet voor Vrijdag aan de Commissie van Herstel bekend zijn. Douane-ambtenaren nemen ontslag. Volgens een bericht aan de „Lokal An- zedger" uit Rudesheim hebben de direc teur van het douanekantoor to Ludwigs- hafen Wciermiiller en de als zijn opvolger bestemde directeur van het kantoor te Kaiserlautenn hun ambt neergelegd, in verband met de aanstaande inrichting van de nieuwe Fransche douanegrens. Zij verklaren het met hun geweten en hun Duitschen ambtseed niet overeen te kun nen brengen, om te voldoen aan de op drachten, welke de Franschen van hen eischen zullen. Oostenrijk. De aansluitingsbewegingr De commissie voor do Tirol er volksstem ming deelt naar het „Hbld." bericht mede, dait lalle stemgerechtigden, die buiten het land wonen, kosteloos naar Tirol kunnen terugreizen. De Landeshauptmaun van Tirol ver klaarde op een vergadering te Innsbruck, dat indien Duitsch-Oostenrijk langer zelf standig bleef, dit jaarlijks een milliard Zwitsersche francs zal kosten. De Weensche regeering heeft ingezien, dat noch Engeland, noch Frankrijk den toestand in Oostenrijk ernstig schijnen op te vatten. Niettegenstaande den honger, eisoht men de uitlevering van 6000 melkkoeden en in weerwil van de slechte valuta de restee- ■rende goudv- r.rraden. Zoo zag do hulp van Engeland cn Frankrijk er uit! Door dat de geallieerden niet wenschcn te hel pen, ziet Oostenrijk zich wel genoodzaakt door aansluiting bij Duitschland zich te redden. Evenals im het jaar 1809 de eerste Duitsche actie tegen het Fransche impe- .rialisine van Tirol uitging, zoo zal opk dit maal door de Tiroler volksstemming de vereeniging van alle Duitschers worden voorbereid. Engeland. Het conflict in de Mijnindustrie, Het aanbod der mijneigenaars. De federatie van mijnwerkers heeft in een schrijven gevraagd wat de mijneigena ren bedoelen met haar de vorige week ge dane aanbod om voor een tijd van alle winsten af te zien. Eveneens- wordt ge vraagd wat de - mijneigenaren bedoelen met het aanbod om na het in overweging nemen van de voorgestelde loonschaal, re kening te houden met de ongunstige mijn- districten. Tevens wordt er opgewezen, dat indien de eig. bereid zijn te erkennen dab steun dient te worden gegeven door de rijke aan de arme districten, dit dam duidelijk moet worden gezegd, (alvorens kan wor den verwacht, dat de mijnwerkers het aanbod ernstig zullen oie-m-cn. Zooals het) aanbod thans luidt, is het waardeloos. Een verklaring ten aanzien van de vitale punten, zegt het bericht verder, is nood zakelijk, want indien het voorstel nog inhoudt berekening van de looneu zuiver in overeenstemming met de betalings- kracht van elk district afzonderlijk, dan heeft hei geen zin. heb te ove.rwegen want, algemeen wordt erkend, dat heb geld, beschikbaar in sommige districten, volkomen onvoldoende is om een drage lijk loon te verschaffen. Dat is de reden, waarom do mijnwerkers een nationalen pot eischen. Hieruit moge dus verstaan worden, dat de mijnwerkers inzien, dat zij de eersten moesten zijn om den weg tot onderhande len te heropenen. Oiudentusscliem verwacht men dat de mijneigenaren bereid zijn belangirijko wij zigingen in de 'loonschalen te brengen. De toestand. De tc.est.ind is nog onveranderd. Geen enkele arbeider is naar zijn werk terug gekeerd. Steeds meer fabrieken worden stopgezet. In Schotland eischen de arbei ders hier en daar, dat de totale schade, aan de Schitsehe mijnen door de oversbroo- mimg toegebracht, vele milioenen ponden- •sterling bedraagt, en dat voor het droog maken van sommige schachten drie tot vier maanden noodig zijn. De nieuwe geallieerde conferentie. Het is thans zeker, dat de Geallieerden Zaterdag in een nieuwe conferentie "zullen samenkomen te Lympne, alwaar bespro ken zal worden Duitschlands nalaitigheid bij de uitvoering van het vredesverdrag en de houding vastgesteld zal worden voor de in begin Mei te houden conferen tie, waar «en beslissing genomen zal moe ten worden over de noodzakelijke maat regelen, die genomen zullen worden om Duitschland tot nakoming van zijn ver plichtingen te dwingen. Aan deze conferentie op Zaterdag zul len afgevaardigden var Engeland, Frank rijk, Italië en België deelnemen. Rusland, Een nieuw Sovjet-stelsel. Het presidium van den Moskouschen provincialen vakvereearigingsraad, welke samenwerkt met het communistisch be stuur van Moskou, heeft de regelingen goedgekeurd voor de stichting van coöpe ratieve vereenigingen voor arbeiders. Iedere fabriek of sovjet-instelling, waar in meer dan 200 arbeiders werkzaam zijn, is .gemachtigd een coöperatieve vereeni- ging te vormen. Listellingen, waar een minder aantal personen werkzaam zijn, mogen zich met andere vereendgen ter vorming van een coöperatieve organist tie. Leden van arbeidcrsfamiüLieQ mogen eveneens deelnemen aan do coöperatieve vereeniging. Toetreding on uittreding als coöperatief medelid geschieden volkomen vrijwillig. Iedere arbeider en employé kan slechte -bot één coöperatieve vereeniging toetreden. Aandcelen kunnen bestaan zoo wel dn geld als in natura en mogen de 10.000 roebel niet te boven gaan, betaal baar in gedeelten. 500 roebels zijn noodig om toe te treden. Heit coöperatief bureau van arbeiders te Moskou koopt artikden voor comsumptie zoowel voor geld als in ruil voor (andere goederen en distribueert het verkregen© onder dé leden. Ook kun nen de coöperatieve vereenigingen boer derijen en andere dergelijke ondernemin gen aankoopen. De coöperatieve organisa ties der arbeiders zijn vereenigd door het bureau der Moskousche ^commune. Sovjetverkiezingen. Bij de verkiezingen noor de Sovjet van Moskou zijn, naar voorloopig wordt mede gedeeld 739 communisten en 65 partijloo- zen gekozen Zwitserland. Een motie vcor socialisatie der transport middelen. Het internationaal congres der trans portarbeiders nam met algemeone stem men een motie aan tot socialisatie der transportmiddelen per spoor, in de lucht en te water, zoomede van aanverwante industrieën, Amerika. Het geschil tusschen Panama eit Costa Rica. Officieel wordt meegedeeld, dat de Ver. Staten geen hervatting der vijandelijkhe den tusschn Oost-a Rioa en Panama zullen dulden. Van het Vaticaan. Een nieuw Consistorie, De Paus zal het nieuwe consistorie op 6 Jumi houden. De bij dit consistorie te benoemen kar dinalen zijn mgr. Achiile Ratti, nuntius te Warschau, mgr. Giovanni Tacci, majiordo- mus van het Vaticaan, mgr. Camüio Lau- renti, secretaris van de H. Congregatie va<n de propaganda e-n mgr. Giuseppe Mo ri, secretaris van de H. Congregatie van het ooncilie. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. De landbouwverloven voor kinderen zijn ingekrompen. (Zie Tweede Kamers verslag) De Tweede Kamer heeft aangenomen een amendement-Bulten om geen land bouwverlof te geven aan kinderen, die in loondienst zijn. In het schildersbedrijf te Leiden is een z.g. regularisatie-comité opgericht. Do bomaanslag op Goes. De minister van buibenlandsche zaken heeft aan den burgemeester van Goes be richt, dat van de Engelsche rege-ering het bedrag van i6.381..76 is ontvangen voor schadevergoeding voor de gevolgen van den bomaanslag op 22 December 1917. Bouwpremies Vragen van den heer Bomans aan de mi nister van Arbeid en van Landbouw: ld. Is de minister van Arbeid bereid om aan landarbeiders, die in verband met de verkrijging van oen plaatsje een rijksvoor schot ontvangen 'ingevolge de Landarbei- dorsiwct, tevens een bouwpremie toe te kennen krachtens hel KJB. van 8 Nov. 1920? 2o. Indien deze vraag bevestigend wordt beantwoord, naar welk. bedrag moet dan, volgens den Minister van Landbouw, het één-'tiende, waarvan sprake is in art. 3, lid 1, letter F, der Landarbciderswet, wor den berekend; naar de kosten van verkrij ging, af ;.,oetcn die kosten voer do bereke ning eerst verminderd wordien met he.t be drag- der bouwpremie? Het conflict in het Heerenkleedingbedrijf. De R.-K. Naaisters- en Kleermakers- bond „St. Gerardus Majella" meldt ons: Het is bekend, dat de Katholieke en Chris lelijke organisaties na uitvoerige onder handelingen met de Patronos tot accoord zijn gekomen. Over eenige ondergeschikte zaken wordt nog overleg gepleegd. In d© volgend© plaatsen wordt gewerkt: Arnhem, Alkmaar, Nijmegen, Groningen, Utrecht, Delft, Leeuwarden, Eindhoven, den Bosch, Breda, Waalwijk, Amersfoort, Hilversum, Dordrecht, Gorinchetm. In een groot aantal plaatsen is de arbeid eveneens door de moderne arbeiders hor vat. Alleen in ©enige groot© stéden zijn nog enkele moeilijkheden te overwinnen; men verwacht, dat binnen korten tijd allen den arboid zullen hebben hervat. Om aan e.enige moeilijkheden tegemoet te komen, is alsnog hot volgende tusschen den Katholieken Bond en de Patroonsorganisa ties overeengekomen: Punt 3 van de oor spronkelijke patroonsvoorstellen is als volgt gewijzigd': In plaats ark 3. De C. A. wordt vastgesteld voor 1 jaar, dus 15 Febr. 1922. Het vastgestelde loon zal eveneens gehandhaafd blij Ven, maar par tijen hebben het recht uiterlijk 15 Augustus a.s. onderhandelingen te openen omtrent evenlucele loonswijziging, zoo zij daarvoor ■thans onbekende factoren -aanwezig ach ten, die handhaving van het vastgestelde uurloon onmogelijk maken. Mochten deze onderhandelingen 15 September a.s. niet tot eene oplossing hebben geleid, dan ver plichten partijen zich in ieder geval oir» binmen 14 dagen, dus voor 1 October a.s. eene voor beide partijen bindende uitspraak to verkrijgen; do wijze waarop deze uit spraak wordt gedaan, zal uiterlijk 15 Sep tember a.s. worden vastgesteld. Een deel van de arbeidersorganisaties schijnt er belang bij te hebben, het zoo voor te stellen, dat eene groote verdeeldheid toe staat tusschen de leden en het Hoofdbe stuur van den Katholieken Bond. Bedoelde berichten zijn onwaar. Het overgroote deel van de loden schaart zich achter die lei ding, slechts een klein deel neetmt een eigen standpunt in. Het Hoofdbestuur is er van overtuigd, dat binnen korten tijd de geheel© quaestie ten goede zal zijn opgelost. KORTE BERICHTEN. De Minister varn Arbeid heeft gister ochtend een conferentie gehad met het be stuur van den Middenstandsbond over de Arbeidswet. In de te Emmen 'gehouden vergade ring van den Yervenensbond zijn de eischen der verveners volkomen gehandhaafd. De edsch der arbeiders, arbitrage over de ge- heele linie, is afgewezen. Een onbekende heeft aan het Cen traal Israël. Krankzinjnigengestacht te Apeldoorn 5000 geschonkeneen andere onbekende weldoener schonk 10.000 voor de inrichting v.an een directeurswoning. Mr. G. W. baron Van dor Feitz, lid van de Eerste Kamor, heeft, naar de „As ser Gt." meldt, bedankt als lid van den Vrijz.-Dem. Bond. Staten-Generaal. TWEEDE KAMER. Vergadering van gisteren. Interpellatie. De hear v. S t a p e I e (S.DA.P.) vraagt verlof om een interpellatie tot den Minis ter van Waterstaat te richten, over de veorgenomen verslechtering van da ar beidsvoorwaarden van het Post- en Tele graafpersoneel. Heden zou ever dit verzoek worden be slist. Herziening Leerplichtwet. Voorlgegaan word't -met het wetsontwerp tot gedeeltelijke herziening van de Leer plichtwet. In behandeling is art. IV. De heer Gerhard (S.DA.P.) licht een amendement toe, luidende: door Ons kan, den Onderwijsraad (afdee- 1-ing van het algemeen vormend lager on- derwijs en het bewaarschoolonderwijs) ge hoord, ten behoeve van een kind, dat nog niet den leeftijd van acht jaar hoe.ft be reikt, eene school of een© groep van scho len, welke niet vallen onder de toepaling van hot eerste lid van art. 2, voor de toe passing van het vorige lid, met eene lagere school worden gelijk gestold, mits ten On zen genoegen wordt aangetoond, dat de ontwikkeling, op zoodanige school te be- roiken, overeenkomt met ten minste die, uit het eerste leerjaar eener lagere school, De heer K. Ter Laan (SD.A.P.) voegt, de redactie van dit amendement in zijn amendement in. De Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de heer De V isser,heeft tegen het amendement, zooals dit in over leg met hem ia gewijzigd, geen bezwaar, mits het beschouwd wordt los van het amendement-ter Laan betreffende het bSï© leerjaar. Men komt hiermede tegemoet aan de practische uitvoering van den 7- jar-ige.n leerplicht. Het amendement-K. ter Laan (8 verplich te leerjaren, aanvangende op 6-jarigen leeftijd;) wordt met 52 tegen 19 stommen verworpen. Voor stdmden soc.-dem. en vrijz.-dem. Het amendement-Gerhard (om de hoog ste jaren van hot voorbereidend onderwijs te kunnen doen mede.-tcllen als leerplich tige jaren), wordt z. h. st. aangenomen. Bij art. VIII verdedigt de heer Ossen- dorp (S.DA.P.) een amendement om te bepalen, dat op scholen voor hooger, mid delbaar of Nijverheidsonderwijs, ten min ste 10 uren in vakken van het algemeen vormend lager onderwijs les gegeven moet worden, om instelling van den leerplicht te verkrijgen. Voorts wil spr. doen vervallen de vrij stelling van hen, die "Oen vaste woonplaats nemen en voor kinderen eener school voor buitengewoon lager onderwijs. De heer v. d. Molen (A.-R.) acht het amendement in dit wetsontwerp misplaatst De Minister, de heer D V'i s s e r be strijdt ©venoens het amendement. Een re geling voor het Nijverheidsonderwijs be hoort in dit onderwerp niet thuis. Het neemt in het regeeringsartikel ook nog het handelsonderwijs. Het amendement wordt met 54 legen 20 stemmen verworpen. Bij art. XII licht de heer O ssendorp (S.DA.P.) een amendement toe, om he^ landbouwverlof te laten vervallen.. Dit ver lof -bevoorrecht den kinderarbeid en daar aan wil spr. juist een einde zien gemaak" 6pr. zet uitvoerig uiteen het schadelijke van dezen kinderarbeid. Er worden per jaar ongeveer 38.000 landbouwverloven verleend, en die "zijn vbbr^Öi^kincteren in vele opzichten schadelijk. De heer Bakker (C.H.) licht een amen dement toe om het landbouv-ariof geduren de het 7e leerjaar op ©©•- maximum van 4 weken te stellen. Sta?-' men het landbouw verlof niet toe da#» zal de wet ontdoken worden. Contrei? *al niet mogelijk zijn. De heer Br.at (Platlel.P.) verdedigt do landbouwvef .oven, welke voor het bedrijf noodig r^n. Hij ondersteunt het amende- m rïi £»akker. De heer Bulten (R.-K.) bestrijdt de landbouwverloven. De heer T e e n s t r a (V.D.) is voor het amendemenit-Ossendorp, omdat hij tegen de kinderexploitatie is, ook in den landbouw. De heer Van Wijnbergen (R.-K.) wijst er op, dat het landbouwverlof nu wordt ingekrompen van 6 lot 2 weken en dat de Gemeenteraad het in zijn macht heeft om de toepassing van dat verlof nog zoo beperkt mogelijk te doen zijn. Op dezen grond verdedigt spr. de rege ing van het ontwerp» Hij is tegen de amendementen. De heer Schokking (C.H.) merkt op, dat men niet te doctrinair moet zijn. Het verlof wordt reeds belangrijk ingekrompen door het ontwerp. De Minister, de heer De Visser, be schouwt als nadeel van het. landbouwver lof voornamelijk de schadelijke gevolgen voor het onderwijs, ook voor de kinderen, dio geregeld do school bezoeken. Spr. wijst er op, dat de schoolopziener het landbouwverlof moot weigeren als je in de laatste 6 maanden ongeregeld school bezoek was. Tot dusver kan de schoolop ziener dat doen. Ook de uitdrukking geld schoolbezoek" is beperkt. Bovenda» Is er de beperking van 6 lot 2 weken, ter wijl de kinderen ten minste 11 jaar moeten zijn. Bovendien zijn er practische-overwegin gen, welke voor den land- en tuinbouw ver lof noodig maken. De heer Schokking (C.H.) stelt voor om in art. 12 der wet bij geldige redenen voor tijdelijk schoolverzuim niet te spreken van „andere ernstige omstandighedten", maar van „andere omstandigheden", di© als geldige redenen kunnen worden beschouwd De heer Ketelaar (V.D.) merkt op, dat de betrekkelijke zinsnede van art. 12 der wet niet bij dit ontwerp aan de orde is; daarom zal hij tegen het amendement Schokking stemmen. Het amendement-Ossendorp (tot afschaf fing van de landbouwverloven) is met 45 tegen 30 stemmen verworpen. Vóór stemden de soc.-dem., vrijz.-dejr^ comm. en de lieoren Ter Hall en Ofcto, en van rec\its de heeren v. Schaik, v. d. Bflt» Haazevoet. H. Hermans, Van Rijsewijk, Bul ten, Kuipers, Ömcenk en A. P. Staalman. Het amendement-Schokking wordt mol 50 tegen 17 stemmen verworpen. Het amendemenjt-Bakketr (maximum landbouwverlof van 4 weken voor het. 7© leerjaar wordt met 57 tégen' 19 stemmen verworpen. Het artikel wordt z. h. st. aangenomen. De heer Bulten (R.-K.) verdedigt een amendement om het landbouwverlof to

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1