js IÉÈ Cu It".
Tweede Blad.
Vrijdag 21 November 1919
WNMEHLA—
Wat host tte 8-ureimJag.
Ilct Centraal Bureau voor (lc Statistiek
heeft op verzeek van de Centrale Co motie-
fiie voor de Statistiek onlangs een onderzoek
ingesteld naar de toepassing en de kosten
van den S-urigen arbeidsdag bij de gemeen
ten met meer dan 10,000 inwoners.
In 55 van 'de 100 gemeenten, waaronder
nagenoeg alle grootcrc, bleek de 8: uren dag
1 'gevoerd, in een aantal gemeenten
v/erd tevens de werkweek op 45 uur vastge
steld. in nagenoeg alle gemeenten had de
invoering iii den loop vari 1919 plaats, in
Zaandam eebter reeds in 1913 en in Scho-
terland voor enkele diensten eveneens al
(ter der.
Niet alle gemeenten konden dc vraag be
antwoorden, op hoeveel de invoering van
otu b-uienoag, jjeiek.cnd over een vol jaai,
te staan kwam, zoowel voor aanstelling
■van nieuw personeel als voor aanschaffing
van materiaal enz.
Zoo deelde Amsterdam alleen mede. dat
voor aanstelling van nieuw personeel bij
den havendienst een bedrag, van pl.m
f 25C00 geraamd was. Rotterdam heeft al
leen voor nieuw personeel pl.m. f 2,515,000
noodig; de overige kosten konden niet ge
raamd worden. Te 's-Gravenbage vordert
de aanstelling van nieuw personeel en de
aanschaffing van materiaal f657,000. In
Utrecht bedragen de kosten voor nieuw
personeel pl.m. f 131,000, terwijl voor beta
ling van overwerk, vervanging enz. nog
pl.m. f 31,000 noodig geacht werd. Groote.
Verschil]ep doen zich soms voor. Tc-rwiil
fo.v. in Enschede de kosten alleen voor aan
schaffing van materiaal voor den reirii-
gings- en ontsmettingsdienst op pl.m.
f 101,000 worden geraamd, beloopt te Hen
gelo de raming voor alle rnaterieelkosten
slechts f 2500.
Een gemeente, Enschede. deelde mede,
bij de gasfabriek geen nieuw personeel noo
dig te hebben, omdat o. a. door een hetere
v. c-rkverdeeling en betere controle door het
oude personeel ten minste 50 pet. meer ar
beid geleverd werd. In een paar .gemeenten,
waar door (inkrimping van het bedrijf ten
gevolge van bijaondere tijdsomstandighe
den, een teveel aón werkkrachten was ont
staan, was voorloopig evenmin aanstelling
van nieuw personeel noodzakelijk. Enkele
gemeenten deelden nog mede, dat de prak
tijk zal moeten uitwijzen in hoeverre in ver-
land met de prestatie der arbeiders, nieuw
personeel in dienst moet worden genomen.
Ook omtrent de kostenbesparing, die de
verkorte werktijd zou kunnen meebrengen,
b v. door beperking van verlichting en ver
warming, werd een vraag gesteld, maar
daarop is nagenoeg door alle gemeenten
niet of ontkennend geantwoord.
Een volledig overzicht van de inkomsten
antwoorden vindt men in de dezer dagen
vbrschenen 10e aflevering van bet Maand
schrift van bet Centraal Bureau voor de
Statistiek.
Gemengde Berichten.
Aangehouden. De politie to Gouda
heeft aangehouden den 18-jarigcn v. V.,-
bcdiende bij de kassiersfirma Knox en Dort
land, aldaar, wegens verduistering- van
f 2000. Het geld werd in hoofdzaak ver
brast. Een klein gedeelte van het gestolene
was nog in 'het bezit van v. V., die het mis
drijf heeft bekend.
Spaansche griep. Te Veghel is een
huisvader, nalatende een weduwe met 7
kleine kinderen, aan de Spaansche griep
overleden.
Verzakking. Tengevolge van het door
breken van een dijkje is de grond achter
den kademuur op het. Hoornwerk te Zut-
ohen ongeveer ©en meter weggezakt. Een
machinegebouwtje, waarvan de muren
■ocbcurdcn, zakte mede. De machines wer
den geheel vernield.
Doodeüjk ongeval. De jeugdige arbeb
dei* W. te Schaasberg had Woensdag het
ongeluk met een krukkop der ophaalma
chine in aanraking to komen en aan welke
gevolgen hij- overleed. W. deed dienst als
'postjongen in het ophaalgebouw der mijn
Oranje Nassau II.
Verbrand. Te Linidente onder de ge
meente Raalte veroorzaakte pen onbekende
zwerveling door onvoorzichtigheid brand
in de schuur van den landbouwer R, Veld
kamp. Het vuur greep zoo snel om zich
heen, dat aan redding van den zwerveling
niet te denken viel en deze jammerlijk ver
brandde. Ook een vijftigtal varkens kwa
men in het vuur om, terwijl mede den ge
deelte van den oogst verloren ging. Verze
kering dekt gedeeltelijk de schade.
Moord. Te Staphprst is Woensdag te
gen den nacht zeker© Roelof Visscher, boe
renknecht, verraderlijk door een messteek
getroffen en kort daarna overleden. '"De
vermoedelijke dader R die met. den ver
moorde was^uitgeweest is gearresteerd.
Bekneld geraakt. De letter zetter M. C.
K geraakt© gisteren bij het dichtdraaien
der Diezerpoortenbrug te Zwolle tusschen
de brug en een lantaarnpaal beklemd c.n
werd zóódanig gekwetst dat zijn leven in
gevaar-verkeert.
Brand. Te Zaandam ontstond door
broeiing in eeri_in de haven liggend schip
inei ijzererts De blussching ging met groo
te moeit© gepaard. De schade is nogal be
langrijk.
Ontduiking. Gisteren maakten wij
melding van den valuta-warboel.
Erger is wat met de telegrammen ge
beurt. Men ontvangt hier een telegram,
laat ons zeggen uit Oostenrijk of een ander
land. waarvan de valuta hier sterk zijn ge
daaid. met antwoord betaald. De ontvan
ger kan daarop voor weinig geld telcgra-
feeren en benadeelt daardoor ook al weer
den Nèdcrlandschen Staat, want ieder land
houdt wat zij ontvangt
Hot geval is niet nieuw. Vroeger is het
ook reeds gebeurdin 1916 in het verkeer
mot Duitsciiland en toen is met Duitoch-
land een-onderhar.dsche regeling getrof
fen ora aan dit misbruik een einde te ma
ken Immers is ha te gaan, of het antwoord
slaat op het ontvangen telegram
De pcisTerijen en telegrafie zijn van de
ontduiking op de hoogte on overwegen
wederom maatregelen om aan hef euvel,
dat op het oogenblik nog niet van dien
omvang is als in 1916, een einde te maken.
Lieve jeugd! Een lezer schrijft aan ,,De
Tijd":
't Is koud. vies weer. Diep in m'n regen
jas gehuld, ijl ik voort om 't warme tehuis
te bereiken.
..Meheer?1' Een haveloos- jongmensch
sfa'at voor me. De haren steken sprieterig
van onder dc vettige, scheef staande pot
uit, de oogen glunderen brutaal in 't nooit
gewasschen gezicht. Boven den rand van
't blauwe kieltje komt 't vieze overblijfsel
van een hemdsboordje te voorschijnt De
eene band steekt diep in den broekzak,
de andere houdt héél elegant een .peukie"
tussclïên de vingers,
^.Meheer", een beleefd tikje aan dc pet,
,,een beitje fuur asseblief?"
Goedgunstig daalt m'n sigaar omlaag
om 't gevraagde te verstrekken; plots een
graai en... 't straatboefje zet 't met mijn
.peukie*' .op eéh.loopen.
Een brandstichtende zwerver. Bij dc
politie te Heemstede meldde zich een zwer
ver aan, die meedeelde, dat hij don vorigen
nacht had brandgêsticht in een woning
aan den Heerenweg, teneinde: in de gevan
genis te komen.
Inderdaad bleek hij in een serre van per
ceel no. 133 een paar stoelen en een bank
bij elkaar gezet en met petroleum over
goten en daarna in brand gestoken te heb
ben. Gedeeltelijk waren de meubelen dan
ook vernield. Door een toeval is het vuur
gedoofd.
Smokkelaar doodgeschoten. Te Bel-
lingwolde, is Woensdagavond door com
miezen de smokkelaar Reinder Gruis dood
geschoten.
Doodeüjk ongeluk. Gistermorgen werd
te Zevenhuizen een 14-jarig meisje, dochter
van een watermolenaar, door de wieken
van een molen getroffen en gedood.
Staking geëindigd. De staking bij de
brandstoffenbandelarën te Gouda is ge
ëindigd. De looneisch der arbeiders is in
gewilligd, voorts is in plaats van de 60-
urige arbeidsweek de 54-urige ingevoerd.
Een stoeifiets. Een Fransehman heeft
een stoelfiets uitgevonden, die comfort en
gemak vereenigt. Snelheid is er echter niet
me^ to verkrijgen. Op do plaats van hot
gewone zadel is een zitting gemaakt, op
het model van een stoel, natuurlijk wat
lager dan het zadel. Deirappers zijn ver
der vooruit gebracht, en het sturen ge
schiedt op de manier van de auto's.
Brutale bandieten. Een zeer brutale
bandietenstreek is Woensdagavond om
streeks 9 uur te 's-Gravenhage uitgehaald
door twee tot dusver onbekend gebleven
kerels.
Het tweetal vervoegde zich op gemeld
uur aan een woning apn de Balistraat,
waar alleen een bejaarde huishoudster
aanwezig was.
■Zij vertelden de vrouw dat zij van de
politie waren'en. dat de bewoner van het
perceel, de heer K., die omstreeks half-
nêgen was uitgegaan, hen in de FrecLeriks-
straat had ontmoet en hun verzocht had
eens op het dak van zijn huis te gaan kij
ken, omilat hij vermoedde dat daar lood
dieven aan het werk waren.
De vrouw, niets kwaads vermoedende,
geleidde de twee mannen naar de zolder
verdieping, waar tot haren grooten schrik
de mannen zich ontpopten als gemeene in
brekers. Een der kerels bracht de huis
houdster roet oen bard voorwerp eenige
forsefte slagen toe op hoofd en hals, waar-
na de vrouw, schier bewusteloos van angst
en van de mishandeling, aan de trapleu
ning werd vastgebonden.
Dc inbrekers doorzochten daarop het ge-
heele huis. Overal werden kasten openge
broken. Gouden cn zilveren voorwerpen
werden onaangeroerd gelaten Alleen een
kieirTBeSrag aan geld, ongeveer f 20 wordt
vermist.
Toen de vrouw het bewustzijn eenigszins
had herkregen, wist zij zich los te werken
en zich naar t^aar dicht in de nabijheid
zijnd kamertje te sleepen, waar de heer K.
haar bij zijn thuiskomst te 10 uur, nog-ge
heel versuft aantrof.
Er moest geneeskundige hulp worden in
geroepen.
Later werd de politie van het voorgeval
lene in kennis gesteld, die aanstonds een
onderzoek instelde, evenwel tot dusver
Eender resultaat.
Ontrouwe winkeljuffrouwen. De eige
naar van den Goedkoopen Winkei d. P. te
Heerlen, heeft bij de politie aangifte ge
daan dat uit zijn. winkel verschillende ar
tikelen spoorloos verdwenen. De recherche
stelde onmiddellijk een onderzoek ,in en
het mocht haar gelukken zes winkeldame©
te arresteeren en in verhoor te nemen. Zij
legden allen een volledige bekentenis af.
De opmerkzaamheid van den winkelier
was getrokken, doordat een der dames een
vijftal flacons odeur in haar tasch stak,
wat hem aanleiding gaf tot de aangifte.
Er zijn huiszoekingen gedaan, waarbij veel
artikelen in beslag werden genomen Al
les was den dames naar hun gading, zooals
odeur, portèmonnaics, portefeuilles, schil
derijen, kruisbeelden, koperen bloempotten
enz. Een der dames stond in verbinding
met de-winkeljuffrouw der firma M., die
daar bandschoenen, zakdoeken enz. stal
om deze voor andere artikelen te ruilen.
Zucht tot snoepen-en opschik schijnen aan
leiding tot deze diefstallen te zijn geweest.
De gestolen goederen loopen tot in de dui
zenden.
Een auiomobïlïstsn-slimmigheidje.
Men bericht:
Van het hoofd van een der uitgestrekte
Veluwsche gemeenten vernamen wij, welk
een truc vaak door wet so vertredende hoe
ren automobilisten wordt toegepast. Maakt
zoo iemand zich b.v. doo-r te hard rijden
in de gemeente A. aan overtreding schuldig
en wordt dit soms door den beambte te
laat geconstateerd om den wagen te doen
stilhouden, doch kan deze allen lett. en no.
der auto nog juist nauwkeurig opnemen,
den begrijpt de kilometerverslindende auto
bestuurder heel gauw, dat de politieman
niet zal nalaten om aan zijn collega in het
naburige dorp, waarbeen de auto koers-
zette, telefonisch mede te deelen.' dat de
auto met lett. zoo en no. zooveel moet wor
den aangehouden. Tijdens 'het rijden heeft
de automobilist echter een handel overge
bracht, waardoor een staaldraad je het
draaibaar letter- en nommerblad juist om
werpt. tengevolge waarvan een andere
letter en dito cijfer te voorschijn komt. En
hoe de gewaarschuwde beambte ook oplet,
geen auto passeert, die aan de opgave vol
doet.
Redding van schipbreukelingen. Gis
teren strandde in de Haaksgronden do
Finsche motorschoener Nep tune II". De
bergings-zeesleepboot Hector" van den
bergingsdionst bureau Wijsmuller te N.ieu-
wediep, dadelijk met de rcddingsvlet van
voornoemden dienst op sleep naar de
strandplaats vertrokken, had de voldoe
ning, alle opvarenden van den schoener,
beslaande uit één vrouwelijke en acht man
neüjke personen, te redden van het schip,
hetwelk door-de hooge zee en branding t(S-
taal wrak was geslagen.
De „Hektor" ternauwernood in de haven
van Nieuwediep teruggekeerd, moest spoe
dig daarop weder uitvaren, daar den te
Texel ter reede geankerden viermast Deen-
scben motorschoener „Kongedyhefh", met
een. lading kolen van Swansea naar Rünne
(Denemarken) bestemd, noodseinen ver
toonde.
Het bleek, dat de schoener het anker met
50 vadem ketting had verloren en daardoor
in gevaar verkeerde, zoödat de assistentie
van de „Hektor" werd aanvaard, die bet
schip vöilig de haven van Nieuwediep .bin
nenbracht. -
Land- en Tuinbouw.
Be geit en de geitenmelk.
Naar aanleiding van eeri bericht in het
Nederlandsch Landbouwweekblad", waar
in gemeld wordt, dat een Provinciale Bond
van Geitenfokvereenigingen in Utrecht is
opgericht, wil ik de aandacht vestigen op
het belang der geitenfokkerij, vooral met 't
oog op de groote waarde der geitenmelk.
Genoemde bond hoopt in de provincie
Utrecht op het voetspoor der in 1910 door
de regeering benoemde commissie tot be-
hartiging-der geitenfokkerij in deze provin
cie voort te gaan. Had deze commissie ge
durende negen jaren haar werk met de
grootste toewijding verricht en gedurende
dien tijd een 2ó-tal fokvereenigingen in 't
leven geroepen, waardoor het gehalte van
den geitenstapel in deze provincie zeer voor
uit gegaan was, zoo zal de nieuwe bond,
opgericht op haar initiatief en door de re
geering voortaan aangewezen om de belan
gen van de geitenfokker ij in Urecht te be
hartigen, dit werk met alle kracht voortzet
ten. Hij zal zorgen, dat de verschillende fok
vereenigingen in 't bezit komen van uitste
kende dekbokken; het houden van keurin
gen, het uitloven van fokpremiën: het hou
den van lezingen over dj? behandeling en
verzorging van de geil-; het verspreiden
van nuttige lectuur enz. Dat zulks niet al
leen in de provincie Utrecht, maar in het
gelieele land dient te geschieden, is m het
belang van den geitenstapcl noodig. Het
schoone doel, geiten te verkrijgen, die uit
munten door gezondheid en overvloedig
melkgeveii, dient zoowel door vele partdcu-
lieren als door de regeering verwezenlijkt
te worden. Was vroeger geitenmelk eer;
minderwaardig artikel,tegenwoordig' wordt
zij vooral door de geneesheeren op boogen
prijs gesteld. De geit toch lis niet onder
hevig aan tuberculose!
De geit wordt wel eens de koe van den
minderen man genoemd, en werkelijk is
voor dezen de geit een ware uitkomst; want
niet alleen levert haar melk een uitmun
tend voedsel, vooral voor kinderen en
zwakkpn, maar ook kan er boter en kaas
uit bereid worden. Op het platteland wor.
den dan ook zelfs bij gewone burge»s dik
wijls een of meer geiten gehouden.
De samenstelling 'dezer melk wijkt ee.nigs
zins van die der koe af De koemelk bevat
ai.l. 3.5 pet. eiwat, plm. 3 pet. A-et en 4.5 pet,
koolihydradien, terwijl de geitenmelk go
middeld 4.5 pet eiwit. plm. 4 pet. vet en
4.5 pet. koolhydraden bevat. Berekent men
de voedingswaarde der beide melksooTten
dan is die der geat vrij wat goedkooper.
Bovendien is besmetting door tuberculose
Eooals ik boven reeds aanhaalde, bij gei
tenmelk minder te duchten dan bij koe
melk, zoodat ze rauw genuttigd kan wor
den, wat bij koemelk niet -zonder gevaar
het geval is. Wie geiten (houdt, weet zeker,
dat hij onvervalschte, onbesmette melk kan
genieten en die zekerheid heeft men niet
altijd als men koemelk, ondermelk of kar
nemelk koopt., Aangaande het gebruik van
geitenmelk voor kinderen en zwakken,
wordt door bevoegden gezegd, dat ze daar
voor sterk aan te bevelen is. Zoowel Engel-
sche als Fransche doctoren bevelen deze
melk ten zeerste aan, want in de eerste
plaats zijn de vetbolletjes van gei tem lelk
zeer klein, waardoor ze beter verteerbaar
zijn en er minder uatrooming plaats hoeft.
Verder, omdat het eiwit in de geitent/jelk
chemisch veel mot dat in vrouwenmelk,
ook in ezeUnnemelk overeenkomt en hier
door het- neerslaan van beide in de maag
op dezelfde wijze geschiedt
Wat den smaak van geitenmelk in h'St
algemeen betreft, dat deze onaangenamer
is, of liever moet wezen, is beslist onjuist.
Ze kan soms zeer onaangenaam smaken.,
maar dit komt dan voornamelijk door do
vuile behandeling van het dier, of door cle
nabijheid van een bok, die nu juist niet
heel aangenaam ruikt, zoodal die reuk bij
het melken van de geit dqor dc melk wordt
opgenomen. Het schijnt, dat het voedsel
op den smaak niet zoo'n grooten invloed
heeft, als men wel meent. Reuk en smaak
van het voeder gaan door de geit heen niet
gemakkelijk op de melk over. Geitenmelk
is van nature lekker en frisch, hoeft iets
naar kokosnoot smakend. Als men er aan
gewoon is en dat is spoedig het geval, dan
verkiest, men deze melk over het algemeen
boven koemelk.
De boter uit geitenmelk bereid, is wit
van kleur, zonder veel smaak, terwijl zo
ook niet erg houdbaar is. Verbetering van
bereidingswijze zal ook die boter 'beter
doen zijn.
Kaas wordt in Frankrijk, Italië cn Oos
tenrijk* veel gemaakt uit geitenmelk, niaar
nooit onder dic-n naam in den handel ge
bracht.
Verder kan uit geitenmelk yochurt be-
reid worden, evenals koemelk, terwijl deze
zelfs te verkiezen is boven koepielk-yoghurt
en wel. omdat het vet uit deae laatste
licht oproomt, wat bij geitenmelk nieten
die mate plaats heeft, omdat het vet fijner
verdeeld is, zooals hier boven reeds is op
gemerkt.
Wanneer we al het bovengenoemde aan
gaande de geitenmelk goed in aanmerking
nemen, dan zal men moeten erkennen, dat
deze melk, vooral in den tegenwoordigen
tijd van dure koemelk, de volle aandacht
verdient en het geitenhouden een zaak van
het hoogste belang is. Dit begint men meer
en meer in te zien en tracht men op allo
mogelijke wijzen de beslaande rassen to
verbeteren. De geitenfokkerij begint dan
ook in de laatste jaren de aandacht varn
laridbouwvereenigingen en van de regoe-
ring te trekken. Men is'naar andere landen
getrokken om daar geiten of liever bok
ken, te zoeken, die ons ras kunnen ver
beteren. Vooral Zwitserland is het land,
waar men een geitenras vond, dat geschikt
was voor dat doel., Daar toch vond men in
het kanton Bern, dn bet, Zaanendael, wat
men noodig had. De Zaanengeiten munten
uit in het geven van melk en daarom is het
toch te doen. Op geitententoonstellingon
vindt men thans lal van deze dieren.
Wat nu verder de diersoort, waartoe de
geit behoort, 'betreft, wil ik nog het vol
gende hierover mededeelen.
Zooals bekend is behoort de geit tot. der
herkauwers. Vergelijkt men een goit met '4
schaap, dat eveneens een hekauwend' dier]
is dan valt het dadelijk op. dat de geit,,
wat opgewektheid en schanderheid aan-f
gaan, het van het schaap, verreweg wint.
Terwijl in het oog van het schaap weinig
te lezen ïs, ziet de geit vrij wat flinker
uit de oogen oh is ook in ai haar bewegin
gen vlugger en opgewekter. Ook is de geit
vrij wat moediger on zal niet zooals het
schaap, zich door een hond vervaard laten
maken Bij sommmige schapenhouders is
het -dan hier en daar wel de gewoonte, om
met de schapen ook geitenhokken te laten,
weiden Dit doen zij om de schapen tegen
aanvallen van honden te beschermen. Zoom
geitenhok gaat voor den hond niet op dart
loop, maai- bedreigt hem met de horens on
zelden druft de hond den kamp wagen en
woTdt tevens verhinderd de schapen te
deren. E. E K.
Buitenlandsche Berichten.
Gce« ve/evoe>ier.
De boeren te (Parijs en in bet departe
ment van de Seine, die ongeveer 10,000
koeien bezitten en aan Parijs en de voor
steden dagelijks ongeveer 156,000 liter melk
leveren, zullen zich genoodzaakt zien hun
koeien te slachten of te verkoopen, indien
het noodige voeder niet wordt aangevoerd.
Do prefect van de Seine heeft reeds voor'
den aanvoer van voeder 100 extra wagons
toegezegd.
Charles Maurice de
Talleyrand-Périgord
(1754-1838.)
Talleyrand's program voor de verkiezin
gen was het resultaat van een vergelijkend
onderzoek, waaraan hij alle stelsels van
zijn tijd had onderworpen, terwijl hij met
een koel en beredeneerd hoofd het goede
daaruit bijeenzocht. De verbeteringen, die
bij voorstelde, waren duidelijk en eenvou
dig; zij waren niet in strijd met een gezonde
evolutie, sloten aan bij de ideeën van den
nieuwen tijd en konden dus zonder gevaar
in bet oude regeeringsstelsel worden aange
bracht.
letton Bulwer schreef: „Het lijkt me on
mogelijk in de annalen der geschiedenis een
even opmerkelijk voorbeeld te vinden van
menschelijke voorzichtigheid en juist oor
deel." Talleyrand was waarschijnlijk de
man, die toenmaals het best doorzag, wat
de -revolutie wilde en worden zou. Den 2dcn
April werd hij met algemeene stemmen tot
afgevaardigde der geestelijkheid gekozen en
verliet den 12en Autun, om er niet meer
terug te keeren.
In de Staten hadden vele bisschoppen en
lagere geestelijken zitting; ze voelden zich
daar volkomen op hunne plaats en ver
schillende van hen hebben met eere het
voorzitterschap bekleed..
Zij hadden allen eene uitmuntende oefen
school doorloopen, voor ze priester werden.
Mme Roland stond verbaasd over het ge
mak, waarmee ze zich in de volle Nationale
.Vergadering bewogen cn erkent, dat zij zich
door hunne gemakkelijkheid yan spieken
en hunne gedistingeerde manieren van de
andere leden onderscheidden. Geen wonder
dan ook, dat Talleyrand, die in de vergade
ringen der geestelijkheid reeds op den voor
grond was getreden, spoedig aller blikken
tot zich trok. Malouët zei van hem: „Op
Mirabeau volgt mijns inziens Talleyrand,
de bisschop van Autun, niet alleen omdat
'hij een uitermate geestig man is, doch ook
omdat hij den grootsten invloed beeft op
alle beraadslagingen in de vergadering."
Deze invloed dankte hij aan zijne buiten
gewone, soms verbluffende plooibaarheid,
de groote rekbaarheid zijner overtuiging en
zijn volslagen gebrek aan scrupule. Hij was
geen geboren revolutionair, doch veel meer
het type van den „grand seigneur" uit het
oude régime, koel, sceptisch, elegant.
,,Ik ben slechts voor één ding bang. en
wel voor onbetamelijkheden", zei hij eens.
Deze woorden lypeeren hem voldoende. In
alle gebeurtenissen van zijn tijd heeft hij
eene rol gespeeld. Hij bezat noch het en
thousiasme van de verlichte hervormers,
noch de woede der beeldstormers. Sprekend
over de Revolutie, die alles onderst boven
had geworpen, zeide hij, de man van smaak;
,,Gij hebt geheel Frankrijk uit zijne voegen
gerukt."
Toch gaf hij, wanneer de gelegenheid
zich voordeed, evenals alle anderen, een
duw tegen het maatschappelijk gebouw;
zonder twijfel was hij vaak bitter-gestomd,
doch haatdragend nooit. Nimmer sprak hij
minachtend over de oude instellingen, ook
niet over dc Kerk, en'het is dan ook geheel
verkeerd, hem voor te stellen als een ge
vallen engel.
Als uiterst, intelligent manA kon niets hem
verwondering baren, als scepticus niets
zijne verontwaardiging wekken. Steeds
paste hij zich aan bij-de omstandigheden,
en wist -dan den indruk te wekken, dat hij
zelf de omstandigheden beheerschte. Aimée
de Coigny teekeftde hem met de volgende
woorden: „Hij is er steeds op uit alle heftig
heid tot kalmte te brengen en iederen val
zoo zacht mogelijk te doen zijn
Reeds bij de eerste zittingen bad hij ge
legenheid zijne kracht toe te passen-. Tot
de kwesties, die het eerst om oplossing vroe
gen, behoorde op de eerste plaats de wijze
van stemming: het was n.l. de vraag? of er
zou gestemd worden groepsgewijze of hoof
delijk, m. a. w. of het aantal, de derde
stand, dan wel de bevoorrechten, adel en
geestelijkheid, den grootsten- invloed zouden
hebben. Meer en meer raakten de gemoede
ren verhit, tot dat de derde stand ten- slotte
den knoop doorhakte, zich afscheidde van
de andere standen en zich zelve als Natio
nale Vërgaderirig opwierp.
Met deze ernstige gebeurtenissen voor
oogen, raadde Talleyrand den»koning aan.
de Staten onmiddellijk te ontbinden, oin ze
daarna volgens een nieuw kiesstelsel weer
bijeen te roepen. De koning aarzelde ech
ter. want er waren twee even sterke, doch
tegengestelde stroomingen, waartusschen
hij geer> keuze doen kon. Ten slotte stond
hij voor een fait accompli. Talleyrand, die
zag, dat de Aartsbisschop van Vienne Mgr.
de Pompignon, de Aartsbisschop van Bor
deaux, Mgr. de Cicé, de Bisschoppen van
Coutances, Charties en Rodez naar den
derden stand overgingen, achtte het nu ook
verkeerd om verder tegenstand te bieden
en sloot zich bij hen aan, overwegende, dat
het. beter was vrijwillig toe te geven dan
gedwongen te worden, vooral als er nog
voordeel mee te behalen was. Zijne houding
kwam nog scherper uit bij de kwestie van
het imperatief mandaat. Talleyrand stelde
eene motie voor. die zulk een mandaat af
keurde, daar de afgevaardigden er door ver
laagd werden tot overbrengers van bood
schappen, zonder meer. Zijne kiezers wa
ren ontevreden over de motie, doch de voor
steller vond schadeloosstelling daarvoor in
den bijval der vergadering Nooit liet hij
eeno gelegenheid voorbijgaan, om zij
slem te geven aan eene zaak, waarvan hij
wist, dat ze populair was. Daarvan getuig
de o. a. ook zijne houding tegenover de af
schaffing der tienden.
Onder het ancien régime was er mis
schien niets, wat zóó op den boerenstand
drukte als wel deze last. Het was echter ten
eenenmale onmogelijk do tienden af te
schaffen, zonder om te zien naar andere
middelen. „De boeren willen vrij zijn. had
Siéyès gezegd, maar zij kunnen zelf niet
rechtvaardig wezen."
Toch voelde men, dat Mirabeau de af
schaffing der tienden zou voorstellen. Nu
beklom Mgr. de Juignê. aartsbisschop van
Parijs, de tribune en zei: „In naam van
mijne confraters en alle leden der geeste
lijkheid. die tot deze booge vergadering be
lmoren, stellen wij alle kerkelijke tienden
in handen van een rechtvaardig en edel
moedig volk. Dat de.opbrengst verder moge
dienen, om het Evangelie te verkondigen,
den goddelijken eeredienst waardig te vie
ren, aari de kerken deugdzame en ijverige
herders te schenken en de armen te onder
steunen. Wij stellen vertrouwen in de Na
tionale Vergadering en zijn er van over
tuigd, dat zij ons de middelen zal verschaf
fen, om bovengenoemde eerbiedwaardige en
heilige verplichtingen napr behooren te
kunnen vervullen."
Groot was de emotie, die door deze edel
moedige woorden werd teweeggebracht;
Talleyrand maakte die nog grooter door
zijn voordeel, om te verklaren, dat de motio
met algemeene stemmen was aangenomen.
Het loon voor zooveel toegevendheid bleef
niet uit. Toen de vergadering acht leden
kiezen moest, welke het comité zou vormen
ter uitwerking der nieuwe grondwet, werd:
Talleyrand gekozen als nummer twee tus-
sohen Mounier en Siéyès. In deze qualiteib
nam bij deel aan de redactie van de „Dé-
claration des Droits de lTiomme". Men
staat er verbaasd over, idat zulk een koude
en scherpzinnige geéest nog een oogenblik
heeft kunnen gelooven aan de kracht van
dergelijke even utopistische als edelmoedi
ge stellingen. Kon hij zich voorstellen, dat
men ongestraft alle instellingen van heb
verleden kon wegvagen, om op hunne pu»,n-
hoopen uit stukken en brokken eene id*ilq
maatschappij weer op te bouwen? Hoe kopt
hij denken, dat de proctiscihe vrijheid als
bij tooverslag kon geboren worden uit en
kele abstracte grondbeginselen? De theo,
rieën van Rousseau schenen.toenmaals zelfi
de knapste koppen op hol gebracht te heb
ben.
(Wordt vervolgd.)
