rani".
Tweede Biad.
Woensdag !2 November 1919
Sociale berichten.
Uit de Pers.
LEZINGEN EN RETRA1TEN VOOR
ANDERSDENKENDEN.
Het Centrum publiceert een inter
view mot pator dr. Van Ginnekcn over
diens houden van lezingen over bet
Roomseh-Katholicisme voor andersdenken
den. Wij ontleen en hieraan:
,,Men is tot mij gekomen uit*moderne
kringen: menschen, die niets meer geloof
den, maar geneigd waren alles te gclooven:
zoekenden, tastenden, leergierigen, Hoe
wel... niet allen meer uitsluitend zoeken
den: daar hebben ook belijdende protes
tanten! zich 'tot mij gewend met dezelfde
v&aag, hetzelfde ver-zoek om inlichting en
voorlichting. En zoo ben ik het dus niet
geweest, die tot daze lezingen het initiatief
nam, maar waren het andersdenkenden,
gedreven door (het verlangen, om hun ken
nis te verrijken. Het heeft mij echter niet
overrompeld, want ik voelde sinds lang,
dat het tusschen die kringen en mij dezen
kant op zou gaan. En ik geef er mij nu
aan met heel mijn hart ja, dat mag ik
weJ zegggen het heeft mijn hart min of
meer uit mijn taalwetenschap gehaald,
een wetenschap, die ik volstrekt niet moe
was of beu. Maar van den anderen kant
Üs iook dit werk zelf een praktische voort-
zetting van mijn contemporaine taalstu
diën, wout het eischt ee.n afzonderlijke stu
die. over Roomsche zaken tot andersden
kenden te spreken in voor hen begrijpelijke
taal, in woorden, die ben niet afstooten,
niet hinderen, niet een1 onjuist "beeld voor
den geest brengen. En als u mij nu vraagt,
wat mijn doel is en welke resultaten ik
van dezen arbeid venvacht, dan kan ik
'dat met enkele woorden zeggen: Mijn doel
'is niet op de eerste plaats zielen, indivi
du eele zielen te-bekeeren. maar een nieuwe
strooming te verwekken in de moderne we
reld. de menschen die diametraal op 180
graden van ons verwijderd staan, te bren
gen op 1G0 graden, die van 160 op 100. die
van 80 op 30 enz. en dat er daarbij zullen
zijn, die heeJemaal tot ons overkomen,
spj-eekt natuurlijk vanzelf. Maar nimmer
of nooit dring ik direct op overgang aan.
Dat moet de R. Geest doen,
„Er is zooveel deugd bij andersdenken-
'do Christenen, fijne deugd, heldendeugd,
een beetje onevenwichtig vaak, omdat
zij geen leiding hebben, maar groote da
den worden door hen verricht, heldenda
den. En n.u zijn zij bij mij gekomen, in de
retraite en ook daarbuiten om leiding.*'
Over decre retraites voor andersdenken
den zegt pater v. G. o.m. het volgende:
,.De retraite heeft zich in vogelvlucht
gezien ontwikkeld uit de cursussen or
conferenties, maar de aanleidingen waren
individueel verschillend. Een ongeloovig
medicus was de eerste, die den wenecb te
kennen gaf, een Roomsch-KathoJieke Igna-
tiaansche retraite te willen meemaken en
anderen hebben te Venlo en Vught en el
ders retraites van katholieken, voor zoover
hun dat mogelijk was, gevolgd. Toen'nam
deken Bosman het initiatief Trouwens,
ook afgezien.van de conferenties, werkt bij
niet-katholieken het verlangen naar geeste
lijke afzondering, bij de woodbrookers bijv.
die ze zei ven' ook organiseeren. "Wat nu
onze retraites voor andersdenkenden be-
(f reft, was er aanvankelijk alleen sprake
van een retraite voor mannen, maar. naar
mijn meening moest men er toen evengoed
een voor dames houden. En dat daarvoor
reden en belangstelling besfond. hebben de
feiten uitgewnzen. Aan de retraite der da-'
mes namen ft personen deel, aan die der
heeren 14. Maar er zouden er meer zijn
geweest, indien er geen bewuste en onbe
wuste tegenwerking geweest was. Boven
dien leek het tijdstip minder goed gekozen
en te laat bekend-gemaakt."
Buitenlandsche Berichten-
De nieuwe toon.
Onder dezen titel schrijft het „Hbld." van
gisteravond:.
We hebben het nog zoo erg niet in den
Anisterdarnschen Raad. De Duitsche Wijn-
koopen traideeren de zaal nog wel anders.
De Duitsche bladen deel en verkwikkelijke
bijzonderheden mede over het optreden der
onafhankelijke socialisten "en communisten
in het raadhuis van Neukölln een voor
stad van Berlijn waarvan een telegram
reeds melding is gemaakt.
Terwijl een lid van den Raad aan het
spreken was, kwam een man binnen ge
raasd met een pet op het hoofd en een
brandende pijp in den mond. Hij riep zijn
kameraden, die nog buiten stonden, toe:
i.Kommt - herein Genossen, schmeisst die
Schwmdelbaude hinaus."
Hierop ontstond natuurlijk een geweldig
rumoer. De leden van der Raad en de be
zoekers van de tribunes schreeuwden door
elkaar.
De zaal vuil. zich ïntusscben met. een la
waaiende menigte jongelieden en vrouwen,
die de raadsleden op zij dringen en demon
stratief zich zetten op de zetels der vroede
vaderen en moederen. Het' gepeupel raast
en tiert. Niemand kan zijn eigen woorden
meer verstaan. Alleen hoort men het gebrul
van ,,Leve de internationale, leve de Sov
jets! Weg met Noske."
Toen het geraas wat bedaard was, had
een lid van den Raad den moed de onge
vraagde gasten te verzoeken.de zaal te ver
laten. Deze moedige was een onafhanke
lijke socialist, die zijn politieke geestver
wanten in dezen geest toesprak: .Nadat gij
getoond hebt, dat gij u niet laat ontnemen,
wat de revolutie u gebracht heeft, kunt gij
weer gaan!"
De man heeft, zelf'waarschijnlijk niet be
grepen hoe dubbelzinnig zijn betoog was...
Maar de ongeveer driehonderd indrin
gers dachten er niet aan weg. te gaan. In
tegendeel: zij sloegen er plotseling op los,
rukten een paar raadsleden de jas van het
lichaam. En de vechtpartij wordt alge
meen in de zaal en op de tribunes.
Dat duurde zoo ongeveer een kwartier.
Toen kwamen Noske's troepen. Opnieuw
gescheld en gejoel. Maar de heeren
schreeuwers gingen toch maar de zaal uit,
"natuurlijk ..Leve Moskaul Leve de nieuwe
revolutie!" brullend. En vooral „Weg met
Noske!"
Trouwfush'gh&id in Duitschland.
In de laatste drie maanden zijn er te
Hannover meer huwelijken gesloten dan
anders in ongeveer een jaar. De burgerlij
ke stand kan het werk niet aan en moet
soms huwelijken wekenlang uit stellen. Heel
erg is het geworden, toen plotseling het
reisverbod bekend werd. Alle bruiden en
bruidegoms van buiten, die gedurende de
dagen van bet reisverbod hadden willen
trouwen, kwamen naar Hannover en de
burgerlijke stand werd als (het ware be
stormd. In lange rijen stonden de paren te
wachten. Men maakte queue om getrouwd
te worden.
Gevolgen van spelevaren.
In de haven van Kiel sloeg Zondagmor
gen een kotter met matrozen en meisjes, die
door een stoom-pinas gesleept werd, om, ten
gevolge van den hevigen Oostenwind, die de
golven over het vaartuig deed slaan. Vijf
tien personen, onder wie zeven meisjes, zijn
verdronken.
Duitschl«w:Fs financieels positie.
Naar aanleiding van de financieele rede
die rijksminister Erzberger Maandag in de
Nationale Vergadering heeft gehouden,
merkt het ,,Berl. -Tageblatt" o. a. op:
De mededeelingen van den minister wa
ren uiterst bedroevend, want men zal zich
herinneren, dat vóór den oorlog de Duit
sche rijksschuld slechts 5 milliard mark
bedroeg, terwijl die thans niet slechts tot
204 milliard op 1 April 1920 zal zijn geste
gen, maar intusschen nog met 8 milliard
zal zijn toegenomen. Men zal dus binnen
kort kunnen rekenen, dat de Duitsche
staat meer schuld dan volksvermogen
heeft.
In dit geval is sparen, het eenige wat
Duitschland overblijft. Ook moet worden
gezorgd voor verhooging van productie en
uitvoer en in verband daarmee voor een
enorme vermeerdering van het volksinko
men. Het „Tageblatt" noemt het wel is
waar een verheugend feit, dat de rijksbe-
grooting ditmaal een bedrag van 18 mil
liard mark minder aanwijst dan over 1918
en dat de minister over 1920 nog 4 milliard
hoopt te sparen, maar men mag deze be
zuiniging niet overschatten, want de enor
me bedragen, die thans moeten worden op
gebracht, drukken op de schouders van een
volk, dat men ongeveer tien millioer men
schen en de krachtigste industrieele en
agrarische provincies heeft afgenomen.
Het blad meent, dat zelfs bij de grootste
werkkracht en spaarzaamheid deze som
men niet door Duitschland kunnen worden
opgebracht. Groote spaarzaamheid is o. a.
noodig ten opzichte van de thans nog uiterst
kostbare bureaucratie. In al die bureaux
móet de minister maar eens schoon schip
maken. De verhooging der productie en
der inkomsten sluit op (51 van moeilijkhe
den. In de eerste plaats de transport- en
kolencrisis.
De bekende drukkende bepalingen van
het vredesverdrag, waardoor" veel rollend
materiaal voor Duitschland is verloren ge
gaan en vele andere bezwaren maken de
toeneming der productie moeilijk. Even
eens'het lange getalm bij de vredesonder
handelingen. Binnen een week is bet een
jaar geleden, dat de onderhandelingen voor
den wapenstilstand begonnen en-nog is de
vredestoestand niet hersteld.
Omtrent de valuta-beschouwingen van
den minister zegt het. blad:
Hoe langer de Enlente het uitstelt, op
een internationale conferentie het crediet-
vraagstuk voor het geheele Europeesche
vasteland te regelen, des te geringer is de
kans, dat Duitschland aan de financieele
en economische eischen van het vredesver
drag zal kunnen voldoen, waarbij toch
vooral Frankrijk het grootste belang heeft.
Daarom heeft Duitschland thans nieuw
land noodig ter vergoeding van de stukken,
die het zijn afgenomen, ten*einde de 10 a 15
mill, menschen, die tihans in. Duitschland
overtollig zijn, over zee de mogelijkheid tot
vestiging en productie te geven.
Met een -stelsellooze emigratie van Duit-
schers naar rille mogelijke andere landen
is noch Duitschland, noch de Entente ge
holpen, want daardoor zouden deze men
schen als „medebelalers aan de geheele
schuld van Duitschland" verloren gaan.
Op de internationale valuta-conferentie
zou tevens liet vraagstuk besproken moeten
worden, hoe men op koloniaal gebied
Duitschlands bestaansmogelijkheid grooter
kan maken.
Hoe de Keizerin Duitschland verliet.
De „Phosphoreen te Munchen ver
schijnend sportblad publiceert het verhaal
van een ooggetuige, omtrent de geschiede
nis van den Oen November van het vorig
jaar, bij het vertrek van de keizerin.
De „Rood-blauwe" jongens drongen in
het koninklijk slot. binnen. Door prins Max
von Baden was aan de keizerin geen waar
schuwing gegeven. De leider der mhtrywen
s»prak tot haar „U heeft tóen minuten tijd,
Genadige Frau, om uw spullen bij elkaar
te pakken. Bij de poor:t staat een rijtuig.
Maakt wat voort."
De keizerin sidderde en wist niet wat te
doen. Langzaam nam zij van haar schrijf
tafel de portretten van haar kinderen, die
even later op de' grond vielen. Na
tien minuten .snauwde de matrozenleider
haar toe: Vooruit nu, Genadige Frau. Dc
tien minuten zijn om. Pakt uw goederen
bij elkaar.. Wij hebben geen tijd.
Niemand dacht er aan de keizerin te hel
pen. De aanvoerder zei.de tot haar, dat zij
zichzelf maar bukken moest. De keizerin
zag hem verbaasd aan, pakte de portretten
en sprak: Voor mijn kinderen buk ik mij
graag. 2 minuten later reed zij weg in de
Nóvernberkoude zonder hoed: en mantel,
slechts begeleid door haar kamermeisje.
Rijke bedelaars.
Zooals dezer dagen bij een "proces voor
een gerechtshof te Berlijn bleek, schijnt het
bedelen te Berlijn een aardig inkomen op
te brengen. Terecht stond een oorlogsinva
lide, die een gedeelte van zijn linkerbeen
had verloren en tengevolge van een schrik,
voortdurend met het hoofd schudde. Aldus
trachtte hij het medelijden der voorbijgan
gers op te wekken, terwijl hij zich niet
wilde laten genezen.
Bij dit proces verklaarde een politie
agent, dat sommige bedelaars het aanzien
lijke inkomen genoten van 3fX> a 400 Mark
^er dag. Ook dofte aangeklaagde scheen
met do bedelarij een flink bestaan te heb
ben, daar hij er een kamer op na hield
van 900 Mark in de maand.
Surrogaat van godsdienst.
In de Cro»ix" vertelt Pierre ï'Ermitë
van een vergadering, gehouden in een
stadhuis nabij Parijs.
RoLdom de groene tafel zitten de maire
met een paar leden van het armbestuur,
eer. pastoor, onderwijzers, een ^bescheiden
zusterke, een anti-clerieale jonge dame,
allen trachtend de botsing hunner overtui
gingen door beleefdheid te verzachten.
De maire doet het voorstel om den Aller
zielendag niet voorbij te laten gaan zonder
de in den oorlog gevallenen te gedenken.
,,En hoe denkt u zich dat?"' vraagt er een
Ja. lang over nagedacht. Een zaal ver
sieren' met bloemen en rin het midden een
comité uit vooraanstaande personen.
Dar. de weduwen uitnoodigen en de moe
ders der soldaten, en de weecen
,,Ook de schoolkinderen," merkt een on
derwijzer op.
„Voor het comité?"
En voor 'het standbeeld der republiek.
Men vindt het program nog wat mager.
Een doet het voorstel, een acteur uit te
noodigon en verzen te zeggcm - -
En muziek was ook wel goed.
Dc pastoor en het zusterke kijken elkan
der aan...
Zij verstaan de ernst van den dood, die
werkelijkheid van 't eeuwig leven en eiena
•hoe armelijk deze vertooriing wordt.
„Ctr."
Alg. R. K. Werkgeversvereniging en
N. R. K. Middenstandsbond.
Gemeld wordt:
Dezer dagen vergaderden in Hotel de
Twee Steden te 's Gravenhage de dagelijk-
•sche besturen van de Alg. R. K. "Werkge-
versvereertiging en den Ned. R. K. Midden
standsbond, ter regeling van enkele moei
lijkheden t-usschên beide bureaux gerezen.
Na breedvoerige bespreking der motieven,
die aanleiding geven tot het opzeggen der
samenwerkingtussclien, het (bureau der
A. R. K. Werkgev ersvere eniging en het
Nationael Hanzebureau, wat betreft de ge
zamenlijke administratie der R. K. vak
bonden, onder beide bureaux ressorteerend
werd besloten, de afzonderlijke administra
tie van R. -K. vakbonden te bestendigen in
den zin, als door den Ned. R. K. Midden
standsbond op de laatste vergadering van
het Federatiebestuur is vastgesteld.
Door beide bureaux zal een volledige lijst
worden ingediend van de vakbonden, die
of wel bij de Hanze, of wel bij de Werk-
geversvereenigingthuis behooren. Een con
tact-commissie, beslaande uit 3 .personen
van beide organisaties, zal over eventu-
eole geschillen uitspraak doen. Op verzoek
van afgevaardigden der "Hanze om den
naam. der A. R. K. W. V. te wijzigen en
te spreken van Groot werkgevers, wijl
„werkgevers" zoowel op' middenstanders
als op leden der A R. K. W. V. slaat, dus
verwarring kan stichten, antwoordden de
afgevaardigden dezer vereeniging, dat zij
het. reeds eerder tot hen gerichte verzoek
in overweging zullen nemen.
Rechtzaken.
HAAGSCHE RECHTBANK.
M. C. B.f winkelier te A I' p h e n a. d.
R ij n, had op 17 Juli zijn buurvrouw, juffr.
H. geslagen omdat deze zijn vrouw had ge
plaagd. Tetfzake van mishandeling werd
f 10 boete <?f 20 dagen hechtenis tegen hem
geëischt.
W. de K., werkman teNoordwijker-
h o u t zou op 26 Juli een kachelpijp hebben
vernield van de wed. K. Bekl. ontkende
pertinent, de kachelpijp was volgens hem
van zelf gevallen. Ter zake van vernieling
werd f 10 boete of 15 dagen hechtenis ge-
eischt.
Blind geslagen.
Voor de Buitengewone Kamer dér Recht
bank te Amsterdam stond Maandagmorgen
een 47-jarige diamantbewerker, J. W„ te
recht, die beschuldigd werd, dat hij op 7
Jan. j.l. in een diamantslijperij aan de
Nieuwe Achtergracht te Amsterdam den 48-
jarigen looper I. ten gevolge van een woor
denwisseling eenige stompen in het gelaat
had toegebracht met het gevolg, dat cleze
laatöte, die reeds aan een oóg blind was,
getroffen werd in zijn gezond oog, waar
door ook dit voor het gebruik ongeschikt
werd en hij thans geheel blind is geworden.
Het O. M.. mr. Duval Slothouwer, achtte
de mishandeling van ernstigen aard. We
gens mishandeling, zwaar lichamelijk letsel
ten gevolge hebbende, eischte hii tegen bekl.
een gevangenisstraf voor den tijd van zes
weken.
Uitspraak 24 November.
Vergiftiging.
Be Alkrnaarsche rechtbank heeft gisteren
Anna B. te Anna Paulowna, wegens ver
giftiging van haar man, veroordeeld tot 10
jaar gevangenisstraf met 5 maanden aftrek
van het voorarrest. De eisch was 8 jaar.
De verdediger heeft appèl aangeteekend.
Tatouesring.
Het Hoog Militair Gerechtshof te Am
sterdam heeft een zee-milicien-hofmeester,
die adverteerde, dat hij iatoueeringen kon
verwijderen, doch bij een patiënt zijn on
macht daartoe proefondervindelijk had be
wezen, wegens onbevoegde uitoefening der
geneeskunst tot een boete van f 30 veroor
deeld.
Prof. H. J. Lameris, als deskundige door
het Gerechtshof gehoord, had verklaard dat
hot wegmaken van .een tatouage een chi
rurgische bewerking was,waartoe alleen
een dokter in staat was.
DE MOORD TE ST. OEDENRODE.
Straffen van 15 en 5 jaar.
Gisteren deed do rechtbank te 's-Herto-
genbosch uitspraak in de moordzaak te St.
Ocilenrode. Zij verklaarde I. Brilleshjpcr
seluildig aan diefstal en medeplichtigheid
aan moord en veroordeelde hem tot vijftien
jaar gevangenisstraf. (De eisch was le
venslang.)
S. bultig werd schuldig verklaard aan
mishandeling van den heer Van Kruisdijk
met een mes, waardoor hij aan de gevolgen
is overleden, welk misdrijf gevolgd werd
door diefstal. Hij werd veroordeeld tot vijf
tien jaar (de cisch was eveneens levens-
lang).
P. van den Wildenberg, tegen wien 18
jaar was geëischt, werd wegens medeplich
tigheid aan diefstal en heling veroordeeld
tot vijf jaar gevangenisstraf.
Zooals men zich herinneren zal had mr.
Pauwels in zijn pleidooi in de zaak Brille-
slijper aangetoond, dat niet art. 288. maar
art. 312 op Brilleslijper van toepassing was,
volgens welk artikel een straf van ten
hoogste 15 jaar mocht worden toegepast.
Gemengde Berichten.
Een royale burgemeester. Door den
burgemeester van Tholen is aan den Raad
voorgesteld om zijn salaris met f 200 te
veriagen om daardoor het salaris der bel
de wethouders elk met f 100 te kunnen ver-
hoogen. Dit voorstel is echter verworpen.
Het hoofdje (verbrijzeld. Te Woensel
viel het 7-jarig kind van den woonwagenbe
woner V. uit Groesbeek van den wagen,
zoodat het onder een der wielen raakte en
het hoofd nagenoeg geheel verbrijzeld werd.
Het is aan de gevolgen hiervan overleden.
Van de trap gevallen. Te Amsterdam
is in perceel Polanenstraat 67 mej. A. v.
E. twee hoog van de trap gevallen. Zij
bekwam schedelbreuk, terwijl zij bovendien
een der armen brak.
Aan de gevolgen bezweken. De ruim
80-jarige te Busum wonende heer P., dtzer
dagen door een fiets overreden, is te*?ge-
volge der bekomen wonden overleder t
De vrosge winter. Maandagmiddag
vroor het in Friesland al 4 graden Fahren
heit. In landwijken ligt het ijs al zoo dik,
dat er niet gevaren kan worden. Door den
mist en de sneeuw is alle arbeid op het
veld en in de bosschen gestaakt moeten
worden.
Geen bezoek geer. bloemen. De con-
cierge-bode, in dienst van de gemeente
Wijmbritseradeel, had bij dc jongste be
handeling van de begrooting dier gemeente
ook verhooging van salaris gekregen, voor
zijn dubbele functie een totale verhooging
van f7.50 per jaar.
Hij adverteert in een der te Sneek ver
schijnende bladen, dat hij hoopt verschoond
te blijven van verdere felicitaties niet zijn
vermeerdering van salaris. „Hbld."
Straatreiniging, Gisterochtend op den
Ouden Scheveningschen Weg bij het Vre
despaleis. Een aantal gemeentewerklieden,
die in opdracht hebben, den weg vrij te ma
ken. zijn aan 't sneeuwballen gooien. Een
werkman komt met zijn kar aan. Hij duwt,
een hond trekt. Hij ziet in het voorbijgaan
het spel aan en roept:
„Daar moet ik nu belasting voor beta
len."
De gemeente-werklieden joelen hem na,
maar slaken het spel. „Vad."
Vergiftiging. De „Zuid-Limburger"
meldt, dat Maandagochtend om half 5 gees
telijke en geneeskundige hulp werd ontbo
den in de woning van Lambert Franssen, te
Blyerheide, te Kerk rade. Toen een pater
het huis binnentrad, lagen een ongehuwde,
een gehuwde dochter en de moeder bewus
teloos. De gehuwde dochter, overgekomen
om haar zieke moeder te verplegen, was
inmiddels reeds overleden. Een klein kind
lag bii het lijk en speelde met haar moeder.
De toestand van de 27-jarige dochter Mario
Franssen is ernstig, doch er bestaat nog
kans op herstel. De toestand van moeder
Franssen is hopeloos. Om balftien Zondag
avond hadden alle huisgenooten rijstepap
gegeten. Ook de mannen hebben er van
gegeten, zonder dat er een nadeeligen in
vloed van had ondervonden.
De commissaris van politie nam den ke
tel pap en eenige losse rijst in beslag.
Gisterochtend is te Kerkrade- overleden
de 42-jarige mijnwerker H. De man had
Zaterdagavond een poeder, die niet voor in
wendig gebruik was bestemd, ingenomen.
Het was een z.g. „asthma-poeder". Korten
tijd nadat hij de poeder had ingenomen,
werd hij bewusteloos.
Dc gemeente-pol it ie heeft het lijk in be
slag genomen, dat gerechtelijk zal' worden
geschouwd.
Charles Maurice de
Taüeyrand-Përigord
(T754-183S.)
De levensgeschiedenis van Talleyrand
mag wel een hoofdstuk uit de geschiedenis
van Frankrijk- worden genoemd. Zóó nauw
is zijn naam. verbonden met de voor
naamste gebeurtenissen uit de Revolutie,
het Keizerrijk, de Restauratie en de Juli
monarchie. dat men ze zich zonder hem
niet voorstellen kan. Onder al deze regee
ringen wist hij eene rol te spelen, die vaak
overwegend en nooit zonder beteekenis was.
Vooral trad hij op den voorgrond bij het
begin en het einde van het revolutionaire
tijdperk, de Generale Staten in 1789 en het
Congres van Weenen in 1814 en 1815. Hij
was eene raadselachtige figuur, die zijn
tijdgenooten tevergeefs trachtten te door
gronden en waarvan de geschiedenis tot op
heden nog niet weet wat te denken.
Van dc familie TalleyrandPérigord
wordt reeds zeer vroeg in de geschiedenis
gewag gemaakt.
Zoo wordt er verhaald, dat het een Tal
leyrand geweest is, die tot. Hugo Capet de
bekende woorden richtte: „Wie heeft u tot
koning gemaakt?" In de latere geschiede
nis komt de naam Talleyrand dikwijls voor.
Onder Lodewijk XIII stierf een zekere
Henri de Talleyrand, graaf van Chalais,
op het schavot, daar hij deel nam aan een
complot, dat Richelieu's val beoogde.
De grootouders van Charles, Daniël Ma
rie, markies de Talleyrand, sneuvelde bij
het beleg van Doornik; de maarschalk van
Saksen beweende hem als zijn vriend.
Zijn vader nam deel aan den Zevenjari
gen Oorlog en werd luitenant-generaal.
Charles-Maurice werd de^2den Februari
1754 in de Rue Garanaière te Parijs gebo
ren. Hij was het oudste kind der familie
en als zoodanig voor het leger bestemd.
Tocai hij een jaar oud was, kreeg hij ech
ter door de zorgeloosheid van eene kinder
meid een ongeluk, ten gevolge waarvan hij
voor zijn verdere leven kreupel bleef. Onge
schikt geworden voor den militairen dienst,
moest hij er genoegen mee nemen, dat zijne
ouders nu de loopbaan voor hem kozen, die
anders voor de jongere kinderen was weg
gelegd; hij moest priester worden. Het
moet erkend worden, dat dit verkeerde ge
bruik eene der wondepleklcen was in de
oude Kerk van Frankrijk. Bossuet was
daar reeds tegen opgekomen. „Mijne hee
ren", zoo riep hij'uit, „ik bezweer u, bij de
trouw, die gij aan God verschuldigd zijt,
bij de onwankelbare gehechtheid, die gij
schuldig zijt aan de Kerk, waaraan gij
priesters geven wilt, meer naar uw keuze
dan naar die van God, eh als dit u nog niet
treffen kan, bij de zorg, die gij koesteren
moet voor uw eigen zaligheid, werpt uw
vrienden, uw evennaasten, uw eigen kinde
ren, u zeiven, bij God! werpt uzelven toch
niet vrijwillig in een zoo dreigend gevaar!"
Men luisterde echter jiiet naar zijn wel
sprekende en edelmoedige ontboezemingen.
Onder de families, die meenden, dat zij
noodzakelijkerwijs vertegenwoordigd moes
ten wezen onder de-prinsen der Kerk,- be
hoorde ook de familie Talleyrand. Een
kardinaal Hélie de TalleyrandPerïgord,
een vriend van Petrarca, had tijdens de
Conclaven der 14de eeuw zulk eene voor
name rol gespeeld, dat men hem den bij
naam had gegeven van „Faiseur de Papes".
Toen Charles-Maurice ter wereld kwam,
was een zekere Alexandre-Angélique de
Talleyrand coadjutor van Reims; later
werd hij aartsbisschop-hertog en tijdens de
Restauratie kardinaal-aartsbisschop van
Parijs. Om de traditie te handhaven zou
dus ook Charles-Maurice priester worden.
Om te voorkomen, dat hij te spoedig over
zijne toekomst aan het nadenken zou gaan,
en dat zij geest vervuld zou raken door
gedachten aan de talrijke verleidingen der
wereld, zond men hem naar Périgord, naar
zijne grootmoeder, de prinses van Chalais.
In zijn „Mémoires" schreef hij later om
trent zijn verblijf aldaar: „De zeden van
den adel van Périgord geleken op zijn oude
kasteelen; zij hadden iets grootsch en on
wrikbaars; licht drong er slechts scliaarsch
in door, doch het was zacht en liefelijk.
Langzaam naderde men er tot eene meer
verlichte beschaving."
Over de manier, waarop de oude prinses
haar rol van burchtvrouw vervulde, schrijft
hij: „Na de Mis ging. men in een ruim ver
trek, dat men do apotheek noemde. Daar-
stonden op tafeltjes groote potten met ver
schillende soorten zalf, die ieder jaar met
zorg door den chirurgijn en den pastoor
van het dorp werden klaargemaakt. In
het vertrek, dat aan de apotheek grensde,
waren talrijke zieken bijeen, die hulp kwa
men vragen. Wij liepen groetend tusschen
hen door. Juffrouw Saunier, de oudste van
mijn grootmoeders kameniers, liet hen een
..voor oen binnenkomen; grootmoeder zat in
een fltiweelen leunstoel met oen tafeltje
voor zichIk had het recht vlak bij haar
plaats te nemen. Twee liefdezusters onder
vroegen iederen zieke' over zijne kwaal of
zijne wonden en wezen de soort van zalf
aan, die hen genezen of hun pijn verïich-
ten kon. Grootmoeder wees de plaats aan,
waar het geneesmiddel te vinden was; een
van de edellieden, die met haar naar de
Mis waren geweest, ging het halen, een
andere bracht de lade, waarin het linnen
geborgen was. Ik nam er een stuk uit en
grootmoeder knipte zelf do verbanden en
de compressen die noodig waren. Daaren
boven kreeg de zieke kruiden mee voor zijn
drankje, wijn of andere geneesmiddelen,
doch het meest verzachtende middel waren
de vriendelijke raadgevingen der goede
dame."
Op achtjarigen leeftijd werd Charles op
het College d'Hareourt (het latere lyceum
Saint-Louis) geplaatst, waar hij zijne stu
diën, zelfs de* filosofie afmaakte, om het
den 5den Augustus 1771 als „maltre ès arts"
te verlaten.
Zijne vacanties bracht hij te Reims door
bij zijn oom, den coadjutor. Mme de Gen
lis, die "hem daar ontmoette, schreef van
hem: „Hij droeg reeds de scute hoewel
hij slechts twaalf of dertien jaar was. Hij
was eenigszins kreupel, bleek ;u :-.:!, maar
zijn gezicht vond ik innemend en was
getroffen door zijn opmerkingsgave.' V-m
het college d'Hareourt gtng hij. ov - oaar
Saint-Sutpice. zonder zelfs voor.
de zoetheid te hebben gesmaakt ai.
het ouderlijk hui? Je bevinden. Hij i.
trouwens met tegenzin heen en schn.cf
ter: „Ik had gèw enkel rde figi-i - I-
del. Al wat r. nu..af sprak tot mij op de
zelfde, vo g - J r. manier en ik zag
geen enkelen uitweg, om te ontsnappen
aan het plan. dat mijne ouders voor mij
ontworpen hadden. Ik schikte mij in mijn
lot en liet me naar het „Seminarie van
