SeC^icbclie SowtamÈ
I0 Korting.
jj P. DE GRUYTEK ZOON. 1
y verschijnt eiken dag, uitgez. Zon- en Feeatd.
abonnementsprijs bedraagt, bij vooruitbetaling.
Leiden 17 ct. p. week, f2.25 p. kwartaal; bij
jreüten 18 ct. p. we Js, f2.40 p. kwartaal. Franco
t[ f2.70 p. kwartaal. Het GeïIlustrèerdZondags-
is voor de Abonné's verkrijgbaar tegen betaling
3ct. p.kwartaal,bij vooruitbetaling. Afzonderlijks
Ders5 ct.,met Geïllustreerd Zondagsblad 8 cent.
nummer besiaat uit vier
jen, waaronder het geïliu-
isrd Zondagsblad.
rta Jaargang. ZATERDAG 18 OCTOBER 1919.
Bureau STEENSCHUUR J5 - LEIDEN. Inlerc. Telefoon 935.
No. 3043
Postbus II.
Nog meer te denken.
Weenen zijn op het oogenblik 80,000
lagen tot echtscheiding aanhangig!
berekent, dat vóór dat hot jaar ten
is, de aanvragen wel tot 100,000 ge-
zullen zijn.
feit geeft te denken. Maar wat nog
(e denken geeft is de omstandigheid
errweg de meeste van deze aanvra-
iijn gedaan dooi' echt gen oaten die
door den oorlog gescheiden zijn ge-
is een bericht in liet Haagsche blad,
ucUiberale Nieuwe Courant" van
ivond.
blad wijst op een omstandigheid,
g meer te denken geeft, dan het in-
feit der 100,000 echtscheidingen in
ar te Weenen aangevraagd, reeds op
wij willen op iets anders wijzen,
!g meer te denken geeft ook bij
voor de „Nieuwe Crt.". En wel
Die tallooze echtscheidings-aanvra-
lijkbaar ook door de „N. Crt." be
rd als een betreurenswaardg ver-
jl) zijn niets anders, dan een ge-
van de leerstellingen en theorieën,
Ie „Nieuwe Crt.'1 en geestverwante
over heel de wereld verspreid,
niiet de echtscheiding op zichzelf
veroordeeld, maar integendeel vaak.
verheerlijkt in feuilletons, in too-
censies etc.; als voor den een de
leiding wordt goedgevonden en doze
i:s dat blijft een persoonlin-eere
ia is dan af te keuren als de ander,
er honderd duizend in één hoofd
as lands orn echtscheiding komen
et z elf de nummer van de „Nieuwe
wordt het Openbaar Ministerie
Berlijn aangevallen, omdat er een
n v rij z i n i g e g e e s t" heerschty
ift n.l. ambtshalve een vervolgd);
d tegen do uitgevers van een cou-
die o-p ergerlijk-profane wijze de
jlige figuur van den gekruisigden
-had doen afbeelden en afdrukken,
ra acht 'de (,N. Crt." in strijd met.
rijzinriigen geest"! -Maar, als zóó
dc vrijzinnige geest-, dan -is liet
ost, welke.mèt de ondermijning van
bied voor het heilige en Goddelijke,
ilij-kste izedenontaarding bevordert
ageert. Dan is liet ook die geest,
- als de „N. Crt." nog verder wil
ook o.m. de tallooze echtschel-
t rocessen bevordert!
I T E N L A N D.
DE STRIJD IN RUSLAND.
ETERSBURG INGENOMEN,
ROONSTAD CAPITULEERT.
MERIKAANSCHE SENAAT VER-
HET SJANTOENG-AMENDE* -
MENT.
NTRUIMING VAN HONGARIJE.
OVERZICHT.
aal Joedenitsj, de aanvoerder van
rdwestelijke Russische leger, staat
de poorten van Peterslnirg óf is,
ommige berichtgevers willen, de
üge Russische hoofdstad al binncn-
n. Met zevenmijIslaarsen heeft zijn
n den afstand, die het van Peters-
beidde, afgelegd. Het feit, dat Pe-
door de Rood en nagenoeg niet
ii wercl (vliegers hadden slechts
jopgraaflinies gezien)dat er in de
'al gevochten werd tusschen aan-
van de Rooden en de Witten en
Engelsche vloot de flank van het
ndo leger steunde door de beschie-
■Kroonstad, zullen veel bijgedra
gen tot de successen van Joede-
kolonel Awalof, dié ook naar Pe-
liad willen oprukken, in iéder ge-
vooruit. Awafol heeft bet te druk
iet, Esten en Letten en dat do En-
vloot hcih belet heeft Riga te
Ml zijn plannen erg gedwarsboomd
Misschien zou het bij een ontmoe-
Joedenitsj en Awalof ook gegaan
In liet Zuiden, waar Denjikin en
elkaar zooveel mogelijk in de wie-
lanks trekt Denjikin met versnelde
b naar Moskou .op. Na de iiine-
Orel is Toela aan dc beurt, een
van het hart: van bolsjewistisch
af. Geen wonder, dat dit hart al
'aan het kloppen is gegaan. Vol-
Ïwnige berichten zouden de bolsje-
^lalten maken de-stad te ontrui-
'ikaanscho Senaat hoeft het Sjan-
ïnctenient, dat Japan zeer zou
aistemd, met 55 tegen 35 stemmen
i n Sommigen zien daarin een
|en, dat de Senaat nu ook het
l'ag wel zal aannemen. Dat lijkt
«g.boud. Immers, voor do aanne-
pet vredesverdrag zijn twee der-
fa stemmen noodig, een aantal,
i niet tegen hot. Sjantocng-amende-
1 ('t uitgesprokenBovendien kun
de verwerping van het amende-
flei overwegingen -gegolden heb-
de zorg voor de goede betrekkin
f«Jta wij, onafhankelijk Van de Distributie, onze artikelen rechtstreeks kunnen fü
Emporteeven en onse fabrieken in vol bedrijf fcijn, is h@! ons Müederom mogelijk,
10 Korting te geven* jj
jp Vèo? f 10.aan eassabonS wordt dus g
Hl weder een gulden terugbetaald,
m Modernste Winkelbedrijf in Gruiférswaren Boter Koffie Thee Cacao. S
sa
V/INKELS DOOR GEHEEL NEDERLAND. |g
Dc Advertentieprijs bedraagt 221/2 cent per regel
voor gewone advertentiëu; Zaterdags 80 cent per regel.
Voor ingezonden mededcclingen woi^lt bet dubbele vau
het tarief berekend.
Kleine Advertentiën, waarin betrekkingen wordea
aangeboden of gevraagd, buur cm verhuur, koop en
verkoop 50 cent; Zaterdags„75 cents, van 30 woorden
den de Lettisclie troepen bij Dunamunda
en Boldcra en sloegen het daar staande
Russische regiment terug.
Amerika.
Hel Sjantoeng amendement verworpen.
De Senaat heeft liet op het vredesver
drag ingediende amendement betreffende
Sjantoeng verworpen met 5535 stem.
men.
gen met Japan), die uitgeschakeld worden
bij de stemming over het vredesverdrag.
De ontruiming van Hongarije door de
Roemeniërs gaat nog niet naar wensch. Dc
lintergeallieerde militaire missie moet al
thans aan den oppersten raad dringend
verzocht hebben Roemenië tot die ontrui
ming te nopen. De raad zou daartoe maat-
1 regelen willen nemen.
Duitschland.
Kotsten va,ti Ihei bezettingsleger.
Mayer, de rijksminister van Financiën,
heeft 'in de begrootingscommiesie van de
Nationale Vergadering, medegedeeld, dat
alles hij elkaar de kosten voor liet bezet
tingsleger op &/2 a 3 milliard 's jaars ge
raamd worden.
Dczo mededëeling verwekte in de com
missie algemeene verontwaardiging. De
minister legde den nadruk op de verschrik
kelijk zware lasten, die op deze 'wijze aan
Düitscbland opgelegd worden en merkte op,
dat hiervan een betreurenswaardige ver
mindering van Duitschland's financiën het
gevolg zal wezen.
Stuecken (soc.-dém.( de rapporteur, ver
klaarde, dat men inderdaad op zoö'n li oog
bedrag niet voorbereid had kunnen'zijn. De
eischen der Entente gaan in lioogc maté
over de schrééf. Dergelijke- voorwaarden
moeten de ruïne van Düitscbland met zich
sloepen. Voorts wees do rapporteur op het
grootc gebrek aan tegies, dat door het bui-
ton diëtist stellen van vier hotels nog aan-
.zienlijk zal toenemen. In aansluiting hier
op wees FaLk (democraat) op de aanmati
gende houding van de soldaten emofficie-
rcr. dn hot. bezette gebied. Daar heeft voor
Duitsche rekening een ongehoorde verkwis
ting pla-ats.
Dreigende algemeene staking in het door
de Belgen bezette gebied.
De „Rlieinisch Westf. Ztg." verneemt
nopens dc .stakingen op den linker Rijn
oever van bevoegde zijde, dat de arbeiders
van Krupp te Rhoinhausen zich gistermid'-
dag hebben aangesloten bij de arbeiders
van de mijnen Ddergardt, Neuwissen cn
Rheinpreussen, die sinds gisteravond het
werk hebben neergelegd. Vanmiddag woydt
te Munchen-Glad'bach een vergadering ge
houden van do lefiders van. verscheidene
vakverenigingen, welke ten dool heeft de
algemeene staking af le kondigen voor
de heelo door de Belgen bezette streek.
Het personeel van de post en van de trams
zal.zich bij de staking aansluiten. De. spoor
wegarbciders zullen, alle m treinen met le
vensmiddelen-laten loópen. Dc oorzaak \an
de staking is van po 1 itiek-econom ischen
aard. De stakers protestveren namelijk te
gen de ongeoorloofde inbreuken van liet
Belgische bezettingsleger (op de rechten
der arbeiders). Zij eischen vrijheid van
schrijven, vrije gemeenschap met onbezet
Düitscbland en -een krachtige bestrijding
van dén woeker.
Engeland.
Lloyd George dringt aan op grooter
productie.
Lloyd George drong in een réde te Shef
field met nadruk aan op een grooter pro
ductie, a!s het eenigc middel om de natie
in st;aat tc stellen iiaar grooter lasten te
dragen.
Spanie.
De Marokkaansche quaestie.
Meer dan ooit is de aandacht van liet
Spaansche volk gevestigd op de Marok-
kaansche quaestie, nu ccn poging wordt
gedaan, om deze met, één slag tot een op
lossing le brengen, waardoor Spanje thans
ook zijn oorlog lieeft.
Terwijl generaal Lyautcv liet Fransche
protectoraat vrijwel volledig pacificeerde,
gedurende den Europeeschei) oorlog, bleef
Raissoeli spelen met do Spaansche Hooge
Commissarissen, waarbij opstanden ven
verschillende stammen telkens de enkele
magere resultaten, met moeite verkregen,
te niet deden.
Op 27 September zijn tegelijkertijd drie
kolonnes uitgerukt, uit Té'löean, Ceula en
La.rra.sj, om met Raissoeli af to rekenen.
-Wel slaagden deze troepen er in diens
roofnest en bolwerk op den borg Conico te
nemen, maar hijzelf ontkwam en wist de
fttanimen achter iict Spaansche front er
toe te brengen de Spaansche verbindings
lijnen te bestoken,
Door deze gebeurtcnisscn is allerljolang-
stelling in Spanje op den MarokkaanscVien
veldtocht gevestigd. Maar niet alle Spaan-
jaarden zijn het eens met .de gevoerde
actie. Dc linker partijen zijn n.l. van oor
deel, dat Spanje nutteloos goed en bloed
offert en dat het land, daar het niet mach
tig genoeg is om zich een grootscheopscho
bezet lings-politick tc veroorloven, beter
zou doen Marokko te beschouwen als een
ruilobject met de huren, die beter - toege
rust zijn om .dc zaak tot een goed einde
te brengen.
Naar „l'Eurrpe Nouvelle" meedeelt, hoeft
dc. Cotalaarische rcpuhlikcinschc- partij m
een .manifest- zich nadrukkelijk verklaard
tegen de Marokkaanscbe-expeditie. In het.
stuk wordt een uitvoerige bestrijding ge
geven van dc Spaansche. politiek ten op
zichte van Marokko sinds ,1009 en wordt
ten slotte, zonder doekjes or onvtc win
den, ronduit verklaard, dat dc Spaansche
rechten in Marokko aan Frankrijk behoo-
ren te worden afgestaan in ruil voor eco
nomische voordeden. Van andere zijde
wordt weer druk op dc regeering geoefend
om krachtig door to lasten.
Zo o sch rij f t El Sol".
Tsjecho-Slowakijs,
Onrust.
Uit Praag wordt? gemeld:- In Roethecnsch
Karpathonland hebben door buitenlandsche
ophitsers uitgelokte incidenten plaats ge
had. Het kasteel, waar do Fransche gene
raal Hcnneque zou Verblijven, werd in
brand gestoken. De staat van beleg werd"
afgekondigd. Generaal Polle -zal heden
aankopten om de noodzakelijke maatrege
len te treffen.
Hst go/ade begin.
In de centrale commissie van de Natio
nale Vergadering lieeft minister Erzbérger
meegedeeld, dat een groot gedeelte van het
Duitsche leger materiaal, ter waarde van
meer don honderd millioen mark, met uit
drukkelijke toestemming van de Entente
verkocht is aan den Tsjocho-Slowakischen
slaat. Deze voorraden behoorden niet tot
het legéimateriaal, dat aan de Entente uit
geleverd nioesl worden krachtens de bepa
lingen van het vredesverdrag, doch dat on
der-toezicht van dc Entente vernietigd be
hoorde te wordca. TsjechcpSlowakije levert
Düitscbland in ruil voor deze kanonnen en
geweren cn amrnunitio-grondstoffen, in de
eerste plaats bruinkool.
- Een goed begin voor een nieuwen volken-'
bondstaat...
Oostenrijk.
Arm Oostenrijk.
De Oostcnriiksche' minister voor do volks
voeding, dr. Löwenfeld, heeft- in dc centrale
commissie van dc Nationale Vergadering
verklaard, dat Oostenrijk voor oen déb&cle
van zijn goh eel e voeding staat. De Entente
heeft, .nadat het eerste crediet van 48 mil
lioen dollar verbruikt, was, geen nieuwe
credieten verleend. Alle middelen, om van'
liet buitenland nog levensmiddelen krij
gen, zijn op. Voor den invoer van het aller
noodzakelijkste zou één milliard kronen
per maand noodig zijn. Hiervoor ontbreekt
dc dekking echter volkomen. Behalve le
vensmiddelen, heeft het land kolen en ka-
tpen noodig, en volgens den iegenwöórdi-
gen koers tot een bedrag van acht milliard.
De staatskanselier dr. Renner zei over
hetzelfde onderwerp: „Ik geloof, dat wij
dezen winter liet. hoogtepunt van onzen
nood, het hoogtepunt van onze hulpeloos
heid zullen bereiken. De fabrieken staan
stil, wij produëeeren niets meer. De groole
vermogens van onze kapitalisten bestaan
uit. oorlogslecningen, waarvoor geen kolen
cn katoen te koopen is."
Oostenrijk en de hoofdstad Weenen met
2 1/4 millioen inwoners slaan voor de ruïne.
Dc wereld kan dezen winter een schouwspel
beleven zoo gruwelijk als nooit tijdens den
oorlog is vertoond. De ondergang van een
rnilliocnenstad, niet vernield door don vij
and tijdens een oorlog, maar die te gronde
gaat. letterlijk te gronde gaat, dopr honger
en kou.
Hongarije.
Be nieuwe staatsvorm.
De ivet., betreffende den staatsvorm van
Duitsch-Oostenrijk, bepaalt:
De Duitsche Alpenlanden vormen een
democratische republiek onder den naam
Republiek Oostenrijk. Alle openbaar gezag
gaat uit van liet volk, dat dc bcklcsders
van dat gezag aanstelt. Het Duitseli is dc
officieelc taal.
Tegelijkertijd vervalt dc wet van 12
blaart. 1919 omtrent, den staatsvorm en dc
wetsartikelen van 12 November 1918 betref
fende den staats- en TCgeeringsvorm, vol
gens welke Duitsch-Oostenrijk ccn deel van
Duitschland zou uitmaken.
België.
De tramstaki ng.
Minister Waulcrs verklaarde gisteren op
cn desbetreffende interpellatie in den
senaat, dat. dat de tramstaking waarschijn
lijk morgenmiddag zou beëindigd zijn. De
geschillen zullen door arbitrage van drie
ministers opgelost worden.
Italië.
FIUME.
Üït Londen wordt aan „Politikcn" getele
grafeerd, dot de toestand in Italië van
dien aard is, dat. het niet is uitgesleten, dat
een revolutie uitbreekt. Steeds meer vrij.
vviMigcrs, waaronder Italrc's meest be
roemde officieren, stroomen naar I'iumc.
Ondanks het verbod der regéering is de be
kende generaal Gcccherini in Fiumo aan
gekomen.
Rusland.
—^-KROONSTAD CAPITULEERT.
PETROGRAD BEZET?
De' ,-,-Dail Expdcss" verneemt uit Jlelsing-
fors: .Kroonstad -heeft voor het bombarde
ment der Britsche vloot gecapituleerd. De
Wit-Russen hebben Krasnojo Selo vcr-
mccsterd.
Volgens de geruchten is generaal Joede
nitsj Woensdagnacht Pctrograd binnen
getrokken.
Contra-revolutionaire officieren naar
Rusland.
Vierhonderd Russische officieren, die
hun opleiding hebben gehad irt liet kamp
te Newmarket, zijn vertrokken met bc-
steinrridng naar Rusland.
Een ander contingent vertrekt binnen
kort.
De blokkade in dc Oostzee.
DeDuitsche vredesdelegalie heeft op
dracht gekregen togen dc óver de Duitsche
scheepvaart lin de Oostzee geproclameerde
beperkingen, in het bijzonder in verband
met do uitbreicV'-ng luiervan tot do terri
toriale wateren bij de Entente te proles-
tccren.
De toestand aan het Oekrajiensche front.
De Oekrajiensche troepen hebben het
van uit Birzula ondernomen offensief van
Denjikin's vrij willig erk o rp s tot staan ge
bracht. Bij Rudnica werden zij verslagen,
zoodat zij zich thans iin wanorde terug
trekken in de richting van Olgotol. Nieuw
gérècruteerde troepen loopen bij-menigte
over naar Potljocra's troepen.
Denjikin wierp dc hoofdmacht van zijn
troepen op het Oekrajiensche front, waar
door hij zijn front tegen dc bolsjewiki ver-
zwaktc, Koodat het dezen gelukte op 15
October om 5 uur des morgens Kief weer
binnen te dringen.
De toestand in het Baitische.
Volgens, te Helsingfors ontvangen be
richten van 'het, West-Russische leger heb
ben dc Letten in den morgen van dén 15n
hevige aanvallen gericht tegen het front
van het West-Russische leger tusschen
Mcrz&ndorff- en Thorensbèrg. Door de he-
vigen aanval met. artillerie gelukte het den
tegenstanders aanvankelijk succes te be
halen.
Bijzonder hevig waren de aanvallen aan
de Dunabruggen in Riga. Overal werd de
tegenstander door de ijzeren divisie ver
dreven. Op de kaden en de Dunabruggen
liggen meer dan 200 dooden. Het overige
gedeelte werd in de Duna gejaagd, waarin
velen verdronken.
In den nuiddag openden 5 oorlogssche
pen, die voor Engéflschc gehouden waren,
hel vuur op Dunamund waarbij zij de
Lettisclie vlag hcschen, In den avond land
Buitenlandsche Berichten.
Bej-oovingsn m Duitschland.
Het aantal beroovingen neemt in
Duitschland voortdurend toe. Thans \vordt
uit Hamburg gemeld, dat roovers den kas
sier van het slation bij Hamburg hebben
overvallen. De beambte werd gebonden,
waarop de dieven er met 95,000 mark van
door gingen.
Bralden in Amerika.
De verliezen door brand in September
beliepen de Vcreenigde Staten en Cana
da 29,089,500 dollar, volgens een schatting
van het N.ew-Yorkschc „Journal of Com
merce". Dit hooge totaal is te verklaren uit
de toegenomen waarde van onroerend goed
cn het buitengewoon groote aantal groote
schaden hangt samen inet. de bandeloos
heid, die op het oorlogseinde is gevolgd.
Vier schaden beliepen te zarnen alleen
8,050,000 dollar. Daarbij is er een van
1,000,000 dollar, de brand van liet paleis
van just Pis in Omaha,
Een van de merkwaardigheden van een
brandschade boven 1,000,000 dollar, is 1 e»
betrekkelijk groote percentage dergenc..
waar geen verzekering was gesloten. Twe:
honderdvcertig branden veroorzaakten
verliezen van mee?-dan 10,000 dollar, he0
totaal van September 1918 is minder daC,
half zoo groot als dat van Sept. 1919.
De kerkeiijk-politiek toestand in Tsjech*»
Slowakije.
De Fransche correspondent, van de
Ween sch e „Reichspost" deelt aan zijn blad
oenigo bijzonderheden mede betreffende de'
kcrkelijk-politicke toestanden in Bohenien.
Nadat vertegenwoordigers der. oud-ka
tholieken, zoo meldt de correspbndent, pre
sident Masarylc gehuldigd hebben, is er
ook een deputatie van de Duitsch-evangeli-
sche Kerk in de Tsjecho-Slowakische re
publiek door den president ontvangen, wien
de afgevaardigden een loyaliteitsverklaring
kwamen c verhandigen.
Masaryk, eertijds zelf Katholiek, dankte
do deputatie hartelijk, noemde zichzelf een
overtuigd protestant en zegde de evangeli
sche kerk de grootste vrijheid toe. Ook be
loofde hij zijn bijzondere hulp wanneer er
zich ccriige moeilijkheden zouden voordoen.
Dc correspondent vestigt er de aandacht
op, dat dc Kdfftoliekén, die meer dan .*0
pet. der Tsjechische bevolking uitvrtaken,
zulk een verzekering uit den' rnond van den
president nog niet hebben gehoord. Alle
rcgecringsmaatregelen, die sinds de ge
boorte van de republiek zijn genomen, ge
tuigden allesbehalve van „volste vrijheid"
cn „bijzondere hulp".
Het is dus daarom te verblijdender, dat
de overtuigde Katholieken zich aaneenge
sloten achter hun nieuwen primaat scha
ren. Dit blijkt uit de buitengewoon talrijke
manifestaties ,uit alle landstreken.
Tegen de woekerwinsterf'.
De wet op het maken van woekerwinsten
heeft in Engeland al verschillende gevallen
van schandelijke winzucht aan het licht
gebracht cn veroordeelingen tegen de schul
digen uitgelokt.
Voor de plaatselijke klachten-commissie
inzake gevallen van woekerwinst te Man
chester, verscheen dezer dagen professor
Tout, van de universiteit aldaar, die .een
klacht had ingediend tegen zijn kleermaker,
wegens het vragen van te hooge prijzen
voor een paar jongenscostuums voor zijn
kinderen.
Dc kleermaker werd veroordeeld orn voor
de costuums vier pond sterling 12 &h. 4
pence terug te betalen, onverminderd do
strafvervolging tegen hem in te stellen.
Een ander geval, voor de commissie be
handeld, betrof de levéring aan militairen
van lint en andere fournituren voor on-
dcrsclieidingsteckenen. Het bleek, dat de
leveranciers 700 percent winst hadden ge
maakt. Veroördeeling tot restitutie en
verdere strafvervolging was ook' hier liet
resultaat.. Van verschillende plaatsen in
het land komen bij het „.Profiteering Act
D&par.trnent" klachten binnen over over
vragen door winkeliers en.dergelijke lieden
den.
Hevige br?|»id.
In een ceUuloiöfabriek te Londen heeft
een lievige brand gewoed. Door het .vlam
vatten van een partij celluloid was het ge
bouw in ceri oogwenk een prooi der vlam
men. Het vuur greep zoo vlug om. zich
heen dat aan de redding van in het gebouw
aanwezige personen niét te denken viel.
Een meisje en twee jon?" fabrieksarbeiders
vonden hun dood in de vlammen.
De lucbtrace door Amerika.
Bij do transcontinentale wedvlucht in
Amerika zijn opnieuw twee vliegers om heb
leven gekomen., waardoor het aantal op
negen is gebracht.
Stakin
oantenbezorgers te Parijs.
Onder '.e Parijsche krantenbezorgers is
een staking uitgebroken, waardoor dé
voornaamste bladen worden getroffen. De
bezorging geschiedt op allé mogelijke ma
nieren.
