BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
•In het Zwarte Veen.
blad verschijnt eiken flag, tutgez.^on- en Fecetd.
ne Abonnementsprijs.bedraagt, bij vooruitbetaling,
eoor Leiden 13 ct. p. week, fl.70 p. kwartaal; bij
«nie'agenten 14 ct. p. week, f 1.85 p. kwartaal. Franco
*an 20 ct. p. 1
iiimniersS ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 8 cent.
9e Jaargang. DINSDAG 12 MAART 1918.
Bu sau: STEENSCHUUR f5 - LEIDEN. Inlerc. Telefoon°935.
No. 2564
Postbus 6.-
De Advertentïeprya bedraagt van 1—5 regel* f0.75
elke ïögel meer 15 ct. Ingezonden raededeeliugeD vaa
15 regels f 1.50, elke regel meer 30 ct., mot gratie
bewijsnummer. By contract aanzienlijke korting.
Groote lettere naar plaatsruimte.
Kleine Ad verten tien, waarin betrekkingen worden
aangeboden of gevraagd, huur en, verbuur, koop en
verkoop 40 ct. p. 30 woorden. Ieder woord meer let.
Vertrouwen.
>iMen moge over het heleid van minister
■fbsthuma nog zoo hard oordeelen met
«roote belangstelling cal een ieder
milrien n-aar de redie, die hij reeds
iTQOrigon in de Tweede Kamer zal houden,
'4ls antwoord op de verschillende vragen en
iyenBohen en verwijten, daar in deze dagen
jjr,or de VoCikisvertegonwoordigiéPa gesteld
w geuit.
Au die belangstelling zal inderdaad
wo or een groot deel hierop zijn .gegrond,
flat men na de rede van den minister
•hoopt, eenig houvast te hebben voor de
onzekere toekomst, eenig licht te zien in
Iké donkere vooruitzicht.
.Minister Posthuma toch hij imioge in
ijjet beramen en uitvoeren der crisis-maat
delen vele fouten en ernstige tekortko
mingen hebben begaan hij heeft meer
kennis van cake n, van den wer-
'Jselijken toestand, dan misschien/elk an-
#cr in den lande
En daarom ziet heel Nederland uit naar
flvat hij zal zeggen, zal zeggen over de
toekomst
Dooh hoe die toekomst--schildering ook
*noge zijn, of ze zal meevallen of misschien
•bog. bij once toch reeds sombere verwach
tingen, zal teleurstellen voor een ieder,
3 oogen open zet, staat het reeds nu
trast,.dat de nood der komende tijden, in
jjelerlei opzicht, ernstiger zal zijn, dan 't
'teoit te voren is geweest
n nu zeggen wij dit niet, om de harten
tnet angst te omklemmenNeen, re
delijke voorzorg en gepaste ernst, maar
jgeen benauwende angst! Verre van ons,
;eok nu zelfs, de .zwartgalligheid! Wij wil
len werk en, ieder voor zich en allen
Hfezaiaitenlijk in de organisaties, om te be
reiken, te voorkomen en te verbeteren, wat
tnogelijk isen dan vertrouwen
pp God!
In dit vertrouwen staan wij sterk en
r voor alle moeilijkheden; door dèt ver
houwen verbreekt een lichtstraal van be-
Wstmg de donkere wolken om ons heen;
met dèt vertrouwen zullen wij de o v e r-
fvinning behalen over deze tijden, on
gerept gebleven in geestelijke en zedelijke
frracht!
vorderingen in Mesopotamia:
bezet. -- De Turken wijken
aan den Eufraat. - Lenin en Trotsky.
-Nieuwe politieke crisis in China ver-
wacht. De strijd iü Finland.
Overzicht.
Van de Europeesche gevechtsterreinen
freer eens geen nieuws. Zooveel te meer
fcvenwel uit Mesopotamië. De Engelschen
hebben n.l. Bagdad'ije bezet aan den
Eufraat. Reeds, sedert eenigen tijd staan
He krijgsverrichtingen ten N. van Bagdad
nan de Tigris stil en beoogen de Engelsche
krijgsverrichtingen aan den Eufraatook
Baar de stellingen op gelijke hoogte* cp
Ie schuiven.
Onlangs bezetten de Engelsche troepen
Be plaats Hit en drongen de Turken nog
Penter benoorden daarvan achteruit. liet
olticieele bericht imeldt thans, dat zij in
middels 22 mijl gevorderd ejjn en ook Bag-
tiadije hebben vermeesterde Den Turken
frttden om hun terugtocht nog ernstige
«riiezen toegebracht door de hen besto
kende vliegtuigen.
Tot Trotsky's opvolger is benoemd Tsji-
Ljerin, een persoon, die den laatsten tijd
#9g al vermaardheid heeft verworven. Na
ïijn nMuikhe benoeming tot Russisch ge
fruit te Londen is hij dus nog bevorderd.
Men zal zich de merkwaardige oplossing
herinneren, welke tusschen den Raad van
ffolksconmissarissen en de Britsche regee-
Mng gerezen was naar aanleiding van de
Interneering van enkele Russische revolu-
j' fronnairgezinde onderdanen in Engeland,
fraaronder ook Tsjitsjerin zich bevond.
Po'rog-rad elsctote onmiddellijke vrijlating,
j tonden weigerde eerst. Toen benoemde
ffrotzky Tsjitsjerin tot gezant te Londen.
Pa Engelsche regeering ertcende wel is
waar die benoeming niet, doch ging ook
niet zoo ver den mislukten gezant in het
interneeringskamp te houden en zoo ver
trokken Tsjitsjerin en zijn lotgenootën.
Trotzky zial nu, wanneer de regéèring
naar Moskou is verhuisd, in het congres
der sovjets leider van de oppositie worden,
die voortzetting van den oorlog wenseht.
Men ziet hierin een nieuw stadium van het
conflict tussohen Leni-n en Trotzky.
o
0p Zee.
PatrOuiIte-vaartuig tot zinkon gebracht.
Het Mill-Agentschap seint dd. 10 Maart
uit Konstantihopel:
In de- Golf van A-dala is een vijandelijk
-patrouille-vaartuig 1000 ton groot en bewa
pend met verscheidene kanonnen, door
kustbatterijen tot zinken gebracht.
Duitschland.
De keizer hertog van Koerland?
Het ,,Berl. Tageblatt" meldt: De Duit-
sche bladen üit het gebied onder het he
li eer van het oppercommando in het ee s
ten berichten, dat de bondsraad van Koer
land besloten imoet hebben den Duits-men
keizer den hertogskroon aan te bieden.
Naar wij hooren is een bevestiging van dit
bericht tot nu toe in Berlijn niet ontvan
gen.
-'inland.
De strijd.
Uit Wasa wordt gemeld door het Finsche
hoofdkwartier, dat op 9 Maart aan het
Sarakuntafront hevige gevechten plaats
hadden. De vijand trok belangrijke strijd
krachten uit Börnebo'rg. In Karelie duren
de bloedige gevechten bij Ahove onafge
broken dag en nacht voort. Niet lettend op
de zware a eriiezen werpen de Russen
steeds nieuwe troepen in den strijd.
De Roode Garde.
De wandaden van de leden der Roode
Garde in Zuid-Finland worden met den
dag talrijker. Volgens een telegram aan
„Stockholnis Tidningen" werden in den
nacht van Zaterdag op Zondag te Wasa
op straat weder eehige moorden gepleegd.
Te Helsingfor9 schoot de Roode Gat de
drie broeders tegelijk dood. Te St. Michel
werden zes lijken uit den trein op het.per
ron geworpen.
De leden van de Roode Garde gaan thans
stelselmatiger te werk dan tot dusverre..
Voornamelijk geestelijken en landeigena
ren staan thans bloot aan hunne vervol
gingen.
Spanje.
De kabinetscrisis.
Alhucemas verklaarde, toen hij na een
bezoek bij den koning het paleis verliet,
dat alle ministers aanbleven.
Japan.
Japan's landhongor.
De militaire medewerker van ,,De Tijd",
jhr. A. v. G., schrijft o. m.:
De gebeurtenissen van den laatsten tijd,
n.l. de vrede met Rusland en Roemenië en
de Japansche toebereidselen, om een inval
in Oost-Siberië te doen, treffen niet alleen-
door de gewichtige beteekenis ervan, maar
zeker niet minder_door de wreede ontgoo
cheling, die zij den aanhangers van vrede
door vergelijk -en de belijders van het ge
loof "in het recht bezorgd hebben.
Neen, Japan wordt alleen gedreven door
landhonger, door annexatielust en de ge
ringe neiging, die er, vooral hij Amerika,
bestaat, om deze expeditie goed te keuren,
spreekt in deze boekdeelen. Deze onderne
ming van Japan ontneemt der menschheid
alle vertrouwen in recht en trouw. Rusland
was niet alleen de Entente-bondgenoot
van Japan, doch was bovendien nog door
een afzonderlijk verdrag met diat Rijk ver
honden. Nu de ongelukkige kolos machte
loos ter neder ligt, weet zijn vroegere
bondgenoot, zijn beste vriend, niet beter
te doen, dan aan het ontbindingsproces
mog een krachtigen stoot te geven. Het is
wel zeer fraai en wekt wel veel vertrou
wen in bondgenootschappen en verdragen.
Ook dit is weer een bewijs, dat alleen hij,
die over de noodige kracht beschikt, veilig
is voor de belagers van eijn onafhankelijk
heid. Nederlanders, denkt om Indië, maakt
het weerbaar! misschien is het nog niet
te laat.
Wat er uit dit alles kan worden geboren,
is nog niet te zeggen, docïi d>at een andere
groepeering van de bondgenootschappen
in de naaste toekomst mogelijk en waar
schijnlijk is, verdient alleszins overwe-
ging.
Zou Rusland, zich neerleggen bij een Ja-
pan.sehen inval, of zou het misschien met
&Ls O-ekiraj.ima en andere ftpsaische staten
ook hulp gaan zoeken bii vroegere vijan
den? Tegenwoordig is aUes mogelijk.
In plaats van eendrachtig op de bres te
Êl'iaan tegenover de gevaren, die Europa
vain buiten af bedreigen, 4rij«n de Volkeren
van het oude Europa heaig zich hoe langer
hoe meer te verdeel en. Duidelijker dan ooit
treedt aan den dag, dat ure wereldrol, die-
Europa tot nu toe gespeeld: theaift, teneinde
loopt. De machtspositie is
zich aan het verplaatsen,,
óf naar Aim: erika óf naar
O o s t -A z i Daarover zsl nog gestreden
worden,
China.
Een nieuwe politiek* crisi9.
De correspondent te Tientsin van de
Morning Post" seint, dat weldra ten
nieuwe politieke crisis in China te wach
ten is. De president der republiek wil af
treden, daar de toestand hppeioos is. On
langs meldden Engelsche berichten reeds,
dat de president ook wehnjet veel anders
kan, daar hij feitelijk een gevangene is
van zijn omgeving, met name van de mili
taire partij. De zuidelijke provincies v.in-
nen in aanhang en hun velzet breidt «zich
steeds meer in de richting van Peking uit.
De burgeroorlog, die sedert het ontstaan
van de republiek China feitelijk nooit 1ot
bedaren is gekomen, dreigt'dus Oliaais op
nieuw los te barsten.
Japan acht zich veranfWoordelijk voor
de handhaving van orde.cn rust in het
Oosten.
Nederland en de Oorlog.
Een deficit onzer s-p o o r-
w c g c n.
Naar het M.O.blad verneemt, heeft de
Staat aan de beide groote Spoorwegmaat
schappijen (S,S. en II.IJ.S.M.) een voor
schot. van U/a milliocn verstrekt tot dek
king van het over de maand Maart te ver
wachten tekort op de exploitatierekening.
De v aar t oj)-..S c a n <3 n.a vis
Het verbod tot uitvaren van Nederland-
-sche schepen naar de Scandinavische Rij
ken, dat 9 Januari j.l. werd uitgevaar
digd, maar "Inmiddels werd opgeheven voor
schepen beneden de 500 ton, is van heden
af ingetrokken voor alto Nederlandsche
schepen die op Scandinavië willen varen.
De. schoener „Annv".
Bij het departement van Buitenlandsche
Zaken is bericht ontvangen dat de Neder
landsche schoener ,,Anny" don 23en Fe
bruari dioor do Duitsohors naar Borkum
is opgebracht.
Het schip w&s bevracht met een lading
ijzer naar IJmuiden en kwam vermoedelijk
van Zweden.
De inbeslagname van, vee.
Naar aanleiding van het venzoek dor vee
houders te Overschie, waarbij luitenant
Qweck indertijd runderen heeft gevorderd
voor de militairen, otrn; schadeloosstelling
voor de runderen, .welke terug zijn gezon
den en daardoor zoowel in gewicht als in
het geven van melk zeer achteruit zijn ge
gaan, vernemen wij nader, dat deze scha
deloosstelling niet toegewezen zal worden
omdat de dieren op venzoek van de veehou
ders zijn teruggezonden.
Klachten van bakkers.
Het volgende telegram is tot den minis
ter van Landbouw gericht:
De besturen van de navolgende vereeai-
gingen: Nederlandsche Vereeniging van
Werkgevers in het Bakkersbedrijf, Ncder-
landschen Bakkersbond, R. K. Bakkers-
bond, Provincialen Frieschen Bakkers-
bond, Overijselsch-Geldcrsche Bakkersver-
eeniging, Ilaagsche Coöp. Bestuurders-
bond, combinatie van Nederlandsche Koek
fabrikanten, achten het hun plicht Uwe
Excellentie snede te deelen, dat de .stem
ming onder de bakkers van zoodanigen
aard is, dat het dringend noodzakelijk is
dat hetzij nog deze week een beslissing op
het aan Uwe Excellentie ingediend adres
wordt genomen, hetcij de besturen nog
deze week door. of vanwege Uwe Excellen
tie worden ontvangen, opdat aan de leden
der vereeniging definitief kan worden me
degedeeld, welke verbeteringn in den cn-
houdbaren toestand der bakkerij in uit
zicht kunnen worden gestcld.-
Handelaren van geconden
seerd e m e 1 k cn melkpoeder.
Door dion voorzitter van het Comité van
Actie in ziake te 'lagie maxiimumprijaen van
gecondenseerde melk en meflkpaedieir, enz.,
den hoer Am. Verhiagen-St/adihcuider, han
delende in opdracht van 180 houders(en
in d>en .geest van alle houders) van gecon
denseerde melk en méikpoéder, is aan de
Tweede Kamer deir S t aten -Generaal, vol
gens genomen beisfl'uiit^op. d^^rgmTeflng-
van houders -naai gecondenseerde melk,
melikpooder, enz.- te Utreoht in Hotel
Noord-Brabant, op Vrijdag 22 Febr. 1.1.
verzocht alsnog te willen bewerken, ofwel:
lo. dat. de max imump.rijzen van gecon
denseerde melk en melkpoeder zoodanig
Verhoogd worden, dat houders van par
tijen geen verliezen daarop behoeven te
lijden, ofwel,
2o. dat de regeering de fabrieken van
melkproducten noodzaakt aan houders
van gecondenseerde melk en melkpoeder
terug tc betalen, hetgeen zij voor hunne
partijen boven de huidige maximumprij
zen aan die' fabrieken betaald hebben,
ofwel,
3o. dat de reg.eeri.ng, houd ere van par
tijen voor de reodts geleden on rueg te
lijden verliezen, bij verkoop <egen de ge
stelde maximumprijzen schadeloos stelt,
ofwel,
-k>. dat de regoering eene commissie van
enquête instelt, d.ic onderzoek moet doen
naar de «totale hoeveelheden geconden
seerde melk c.n melkpoeder, bij houders
aanwezig, en indien dan blijkt, dat de
«totale 1 ïocveelheid te groot is, om nog
dezen winter hier te lande geconsumeerd
tic worden, dat er dam voor heit overtollige
gedeelte uitvoervergunning gegeven wordt,
een en ander te regelen, zooals in
de Memorie van Toelichting aangegeven;
opdat door die hoogere prijzen, te maken
voor het voor uitvoer bestemde gedeelte,
de verliezen op 'het voor to lagie maximum
prijzen af te toveren gedeelte, gedekt, kun
nen worden;
5o. dat de regocring dé in bezit genomen
en nog niet wegge voerde partijen onmid
dellijk vrij geeft em de reeds weggevoerde
partijen terug geeft, of eir de oorspronke
lijke houders voor schadeloos stélt';
Go. dat bij inbezitrvame in liet algemeen
van goederen taxateurs benoemd worden,
niet alleen door de regeering; dat ook den
eigenaars dor goederen het recht verleend
wordt taxateurs te mogen aanwijzen en
dat dan, hij eventueel vcjrschil \an rnee-
ning tussohen taxateurs van beiide par
tijen, een derde neutrale taxateur, als
scheidsrechter, uitspraak doet; dat taxa
teurs in geen geval mogen taxeorem cm/tor
do gestelde maximumprijzen;
7o. dat cr zoo spoedig, als maar eerügs-
zins mogelijk is, at is heit voori<oopig maar
als noodmaatregel, door Z. Ex. den Mi
nister van Jus: it ie inges&ld wordt ten
raad van beroep op ambteciaarsbef-hssii'n-
gen, opdat honger beroep daarop mogelijk
zij, zooals dit door Uwe leden de Hoog
edelgestrenge hoeren Mrs. Van Sfbaiek,
Sassc van Ysselt en Juten op 29 November
bij de Bqgrooting van Justitie zoo prach
tig naar Voren is gebracht! De wonische-
lijkheid van een dc/rgclijkcn raad van be
roep wordt, niet öl.léén in alle IvandeLs-
en 'landbouw-indusUiekringen, welke door
de regeering aan handen gelogd zijn. van
de grootste urgentie geacht, doch ook moei
en meer door veto leden van Uw college,
getuige liet nog dezer dagen door uwe
leden, de «Hoogedelgestrenge hoeren Van
Raalte, Van Hamel cn Heeres gedane wor
stel tot hot instellen een er enquête-com
missie;
8o. dait ambtenaren va.n criistobureaux
e. d., die door den aard hunner huidige
taak, kostbare inlichtingen verkrijgen om
trent de intimiteiten van elke zaak, tof
(miinlsens vijf j.aar na den loorllog), geen
eigen zatoen mogen op-richten of behee-
ren, noch bestuurders of commissarissen
van vennootschappen, coöperatien e. J.,
mogen worden; zooals dit ook reeds in
Oostenrijk-Hongarije bepaald is.
Duitsche krijgsgevangenen
en geïnterneerden.
Men meldt uit Rotterdam d.d. gisteren»
Na den geheelen nacht tuaschen Vlaaav
dingen en Schiedam in den aniet voor ai*
ker te hebben gelegen, is de „Sindoro"
Zondagmorgen opgestoomd en te ongeveeï
halfelf aan de Lloydkade gemeerd.
De ,,Sindoro" had 420 passagiers aaxr
boord, onder wie 24 officieren van gezond
heid en 40 man Roode Kruis-peFsoneel. On
der de burgergevangenen bevonden zich'
enkele gezagvoerders van de Woermann-
lijn.
Onder de militairen bevonden zich tien
krankzinnigen.
Gisterenmorgen cum. 9 uur gingen 234
man naar Wolfhezen; te 10 uur 51 vertrok
een trein naar Duitschland w
Bokstel snlii&taj^-—-tt-nm-fïaar Goch en
-THnr-rmar^GcenTTe 1 uur 20 ging een itorcto
trein met 314 man bestemd voor internen-
ring te Hattem.
Prijs van roggebrood.
De minister van Landbouw heeft be
paald dat de maximumprijs voor grof-rog-
gebrood, verkrijgbaar op R.-bons bij ver
koop van. dit brood in fracties van 1 K.G.
naar boven im,ag worden afgerond, met
dien verstande dat de prijsverhooging
steeds minder dan een halve cent bedraagt.
Ts lang onder de wapenen.
,,De Maasbode" wijst in oen artikel an
dermaal op het te lang onder de wapenen
blijven«van de gcmobiliseerdcn, en zij bo«
sluit dan:
Geldt al het hier besprokene hoofd
zakelijk de infanterie, bij de andere
wapens is de toestand nog vcef sléchten
De lichting 1912 -bereden' wapens moet
niet minder dan 5Vè ja*ir onafgebroken
onder de wapenen blijven. Wat er van
deze menschen terecht moet komen bij
terugkeer in de burgermaatschappij,
zonder kennis van een vak, of verleerd
zijnde, al hetgeen zij er moge Lijk van
wisten, vervult ieder die zich dezen
toestand indeukt met angst. Het leger
is in dezen tijd noodzakelijk, niemand
die het ontkennen «zal, maar zij die er
hun plichten vervullen in dienst van
den Staat hebben ook recht op een be
hoorlijke behartiging van hun belan
gen. Hiertoe behoort zeker niet in da
laatste plaats een goed systeem van
aflossing, tot heden heeft dit echter out
broken, waardoor de last tot opgewekt'
dienst doen'en het. dragel van de zware
lasten der imobilisatie zeker niet toe-
neemt.
Niémand zal durven beweren, dat del
voorstelling van de ,,Msbd." aan overdre
ven gevoeligheid 1 ijidit.
Daar is trouwens al zoo veel en zoo her
haaldelijk in de pers geklaagd over het tel
lang gemobiliseerd zijn.
Als 't dan roet aflossen, nict'vlugger kan
gaan, zou dan het land in dreigender ge
vaar geraken, zoo er wat minder menschen!
onder de wapenen stonden
Dat er nu toch eens eindelijk in dezer»
toestand verbetering komc! 't Is schreeu-
wend-noodig!
Algcmeene Bond.
De jaarvergadering van den Algomeenert
Bond van R. K. Kfbsverecnigingen, waar
het Concept-program onzer partij in be
handeling komt en mgr. dr. Nolens «en po
litieke rede zal uitspreken"! zal worden ge>-
houden op 11 Mei.
Federatie van R. K. Prop.-o'ubs
Staten kieskring COuda.
Op de balfjaarlijksche algemecne verga
dering der Federatie van R. K. Prop.-ciubg
in den Stalenkieskring Gouda, welke r.p 1
April e.k. te Berkel en Rodenrijs gehou
den wordt, zal als spreker optreden mr.
W. J. M. Brantjes van Rijn, te Leiden,
met het onderwerp: Indië".
3e Roomsche Di3trict3(}ag.
De 3e Roomsche Districtsdag der Federa
tie van R.-K. Propagandaclubs zal op Don
derdag 9 Mei a.s. (Hemelvaartsdag) te
Gouda gehouden worden.
Sociale berichten.
R. K. Vakbureau.
Ue achtste jaarvergadering van het Bu
reau voor de R. K. Vakorganisatie zal ge-
FEUILLETON.
Zunder dat nog een woord ge-
frisseld werd, rookte Uphoff zijn
P'IPkeg, legde die toen weg en keek n£ar
ile oude staande klok, die naast de trap
*an de opkamer stond. De vrouw had zijn
•wegingen zwijgend gevolgd, zij begreep,
®al haar man naar bed wilde en vroeg:
,-A.ZulIen we de litanie bidden, boer?"
Kwz antwoordde in plaats van haar
toan:
Wacht nog een beetje, Oleid, gij en
hebben steeds goed met elkaar kunnen
andelen, ik geloof, dat. v«e het nu ook
J ee,js zullen worden. Zeg mij precies,
I'M gij als kostgeld voor het kind ver-
Wgt."
ik niet drié kinderen had, mijn-
i zei ee ernstig, „zou ik zeker geen
kind in huis nemen. Maar zoo moet
kal"6 ^ikwi-ils iets laten Welgevallen,
mij eigenlijk niet aanstaat. Jozëf
.1st na. óns de pacht met al het vee, al
feei/er^edSC^aP en alIen huisraad en de
et dje ons eigendom ,Voor' Nolda'
en voor Derk heb ik den uitzet bijna klaar,
en de boer heeft ook voor die twee reeds
een sommetje geld ter zijde gelegd, maar
het is niet genoeg. Indien Derk de eenige
dochter van den Veenboer. wil trouwen,
moet' hij achthonderd thaler meebrengen,
anders krijgt hij ze niet. En om Nolda
komt de zoon van den Ranstetter Kirchen-
p ach ter, en die geeft ieder dochter vijfhon
derd thaler mee. Daarom zouden we oruze
Nolda ook graag even zoo veel meegeven.
Dat zijn te zamen dertienhonderd tha'er
en zooveel hebben wij nog niet bij elkaar."
„Nu neem dan een besluit, neem den
jongen, dan kunt gij spoedig 't ontbreken
de overleggen."
De boer had oplettend de uiteenzettin
gen van zijn vrouw gevolgd en had her
haaldelijk met -het hoofd geknikt. Tnans
bromde hij met eclit Westfaalsche hard
nekkigheid:
„Ik doe het voor geen zestig thaler.''
„Geef ons tachtig, mijnheer", eei Oleid.
„Ik kan niet, mijn opdracht gaat niet
zoo ver."
„Nu dan, laten we elkaar dan halverwe
ge tegemoetkomen. Gij hebt vijftig geboden,
mijn man heeft honderd gezegd, we zul
len het voor vijf en zeventig doen, op voor
waarde natuurlijk, dat wij in de toekojnst
evenmin'voor het schoolgeld cn de boeken
als voor de kleeren van het kind te zor
gen hebben."
,,'t Is niet genoeg", bromde Uphoff,
maar op aandringen van zijn vrouw gaf hij
ten slotte toch toe.
Nu stond het voor hem en zijn vrouw
-even onherroepelijk vast, alsof een nota-
rieele acte er van gemaakt was, dat zij
den kleinen Bruno Kaldenberg als hun
eigen kind «zouden groot brengen en op
voeden.
TWEEDE HOOFDSTUK.
Meer dan een maand was verloopen se
dert den avond dat de reiziger van het
huis Markfeld uit W. aan de Roer dit ge
sprek roet de bewoners van den klooster
hof op den Ravensbruch gehad had.
Reeds voor verscheidene weken was het
feest van Allerheiligen in de vroegere kloos
ter- thans parochiekerk op het zwarte
Veen gevierd en op den avond van Aller
zielendag hadden op het kleine kerkhof in
de schaduw van den hoogen toren'de licht
jes gebrand en hadden de vrome mensehén
moergeikmeld naast de stille gTaven.
Het zwarte veen, zoo heet de onaf
zienbare heide, die zich mijlen-ver i»x de
lengte en breedte uitstrekt tusschen het
stadje Ranstetten en de weinige huizen eri
hofsteden van den Ravensbruch, om aan
de andere «zijde weer tc beginnen tot aan
de Nederlandsche gr crus bij het plaatsje
Hasselo.
Deze grens, die op een boogscheut af-
stands van den kloosterhof lag, had den
eersten stoot gegeven tot de vestiging, op
den Ravensbruch. Er waren hie* en daar
voor de grenswachters woningen'gebouwd
cn kleine tuinen en volden aangelegd.
Het had wel is waar zware arbeid en
veel geduld, gekost eer men van den on
dankbaren bodem iets kon krijgen. Maar
ten slotte was dit toch gelukt en een aan
tal bewoners der kleine steden en dorpen
aan den rand van het zwarte veen had
den zich op de heide gevestigd. De bewo
ners hadden het recht, binnen zekere
streng afgepaalde districten turf in het
veen te steken, het bijna eenige brandma
teriaal der streek.,
In het begin werden hier en daar lage
hutten van leern ert riet gebouwd, waar
de turfstekers woonden Later verrezen op
de hoogere en drogere gedeelten eenige
boerderijen en een klein klooster met kapel
op den Ravensburch.
Langer dan een eeuw, hadden de hlQQS»
terlingen hun «zegenrijk werk verricht in
dezen verborgen hoek, toen bij de verlee-
king in het begin der vórige eeuw hei
klooster op den Ravensburch werd opge
heven. Dat was een zware slag voor de
anmie turfboeren, die zoo ver verwijderd
woonden van naburige plaatsen, dat zij,
vooral in den winter, niet ter kerk kon.len
gaan err hun kinderen niet naar school
konden,zenden.
Hun droeve toestand duurde geluxkigi
niet lang. Toen in het jaar 1815 FriedricW
Wilhelm III zich in onbestreden bezit zag
van de tegenwoordige provincie Westfa-
len, zorgde hij ook voor de bewoners vani
het zwarte veen. Het vroegere kioostea!
Ravenburch werd ingericht voor kerk eni
school. De oude pastoor in RavensburcM
was eon der paters van het opgeheven!
klooster geweest. Toen. hij in den loo®
der jaren stierf, werd een nog jonge pries
ter in diens plaats benoemd. Die keuze wad
een zeer gelukkige, want pastoor Rrun»
hausen was een heiiig man, bezield mal
grooten ijver voor zijn kinderen.
TWordt vervolgd.!
