opgedragen ld onderzoek eti, Koe de wet.
telijke bepatengen betreffende de ufi'toefe-
.riiig van 'ie geneedkunst zouden moeten
luiden, indien de bevoegdheid tot het uit
oefenen van die kunst niet meer afhan
kelijk werd gesteld van het bazdt van het
getuigschrift van. .met goed gevctg afge
legd arte-examen, en van d.a udtikoxnst van
hiaar onderzoek verslag uit te brengen;
3o imgestef-d eane commissie, aan welke
is op,gedragen een on-deiraodi in, te stellen
naar die doeltreffendheid van de door niet
wettelijk toegelaten beoefenaren van de
geneeskunst toegepaste geneeswijze en
naar de door dezen verkregen resultaten
en van de uitkomsten van haar onde.zook
■vensüag uit te brengen.
Salarissen der bijzondere onderwijzers.
Op de reeds medegedeelde vragen van
de Kamerleden Van Wijnbergen^ Van der
Molen en Gerretson heeft de minister van
Binnenlandse lie Zaken het volgend schrif
telijk antwoo.'d ingezonden:
Het bestaande stelsel van subsidieeran
brengt mee, dat het Rijk, zoowel aan de
openbare als aan de bijzondere echolcn
de wettelijke minima-jaarwedden vergoedt.
Of en zoo j-a, hoeverre de gemeenten of de
gehoolhus turen boven die maxima wflBen
gaan, blijft, afgezien van het hoogien* toe-
ztcht op da gemeentebesturen, aan hun
prudentie overgelaten.
De omstandigheid, dat allicht verschei
dene gemeenten de wedden zullen verhoo.
gsn, kan te minder aanleiding vormen om
thans incidenteel te breken met het be
staande stelsel van rijkssubsid'ieering-, nu
hat "nieuwe artikel 192 dor Grondwet ver
moedelijk eerlang tot een gansch andere
regeling'zal led den en een initiatief voor
stel aanbangig is, dat beoogt het subsidie
voor openbare zoowel als bijzondere scho
len te verhoogm
Orrtvluchte geïnterneerde officieren.
Belgische officieren, welke niet bun
eerewoord hebben gegeven, zijn in de
kampen te Soesferberg geïnterneerd. Twee
hunner wisten te ontsnappen. Eén was
door een val genoodzaakt terug te keereai,
die tweede werd achterhaald.
Hengste rikeu ring.
De Minister van Landbouw heeft be
paald, d)at de gewone n aj aarskeuri ngen
van tot dekking bestemde hengsten, in
1917 gehouden zullen, worden voor. Z-uid-
ïloïiand; op 16 October in Leiden, 17
October te Rotterdam, 18 October te Mid-
delharnis en 15 November te Dordrecht.
Bidden om den vrede.
Door het Arbeidscomité voor den vrede,
gesteund floor ean Comité van Onderwij-
eers, is een verzoek gericht aan het. onder
wijzend personeel der Christelijke scholen,
om op gezette tijdens liefst dagelijks, met
de schoolkinderen te bidden om den vrede
en hun ook enkele liederen te loeren, be
vattende een gebed om vre de.
Blijkens een circulaire wenscht men
aan" 3e ondc<rwifzèrs''d-êf IKato^ü't3verv,è?liff5^
Jen, omdat men veel verwacht van het
algemeen kindergehed.
Onze Kaliholieke onderwijzers en o-nider-
wijzeressen kunnen, dunkt ,,De Tijd", ge
makkelijk aan dit verzoek, voldoen, schoon
zij allicht heit initiatief der kerkelijke ever-
beid zuilen afwachten, die het o6k reeds
geruimen tijd genomen heeft voor het
vredesgebed in de kerken.
Heilaas, waarom kan het ook niet fin al
onze openbare echolen ,die in dezen ach
terstaan bij den Amstei^Lamschen gemeen
teraad, waar men het bidden, oog niei
heeft verleerd?
Een belangrijke vinding?
De „Limb. Koerier" maakt melding
van een vinding van den heer Emile
Römer, secretaris van het Burg. Armbe
stuur te Maastricht, bestaande uit spe
ciale conforen, waarop zou kunnen wor
den gebraden, gebakken en gekookt, ja
zelfs strijkijzers verbit zouden kunnen
worden.
Een „hoogstaande persoonlijkheid",
Öie de proefnemingen in bet gesticht
„Calvariënberg" bad bijgewoond, verze
kerde het blad, „dat het bier een procédé
betrof, dat ten algemeenen nutte zal
strekken en een omwenteling zal bren
gen in de huishoudelijke en misschien
ook wel in de industrieele economie van
de naaste toekomst Ook had hij verno
men, dat het procédé ter beschikking
van onze Regeering was gesteld."
Afgaande op deze inlichtingen stelde
het blad zich in verbinding met den
heer Romer, die het procédé en de wer
king ervan ten zijnen huize liet zien.
Het blad geeft dan de volgende be
schrijving:
„Het doosje of busje, dat hij ons ver-
loonde, is een van de toestellen, waar
mede hij sedert geruimen tijd proefne
mingen had gedaan. Het ziet er uit als
een cylinderhoed zonder luif of als een
emmertje, waarin vijf kilo appelsiroop
verkocht wordt; heeft ter zijde een meta
len buisje van ongeveer tien centimeter
lengte en aan den bovenkant van het
'doosje is een opening van eenige centi
meters, Op een weegschaal geplaatst,
wees het ten gebruik gereed een gewicht
van ruim 1750 gram.
„De heer Romer plaatste den cylinder
op een steen in de open lucht en bracht
vuur aan de vooropening der buis door
middel van een lucifer.
„Aan de bovenopening van den cylin
der vertoonden zich toen lichte rook
wolkjes, die na eenige oogenhlikken in
een groote vlam overgingen. Boven de
vlam-opening plaatste de heer Romer
vervolgens een roostertje van een ge
woon gascomfoor, zette er een ketel met
koud water op en na een zevental mi
nuten kookte het water lustig. In eene
daarna erop geplaatste koekepan liet hij
mede in onze tegenwoordigheid spiegel
eieren bakken, welke operatie in een
minimum van tijd was afgeloopen.
„Omtrent de samenstelling van de
brandstof wênschte de heer Römer, met
het oog op het patent, niets uit te laten,
.doch hij gaf ons de stellige verzekering,
dal 'één lading van het comfoor slecïïïs
eenige centen kostte; drie uren lang is
het gebruik ervan verzekerd!
„Voorts deelde de heer Römer ons
mede, dat er in de ateliers van den heer
George Hoeberechts meer geperfectio
neerde comforen aanwezig zijn met pij
pen, die den rook naar den schoorsteen
afvoeren, en die nog veel grooter hitte
afgeven dan het aan ons vertoonde
proefcomfoor
„0. m. nog heeft de heer. Hoeberechts
een speciale kachel geconstrueerd, die
verwarming in vertrekken mogelijk
maakt en met één vulling ruim drie uren
nuttig effect doet. Proeven met grootere
kachels, die langeren tijd kunnen bran
den, zijn aanhangig.
De geperfectioneerde toestellen kun
nen binnen eenige maanden in den han
del komen, doch worden voorloopig nog
aan niemand ter bezichtiging gesteld."
Wij hebben, zegt het blad ten slotte,
de overtuiging gekregen, dat hier iets is
gevonden,'hetwelk niet alleen uitkomst
zal brengen in den heerschenden kolen-
en gasnood bijzonder ten behoeve van
de armsten onder onze medemenschen,
doch ook voor de klein-industrie hoogst
nuttig toepassing zal kunnen vinden.
Gemengde Berichten.
Het was hem te stil. Men schrij'ft uit
Barneveld aan het
De ruim 200-jarige Johannes van den
Boom, uit Voorthufizen, bezocht gasteren
ons dorp, met ,het doel hier een kosltinutis
te ze eken. Op de vraag, waarom de stok
oude man nog van woonplaats wilde ver
anderen, antwoordde hij, diat het hem in
zijn tegenwoordige kosthuis, waar hij het
overigens uitstekend! naar zijn zin had, te
.still is. Slechts wenschte hij wat meer
leven en drukte om zich keen te zien.
Voorloopig echter is de oud-strijder nog
niet geslaagd
Over de grens gekomen. In de maand
Juli zijn over die Drentsche grens gekomen
54 Rusc-iöche, 6 Servische, 2 Fransche, 2
Belgische en 3 Enge'sche krijgsgevan
genen.
Het onweer. Tijdens een hevig on
weer is de bliksem geslagen in een der
boerderijen van het opvoedingsgesticht
,,De Glandhorefi," te Barneveld. Hoewel
geen "brand werd veroorzaakt, was de
mateitieeLe schade toch aanzienlijk.
De arbeider "W. Huisman te Hark
stede is tijdens een hevig onweer dooi
den bliksem getroffen en gedood. H. laat
een weduwe met drie kinderen na,
Verdronken. Hef 8-jarig zoontje van
den sluiswachter Lantank, te Den Ham,
geraakte a-n een onbewaakt ©ogenbRk. in
de dfiefte kolk van de sluis en wend kouten
tijd daarna levenloos opgehaald.
Het 5-jarig jongetje van den heer De
Vaies, aan de WiKemsvaarl ie Zwolle, ge-
niët'tég e n staan de 1 er~ OMÜddëUijk^ ©enfge
malen door geoefende zwemmers naar ge-
doken werd, levenloos opgehaald.
Inbreker gevat. De te Groningen ge
signaleerde inbreker Van Garderen, is in
Winschoten gevat.
Vliegende mieren. Men schrijft uit
Hïfiversum aan het „N. v. d. D.": In som
mige streken van Noord-Holland heeft
men een geweldigen last van vliegen, die
in grooten getale de 'huizen binnendrin
gen. Hier m de omstreken van Hilversum
kan men thans génieten van een soort
mierenplaag. Wanneer men gebruik gaat
maken van de door de Aïg. Ned. Wiel-
rijdersbon d 2»o prachtig aangelegde wiel-
rijpaden van den Daamschen weg, door
de bossehen langs den Zwaluwen-berg en
zoo ever de 'hei langs de „Hoogt van 't
Kruis" naar Hilversum terug, ontmoet
men groote zwermen vliegende mieren.
Van gaan zitten is geen sprake ,ook de
grond krioelt er van en als men. er door-
fiets^ mag men nog van geftük spreken
wanneer men er geen in de ocgien krijgt.
Dan Ss men zeer ongelukkig, want het z.g.
mierenzuur, dat zij dan dadelijk ton beste
geven, is overal beter dan in ol hij esai
oog.
Slechts de véle houtsprokkel&nde kinde
rendie zeHe in öe -boom-en dood hout
schijnen te vinden, waarbij menig lovende
<tak dood verklaard wordt, schijnen er geen
last van te ondervinden, althans ze gaan
•kalm hun gang, slechts af en toe, als 't al
te bar wordt, rich eens afschuddende
*t Is te hopen, dat dit gemobiliseerde
leger gesn inval in de huizen gaat doen,
dergelijke gasten kunnen gemist woeden.
Een soldaat-cplichter. Te Sneek
(heeft oen oplichter zijn slag weten te
slaan-. Zich voordoende a's „boeie.rheer"
of zeiler, onder den naam van J. Kouw,
toerende met oen jacht op de Friesdhe
meren, bestelde hij in het hotel „De Wijn
berg' aldaar, gedurende vder dagen, ka
mers voor vier personen. Bij de firma
Rervoets kocht hij zeSerskleedüng, witte
pantalon, sporthemd, wit vest en boord.
Na ontvangst van daze goederen in het
hotel is hij, onder voorwendsel zich te
gaan verkleeden, met die Noorderzon en
zonder betaling verdwenen.
De maréchaussée snapten hem te Leeu
warden. Bij het verhoor bleek de oplichter
te zijn A. S., afkomstig uit Leeuwarden,
mii'ncien-soldaat te DeKt en. sedert 3 JuSti
deserteur. Hij is ook schuldig aan de onb
ureemding van een rijwiel te Lemmer.
De soldaat is ter beschikking gesteld
van de militaire autoriteiten te Delft.
Een atredacteur. Bij de behandeling
van het persdielict van de „Poetra, Hindia''
van Benkoélen, sprak, de raad van justitie
beklaagde Mohamad Abdulüia vrij. Het
bleek n.l., dat hij tien gulden in de maand
ontvangt ocm de vei-ar>t.woordel ijkhcad van
de stukken te dragen. Hij is overigens van
zijn vak chauffeur.
Handige lui. Dinsdagnamiddag kwa
men te Oldenzaal twee Dustsche deser
teurs aan, die op door hen zelf vervaar
digde passen en vervoerbi'j ettrn direct
van het fromt (Arras) ongellindend naar
Bendieim -warén gespoord'. Den verderen
tocht ledigen ze te voert. af. In uniform
kwamen ze aan, terwijl de valeche papie
ren nog in hun bezit waren.
De herder zonder fiets. In een dec
bladen leest men de volgende advertentie:
,,Wa helpt een predikant (zonder duurte-
toeslag) in een groote gemeente tegen bil
lijken prijs aan pen soli ede fiets?"
Dolïe stier. Het 6-jarig zoontje van
den landbouwer M. H. te Broekland hij
Apeldoorn is in de w-eidie door een etien-
op de horens egnomen en herhaalde malen
omhoog geworpen. Hoewel het kind enir
stig werd gewond, bos-t a at er hoop op
levensbehoud.
Zware regens. Overstrooming. Uit
Amersfoort wordt aan het „Hbld." ge
meld, dat daar vanaf Dinsdagavond 10 u.
tot gistermiddag 12 uur voortdurend een
geweldig zware regen is gevallen-, welke
groote gedeelten van de stad en van de
omstreken ondier water heeft gezet. In die
stad zijn vele huizen onderge'-oopen en
verschillende straten staan blank'.
In den omtrek staan de wegen onder
water. Op verschiltcnde punten is het ver
keer gestremd. Ook het epoorwe-grverkeer
is gedeeltelijk gestremd. De verbinding
AmersfoortEesteren is geheel verbroken,
dtoordat de spoorlijn tusschen Amersfoort
en Woudenberg is overstroomd; de ver-
bindtng tusechen Amersfoort en Utrecht
kan nog slechts onderhouden worden over
enkel spoor, d-oor overstrooming- van de
spoorbaan bij den Kruisingstraatweg naar
Soesterberg,
Alle mogelijke maatregelen zijn geno
men om de spoorlijnen zoo spoedig moge
lijk weder vrij te krijgen, waarbij men
-echter steak. afhankelijk is van het weer.
Gelukkig kon men ons gistermiddag om
3 uur uit Amersfoort berichten, dat de
regen had opgehouden.
De militairen, gekampeerd in de barak
ken op de Vlasakkers, hebben het van
nacht uiterst kwaad gehad door den zwa
nen regenval. Veie barakken waren oir
dergetoopen. Hedenmiddag confereerden te
Amersfoort de geneeskundige autoiditedten
met de officieren van gezondheid, om te
beraadslagen over de wensc-helijkhaid om
d-e barakken op de Vlasakkers te doen
ontruimen. Komt men tot dit besluit, dan
zuilen de soldaten, te Amersfoort worden
ingekwaalierd, gedeeltelijk in de kazerne,
gedeeltelijk bij particulieren.
Later wordt gemeld, üait. de verbinding
met Woudenberg weer hersteld is.
Men schrijft uit Beek aan de „Geld.",
dat de aanhoudende stortbuien fin de tui
nen, en vooral iü villa's, duchtig hebben
huisgehouden. Vooral de hellende tuinen
van vlilla „Bronhuizen" aan den Beck-
schenweg hebben het moeten, ontgeiden;
de tuinpaden zijn hier en ook elders ge
heel uitgespoeld. Het van de heuvelen los-
gespoelde zand had zich, naar gewoonte,
op vele punten over de lijn der electri-
sche tram verspreid. Op menige plaats
had het zand zich zoo opgehoopt, dat het
hui ten „Overbebg" waren de Tails geheel
onder het zand bedolven, zoo dat de tram
er doorheen gewerkt moest worden.
Ook de tramlijn Beek.Kleef bleek zoo
door het losgewoelde zand overdekt te
zijn, lat de- tram dienst eenige uren moest
vertraagd worden, tot groot ongerief van
de talrijke Nederlandsche arbeiders, die
degelijks in het naburige Kleef werken.
Thans hadden zij een gedwongen en voor
hun beurs schadelijk oponthoud van
eenige uren aan de grens te Beek. Met
man -en macht werd er aan Duit scire zijde
gewerkt om de tramrails van het berg-
zand te reinigen. Na eenige- uren vertra-
ging kon de elcctrische weder naar Kleef
afrijden.
Gerold. Een te 's-Gravenhage wonen-"
de dame deed aangifte dat haaT een wit
linnen zakje is ontrold, inhoudend© f 2800,
vermoede7i*ik bij de halte stoomtram op
het Beraideirlioui. of op lijn 5 of 9.
Een kleine dronkaard. In een onzer
provinoie-stadjes zag de politie zich ver
plicht een man tijdelijk op te sluiten we
gens overtreding der Drankwet. Doch hoe?
De veldwachter nam den overtreder een
voudig onder den arm, tot groot vermaak
van het publiek. (3) De opgebrachte was
een dwerg, dae vroeger bij Garré werkte.
STADSNIEUWS.
Kamer van Koophandel.
II.
Groentendrogerijen, een oorlogsindus
trie, verrezen ook in deze gemeente en
worden voor een deel gedreven in de be
staande gebouwen van stopgezette in
dustrieën, zooals een moutfabriek, een
magnesietfabriek, enz. Over liet alge
meen hadden zij druk werk.
De handel in koloniale waren heeft
zich gedurende het eerste halfjaar van.
1916 gekenmerkt door een tamelijk vlot
ten verkoop.
De tweede helft gaf een geheel ander
beeld. Het artikel suiker veroorzaakte
heel veel strubbeling, zoo zelfs, dat som
wijlen het nog nooit voorgekomen ver
schijnsel zich voordeed, dat er in de ver
schillende winkels geen suiker ver
krijgbaar was.
Met den nieuwen oogst had zich deze
onaangename stagnatie spoedig her
steld.
De voortdurende oorlogstoestand was
mede oorzaak, dat de aanvoer van ver
schillende zaken, met name koffie, thee
en rijst zeer- werd bemoeilijkt en ten
slotte geheel ophield.
Hoewel het binnenlandsch verbruik
van gedistilleerd en likeuren de Leid-
sche handelaren hebben geen export
door tal van oorzaken zich blijft bewe-
•gen langs een zeer langzaam dalende
lijn, is in deze noodlottige oorlogsjaren
het aantal orders eer vermeerderd dan
verminderd.
In de gegeven omstandigheden is het
begrijpelijk, dat de handelaren over de
resultaten van het jaar 1916 niet onte
vreden kunnen zijn.
Tengevolge van 'den oorlog zijn de
bierbrouwerij en moutfabricage' zooda
nig ontwricht, dat er van een geregeld
bedrijf geen sprake kan zijn. Het resul
taat hing geheel af van de vraag, of men
zich nog tijdig van een voorraad gerst
had kunnen voorzien.
Door vermindering van alcohol- en
biergebruik wordt in de mineraalwater
en limonade-industrie jaarlijks een toe
nemend verbruik geconstateerd. Dit
was, ondanks den ongunstigen natten
zomer, ook in 1916 het geval.
Het jaar 1916 kenmerkte zich door
groote wisselingen voor de sigaren-
industrie, speciaal wat den afzet van het
artikel voor export betreft. In de eerste
helft van bet jaar was er groote vraag
voor het binnen-, doch vooral voor het
buitenland. Er heerschte in de Leidsche
sigarenindustrie geen werkloosheid van
beteekenis.
De handel in het jaar .1916 in boter en
kaas kenmerkte zich vooral door een
sterk speculatief karakter, ten gevolge
van het feit dat de prijzen door steeds
veranderde maatregelen ieder oogenblik
werden gewijzigd.
Da aanvoer op de Leidsche markt en
aan de Stadswaag gewogen was;
1,598,201 K.G. in 1915 en 1,955,824 K.G.
in 1916, een vermeerdering dus van on
geveer een half millioen K.G.
De aanvoer van boter was dan ook
ongeveer 76,000 K.G. minder dan het
vorig jaar, namelijk 176,000 K.G. in 1916
tegen 252,400 KG. in 1915.
De groententeelt en landbouw waren
in 1916 loonende bedrijven.
De najaarsgroenten gingen ook lot
hoogen, sommige soorten tot zeer hoo-
gen prijs van de hand, met ruim be
schot.
Het bestuur der groen ten veiling con
stateert met genoegen, dat haar omzet
enorm is gestegen.
De omzet over 1916 was in totaal
f 446,125.08. De omzet over 1915 bedroeg
totaal f114,162.84, zoodat het omzetcij
fer in 1916 steeg met f331,962.24.
De graanteelt was goed, maar de fi-
nancieele uitkomst was gedrukt door
de vele beperkende regeeringsmaatre-
gelen.
Door het bestuur der Leidsche graan-
beurs is dit jaar geen verslag uitgebracht
kunnen worden, daar verreweg de mees
te artikelen, die er voorheen aangebracht
werden in handen der regeering zijn en
dus niet meer mogen worden verhan
deld.
De veehouders kregen hooge prijzen
voor hun productie, maar de prijzen van
het krachtvoer waren zoo enorm hoog,
dat de uitkomst in het algemeen te
wenschen- overliet.
De gevreesde ziekte mond- en klauw
zeer kwam gelukkig slechts zelden voor.
Op Dinsdag 6 Juni 1916 werden ter
vrije paardenmarkt aangevoerd 105
paarden. De handel was vlug.
Op de veemarkt werden in 1916 aan-
o-pvnprri 192.641 stuks vee (v. j. 178,542)
met een vermoeueiijAu niKaiio-,.ca.*.a«»
van f21,295,378 (v. j. f16,833,591).
De stedelijke gasfabriek leverde in
1916 af 10,858,814 kub. meter gas, 292,100
H.L. cokes voor huisbrand, 2,841,600
KG. cokesgruis aan de electr. centrale,
281,000 KG. zwavelzure ammoniak,
13,745 H.L. koolteer en 440 H.L. water-
gasteer. De totale aansluitwaarde der
electriciteitsfabriek bedroeg op 31 Dec.
1916 7079.41 K.W. tegenover 6477.15 op
31 Dec. 1915. Zij leverde stroom aan 14
(resp. 16) gemeenten.
Niettegenstaande de moeilijkheden,
die het bloembollenvak in bet algemeen
blijft ondervinden door de oorlogs
misère, kan dankbaar worden geconsta
teerd, dat de uitkomsten voor den teler
gunstiger zijn dan over 1915.
Wel werden er nog verliezen geleden,
maar niet in die mate als werd gevreesd.
De onzekerheid in het drukkersbedrijf
hield over 1916 aan. Werkloosheid kwam
op verschillende drukkerijen voor, on
danks het gemobiliseerd zijn van tien
tallen typografen. Dikwijls moest per
soneel door niet-loonenden arbeid aan
het werk .worden gehouden; enkele ma
len kwam inperking van den werktijd
voor.
De enorme stijging der papierprijzen
drukte vooral op bet courantenbedrijf.
Verschillende bladen werden in ver
kleind formaat of met minder pagina's
uitgegeven.
Het collectieve arbeidscontract werd
vernieuwd voor den tijd van drie jaar.
Bij dit contract zijn, behoudens een
paar zeer kleine drukkerij tjes, alle druk
kerijen in Leiden en omstreken be
trokken.
Door de belangrijke stijging der loo-
nen en der grondstoffen werden door de
landelijke patroonsvereeniging nieuwe
tarieven voor drukwerk verplichtend
gesteld.
Het jaar 1916 heeft zich gekenmerkt
door groote 'geldruimte en als gevolg
daarvan lage rentestanden.
Het effectenverkeer was afwisselend,
doch gedurende het grootste gedeelte
van het jaar levendig, zoodat ook in deze
branche het bedrijf niet ongunstig kan
genoemd worden.
Over 1916 beliep aan de Leidsche
Spaarbank bet bedrag der inlagen
f 2,141, Si8.53 en der terugbetalingen
12,228,08-1.58; het aantal inlagen 16777
terugbetalingen 10248. Op 31 December
'1916 bedroeg bet tegoed der inleggers
f3,228,036.38 en het aantal inleggers
14,209'tegen 13,907 op 1 Jan. 1916.,
In het jaar 1916 werden van wege de
Leidsche Duinwatermaat$chappij door
de stoomwerktuigen te Katwijk aan den
Rijn uit het duinreservoir opgepompt
I,629,220 M3. duinwater, tegen 1,551,698
M3. over' het jaar 1915, zoodat 77,522 M3.
meer werden opgepompt dan in het vo
rig jaar.
In 1916 zijn gesloten 44 abonnemenls-
en 40 meterconlracten, doch vervielen
28 abonnements- en 3 metercontracten.
Het totaal aantal contracten op liet
einde van dit jaar bedroeg 8140, op het
i einde van 1915 8058, van 1914 8001.
De lengte van het buizennet op 31 g, ?a
cember 1916 bedroeg 81,604 meter. f
III. r<
Het boven medegedeelde, kan door de 1
volgenden indruk worden samengevat
De vurige wensch, reeds meermals
uitgesproken bij de samenstelling va
het jaarverslag, dat Nederland buile !i
den krankzinnigen wereldoorlog ZO|0
mogen blijven en van een spoedig her1"
stel van vrede getuige zou mogen zijn
is, wat het eerste deel betreft, tot dus P
verre gelukkig wel, wat het tweede aai
gaat, nog steeds niet vervuld. Laat Ne
derland niet onvoorbereid zijn, als lie
groote oogenblik dier moderne werelj n
geschiedenis aanbreekt. Dat daartoe en
kele bekende strijdvragen, die in d 8
laatste tientallen jaren heel wat energi
verbruikten, nu wel baast tot een ove e
het algemeen bevredigd geachte oplos
sing zullen zijn gebracht, stemt zeke
tot voldoening. I
Voor het overige ontbreekt echter noj
de aanwijzing der vaste lijnen, waar u
langs de bedoelde voorbereiding voo;
den komenden tijd zich in hoofdzaak za
hebben .te bewegen. Men kan verklaren n
dat handel en industrie, zoo dit noodii
mocht wezen, met talent zijn wakker g<
schud. Of de gids reeds klaar staat on
naar de steile paden van het beloofd
land althans den weg te wijzen, en d
voorbereidingen voor dien zwaren toch
reeds eenigermate zijn getroffen, moi
echter betwijfeld worden, en toch ka-
zelfs de oud-Hollandsche durf en ener
gie het in den tegenwoordigen tijd "noct
buiten het een, noch buiten het ande
geheel stellen. Laat echter moed gehou
den worden.
Nog is het geheel duistere nacht. We!
licht zal nog vóór dat de dègeraad de:
komenden dag aankondigt, op dit pun
voor klagen geen plaats meer zijn. Wel
licht zal om de beeldspraak daar l
laten nog vóór dat Nederland klaa
staan moet, aan zijn handel, maar voor*
ook aan zijn industrie, de noodige vrij
ruimte in een geheel eigen, in anden
beslommeringen niet be troleken, depar
tement, zijn gegeven, waarnaar zoo ster!
wordt verlangd. Er zijn althans teeke
nen, die in dit opzicht eenige hoop ge
ven.
Na uitvoerig te zijn nagegaan, hoe ii
het bijzonder Leiden het derde oorlogs
jaar is doorgekomen, ook in verbap
met de voortdurende onttrekkingen va
arbeidskrachten aan de bedrijven, do«
de in geen enkel opzicht in omvang ver
minderde mobilisatie, wordt gewezea
dat het niet onbegrijpelijk is, dat voo:
menigen patrooh deze tijden hoogst zor
gelijk zijn, ook al zijn de resultaten vat
haast alle bedrijven, die niet door totaal
gemis aan grondstoffen zijn gedwars
boomd, ten slotte nog beter dan met
uit den algertiéenen tcfèstand zou aflei
den. Enkele industrieën, welke ondei
Staatstoezicht zijn gebracht, vonder p
zelfs in de zeer ruime belooning voo:
i1,.ij oompa enmppnsatie YOfl
ieder echt zakenman hinderlijke toelca
mering van vrije ontplooiing.
Zeer groote oorlogswinsten, als in Rol J
terdam en Amsterdam, en andere hat^
delskringen werden echter niet ge
maakt. Toch is het ook hier velen uil
de kringen van handel en nijverheid
ondanks de stijging van moeilijkheden
in 1916 nog zeer goed gegaan.
Wat in het bijzonder den winkelstam
betreft, ook deze heeft voor het oogen
blik allerminst reden tot klagen. Vocffl
hebben do winkeliers, die hun goeder»
uit oorlogvoerende landen betrekkei
veel verdiend door de voortdurende di
ling van de valuta dier landen. Voor d
-kleine winkeliers echter, die heti
hoofdzaak moeten hebben van den at
beidersstand, is de toestand verre ra
rooskleurig. De prijsstijging toch de
voornaamste benoodigdheden, waai
mede geen evenredige loonstijging i
gepaard gegaan, heeft de koopkract
dezer-klasse aanmerkelijk vermindert
Leidsel. Kruisverband.
Onder voorzitterschap van den hea
J. Nijhuis hield gisteravond bovengt
noemd verbond een vergadering i
„Prediker".
Ingekomen was een schrijven van e
Propaganda-commissie van het Dioct
saan Kruisverbond, houdende verzod
in deze commissie een lid der Leidsdi
afdeeling te doen zitting nemen. Hifi
voor werd na stemming de heer R J
Ch. Postma aangewezen. Verder e»
schrijven van de Nat. R. K. VereenigH
van Geheelonthouders onder het spool
en tramwegpersoneel cn dat van Va
Gend en Loos, houdende aanvrage 01
subsidie voor liet anti-alcoholisch lnkaa
te Heerlen. Besloten wordt op de verg
deringen een collecte tc houden en d
opbrengst op te sturen.
Hierna deelde de voorzitler mede dl
op 26 Augustus in de Hartebrugskerl
een H. Mis voor het Kruisverbond a
worden opgedragen, voorafgegaan doo
een algemeene H. Communie tot nei
en zegen van het streven tegen het alco
holisme.
De heer Bisschop, afgevaardigde vod
Ledden, bracht daarna verslag uit n»
de gehouden Diocesane Bondsverga®
ring te Delft. In een uitgebreid en zal»
lijk verslag zette spr. de aldaar geno»
den besprekingen uiteen.
Over het derde en laatste punt v»
de agenda: belangrijke mededeelmgei
voor de a.s. wintercampagne, werd z»
breed en zakelijk van gedachten gew-
seld. Als slot der besprekingen wen
vastgesteld dat, om te beginnen
groote feestavond op touw zat woraa
gezet, waarna verschillende cursus»
tegen het alcoholisme zullen worden ge
houden.
De heer Klein bracht vervolgens va
slag uit over de boeken en bescheid»
van den penningmeester en constated
de dat hij alles in goede orde had ast
getroffen en besloot met een woord w
dank aan den penningmeester vo«
diens goed en zakelijk beheer.
