14
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
de JAARGANG
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
Te ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, voor Leiden II cent per week
f 1.45 per kwartaal bij onze agenten 12 cent per week, f 1.60 per kwartaaL Franco per post
f 1.80 per kwartaaL
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is alleen verkrijgbaar tegen betaling van 15 cent per
kwartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 8 cent
ZATERDAG
JULI
I9I7.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent.
Ingezonden mededeslingen van 1-5 regels f1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote lettere naar plaatsruimte.
KLEINE AOVERTENTIËN, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd
huur en verhuur, koop en verkoop 40 centen per 30 woorden, leder woord
meer 1 cent.
Dit nummer bestaat uit vier
bladen waaronder het geïl
lustreerd Zondagsblad.
V De Evenredige Vertegenwoor
diging.
De Evenredige Vertegenwoordiging
kan aanleiding worden voor de vorming
.van verschillende politieke groepen of
politieke partijen.
Dat kan en dat zal ook inderdaad ge
schieden.
Men is er nu al mee begonnen.
De bekende, in zijn oud-liberale theo
rieën verstarde mr. Van Houten geeft
blijkbaar den moed niet op en heeft nu
reeds te s-Gravenhage een comité ge
vormd, dat zich ten doel zal stellen in
'den kieskring 's-Gravenhage een candi-
datenlijst in le dienen en deze le ver
binden met naar een gemeenschappelijk
beginsel opgemaakte candidatenlijsten
in andere kieskringen.
Dit gemeenschappelijk beginsel zal
zijn: ..De staatsbemoeiing zoo spoedig
mogelijk te beperken binnen de gren
zen, welke de eerbied voor de staatkun
dige en economische vrijheid der bur
gerij en de zorg voor een zuinig en
nauwgezet beheer der openbare kassen
noodzakelijk maken."
Gelijk de oude Samuel van I-Iouten
op deze wijze nog een kansje wil wagen
als eerste op de lijst in de verschil
lende kieskringen zal natuurlijk ge
noemd slaan de heer Van Houten!
zoo zullen er natuurlijk meerdere poli-
Jieke avonturiers opduiken!
Zij allen zullen roepen tot de kiezers:
hier moet ge komen, daar moet ge niet
wezen! 't Zou ons niet verbazen, als
'1918 ons een markt van politieke ven-
Iers zal te aanschouwen geven!
Tegenover dat politiek gekwansel
moet cn zal slaan in hechte eenheid, in
'fiere doelbewustheid de Katholieke
Staatspartij, gegrond op zuiver demo
cratische beginselen èn onderling ver
trouwen.
f Ware democratie en onderling ver
trouwen zij sluiten elkander niet uit,
maar passen bij en in elkaar! Dat over-
wege en bedenke men wel. 't Kan
lyan groot, nut zijn ter versterking onzer
politieke éénheid.
V Dom.
Onder de anti-papisten van het slag
cis. Bronsveld heerscht nog altijd grim
mige spijt over het feit, dat Nederland
een tijdelijk gezantschap heeft gesteld
bij den Paus!
De menschen zijn te klein om zich
over deze erkenning van de Katholiciteit
de algemeenheid der Roomsche Kerk
heen te zetten met dreinende gezich
ten blijven ze er om heen drentelen.
Nu en dan meenen ze de kans schoon
te zien om hun venijn eens uit le spu-
j wen.
Zoo nu weer van ds. ronsveld in de
„Stemmen van Waarheid en Vrede"
waarin alles is te vinden behalve waar
heid en behalve vrede! het volgende
schrijven over het Vaticaan:
t Onder dc opmerkelijke feiten,
welke de oorlog aan het licht brengt,
behoort ook de machteloosheid van
den Paus le Rome. 't Is nu toch wel
zonneklaar, welk een dwaasheid het
was een Nederlandsch gezant te
zenden naar het Vaticaan.
't Is inderdaad domzulk een taal te
durven schrijven!
Aan welken vorst of machtige, aan
welk optreden van wie ook ter wereld,
i? meer te danken, wat betreft de daad
werkelijke verzachting van de gruwe
len der oorlog dan aan Paus Benedic-
tus XV men denke slechts aan de
uitwisseling van krijgsgevangenen, ver
kregen op aandrang van den Paus.
Wie roept hcrhaaldelijker. met krach
tiger cn dringender betoogen de vorsten
en \olkeren op tot den vrede, dan de
Paus van Rome. hen biddend eivsmee-
kend elkander te verstaan in wederkee-
rige welwillendheid.
En wie zal durven zeggen, wat er bij
voortduring en onafgebroken langs di-
plomatieken weg wordt onderhandeld
door de gezantschappen des Pausen in
de verschillende landen en door cle ge
zantschappen der verschillende mo
gendheden bij het Pauselijk hof... 't Is
een onbillijke domheid om uit het feit,
idat cleze onderhandelingen niet of
slechts ten deele bekend worden, te be
sluiten, dat zij niet bestaan, niet worden
ngevoerd... met, God weet het. welk een
leindelijk succes!
Doch reecls uit hetgeen bekend is ge
worden blijkt, dat de Paus van Rome
meer macht uitoefent, meer zedelijke
macht, dan wie ter wereld ook!
Gat die macht helaas, tot. nu toe nog
mat schooner successen heeft behaald
't komt, omdat er zoovelen zijn, als
ds. Bronsveld, die Hem den rug toekee-
ren, niet willen luisteren naar Zijn
stem, de oogen sluiten voor Zijn inter
nationale positie, Zijn positie als Vre
desvorst bij uitnemendheid
Op den haat van dezulken is de kracht
der liefde van den Vader der mensch-
heid, Die te Rome zetelt, voor een deel
gebroken
En dom is 't dit dan te wijten aan
den Pausl
V Herstemming in III.
De besturen der rechtsche Kiesver-
eenigingen in district III te Leiden ra
den den rechtschen kiezers aan, hun
stem uit te brengen op het aftredend
lid, den heer Botermans.
Wij twijfelen er niet aan, of de recht
sche kiezers zullen zich aan dit advies
hunner kiesvereenigingen houden.
Er is voor hen ook geen enkele reden,
om er tegen in te gaan.
Integendeel.
't Zou ons toch haast een schande
lijken, wanneer de eerste sociaal-de
mocraat in dén Leidschen Raad werd
gebracht in het rechtsche derde
district!
Dat de rechtsche kiezers in III als
goede organisatiemannen zullen hande
len overeenkomstig het advies hunner
kiesvereenigingen daarvan houden
wc ons overtuigd!
Slappe strijd op de fronten.
Do polit'eke crisis in Duitschland: De
Rijkskanselier gaat heen? In afwach
ting hiervan is de Rijksdagzitting
opnieuw verdaagd. Hindenburg op
nieuw naar Berlijn. Een Nederlandsch
zeilschip opgebracht.
Overzicht.
't Lijkt wel haast een kinderspel, dat
op het Westelijk gevechtsterrein plaats
vindt. liet geeft zoo haast den indruk
van stuivertje wisselen, maar dan op
bloedige wijze. Hel Duitsche legerbericht
maakt n.l. melding van de herovering
der loopgraven bij heuvel 304, welke in
een Franschen aanval op 3 Juli voor hen
verloren gingen. Nu zijn de door de
Duitschers in den aanval van 28 Juni
veroverde stellingen weder volledig in
Duitsch bezit.
Het offensief der Russen in Galicië,
ten Z. van den Dnjestr, houdt nog aan,
maar het voortrukken is vertraagd om
dat de stellingen der Centrale troepen
ten \V. van de Lomnitsa den Russischen
opmarsch zooveel mogelijk pogen te be
letten. Ook van hier ik dus geen belang
rijk nieuws binnengekomen.
Volgens de latere berichten, zou de
Rijkskanselier zijn afgetreden, in af
wachting waarvan de Rijksdagzitting
opnieuw is verdaagd. Zou de teerling
dan toch zijn geworpen? Nadere beves
tiging ontbreekt nog; misschien dat
eventueel de rubriek „laatste berichten"
verdere opheldering kan geven.
Aanvankelijk werd verwacht, dat de
Rijkskanselier vandaag een verklaring
zou afleggen, die eenig licht in de poli
tieke duisternis werpen zou. Hij zou na
melijk mededeeling doen van enkele
wijzigingen in de regeering en de plan
nen uiteen zetten, die hij met betrek
king tot de geëischte hervormingen
voornemens is om te verwezenlijken.
In de eerstkomende Rijksdagzilting
zal de vredesquaestie worden behandeld.
Er zal een vredesmotie worden inge
diend door het centrum, de vrijzinnigen
en de sociaal-democraten, een deel "der
Duitsche groep, alsmede door de Polen,
Elzassers, Denen en Welfen (de natio-
naal-liberalen hebben besloten de leden
vrij te laten bij de stemming), waarin
o. a. wordt verklaard: „De Rijksdag be
schouwt als eenig en uitsluitend oor
logsdoel van Duitschland het handhaven
en het waarborgen van zijn economi
sche, sociale en politieke zelfstandigheid
cn die zijner bondgenooten.
Dit doel is Duitschland van zins met
leger en vloot door de uiterste inspan
ning van alle krachten te bereiken.
Graaf Esterhazy, de jeugdige Ilon-
gaarsche minister-president, zette in het
Huis van Afgevaardigden het standpunt
der regeering uiteen, dat heizelfde is als
dal van Tisza. Zoo blijft de houding te
genover de bondgenooten gelijk. Om
trent het vredesvraagstuk zeide Ester
hazy: „dat wij dezen oorlog als een ver
dedigingsoorlog voeren en ons vredes-
doel is geen verovering". Dit is in wezen
hetzelfde als wat de vredes-motie bevat,
welke in den Rijksdag zal worden inge
diend.
Op Zee.
Weer 24.000 ton naar den fcelder.
Uit Berlijn wordt d.d. 12 dezer offi
cieel gemeld, dat in de Golf van Biscaye
en het Engelsche Kanaal wederom
24,000 bruto reg. ton door de duikboo-
ten vernietigd werden.
Onder de gezonken schepen bevinden
zich het bewapende Engelsche s.s. „Ad-
dah" (497 ton) met stukgoederen van
Canada naar Cherbourg, het Fransche
gewapende s.s. „Bearn" (1271 ton) met
stukgoederen van Dakar naar Fécamp,
het Fransche zeischip „Alexandre", met
hout van Texas naar Fécamp, het Por-
tugeesche s.s. „Cabo Verdi" (2220 ton)
met levensmiddelen voor het Fransche
militaire bestuur te Bordeaux. De ladin
gen der overige schepen bestonden
voor zoover deze vastgesteld konden
worden uit steenkolen, erts en aard
akers.
Engelsche dreadnought vernield.
De Engelsche Admiraliteit bericht:.De
„Vauguard" is in den nacht van 9 Juli,
terwijl zij voor anker lag, door een ont
ploffing aan boord uiteengeslagen en
onmiddellijk gezonken. Er waren drie
overlevenden, twee man en één officier.
Laatstgenoemde is echter later ook ge
storven.
Vijf-en-negentig man van de equipage
waren afwezig tijdens de ontploffing.
Er is een onderzoek gelast.
Duitschland.
De Regeeringscrisis.
In de centrale commissie van den
Rijksdag deed de sociaal-democratische
spreker liet voorstel om de zitting te
verdagen. De politieke Ipf^and was nog
niet zoo verhelderd, dat de regeering
stelling kon nemen ien aanzien van de
opgeworpen quaesties.
De heer Helfferich antwoordde, dat de
Rijkskanselier door andere dringende
bezigheden verhinderd was te verschij
nen. Helfferich en de andere staatsse
cretarissen waren echter bereid de be
sprekingen te volgen en eventueele vra
gen le beantwoorden. De voorsteller ver
klaarde door dit antwoord niet bevre
digd te zijn, daar den Rijkskanselier een
bepaaldde vraag was voorgelegd, waar
op de commissie een bepaald antwoord
verlangde, anders hadden de besprekin
gen geen doel.
Hierop werd lot de verdaging beslo
ten.
Gisteren nam de politieke crisis plot
seling een acuut verloop.
De Berlijnsche correspondent van de
„Kölnische Zeitung" seint daarover: In
dien gewichtige voorteekenen niet be
driegen, zal de beslissing reeds zeer
spoedig vallen. De crisis heeft haar
hoogtepunt bereikt.
Dé ..Kölnische Volkszeitung" bevat
een telegram van haar Berlijnschen
correspondent, die meestal goed is inge
licht, waarin deze seint: Het is beslist.
De Rijkskanselier heeft zijn ontslag ge
nomen. Nopens het verzoek om ontslag
is waarschijnlijk reeds op hetoogenblik
beslist. Met het oog op dezen toestand
is de Rijksdag tot Donderdag verdaagd,
om den opvolger gelegenheid te geven
voor den Rijksdnc oen verklaring af te
leggen aangaande de door den Rijksdm
leggen aangaande de door den Rijksdag
gestelde eischen en reeds inwilligde toe
zeggingen betreffende „Neuorientuie-
rung".
Hindenburg en Ludcndorff in Berlijn.
Op last van den keizer zijn de gene
raals Hindenburg, chef van den gene-
ralen staf, en Ludendorff, eerste-gene-
raal-kwartiermeester, te Berlijn aange
komen.
De Rijksdagzilting.
De Seniorencommissie van den Rijks
dag kwam bijeen om over de regeling
der werkzaamheden te spreken. Men
kwam overeen dat na afdoening van de
agenda de Rijksdag zal worden ver
daagd. De president zal gemachtigd
worden de volgende zitting bijeen te
roepen, echter niet vóór Donderdag van
de volgende week.
Kroonprins en Rijkskanselier
Als over zoovele dingen in Duitsch
land, wordt op het oogenblik ook diame
traal verschillende bericht over de ver
houding tusschen Kroonprins en Rijks
kanselier. Zoo schrijft bijv. de „Tagliche
Rundschau":
De afwijkende inzichten, die de Kroon
prins heeft ten opzichte van de politiek
van den huidigen kanselier in het alge
meen cn van zijn binnenlantische poli
tiek in het bijzonder, zijn weder duide
lijk gebleken, toen de kanselier volgens
opdracht van den Keizer den Kroon
prins mededeeling deed van de aan
staande Paaschboodschap. Bij deze ge
legenheid liet de Kroonprins niet na den
Kanselier zijn ernstige bezwaren voor
te houden ten opzichte van de Beth-
mannsche politiek. De Kanselier onttrok
zich aan verdere uiteenzettingen dien
aangaande door te verklaren, dat hij de
opdracht van den Keizer vervulde door
den Kroonprins van het gebeurde in
kennis te stellen.
Het „Berl. Tageblatt" meldt daarente
gen:
De Kroonprins had gisteren een lang
onderhoud met den Rijkskanselier. Naar
in politieke kringen verzekerd wordt,
zijn zij het eens geworden aangaande
het toekomstige richtsnoer der politiek.
Naar uit München gemeld wordt, is
bij de audiëntie van Von Hertling niet
alleen de binnenlandsehe politieke cri
sis, doch ook de belangrijke quaestie der
buitenlandsche politiek besproken.
Verder had de audiëntie ten doel, dat
met den Koning een uiteenzetting zou
plaats hebben, alvorens de Minister-pre
sident zich naar Berlijn begeeft, om de
Bondsraadscommissie van Buitenland
sche Zaken, bijeen te roepen, waarvan
hij voorzitter is.
De toestand van Dr. Spahn.
De „Ivöln. Volkszeitung" meldt, dat de
toestand van dr. Spahn verbeterd is. Aan
de tegenwoordige zittingsperiode kan
hij echter niet meer deelnemen.
Wolff's Bureau seint uit Berlijn d.d.
13 Juli:
Nederlandsch zeilschip opgebracht.
Volgens officieel bericht hebben onze
watervliegtuigen gisteravond in Hoof
den (in het zuidelijk deel van de Noord
zee) opgebracht het Nederlandsche zeil
schip „Agida" („Agiena"?), met contra
bande voor Havre bestemd. Het vaartuig
werd later door onze torpedobooten naar
Zeebrugge gebracht.
Italië.
Uit d3 Itafiaansshe Kamer.
Na een vaderlandslievende rede van
minister-president Boselli, die levendig
werd toegejuicht, nam de Kamer met
273 tegen 53 stemmen de volgende mo
te aan, die aanvaard was door de regee
ring: „De Kamer, gehoord de verklarin
gen cler regeering, gaat over tot stem
ming over de voorloopige twaalfden".
Het ontwerp betreffende de voorloo
pige twaalfden werd aangenomen, waar
na de zitting werd opgeheven.
Rusland.
De betrekkingen met Japan.
De Japansche minister van Buiten
landsche Zaken heeft, naar de „Djen"
uit diplomatieke bron verneemt, den
Russischen gezant te Tokio medege
deeld, dat de vriendschappelijke betrek
kingen tusschen Japan en Rusland, op
de gemeenschappelijke belangen in het
Verre Oosten gebaseerd, onveranderd
gebleven zijn. Japan is den nieuwen toe
stand in Rusland volkomen gunstig
gezind.
Vereenigde Staten.
De Amerikaarvsche luchtvloot.
De militaire commissie uit het Huis
van Volksvertegenwoordigers nam met
algemeenen stemmen een voorstel aan
tot het scheppen van een groote lucht
vloot (Aviation-bill). Op verzoek van het
departement van oorlog waren geen bij
zonderheden van den voorgestelden aan
bouw in het voorstel opgenomen. De
vlieger Baker kwam in de commissie en
wees op de dringende noodzakelijkheid
om dadelijk de luchtstrijdmacht der ge
allieerden uit te breiden.
China.
Een aanval op Peking.
De republikeinen déden gisterochtend
te vier uur een aanval op Peking. Zij
maakten daarbij gebruik van artillerie,
mitrailleurs en vliegtuigen.
Zes vreemdelingen werden gewond.
Drieduizend man van de keizerlijke
troepen werden, volgens eejn bericht uit
het republikeinsche hoofdkwartier, na
een gevecht van twee uren in den Tem
pel des hemels gevangen genomen.
Generaal Sjang Soen heeft een schuil
plaats gezocht in het Ooslenrijksche ge
zantschapsgebouw.
liet gevecht met de rest der keizerlijke
troepen duurt .voort in de Verboden
Stad, waar een ontzaglijke brand woedt.
Nederland en de Oorlog.
De minister heeft bepaald, dal de ma
ximumprijs van brood niet toepasselijlc
is op luxe- en krentenbrood.
In het Engelsche Lagerhuis heeft de
uitvoer naar Nederland wederom een
onderwerp van discussie gevormd.
In verband met de schaarschte aan
veevoeder zal 500,000 stuks vee uorden
uitgevoerd.
Maatregelen worden beraamd om de
gevolgen van hel gebrek aan rijwielban
den zooveel mogelijk gelijkelijk door de
verschillende belanghebbenden te doen
dragen.
Geen zeeslag.
Men meldt uit Den Helder:
De geruchten over een zeeslag nabij*
de kust van onze Noord-IIollandsche
eilanden zijn ontstaan door een loos
alarm van de kustwacht.
Als gewoonlijk was een Duitsche flot
tielje, bestaande uit ongeveer 20 schepen
(torpedobooten, mijnleggers en lichte
kruisers) bezig in het mijnveld. Door
dat een paar mijnen ontploften en bo
vendien aan den horizon schepen zicht
baar waren, vermoedelijk Engelsche,
die met zoeklichten werkten, waardoor
flikkeringen ontstonden, die aan kanon
vuur deden denken, meende de kust
wacht dat een gevecht op komst was. Te
meer omdat de Duitsche schepen zich
verwijderden. Hierop werden de Hol-
landsche autoriteiten gewaarschuwd en
werden de „Ivortenaer" en een zestal
lorpedoboolen uitgezonden. Zij keerden
echter onverrichter zake terug.
Onze zeevisscherij.
Het verongelukken van den stoom-
Ireiler ..Eli-sabeth" was oorzaak dat ver
schillende zeevisschers te IJmuiden
weigerden uit te varen. Niettemin ver
trokken nog elf stoomtrawlers ter vis-
scherij.
Naar onze berichtgever verneemt heb
ben verscheiden schippers hun ontslag
v^i-ncmen, omdat zij de zee niet meer
veilig achten, le meer omdat volgens
loopende geruchten de vuurschepen in
de z.g. vrije geul zullen worden inge
haald.
Tarwebrood.
De minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel; gezien zijn beschikking
van 5 April j.l., „St.-Ct." no. 81; heeft be
paald, dat de daarin genoemde maxi
mumprijzen voor tarwewater- en larwe-
melkbrood niet van toepassing zijn op
kleinbrood, waaronder wordt begrepen
luxe- en krentenbrood, voor zoover dit
verkrijgbaar wordt gesteld uitsluitend
van een gewicht van 50 gram per stuk.
Nu weer aardappelen
te veel!
Het volgende telegram is aan Zijnel
Excellentie den minister van Landbouw,
Nijverheid en Ilandel te 's-Gravenhage
verzonden:
„De Vereenigde Amsterdamsche
Grossiers in aardappelen, hedenmorgen
vergaderd, verzoeken Uwe Excellentie
bewilliging te willen verleenen. de al-
Vier aanwezige voorraden aardappelen,
welke verre de behoefte overtreffen en
bij den detailhandel niet le plaatsen
zijn, voor het buitenland le mogen vei
len op de door de Groenten-Centrale
vastgestelde voorwaarden, bij de Tuin-
bouwvereeniging, directeur Akkerhuis,
daar dit overschot spoedig minderwaar
dig wordt en lot bederf overgaat, wat
groole verliezen aan de betrokken han
delaren berokkent."
Aardappelenvoorziening.
Men deelt mede aan de „N. R. Ct.":
In enkele, vooral kleine of afgelegen
gemeenten zijn, ondanks ruim voldoen
de aanvoer, op sommige dage geen aard
appelen beschikbaar voor de bevolking.
In zulke gevallen wende zich het ge
meentebestuur tot den grossier of de
grossiers, die gewoon zijn de winkelier,
van vroeger aardappelen te voorzien.
Door overleg kan worden bevorderd,
dat de aardappelen per wagonlading,
dus goedkooper en sneller, worden aan
gevoerd, hetzij voor eenige naburiga
gemeenten, hetzij voor eenige gecombi
neerde grossiers.
Ook kan het gemeentebestuur zich te
lefonisch of telegrafisch wenden tot de
Noordhollandsche combinatie van gros
siers, adres C. van Klecff te Groote
broek, welke voor aankoop en verzen
ding van de aardappelen kan zorg dra
gen.
500.000 .stuks rundvee opge
ruimd.
Heb ,,N. v. d. D." meldt, dat dn verband
met de schaarschte aan veevoeder onge
veer 500000 stuks rundvee zullen worden
opgeruimd. Een belangrijk deel eal levend
worden uitgevoerd en een ander deel go-
sdacht worden, ton einde het vleesch te
distrlbueeren Ier vervanging van bet var-
kon-vleesch.
liet vee zal zoowel naar de Geallieerden
