Uit de Leidsche
Vroedschap.
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
JAARGANG
No. 2332
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt,bij vooruitbetaling, voor Leiden II cent per
week
1.45 per kwartaal bij onze agenten 12 cent per week, f 1.60 per kwartaaL Franco per post
1.80 per kwartaaL
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is alleen verkrijgbaar tegen betaling van 15 cent per
rartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 8 cent
VRIJDAG
13
JULI
I9I7.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van t-5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent.
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels i 1.50, elke regel meer 30 cent met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
KLEINE ADVERTENTIËN, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd
huur en verhuur, koop en verkoop 40 centen per 30 woorden. Ieder woord
meer 1 cent.
Ofschoon de korlc, groolendeels ook
[belangrijke agenda een dito-dito ver-
dering zou voorspellen, heeft men zich
dit opzicht vergist. Onze Vroedschap
opmerkelijk langen tijd bijeen ge
lest in haar vergadering van gisteren.
En toch, dc agenda leek zoo aanlokke-
k. om niet den geheelen, prachtigen
oïermiddag in de bedompte raadszaal
een te blijven.
Maar neen! Het groote getal aanwezi-
leden voorspelde reeds niet veel
ieds. Zelfs de heer Bolermans het
adslid of het niet-raadslid? was
csent.
De voorzittershamer tikte met bewon-
renswaardige snelheid de ingekomen
ikken af. Zelfs de motie van het comi-
van ambtenaren en werklieden in ge-
E-entedienst, "Woensdagavond gesteld
een „spannende" vergadering, werd
•or kennisgeving aangenomen, zonder
len slotte de leden enkelen bui-
i rekening gelaten boorden, wat er
renlijk aan de orde was. Men had het
druk met particuliere gesprekkenl
Toen kwam de casus criticus dia-
licus zouden wij er haast aan toe\oe-
n. Het gold de benoeming van een op-
liler van gemeentewerken, hoofdza-
lijk voor de bruggen, waterwerken en
!£en. Overeenkomstig de door de com-
isie van fabricage ingediende aanbe-
lingslijst, werden de volgende perso-
n voorgesteld: lo. J. Neuleboom, op-
hter bij de gemeentereiniging; 2o. M.
•linter, opzichter bij de gemeen te wer-
ii, beiden alhier.
t Gemeenteblad vermeldde het reeds:
sollicitaUes-Lukken en rap;ïorlen lagen
de leeskamer ter inzage. Maar dit
ist was niet naar den zin en de gevoe-
us van den heer Hoogeriboom en
>g enkele leden. Het advies \an den
ecteur van Publieke Werken was
et ingewonnen, en dit zou den schijn
nnen wekken, dat de candidatuur-
uleboom een soort protectie was van
en W.
Niet, dat men liet in ronde woorden te
nnen gaf. geenszins; maar het bleek
o'. De desbetreffende commissie hield
A aan den heer Neuleboom. Zelfs
■rd liet argument gebruikt, dat er on-
t de 34 sollicitanten te veel jongeren
aren. De lieer Hoogeboom bleek even-
el met de noodige papieren en beschei-
n gewapend, om bovengenoemd argu-
ent van de commissie te loochenstraf-
n. Hij verzocht daarom B. en W. de
ofdracht (of liever aanbeveling, zooals
voorzitter het verdedigde) terug te
men, en in den volgenden raad met
li nieuwe voordracht (dit is aanbeve-
ig) te komen.
i)it voorstel vond ondersteuning. Maar
Fokker bedacht er iets anders
Reeds vóór den aanvang liep ge-
mi raadslid rond met een verre van
'iendelijk gezicht, zoodat het niet te
wonderen viel, dal hij zijn liart eens
il'te luchten. En om geen der solli-
Mnlon te kwetsen wilde hij het doen
een geheime zitting! Vijf leden on-
rsleunden dit voorstel: er werd dien-
ereenkomstig besloten.
Wal in die besloten zitting is afgerc-
meerd, is natuurlijk niet bekend. De
rafregisters zullen wel ter tafel zijn
'komen! En het resultaat was, dat de
eer Itoogenboom zijn gedaan voorstel
trok, eh de voorzitter de benoeming
inhield tot cle volgende vergadering.
Dit. was dc vrucht van een geheime
ispreking, die zoo ongeveer een heel
ur in beslag nam!
Dc verdere benocmnigen, ontslagen,
naucieele besluiten, en wat dies meer
j. passeerden zonder eenig commen-
ar van belang, de revue.
De groote attractie voor de gemcen-
'-ambtenaren en -werklieden tenmin-
e -- was de behandeling van het prae-
Ivies van B. en W., uitgebracht naar
inleiding van een adres van genoemd
ersoneel. Vandaar de tamelijke belang-
clling op de publieke tribune, liet prae-
R'ies, dat wij reeds eerder in ons blad
drukten, werd het eerst besproken
oor prof. mr. A a 1 b e r s e, in diens
ualileit van voorzitter der commissie
1 hoe.
Vooraf resumeeren wij even, waar het
recies om ging. Het comité uit een 11-
h organisaties van ambtenaren en
'erküeclen bepleitte bij B. en W. den
uurtetocslag te vervangen door een tij-
dijke ioonsverhooging. Het college
r e vo.or afwijzend te beschikken.
B. en vV. vonden de bestaande rege-
JL"' billijk, en zij meenden dat men bij
'f Ioonsverhooging de algemecne sa-
nsregeling zou vooruit loopen. Men
weet, dat deze regeling wacht op het
advies van de salaris-commissie.
Prof. mr. Aalberse nu, die, zooals be
kend, voorzitter van deze commissie is,
was het in hoofdlijnen eens met B. en
W. Maar en hier legde mr. Aalberse
bijzonderen nadruk op de commissie
ontwerpt een regeling voor normale
tijden. De raadsleden, die over dit agen
da-punt verder liet woord voerden,
stemden hiermede in.
Zelfs de heer S y t s rn a was liet daar
mede eens.Trouwens, hij kon ook slecht
anders, aangezien hij zelf deel uitmaakt
van de salaris-commissie. Verder week
zijn zienswijze verre af van die der an
dere heeren. De heer Sylsma meende
n.l. dat hetgeen de organisaties vragen,
gevoegelijk kan aansluiten bij de voor
te stellen regeling. Het is, z. i., alleen een
vervroegde invoering van een paar
maanden, waarmede men evenzeer den
nood lenigt als rnet de duurtetoeslagen.
Bovendien zijn de belanghebbenden dan
bevredigd.
Aangezien de heer Sylsma vrijwel als
eenling stond tegenover de vergadering,
veroorloofde de heer Pera 'zich de op
merking, dat de heer Sytsma niet zelf
standig optrad, maar zich liet leiden.
Kon dit doelen op de comité-vergade
ring, waar de heer Sytsma als eenig
raadslid zij het dan niet qualitala qua
aanwezig was? Maar dit blijve buiten
beschouwing.
Ten laatste, toen de voorzitter het
prae-advies van B. en W. tegenover de
nieeiiiiig van den heer Sytsma had
staande gehouden, werd het aangeno
men, met overgroole meerderheid van
stemmen. Natuurlijk was de heer Syts
ma tegen, llij vond steun in... den heer
Boterman s, die zich hiermede een
wit voetje bij de gemeente-ambtenaren
en -werklieden verzekerd heeft bij de
a.s. herstemming voor den gemeente
raad.
Ten slotte ging een spoedeiscliend
voorstel aankoop van -grond betref
fende er zonder slag of stoot door.
X.
Russische opmarsch in Gallcië:
de stad Kaiucz genomen.
De regeeringscrisls in Duitschland: Be
sprekingen tusschen Kroonprins en
partijleiders. Gelijk kiesrecht voor
den Pruisischen landdag ingevoerd.
Noodlottige scheepsramp bij Rangoon.
-- Amerika neemt maatregelen tegen
oorlogswinstmakerij.
Overzicht.
De Russische opmarsch in.Galicië
wint gestadig terrein. De stad Kaiucz is
thans in liet bezit der Russen gekomen,
zoodat de rechtervleugel der centrale
legers ernstig in de verdrukking komt.
Kaiucz was de zetel van den Duitsch-
Oostcnrijkschen staf en is ook als stra
tegisch "steunpunt van eenig belang. Na
de" gevechten bij Dolina hadden de Rus
sen de Lomnica overschreden en zijn
daarop Kaiucz binnengerukt. De groot
ste afstand, waarover de centrale legers
tot dusver per dag zijn teruggetrokken,
bedraagt 30 K.M.
Ook op het overige gedeelte van het
Russische front, neemt de werkzaam
heid voortdurend toe; zoowel bij Riga,
als aan de Stochod en bij Luzk is liet
geschutvuur bij tusschen poozen zeer le
vendig. Dit is evenwei reeds geruimen
tijd het geval, zonder dat er een actie op
gevolgd is.
De beteekenis \an de Duilsehe over
rompeling der Engelsche troepen bij de
Belgische kust blijkt uit hel dagelijksch
overzicht in het „Belg. Dbl.", dat de aan
dacht vestigt op de nu in gevaar ge
brachte sluizen van Nieuwpoort, welke
de sleutel zijn der inundatie.
Deze zijn ook het waarschijnlijke doel
van den aanval, en m och len de Duit-
schers bij een volgenden stoot er in
slagen, Nieuwpoort te bezetten, dan zou
het front der geallieerden aan zijn lin
kervleugel een belangrijken en tot dus
ver onoverwinnelijk gebleken bondge
noot: hel water, verliezen.
Men mag dan ook een Engelsche po-,
ging verwachten om het evenwicht te
herstellen.
Tegen de verwachting van enkele bla
den in, is de Duitsche Rijkskanselier
aangebleven, en zit hij nog even on-
verstoord als weleer op zijn zelel.
Het Koninklijk besluit, waarbij aan
Pruisen het directe, geheime en gelijke
kiesrecht wordt verst rek L is mede door
den Rijkskanselier onderteckend, het
geen op zich zelf reeds als een ebwijs
kan worden beschouwd, dat de Kanse
lier accoord gaat met de politieke her
vormingen, zoodat er dus geen reden
bestaat dat hij op dezen grond aftreden
zou.
Het moet Keizer W ilhelm. Koning van
Pruisen, niet licht zijn gevallen, om het
besluit te nemen. De woorden „ik gelast
dat het wetsvoorstel betreffende, de wij
ziging voor het kiesrecht.... enz., moet
worden opgesteld op den grondslag van
't gelijke kiesrechtzijn daarom niet
van ironie ontbloot. Toch schrijft de
„Norddeutsche Allg. 2Üg." koelbloedig,
dat de Koning „bij vrije beslissing" zijn
wil te kennen gegeven 'heeft!
De kiesrechthervorming in Pruisen is
zeker van een niet te onderschatten be
teekenis, daar zij de politieke constella
tie van liet Koninkrijk met één slag wij
zigt en stellig belangrijke gevolgen voor
de verdere ontwikkeling van de staat
kundige omwenteling met zich bren
gen zal.
De eerstvolgende verkiezingen zullen
reeds plaats hebben onder het nieuwe
kiesrecht, zoodat al zeer spoedig de uit
werking er van kan worden vastgesteld.
Dat Keizer Wilhelm de mogelijkheid
van Bethmann's heengaan overwoog,
blijkt uit het bericht, dat de Beiersche
premier, Draaf Von Herlling, voor het
ambt van Rijkskanselier is aangezocht.
\Yas de Keizer voornemens Bethmann
le handhaven, dan zou hij niet tot dezen
stap zijn overgegaan. Von llcrtling heeft
evenwel gemeend het aanzoek te moe
ten afwijzen wegens zijn hoógen ouder
dom.
Op Zee.
Noodlottige scheepsramp.
Het stoomschip „Chilka", dat den 30en
Juni Madras verliet met bestemming
voor Rangoon, is in brand'geraakt, zoo
dat het. noodzakelijke was- K* 1 schip te
verlaten. Er bevonden zich vijftien
Europeanen en 1600 a 1700 dekpassa
giers aan boord. Verdere bijzonderheden
ontbreken, maar, naar gemeld wordt,
moet het verlies aan menschenlevens
aanzienlijk zijn.
De „Chilka" had een inhoud van 3952.
ton en behoorde aan de Britsch-lndische
Stoomvaartmaatschappij te Glasgow.
Duitsctiland.
De Regeeringscrisis.
Invoering van het gelijke kiesrecht voor
den Pruisischen Landdag.
De koning (van Pruisen) heeft aan den
president van het staatsministerie het
\olgende schrijven gericht:
„Naar aanleiding van het mij inge
volge van mijn dekreet van 7 April j.l.
uitgebrachte rapport van mijn staats
ministerie bepaald ik bij deze in aan
vulling daarvan, dat een wetsontwerp
betreffende wijziging van het kiesrecht
voor het Huis van Afgevaardigden op
den grondslag van het gelijke kiesrecht,
dat bij den Landdag der monarchie zal
worden ingediend, opgemaakt moet
worden. Het ontwerp moet in elk geval
zoo tijdig worden ingediend, dat de
eerstkomende verkiezingen volgens het
nieuwe kiesrecht kunnen worden ge
houden. Ik draag u op in verband daar
mede de noodige maatregelen te tref
fen."
Groot Hoofdkwartier, ii Juli 1917.
(get.) Wilhelm I. R.
(get.) Bethmann Hollweg.
De „Norddeutsche Allgemeine Ztg."
schrijft naar aanleiding van het decreet
van den Koning:
„Dit decreet brengt wat het Pruisische
kiesrechtvraagstuk betreft, volledige
klaarheid aangaande de in de Paasch-
boodschap voorloopig niet besliste vraag-,
of in het wetsvoorstel op de kiesrecht
wijziging naast het directe en geheime
kiesstelsel, ook nog een meervoudig
kiesrecht zou worden toegelaten, of wel
allleen het gelijke kiesrecht moest be
vatten Thans is de beslissing ten gunste
van hel laatste stelsel gevallen.
Hiermede wordt het staatsministerie,
nadat het het door den Koning gevraag
de verslag heeft ingediend, een bepaalde
weg voorgeschreven bij het opmaken
van het ontwerp, waarover de Landdag
te beslissen zal hebben.
Terwijl de Koning uit eigen beweging
zijn wil te kennen geeft, bekrachtigt hij
door een daad van breede strekking zijn
vast vertrouwen in ons volk, dat zoo
schitterende daden heeft volbracht, en
zoo zware beproevingen heeft doorslaan.
Het is eene daad van beslissende betee
kenis voor Pruisen en voor Duitschland,
die de Koning door de ondertcekening
van zijn decreet heeft volbracht. Dat van
deze daad, die voortvloeit uit de gewel
dige gebeurtenissen in dezen oorlbg, de
consequenties. Kroon en volk duurzaam
lot heil mogen strekken, gelooven wij
mei vol vertrouwen."
Dr. Spahn.
In de fractie-bijeenkomst van het
centrum werd de voorzitter, dr. Spahn,
plotseling ernstig ongesteld. De zitting
der fractie werd dientengevolge opge
heven.
Bethmann Hollweg treedt niet af.
Wolff deelt mede: De berichten van
zekere bladen over het aftreden van
Von Bethmann Hollweg als Rijkskanse
lier zijn onjuist.
De audiëntie bij den Kroonprins.
De kroonprins ontving gistermorgen
de vooraanstaande leden der Rijksdag
fracties in het Kroonprinsenpaleis. Uit-
genoodigd waren: Von Payer (vooruit
strevend), Dr. David (soc.-dem.), Dr.
Stresemann (nat.-lib.), Mertin (Duitsche
fractie), Erzberger (centrum) en Wes-
tarp (cons.).
Het onderhoud met de afgevaardig
den, die elk afzonderlijk ontvangen wer
den, duurde langen tijd. Alle vraagstuk
ken van den huidigen toestand werden
uitvoerig besproken.
Rusland.
In Finland.
„Stockholm Fidningen" bericht, dat
een gevecht tusschen Finsche boeren
en Russische soldaten eindigde met een
overwinning der boeren. Dezen wacht
ten tot de troepen hunne munitie ver
schoten hadden en onvermanden hen
toen. Vijftig soldaten werden gedood
of gewond.
Verzet der Oekrainsche troepen.
Aan „Stockholms Tidningen" wordt
uit Haparanda bericht, dat cle Oekrain
sche troepen geweigerd hebben aan liet
offensief deel te nemen. Vijfduizend
soldaten hebben het station van Kief be
zet en trachten thans de andere troepen
over te halen, eveneens te weigeren
naar het fronl te vertrekken.
Griekenland.
Griekenland en Servië.
Volgens de „Raire" worden er onder
handelingen gevoerd tusschen de Griek-
sche en de Servische regeeringen over
de vernieuwing van het verdrag tus
schen de beide landen.
Zweden.
De Soc. DSm. vredesconferentie.
In een gemeenschappelijke \crgade-
ring van het Ned.-Scand. comité en de
Russische delegatie is besloten de alge-
mcene socialistische conferentie .defini
tief bijeen te roepen tegen 15 Augustus.
Vereenigde Staten.
Handel drijven met den vijand.
Het Representantenhuis heeft het
wetsontwerp op het handeldrijven met
den vijand aangenomen. De wet verbiedt
het doen van zaken met eenig land
waarmede de Vereenigde Staten of hun
bondgenooten in oorlog zijn, behalve
met speciale vergunning; zij geeft de re
geering verder bevoegdheid vijandelijk
eigendom en vijandelijke octrooien in
beslag te nemen.
Maatregelen tegen eorlcgswinstmakerij.
President Wilson heeft eene verkla
ring- gepubliceerd, dat de regeering bin
nenkort prijzen zal vaststellen, voor
welke zij de producenten en fabrikanten
zal uilnoodigen de materialen en artike
len te leveren, die noodig zijn voor de
voortzetting van den oorlog.
China.
De crisis.
De „Daily Mail" verneemt uit Tientsin
naar Reuter aan eenige bladen meldt:
De republikeinsche generaals hebben
een proclamatie uitgevaardigd, waarin
zij verklaren, dat, indien de troepen der
Keizerlijken in Peking niet terstond de
Verboden Stad en het paleis ontruimen,
zij (de republikeinen) de Verboden Stad
en het paleis zullen bestormen.
In Tientsin staan treinen gereed om
Toean-sji-sjoei en de republikeinsche
ambtenaren naar Peking le brengen, ten
einde de regeering te herstellen.'
De republikeinen hebben de keizerlij
ke ministers van Oorlog en van Finan
ciën gevangen genomen, die geprobeerd
hadden per trein uit Peking te ontsnap
pen.
Een Nederlandsch schip is op een
mijn geloopen. Zeven personen zijn ver
ongelukt.
Een deputatie uit de IJmuider rceders
is naar Engeland vertrokken in verband
met de moeilijkhedenwclke-de vissche-
rij ondervindt
BEPERKING GASVERBRUIK.
Naar aanleiding van de bekendmaking
van B. en W. van Leidien d.d. 11 Juli 1917
inzake beperking van het gasverbruik,
woa-clt ter vermijding van misverstand do
aandadht van gasverbruikers er op geves
tigd, dat de aangekondigde maatregelen
in geenerlei verband staan met liet tarief.
De prijs van liet gas te Leiden is niet
gewijzigd en bedraagt lot nader voor eiken
verbruiker 8 cent per M3. voor de hoeveel-
flieid, die per maand nog. tegen den ouden
prijs wordt geleverd (20 M3. gedurende
Juli en Augustus) en 12 cent voor liet
meerdere verbruik.
De Directie der Stedelijke Fabrieken
van Gas en Electriciteit.
Herplaatsing wegens misstelling.
MAXIMUM PRIJS GIETCOKES.
De „BrandstofJencommissie Leiden"
maakt bekenrl, dat:
1°. met ingang van 6 Juli 1917 do
maximum-prijs voor Gietcokes is be
paald op Fl. -io.p er 1000 K.G. franco
huis;
2°. Gietcokes, die geleverd wordt op
bons, welke vóór 6 dezer waren uit
gegeven, liegen hoogstens FI. "37.per
1000 K.G. franco liuis (den vorigen
f- maximum-prijs) moet geleverd wor-
den;
o°. voor Gietcokes, die op, bonts geleveitl
wordt, welke G Juli of later zijn uit-
gegeven. Fl. 40.per 1090 K.G. franco
huis (den nieuwen maximum-prijs)
mag berekend worden, ongeacht
eenige prijsbepaling, welke op die
bons mocht zijn aangegeven.
Leiden, 11 Juli 1917.
De Voorzitter: J. HARTEVELT Azn,
De Sccrotaris: J. C. STAM.
Nederland en de Oorlog.
Lichtschepen naar binnen
g e h a a 1 d.
De sleepboot'en ..Hercules", „Simson"
en „Theems" zijn Woensdagavond uit
Nieuwediep vertrokken om de lichtsche
pen „Doggersbank-Noord", „Doggers-
bank-Zuid" en „Terscliellingerbank"-
naar binnen te halen.
Op een mijn geloopen.
Gistermorgen heeft, zooals reeds ge
meld, de sloomtreiler „Petrus en Pau-
lus" te IJmiriden een gedeelte van de
bemanning van den sloomtreiler „Elisa
beth" IJM 181 aangebracht, welke op
een mijn geloopen is, ongeveer 15 mijl
N.N.W. van Terschellingerbank. 4 man
zijn gered en 7 verongelukt.
Men meldt nader uit IJmuiden, dat de
stoomtreiler „Elisabeth" IJM 181 be
hoorde aan de visscherij-maatschappij
„Elisabeth", directeuren M. B. Osendarp
en G. F. Haak.
Gisteravond was men met zeven
stoom treiters vissehende op ongeveer 25
mijl N.W. van Terschelling. Het weer
was prachtig en de visscherij was goed.
Van de Bruinvisch had men de „Petrus
en Paulus" hel dichtst bij en daarachter
de „Elisabeth". Te half zes hoorde men
een geweldige ontploffing en zag een
enorme waterzuil de lucht invliegen.
Kort daarop volgde een tweede explosie
en een stoomzuil, vermoedelijk tenge
volge van de ketelontploffing. Aan boord
van de „Bruinvisch" haalde men ter
stond het net in en stoomde zoo spoedig
mogelijk naar de plaats van het onheil,
waar reeds de „Petrus en Paulus" was
aangekomen, die praaide, dat hij een
aantal menschen van de „Elisabeth"
aan boord had, onder wie de schipper.
Beide schepen stoomden toen naar
IJmuiden, waar de „Bruinvisch het eer
ste bericht aanbracht. Te acht uur
kwam ook de „Petrus en Paulus" IJM
266 binnen en vernamen we, dat hij van
de „Elisabeth" aan boord had schipper
J. Cramer, overleden, bij wien men ver
geefs getracht had de levensgeesten op
te wekken; voorts drie der opvarenden,
ongedeerd, en i gewonde. Bij de ramp
hebben dus 7 menschen van de 11 op
varenden het leven gelalen, van wie nog
zes worden vermist.
Omtrent de oorzaak deelden zij. die er
iets over konden zeggen, mede. dat de
treiler door een mijn vernietigd is. Zij
meenden, dat de „Elisabeth" een mijn
in het net gevischt had en dat men ge
tracht. heeft de mijn van het vischtuig aE
te krijgen, teneinde dit te sparen. In
dat geval is de misplaatste zuinigheid
de oorzaak van deze scheepsramp ge
weest, want men had, door onmiddel»
lijk het vischtuig te kappen, zooals ge
woonlijk in zoo'n geval gedaan wordt,
zeer waarschijnlijk menschen en schip,
kunnen sparen.
Omgekomen zijn J. Cramer, schipper,
van IJmuiden, 1. Toet, stuurman, M.
Rog, matroos, H. Taal. matroos, II. Har
te veld, kok, allen van Scheveilingen, 1L
