30
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
8e JAARGANG
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
latere. Telefoon 835. Postbus 6.
CIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
Te ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, voor Leiden II cent par week
f 1.45 per kwartaalbij onze agenten 12 cent per week, f 1.60 per kwartaal. Franco per post
f 1.80 per kwartaal.
Het GEILLUSTREERD ZONDAGSBLAD is alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cent per
kwartaal, bij vooruitbetaling.
Afzcnderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 71/* cent
ZATERDAG
JUNI
1817.
De ADVEBTEWT1EPRUS bedraagt van 1-5 regels f 0.75, elke regel mear 15 cent.
Ingezonden mededaelingen van 1-5 regels t1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
KLEINE ADVERTENTIËN, waarin betrekkingen werden aangeboden of gevraagd
huur en verhuur, koup en verkoop 40 centen per 30 woorden, leder woord
meer 1 cent.
Dit nummer bestaat uit vier
bladen waaronder het geïl
lustreerd Zondagsblad.
V Geen verdere leger-uitbreiding!
Sommigen zien reeds de oproeping
van nog meer oudere landstormman
nen de lichtingen 1907 en 1906 in
de naaste toekomst geschieden.
De Maasbode besluit uit de Troonrede
'dat dit niet te vreezen staal. Hel blad
schrijft o. m.:
Gelukkig verneemt men niets van
verdere legeruitbreiding. Dus heeft
het ongelukkig maken van tiendui
zenden gezinnen voorloopig een
eind. Aangezien het vermeerderen
van het aantal manschappen toch
tot de weerbaarmaking van ons volk
nagenoeg niets bijdraagt in dezen
tecimischen oorlog, juichen wij deze
onthouding toe; Anderzijds moet
goedgekeurd worden, dat nu ook
een looze belofte, zooals de vorige
Troonrede bevatte is achterwege
gelaten.
Wij hopen echter, dat alles wat
gemist kan worden, verlof zal krij
gen; de mannen, die op het veld, in
de fabriek, in de mijnen onmisbaar
zijn, moeten, als 't niet absoluut on
mogelijk is, uit het demoraliseeren-
de soldatenleven worden losgelaten.
Wij hebben deze zinsneden in haar
geheel overgenomen, omdat zij zoo pit-
tig-juist zeggen, waarop het staat: geen
verdere legeruitbreiding
gelijk ook wij reeds zoo vaak hebben
betoogd.
En aan het paraal-zijn van ons leger
zal het geen afbreuk doen, wanneer er
eens wat gemobiliseerden naar huis
werden gezonden, zonder door een even
groot getal nieuw-gcrecruteerden te
orden vervangen.
ISi^uwcWaaih Crt. van Donderdag: „De
militaire autoriteiten hebben millioenen
besteed om de levende krachten van ons
leger uit te breiden. Maar die zijn ka-
nónnenvleescli en zouden eenvoudig ter
slachtbank worden geleid zonder vol
doende vliegtuigen en artillerie.
Eenige millioenen méér voor deze
'doeleinden en wat minder bataljons
zouden de paraatheid onzer weermacht
ten goede gekomen zijn.
Deze millioenen zullen méér vrucht
'dragen dan de gelden voor lanterfante
rende bataljons en regimenten,'wier ver
meerdering zonder gelijktijdige voorzie
ning in de iioodige technische hulpmid
delen onverantwoordel ij k moet
genoemd worden."
Onverantwoordelijk waar
'cleze uitdrukking niet te sterk is, mogen
wij vertrouwen, dat „De Maasbode"
juist inziet, als zij meent, dat voorloopig
(voor goed!?) aan het ongelukkig-maken
van tienduizenden gezinnen een eind
zal zijn gekomen!
V Na den vrede.
De Troonrede zegt, dat de volle aan
dacht zal moeten worden gewijd aan de
vragen, die de voorbereiding van een
krachtige ontwikkeling van ons land na
den vrede ons voorleggen.
't Is wel noodig zooals wij reeds
Donderdag opmerkten dat hieraan
wordt herinnerd!
Ons Nedcrlandsche volk lijkt geslagen
met een doffe berusting, welke de ener
gie neerdrukt!
De lasten, die de directe landsver
dediging het oplegt, draagt het met
kalmte, gelaten
Maar het vraagt zich niet af, hoe de
indirecte lansverdediging, 's lands
oeconomische weerbaarheid, 's lands
ooconomisehe beleekenis en kracht, kan
worden behartigd en bevorderd.
Daaraan draagt mede schuld de regee
ring. De regeering ,van wie meermalen
is gebleken, "wanneer de Volksvertegen
woordiging aandrong op meer daadwer-
keliiken steun van het particulier initia
tief tot oeconomische v e r-
sterking van ons land, dat zij al te
eenzijdig haar volle aandacht gespitst
had op den oorlogstoestand!
Menschen en nog eens mensclien. om
als soldaat te- treden in den dienst van
het land van het land, hetwelk in-
tusschen niets doet tegen liet dreigend
gevaar, dal zijn oeconomische vrij
heid door het buitenland aan gouden
banden zal worden geboeid!
Met dit laatste beweren wij niet te
Veel. Zoo juist lezen we b.v. nog, dat
twee b u 11 e n 1 a n d s c h o hoogoven-
ondernemingen zich in Zuid-Limburg
willen vestigenIn ons land is in
derdaad behoefte aan een hoog
oven. Maar zijn wij dan zelf onmachtig
Dm zulk een ondernemen aan te vatten?
Waarlijk de hierboven geciteerde
aansporing in de Troonrede mogèn èn
jregecring "èn natie-ter harte nemen.
Griekenland zal zich aan de zijde
der Entente scharen.
Engelsche en Duitsche voordeelen
op het Westfront.
Brazilië herroept het neutraliteits besluit
Amerika en de voedselvoorziening.
De moord van Serajevvo herdacht. -
Keizer Cail van Oostenrijk wenscht vrede.
Overzicht
Men heeft liet reeds kunnen waarne
men, dat de actie op het Westelijk ge
vechtsterrein' sinds de laatste dagen is
uitgebreid en wel op meerdere punten
van een respectabele frontbreedte.
Voor zoover het 't Engelsch-Duitsche
gevechtsgebied betreft, kunnen de En
gelschen op eenig succes bogen; op het
Fransch-Duilsche stuk schijnen de Duit-
schers de overhand te hebben.
Het Britsche communiqué meldt, dat
de Engelschen voortgaan ten Z. van de
Souchez-beek terrein le winnen en dat
zij het plaatsje Avion zijn binnenge
drongen. - i
Intussclien is het een feit, dat Lens,
waar de Engelsche linie steeds meer
omheen grijpt, voor de Duitschers nu
langzamerhand moeilijk houdbaar
wordt. De ontruiming van dit plaatsje
zal wel een quaestie van korte dagen
zijn.
Zuidelijker, in de streek van Oppv, ten
N.O. van Atrecht', wonnen de Engel
schen ook eenig terrein bij een aanval
over een front van pl.m. 1800 M.
Nu de Duitsche successen. Uit Berlijn
wordt bericht, dat vYestfaalsche regi
menten ten O. van Cerny (Ghemin des
wapenen behaalden door de verovering
van een heuvel in dat gebied; zij. maak
ten er 150 gevangenen.
T Tweede aanvalspunt der Duitschers
gold den vermaarden heuvel 304, op den
Westelijken Maasover, en het bosch van
Avocourt in dezelfde streek. Hier ver
overden de Duitsche regimenten Fran-
sche stellingen aan weerszijden van den
straatweg Malancourt—Esnes over een
breedte van 3 K.M. en een diepte van
500 M.; 550 Franschen vielen als krijgs
gevangenen in Duitsche liandcn.
Het Fransche legerbericht heeft
op deze beide overwinningen nogal wat
af te dingen. Toegegeven wordt even
wel, dat de Duitschers zich op verschil
lende punten binnen de eerste linie nes
telden.
De oorlogswoede der Engelschen en
der-Duitschers heeft zich hierdoor wel
geuit. Of er gebeurtenissen van meer be
leekenis uit zullen voortvloeien?
Van de overige fronten raakt het
nieuws na liet vorige gebeuren wel
ten achter. In tegenstelling met ons laat
ste overzicht, waarin wij beweerden dat
gezien het Ilaliaansche communiqué
liet succes van den laatsten Oosten-
rij kschen aanval niet veel te be teekenen
liad, blijkt nu, dat het met de Italianen
op den Monte Ortigara; in liet gebied
van de Sette Gomuni, niet gunstig afge-
loopen is.
Overigens meldt het jongste Oosten-
rijksche legerbericht nog een aanzien
lijken buit aan oorlogsmateriaal bij die
gebeurtenis veroverd. Hét succes van de
twee Italiaansche aanvallen daar is nu
groolendeels weder te niet gedaan.
Voorts bericht Weenen, dat in liet Ga-
li'cische deel van het Oostelijk front,
vooral aan den Dnjestr, de Russische
artillerie bij voortduring veel levendig
heid aan den dag legt, en dat ook Russi
sche ophelderingstroepen bedrijvig wa
ren.
Dit zijn wel symptomen van nieuw
leven in de Russische gelederen; maar
of hel Reuter's meening zal waar ma
ken. dat spoedig een Russisch offensief
op twee punten van het front te ver
wachten is? Wij betwijfelen het ten
zeerste. Daar zijn de diverse stemmin
gen in hel Russische leger niet naar.
Wal sinds maanden en maanden ver
wacht werd, maar door omstandigheden
niet ten uitvoer werd gebracht, is dan
eindelijk waarheid geworden, nu reeds
enkele weken de toestand onhoudbaar
bleek. Uit Athene komt n.l. de
tijding, dat de Grieksche regeering zich
in staat van oorlog met de Centrale Mo
gendheden beschouwt, alhoewel de oor
log nog niet officieel, is verklaard.
Het kon zeker niet spoediger, daar
Venizelos nog geèn drie dagen het roer
in handen heeft. Hij en zijn partijgan
gers zetten haast achter den arbeid,
daartoe door de Geallieerden opgewekt.
De Grieksche gezanlen te Berlijn, \Yce-
riehten hebben de linieschepen van de
nen, Sofia en Cons tan linopel zullen
worden teruggeroepen; de vertegen
woordigers der Centisle Mogendheden
hebben reeds geruim:-a lijd op order
der Fransche autoriteiten, Athene verla
ten, daar zij van spior.m.ge werden ver
dacht.
Mogelijk dat Venizelos een oorlogs
verklaring tot de Centrale Mogendhe
den richt, zoodra de binnenlandsche
toestand in Griekenland dit gedoogt.
Op het oogenblik is cleze nog wat onze-_
ker, daar er telkens^een gesmoorde
kreet: „Leve Koning Constantijn" wordt
gehoord. Doch de Geallieerden zijn
voornemens gestreng tégenover het „be
vrijde" Griekenland op te treden en
houden troepen en gesehut gereed.
Venizelos blijkt een curieus heer te
zijn. Volgens „Havas" zal hij onmiddel
lijk hel parlement bijeenroepen. Welke
eigenaardige begrippen van recht de
de professor er op nahoudt, toont het
feit, da'l hij niet het bestaande, maar
het op 31 Maart 1915 ontbonden parle
ment zal bijeenroepen.
Koning Constantijn heeft op dien da
tum het parlement ontbonden, omdat
het kabinet daarin niet over een meer
derheid kon beschikken en hij het ka
binet wenschte te handhaven. De qua-
lificatie „onwettig" kan op deze ontbin
ding niet worden toegepast, zoodat eer
der Venizelos vaq, „onwettige handelin
gen" te betichten valt. Maar bij hem is
alles mogelijk!
Te Washington wordt het stelsel van
rantsoeneeren, met voorlichting door
experts der geallieerden, volmaakt. On
gerustheid daarover komt in de Euro-
peesche onzijdige landerFtot uiting, zoo
als nu weer in de Zweedsche pers.
Het schijnt, dat men in Amerika
denkt, dat de neutrale landen nog altijd
in overvloed léven en bovendien
Duitschland van g;v_ voorraden le-
wachten. De toestand wijst wel anders
uit, dan men het daar in Amerika
meent.
Tezelfdertijd, dat de Oostenrijksche
pers in zeer hartstochtelijke bewoordin
gen den dag herdenkt, waarop Aarts
hertog Frans Ferdinand en zijn ge
malin, drie jaren geleden, te Serajewo
werden vermoord, heeft de Keizer van
Oostenrijk zich sterk vóór den vrede
verklaard, terwijl in het Huis van Af
gevaardigden. de regeering opnieuw
over den vrede geïnterpelleerd is.
Het verlangen naar vrede is in Oos
tenrijk zoo mogelijk nog sterker dan
in Duitschland. En terecht.
Duitschiand.
Ontploffing in een munitie-fabriek.
In en munitiefabriek te Stadeln in
Beieren heeft een ontploffing plaats ge
had, waardoor brand ontstond. Er zou
den geen slachtoffers zijn.
Oo5tenrijk-Hcngarije.
De keizer wenscht vrede.
Donderdag werd in de Kamer door
den afgevaardigde Hauser, die des och
tends door den Keizer was ontvangen,
verklaard: „Ik heb van den Keizer zelf
vernomen, dat hij den vrede wenscht
en wel zoo spoedig mogelijk."
Daarna werden de debatten over den
vrede in den breede voortgezet.
De moord van Serajewo.
Naar het Korr. Bur. seint, herdenkt
het „Fremdenblatt" den moord op aarts
hertog Franz Ferdinand, drie jaar gele
den en zegt, dat sindsdien in Servië een
streven bestond naar verbrokkeling van
de monarchie met behulp van den Tsaar
en de vorming van een Groot-Servië. De
moord was de uitdrukking van het on
kenbare begeeren naar macht. Niet voor
niets begon"deze ontzettende oorlog met
den moord op een vorsten prins, wiens
eerzucht was steeds voor het behoud
van den vrede te werken en dus als vre
devorst te heerschen.
In tegenwoordigheid van aartshertog
Frederik als vertegenwoordiger van den
keizer, minister Burian, vertegenwoordi
gers van de overheid en de geestelijk
heid, de Duitsche en de Turksche con
sul en van vele corporaties, is een ge-
denkteeken voor wijlen aartshertog
Franz Ferdinand en zijn gemalin ont
huld. Het slaat op de plaats waar zij
vermoord zijn, bij de Leleinebrücke.
Baron Barkotic, de landvoogd, heeft
de toespraak gehouden.
Aartshertog Frederik heeft na hem
gesproken en allen die aan de totstand
koming van het monument hebben bij-
gedragen, bcdahkt.
Rusland.
Verzat op d2 Oostzee-vloot?
Uit Stockholm wordt aan de „Voss.
Ztg." gemeld: Volgens de jongste be-
Gangoet-klass, vier nieuwste en groot
ste oorlogsschepen van de Russische
Oostzeevloot zich tegen de voorloopige
regeering verklaard. Nadat de matrozen
van de „Gangoet" en de „Pollawa" een
motie hadden aangenomen legen de
voorloopige regeering, besloten j.l. Vrij
dag ook de bevelvoerende commandan
ten van de „Sebastopol" en de „Pelropa-
vlask" het aftreden van de geheele voor
loopige regeering te eischen, daar zij
deze regeering niet als vertegenwoordi
gers van het vrije Russische volk kun
nen beschouwen.
Griekenland.
Griekenland en de oorlog.
Hoewel de oorlog nog niet verklaard
is, beschouwt de regeering zich in staat
van oorlog met de Centrale Mogendhe
den, sedert het optreden van de liberale
regeering op Donderdag.
Griekenland aan de zijde der Entente.
De regeering te Athene heeft aan haar
gezant in Zwitserland de mededeeling
gezonden met opdracht ze over te bren
gen aan de Grieksche delegaties te Ber
lijn, Weenen, Sofia en Konstantinopel,
dat Griekenland de betrekkingen met
Duitschland, Oostenrijk-Hongarije, Bul
garije en Turkije heeft verbroken.
Denemarken.
Koning Constantijn.
De „Berliner Kokal Anzeigcr" ver
neemt uit Kopenhagen: De Deensche
pers handhaaft het gerucht, dut koning
Constantijn zich metterwoon in Dene
marken gaal vestigen. Hij zou lot dit
doel het slot Soehol willen koopen. Vol
gens dit blad kwamen gisteren te Mar
seille aan de uit Griekenland verbannen
raadslieden van koning Constantijn.
Vflrfiemmie Staten.
Brazilië he. roept hei neuira -utnisvmM...
Brazilië heeft het neutraliteitsbesluit
in het conflict lusschen de geallieerden
en Duitschland herroepen.
AmeriksanSche kruiser verongelukt.
Naar de „Nouveliste" van Lvon uit
New-York verneemt, is de Amerikaan-
sche kruiser „Olympia" bij Rhode Is
land vastgeloopen. Het schip bevindt
zich in zeer critieken toestand. De be
manning is gered.
De „Olympia" meet 6600 ton en werd
in 19Ó1 van stapel gelaten.
De directeur der Rijkskolendistributie
heeft bij de gasfabrieken luederom aan
gedrongen op bezuiniging.
Nederland en de Oorlog.
Broodkaart.
De directeur van het Centraal Brood-
kantoor maakt bekend, dat de broodkaart
van de 19de week geldig is van 1 tot en
met 9 Juli.
Bons van deze broodkaart zullen even
wel reeds op Zaterdag 30 Juni mogen, wor
den ingenomen. St.-Ct.
Vroege aardappelen.
Uit vakkringen meldt men aan bet Ned.
Correspondenliebureau:
Zaterdag jl. werd reeds medegedeeld,
dat de inkomende berichten omtrent den
oogst der vroege aardappelen de hoop ga
ven, dat tegen het einde der volgende week
de toestand 'vrij normaal zou zijn. Deze
voorspelling is bewaarheid.
Op 27 dezer werden op de veilingen aan
gevoerd voor het binnenland 917,523 K.G.
vroege aardapelpen; op denzelfden datum
van het vorige jaar werden voor het bin
nenland in het geheel geveild 915,585 K.G.
Ook de cijfers der beide volgende dagen
wijzen op grooter aanvoeren dan op de
overeenkomstige data van verleden jaar.
Spek ui tv oer naar Engeland.
Het „IIoll. Nb." verneemt uit Londen:
In handelskringen wordt druk ge
sproken over de opmerkelijke vermin
dering in de verschepingen van spek uit
Nederland in de laatste drie en vier we
ken.- Men verneemt dat er groote hoe
veelheden beschikbaar zijn en dat er
ook geen gebrek is aan scheepsgelegen
heid en scheepsruimle.
Men begrijpt derhalve de reden niet,
waarom dc afzending zooveel vertraging
ondervindt, tenzij men met stil verzet
heeft te doen. Men is overtuigd, dat het
op peil houden van de verschepingen
uit Nederland verlaging in de prij/.en
tengevolge zou hebben.
De „N. Crt." teekent hierbij aan:
Welke'„men" vernomen lieoft, dat er
groote hoeveelheden beschikbaar, zou
den zijn. is ons niet bekend. Waar
schijnlijk klinkt het niet bij den staat
van zaken die bier thans lieerscht.
De iantsoeneering van het voer om
varkens te mesten door de Entente
schijnt zich thans in Engeland ook te
doen gevoelen.
Noodzakelijke bezuiniging
op het gasverbruik.
De Rijkskolendistributie heeft aan de
gasfabrieken een rondschrijven gericht,
waarin aanwijzingen worden gedaan
omtrent het koken op gas en waarin
nogmaals gewezen wordt op de noodza
kelijke bezuiniging.
Een exemplaar van dit rondschrijven
is tevens gezonden aan de gemeentebe
sturen in gemeenten waarin een gasfa
briek gevestigd is.
In het begeleidende schrijven aan de
gemeentebesturen, roept de Rijks-kolen-
distributie hun medewerking in, ten
einde de noodige samenwerking te ver
krijgen tusschen gasfabriek en electri-
sche centrale en brandstoffen-commis
sie.
Benzine.
Het Ned. Correspondentie-bureau Ln Den
Haag meldt:
Naar wij vernemen, zal de A. N. W. B-.,
Toeristenbond voor Neder land, ook formu
lieren verstrekken, waarop particulieren:
benzine kunnen aanvragen.
Zooals reeds is medegedeeld, bestaat de
mogelijkheid; dat er aan het eincle van
Juli benzine voor particulieren beschik
baar wordt gesteld. De K. N. A. C. is aan
gewezen voor de automobielen, de K. N.
M V. voor de motorrijders, en de A. N.
V. B., Toeristenbond voor Nederland, voor
beide categorieën.
Gebrek aan grondstoffen.
Wegens gebrek aan grondstoffen zal
Van den Bergh's stoomscboenenfabriek
's-Ilertogenbosch nog deze week voor
gelijkheid is nieï" iVgHil>7fifU'l'a|TUVfï-
rectie eerlang liet geheele bedrijf zal
moeten stopzetten.
Deze fabriek is de grootste schoenfa
briek van Nederland en werkt met on
geveer 600 werklieden.
Voorzitter Tw;-ede Kamer.
De ..opgave" van drie leden, waaruit'
de Koningnn den voorzitter zal benoe
men be"helst weder de namen Fock,
Schaper en Ruys de Beerenbroeck. De
eerste candidaat, rnr. Fock, werd on
middellijk met 88 der 90 uitgebrachte
stemmen gekozen.
Tot de leden die de nominatie aan de
Koningin zullen aanbieden, behoort ook
de sociaal-democratische afgevaardigde
Schaper.
De mijnwerkwsotaking.
Men meldt uit Heerlen, dat de och
tenddienst heden weer 300 man sterker
is geweest.
Het militair gezag heeft een verbod
van samenscholing voor de mijn-ge
meenten uitgevaardigd. De politie heeft
lieden een stakers-vergadering ontbon
den.
Sociale Berichten.
N. R.-K. Schoenmakerspatroon J- on
Winkelieróbontl.
In de gisteren te Utrecht gehouden
algemeene vergadering van den Ned.
R.-K. Schoenmakerspatroons en w ink
liersbond zijn als bestuursleden geko
zen de lieercn A. G. Bergers, R. Grot
Schutte van Vroomhoven en Blinken-
burg.
STADSNIEUWS.
Diccesaam-Vereeniging van R.-K. Bijzon
dere Onderwijzers.
Den 29sten Mei j.l. had hier ter stedo
de 2'iste algemeene vergadering plaats
van de R. K. Bijzondere Onderwijzer? in
het bisdom Haarlem, welke gisteren in
Zomerzorg werd voortgezet.
Ongeveer 11 uur opende de voorzitter,
de heer A. Koster, uit Vlaardingen, de
vergadering en memoreert waarom heb
noodig was een tweede vergadering uit
te schrijven. Spr. betreurt het echter, dat
de opkomst niet zoo schitterend is als
de vurige keer en dringt bij de aanwezi
gen aan om bij de debatten zooveel mo
gelijk kortheid te betrachten. Ook de
geestelijk adviseur, de HoogEerw. lieer
Kanunnik Th. J. A. Bosman, dringt op,
kortheid aan en wijst er op, dat de sa
lariskwestie reeds zooveel besproken en
beschreven is, dat er weinig nieuwe ar
gumenten ter tafel zullen gebracht wor-
defi. Maar het woord heeft Z.II.Eerw.
voornamelijk gevraagd om het volgen-
del igeleden vierJe onze geachte
