DONDERDAG
28
JUN!
1917.
BUITENLAND.
De Oorlog.
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
In tere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELICEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, voor Leiden II cent per week
f 1.45 per Kwartaal bij onze agenten 12 cent per week, f 1.60 per kwartaal. Franco per post
11.80 per kwartaal.
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD i3 alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cent per
kwartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 77s cent
tit nummer bestaat uit twee bladen.
Morgen - op den feestdag
ianr de apostelen Petrus en
Paulus - za! „De Leidsche
Courant" niet verschijnen.
8e JAARGANG
No.' 2350
De ADVEBTENT1EPHUS bedraagt van 1-5 regels f 0J5, elke regel mear 15 cent.
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regela f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
KLEINE ADVERTEMTIËN, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd
huur en verhuur, koop en verkoop 40 centen per 30 woorden, leder woord
meer 1 cent.
DE TROONREDE.
>e Troonrede, waarmede H. M. de Ko-
gin dezen middag de buitengewone
ling der Staten-Generaal heeft ge
opend. stond in het teeken van den oor-
bgstoestand, welke rondom ons
heerschl.
In den aanvang wordt gesproken met
een enkel woord over de Grondwetsher
ziening waarbij, aldus de Koningin,
.blijk is gegeven van zeldzame onder
linge waardeering en vertrouwen."
Uitdrukkelijk wordt vervolgens vfer-
jtlaard, dat andere politieke wetsontwer-
n, dan de Grondwetsherziening, in
deze buitengewone zittingsperiode niet
zullen worden ingediend. De volle aan
dacht zal rnoelen worden gewijd aan de
iragen, die de oorlogstoestand ons voor
legt, maar ook en wij constateeren
dit met vreugde óók aan de voorbe
reiding van een krachtige ontwikkeling
nn ons land ni den vrede. \Vij meenen,
lat dit laatste fot nu toe niet voldoende
»erd behartigd te veel was de aan
licht gespannen op het heden. Vandaar
ial de mobilisatie zulk een druk op het
volk heeft gelegd, dat, naar veler mee
ting, met de eischen der oeconomie,
net de oeconomische weerbaarheid van
ons volk. met de „krachtige ontwikke
ling" van ons land geen voldoende re-
lening is gehouden!
Of .dit in d§ Ufla'slp. tnr-knop'^eei
li worden? nnrleri
Als de door millioenen vurig verbeide
•de ook dit jaar uitblijft, zullen „bij
oortduring velerlei offers" van het Ne-
ferlandsche volk worden gevraagd. „Ve-
trlei" zijn de offers, waarop hier ge
joeld wordt, en ze zullen bij „voortdu
ring" moeien worden gebracht. Voor.
ten verwachting van eenige verlichting
nn de zoo zware mobilisatielasten, wel
ke op heel ons volk drukken, laat deze
iinsnede, helaas, geen plaats.
Een aanzienlijke versterking der geld-
pdelën is onvermijdelijk nieuwe
belastingen zijn dus op komst!
Wat de verdediging van Ned.-Indië
klieft krachtige maatregelen daar-
imtrent schijnen genomen te zullen
lorden.
Onze betrekkingen tot alle buiten-
tonische mogendheden blijven gunstig
Deze zinsnede in vroegere jaren tot
wis klinkend als een niets- of weinig-
Kggende formule, doet nu in diepe
dankbaarheid oprijzen een: God-zij-
I mik!
De Koningin eindigde haar in soberen
ernst gehouden rede met te wijzen op
ile gevaren, die ons land nog altijd be
dreigen, en met de bede, de ..innige
b?0e", dat God ons land behoede voor
oorlog.
Jidden wij wij allen die bede mee
Ml :s lands Vorstinne!
ling van menschelijke grootheid, welke
zich openbaart in hel martelaarschap!
"Wij willen nu niet in den breede uit
weiden over de stichtende geschiedenis
onzer negentien 'geloofshelden.... Alleen
stelden wij ons als Katholiek dagblad
ten taak onze lezers te herinneren aan
den jubeldag, dien morgen het Katho
lieke Nederland herdenkt!
Fransehe en Engelsche voordcelen
in hei Westen.
Geen Engelsche met Duitsche socialisten
aan één tafel. - Opzegging van handels
verdragen. -- Een Zweecische stem over
het Russische protest tegen de bezetting
van Griekenland.Gevecht in de Zwarte
Zee.
Overzicht
De aanval der Pranschen bij llurle-
bise is niet zonder succes gebleven. Er
is een Duitsch steunpunt veroverd/
waar de Franschen vonden een aan
zienlijke hoeveelheid van allerhande
oorlogstuig in den vorm van mitrail
leurs, geweren, munitie en schijnwer
pers. V
De Engelschen hebben ten Z.W. van
Lens hun kleine vorderingen nog wat
voortgezet. De Duitsche stellingen ten N.
'en ten Z. van de Souchez-beek vielen op
een breedte van pl.m. 3 K.M. en een
diepte van ongeveer 100 M. in Engelsche
handen. Bij deze-bewegingen bezetten
cle aanvallers La Goulotte.
Da t La Goulotte^ is waar^iijnXi/j^Cr^-
eeri kruispunt van Vegen ongeveer
anderhalven K.M. ten Z. van Lens staat.
Het kruispunt is nu in Engelsche han
den, en Lens is nu aan den westelijken
kant door Engelsche troepen omringd.
Overigens staan deze troepen reeds se
dert einde April op een goeden steen
worp afstands van dit plaatsje.
Verschenen is het Italiaansche leger-
bericht over den Oostenrijkschen aan
val dien wij gisteren meldden. Er blijkt
evenwel van het Oostenrijksche succes
niet veel. Het heet dat de Italiaansche
troepen tegenstand boden aan wanho
pige pogingen der Oostenrijkers om de
stellingen het gebied van den Monte
Ortigara te heroveren. „Aanvallen en te
genaanvallen op de betwiste stellingen
volgden elkander op." Iets verder zegt
hel bericht dan dat acties der Oostenrij
kers op andere frontdeelen beslissend
werden lot staan gebracht.
Het nieuwe O.-II. legerbericht ver
schaft geen klaarder licht, het meldt:
„van geen-der oorlogsterreinen gebeur
tenissen van belang"". Dit wettigt in elk
geval het vermoeden dat de gevechten in
het N. van de Selte Comuni niet tot ver
dere ontwikkeling gekomen zijn.
Geloofshelden.
Moed is een zedelijke eigenschap van
tien men sell, die hem eert en verheft.
Doch alleen, zoo het is een moed, die
opkomt voor wat recht is en waar.
In den Ihea ter-beid zooals men er
meer aantreft buiten dan in den schouw
burg! eeren wij niet den moed, doch
*èl in den man, die, staande in het volle
leven, gedrongen door zijn overtui
ging, strijdt voor wat hij als recht
tfkent.... Hij heft zich voor ons. óp als
ten held!
Helde n.... Katholiek Nederland viert
leest, dit jaar. het gouden jubelfeest der
plechtige heiligverklaring van de negen
tien Mar telaren van Gorcum, van negen-
Ion onzer vaderlandsche g e 1 o o f s-
jkeld en.-
i Zij. die heilige Martelaren, zij hebben,
|met de hulp der genade, door verster
ving', door arbeid, door gebed ten
slotte door het alles voltooiend marte
laarschap met heldhaftigen moed het
jsteenblok hunner menschelijke natuur
uitgehouwen, totdat zij uit dien ruwen
Heen hadden gevormd het model van
Mm Goddelijkcn Meester...^ in hen is
J°or ons zichtbaar geworden Z ij n
heldhaftige hartstocht voor het lijden...7
Morgen, op den gedenkdag van de
heiligverklaring der Gorcumsche marte
ken, stijgen onze gedachten op uit den
Ringloop der nietswaardige beuzela
ren, waarin geld- óf eerzucht of beide
menscli doen rondrennen, om in be
wondering te schouwen naar die uitstra-
ven? Aanvallen op sleden kunnen niet
anders dan rampen voor de burgerbe
volking ten gevolge hebben.
Wat Londen leed. he-.ft ook Freiburg
geleden. En laten wij maar eens denken
aan Zierikzee! Hoeveel fcllende is daar
niet geleden, alhoewelmen Zierikzee
toch niet als een militair punt zal heb
ben gewaarmerkt. Hoe znu dat ook kun
nen in een neutraal land? Des te grooter
is dus de kans dat vijandelijke steden
militair punt of niet door een bom-
menaamval kunnen worden getroffen,
Op Zee.
Gevecht in tfe Zwarts Zes.
Een deel der Turkschs marine-strijd
krachten heeft bij een actie in de Zwar
te Zee van 23 lot 25 dezer een vuurtoren
en een slation voor draadlooze telegra
fie der Russen vernield. Vervolgens
landde een af deeling, die de vijandelijke
kanonnen vernielde, welke zich op een
eiland bevonden, een mitrailleuse en een
aantal geweren vermeesterde en elf ge
vangenen maakte.
Bij den terugtocht kwam liet tot een
gevecht met vijandelijke linieschepen en
torpedojagers, die den weg trachtten te
versperren. Bij een vijandelijken torpe-
dobooljager, welke zich op grooten af
stand bevond, werden treffers waarge
nomen en een Turksch marine-vliegtuig
wierp bommen op een vijandelijk" oor
logsschip.
„Da Mongolia".
Het stoomschip „Mongolia" van de
Peninsular and Oriental Line is in de
buurt van Bombay op eei mijn gestoo-
ten en gezonken. Er zijn'aldaar booten
aangekomen met een aantal passagiers
en leden van cle bemanning. De mail is
verloren gegaan.
(De ..Mongolia" had eer bruto inhoud
van 13ö39_ Lorr-nn-^.-- ->
-
De secretaris van Kardinaal Mcicier op-
De Raad van Arbeiders en Soldaten te
Petrograd, die een socialistische vredes
conferentie te Stockholm bijeenriep,
hectt zijn eerste weigering ontvangen
van de Engelsche „National Socialist
Party", die Verklaart heelemaal niet met
Duitschers en Oostenrijkers aan een ta
fel te willen zitten.
Als dit een voorleelcen is voor de hou
ding van andere socialistische partijen
in Engeland, zal ook het succes van deze
conferentie twijfelachtig zijn. Het geval
hangt evenwel een juiste schildering op
van de haat, die er bestaat tussclien de
Engelschen en Duitschers vooral, onder
ling. Zulk een haat zelfs, dat de socialis
tische band, welke hen toch feitelijk tot
„broeders" bindt, geheel uit het oog
wordt verloren.
In het Engelsche Hoogerhuis heeft
Lord Slralchie voorgesteld, iederen Duit-
schcn luchtaanval, welke slachtoffer;
maakt onder de burgerlijke bevolking,
te beantwoorden door veel grootere aan
vallen op een Duitsche stad.
Lord Derby, de Minister van Oorlog,
zette het standpunt dor Engelsche regee-
ring uiteen, hetwelk hoogst loyaal en
zeer waardig kan worden genoemd. Hij
was van oordeel dat het beginsel oog om
oog, tand om tand, de natie teggn de
horst zou stuiten en dat dus van een
aanval op open Duitsche steden hij wijze
van weerwraak zal worden afgezien. Met
elke vergoedingsmaatregel der Engel
schen zal slechts een militair doel wor
den beoogd.
Maar het zal niet steeds zijn uit te
maken, wanneer een bombardement al
dan niet militaire punten betreft. Im
mers, hoe zelden gebeurt het, dat bur
gers en hun eigendommen bij een aan
val op militaire punten gespaard blij
nieuw veroordeeld.
De zeereerw. heer Aug. Bruynseels,
vertegenwoordiger van Z. E. kardinaal
Mercïer, schrijft o. m. het volgende:
Nauwelijks is kanunnik Vraneken, die
niet alleen een trouwe secretaris is van
kardinaal Mercier maar zich tevens in
de oprechte vriendschap van Zijne Emi
nentie mag verheugen, uit de Mechel-
sche gevangenis ontslagen, of hij is
opnieuw veroordeeld, ditmaal tot een
jaar gevangenisstraf in Duitschland.
Onder een kinderachtig-kleingeestig
voorwendsel.
Het was bij het begin van den inval
der Duitsche 'legers in België, in Augus
tus 1914. Te Saint Léger, in het bisdom
Namen, werden 24 huisvaders, als gijze
laars aangehouden en door de Duitsche
militaire overheid veroordeeld om te
worden doodgeschoten. De kapelaan van
Sant-Léger, en op zijn oproep, 23 jonge
lingen van zijn patronaat, boden zich
edelmoedig aan om in plaats der 24
huisvaders gefusilleerd le worden. Het
feil is ontegenzeggelijk van geene alle-
daagsche zedelijke waarde. Daarbij is er
niets kwetsend in voor de Duitsche le-
ger-autorïteiten. liet is eene kwestie van
loutere naastenliefde tussclien Belgische
burgers en strekt noch lot eer en noch
tot schande van het Duitsche leger. Het
had zich evengoed kunnen voordoen bij
eene veroordeeling van Belgische bur
gers door Fransehe of Engelsche*of
Amerikaansche militaire overheden.
Wel komt zulk geval zóó zelden voor
in de geschiedenis en getuigt het van
zulke kalme en verheven edelmoedig
heid, dat het nog dikwijls als een bij
zonder voorbeeld van christelijke naas
tenliefde zal worden aangehaald. De
menschheid heeft de herinnering van
zulke voorbeelden noodig om niet in
eene stoffelijke onverschilligheid te
vervallen.
In een preek te Mcchelen gehouden
op Pinksteren 1.1. heeft kanunnik Vrane
ken aan het schitterend voorbeeld van
deze 24 helden van Saint-Lcger herin
nerd en alleen daarvoor werd kanunnik
Vranclcen op 6 Juni, door den Krijgs
raad van Antwerpen veroordeeld tot een
jaar gevangenisstraf in Duitschland.
Deze veroordeeling zou minder op
schudding baren, had de veroordeelde
ook maar één afkeurend woord gespro
ken jegens de bezettende macht. Doch
alle toehoorders kunnen getuigen, dat
hij geen enkel woord geuit heeft, dal het
Duitsche leger of het Duitsche bestuur
aanleiding kon geven om zich gekwetst
te gevoelen. Des te duidelijker blijkt het
dat men niet den gewijden redenaar,
maar alleen den secretaris van kardinaal
Mercier heeft willen treffen.
Oostenrijk-Hongarije.
Een herinnering.
Te Serajewo, op de plek', waar
de aanslag tegen Frans Ferdi
nand en zijn echtgenoote heeft
plaats gehacl, werd eenige da
gen geleden een gedenksteen ge
plaatst in een muur, die voorzien is van
een groot martelaarskruis en waarvan
het opschrift luidt: „Aartshertog Frans
Ferdinand en zijn gemalin, hertogin
Sophie, hebben den 23 Juni 1914 op deze
plek hun leven gelaten voor koning en
vaderland."
Een algsmeene biddag.
Z. Em. Kardinaal Piffl heeft bevolen,
dat op den len Juli in geheel Oostenrijk-
Hongarije een biddag zal worden ge
houden lol verkrijging van een spoedi-
gen vrede en een gunstigen oogsttijd.
Aanklacht fegen Tisza,
De Karolyi-partij heeft een felle actie
tegen graat Tisza in Hongarije op touw
gezet. De leider dier partij heeft Maan
dag reeds een redevoering gehouden,
waarin hij op heftige wijze in de eerste
plaats hel vroegere ministerie-Tisza en
in de tweede plaats de financieele en
indus'.rieele kringen voor het uitbreken
van den oorlog verantwoordelijk stelde.
Zij. toch waren de groole voorstanders
van de bewapening geweest en deze be
wapening was de aanleiding van den
oorlog geweest. 'Aan het regime-Tisza
moest thans voor goed een einde komen
en derhalve eischte hij de onmiddellij
ke ontbinding van hel Huis van Afge
vaardigden, waarna dan de democratie
moest zorgen de overhand te krijgen.
Deze redevoering heeft Dinsdag in de
Hongaarsche Kamer tot levendige debat
ten aanleiding gegeven. Ook Tisza hield
hierbij een redevoering, waarin hij de
beschuldigingen van Karolyi trachtte' te
weerleggen.
Frankrijk.
Da eerste Amerikaansche troepen geland.
ee£;jlritA9rk(i.iryMVlfrf iprfifM.""Y|*"[ ,j"
eerstë viool'transportschepen die Ame
rikaansche troepen voor den dienst in
Frankrijk vervoeren, aldaar is aangeko
men.
Engeland.
De conferentie ta 's Craver.hage.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
vraagstukken, te 's-Gravenhage bespro
ken door de vertegenwoordigers van de
Brilsché en Duitsche departementen,
onder, wier beheer de krijgsgevangenen
staan, een hervatting is van de repatria
te van krijgs- en burgerlijke gevange
nen. op grond van wederzijdsche over
eenkomsten en de uitbreiding der over
eenkomsten tot de overbrenging van
krijgsgevangenen naar andere onzijdige
landen, behalve Zwitserland. Voorts ter
verkrijging van interneering van bur
gerlijke gevangenen in onzijdige landen
en een snellere en hetere aflevering van
toegezonden pakketten. Ook zullen rege
lingen worden vastgesteld betreffende
de bestraffing van gevangenen en de
vergeldingsmaatregelen op gevangenen
toegepast. Terwijl ook de vertraging in
of het nalaten van vermelding van de
gemaakte gevangenen besproken zullen
worden.
Reuter verneemt, dat de conferentie
geleid wordt door het beginsel om ver
tragingen. die onvermijdelijk zijn bij
een correspondentie door middel van
derden en daardoor den gevangenen
veel ellende veroorzaken, te vermijden.
Opzegging van handelsverdragen.
Minister Bonar Law verklaarde in het
Lagerhuis, dat de Italiaansche regeering
alle handelsverdragen op twee uit
zonderingen na waarin Italiaansche
tarieven of rechten worden geregeld,
heeft opgezegd.
De Fransehe regeering heeft hare be
doeling te kennen gegeven om alle han
delsverdragen op te zeggen en deze zaak
is thans in" overweging bij de Engelsche
regeering.
Rusland.
De toestand in Siberia.
De gisting onder de Kirgizen van Z.-
W. Siberië "houdt aan. Ten Z.-W. van
Omsk verzamelen zich gewapende Kir-
gizenbenden, o. a. 10,000" man voetvolk
en cavalerie. De separatistische bewe
ging grijpt snel om zich heen en heeft
ook aanhangers onder de Steppenbcvol-
king op den linkeroever van de W'olga
tot Astrakan en Orenburg.
Griekenland.
Esn Zweedsche stem.
„Svenska Morgenblaciet" schrijft naar
aanleiding van Rutland's rrotest tegen
de overweldiging van Griekenland: Deze
houding doet de Russische Regcering
eer aan, want daaruit schijnt le blijken,
dat deze liet ten minste ernstig meent
met liet eerbiedigen van den wil der
kleine naties, maar men kan vragen
hoe eerbiedigen thans Engeland en
Frankrijk den wil'van Rusland?
Vereenigde Staten.
De leger, en vlcotuitbiciding.
De „Morning Post" verneemt uit
Washington: liet staande leger en de
vloot zijn gedurende de laatste paar we
ken op meer dan dubbele sterkte go-
bracht. Voor het grootste gedeelte is dit
resultaat niet te danken aan de invoe
ring van de conscriptie, maar aan het
vrijwillig dienstnemen. De jonge man
nen in de Vereenigde Stalen beschou
wen het als een plicht jegens het vader
land om hunne diensten ter beschikking
te stellen van leger en vloot, ook doen
zij dit, omdat zij de wereld voor altijd
van de Duitsche bedreiging willen be
vrijden.
Den zesden April j.I. bestond het
staande leger uil iels minder dan 100,000
man. Thans is dat cijfer tot 250,000 ge
stegen.
De nationale garde, dat is de militie
die zonder eigen toestemming niet bui
tenslands behoeft te dienen, is van
150,000 man op 260,000 gekomen; de ma
riniers van 17.000 op 30,000 en do ma
trozen van 60,000 o'p'l20,000.
Bovendien zijn er nog 40,000 man in
verschillende kampen waar officieren
opgeleid worden en elf regimenten
spoorwegpersoneel, die allen te zamen
meer dan 12,0000 man vertegenwoordi
gen, en zeer snel hunne gelederen vor
men.
Alles met elkaar hebben de Vereenig
de Staten thans de beschikking over
712.000 man U-een 327,000 op 6 April j.I.
Alleen zij die lichamelijk in uilsteken-
de conditie vei koeren en wier geestelij
ke vermogens boven allen twijfel verhe
ven zijn, komen voor den dienst in aan
merking. In ieder ander leger zou men
uit deze mannen de elite corpsen vor
men, maar in Amerika vertegenwoordi
gen zij de groole massa.
De pöFTr?-.9PwaaTfrcI
ginnen met de opvordering van alle
tarwe, die in de Ver. Stalen d«>or onzij-
digen is aangekocht. De onzijdige» zul
len rantsoenen krijgen uit de voorraden
die er over schieten, als in de behoeften
van cle Ver. Staten en de geallieerden is
voorzien,
Volgens "feen telegram uit Washington
aan.de „Sun" beseft het ministerie van
Builenlandsche Zaken de mogelijkheid
van verwikkelingen met de Europeesche
onzijdigen over deze beperking der ver
scheping van levensmiddelen, maar
Amerika moet in de eerste plaats zorgen
voor de behoeften van zichzelf en zijn
bondgenooten.
Verschillende oorlogsberichten.
Zwitserland cp footerrantsaen. De
Gaaeftte de- Lausanne" van 23 Juni meldt,
d'at iin Zwitserland de boter van regee-
rimgswege zal worden gedistribueerd.. In
ieder kanton zal een „botereentrale" wor
den gevestigd, dii>e de boter aan de klein
handelaars zal verstrekken. Het i ants-oein
■is voorl-oopig bepaald op 200 gram per
hoofd em per maand. Iedereen wordt ver
zocht, het gebruik van ibote>r toit e.-n mi
nimum te beperken.
Het verzamelen van vruchtcnfitt&n in
Duitschiaud Men weet, cl-at in Duitsch
land niets ...waardeloos" is; nie'.s worde
weggeworpen, alles verzameld en ten bate
van'het algemeen verwerkt. Zoo zijn
vruchtenpitten van groot belang voor do
productie van olie en heel Duitschland
zamelt dus pitten-. Het „Berliner lage-
blatt" meldt, dat in 1016 niet minder dan
i millioen K.G. pitten bijeen zijn gebracht,
waaruit 200,000 K.G. olie is geproduceerd,
liet. blad berekent., dat er ten minste 7,
milliard on 750 millioen stuk- pitten- D|i»
verzameld. Hoofdzakelijk is dit te dunken
aan den ijver van de vrouwenvoeemgin-
gen en van de .scholen..
Warmte en kaas. De groote warmte
der laatste dagen schijnt een vermetigen-
tk uitwerking te hebben gehaa op de
kaasvoorraden in de Parij-clio hullen. Al
thans lezen wij in de „Temps' van J)
Juni, dat heele stapels gruyere-kaa» let
terlijk uit elkaar waren gesprongen. De
brie-kaas was lot vloeistof overgegaan en
de camenbert smolt in stro omen weg. et
gevolg was, dat ile geuren, die ami deza
soorten eigen fiijn-, de hal vervulden. Het
moet op die manier geen aangenaam leven
zijn voor de verkoopors in die afdcelingen
en wij kunnen ons voorstellen, dal de \er*«
koopers in een wijden boog om die opstal
plaatsen heenloopen, zoodat het niel be
hoeft te verwonderen, dat het blad consta
teert, dat het moeite kostte de voorraden
a' le zetten, te meer, aangezien in uczen
warmen tijd de koopers vruchten pref*
reerden boven kaas.
Huwelijksreis per duikboot. Naar wij
in „Svenska Dagbla.det" van 22 J uni lezen,
trad voor eenige dagen in Kopenhagen eeni
Noorsche ingenieur, Borgesen genaamd),
iii het huwelijk, die aangesteld wdö hij dal
groote maatschappij; „Aekumubtov-Ak-
