BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
No. 2321
BUREAU: STEENSCHUUR 15,
Interc. Telefoon 935. - Posthus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, roet GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
r Leiden II cent per week. f 1.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per weck, 1.60 per
srtaaL Franco per post f 1.80 per kwartaaL
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cenL
kwartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 77a cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—3 regels f0.Z5, elke regel meer 15 cent
ngezonden rnededefilingen van 1-3 regels flüQ, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- er Verkoop (9e°n
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Waarom manifesteeren?
len tweeden Pinksterdag zal er in
ien een grootsche Roomsche betoo-
zijn!
Ie jaarlijksche herdenking van de
raardiging der encycliek Pterum No-
um zal dezen keer in breedere dank-
rheid worden uitgevierd, dan ooit te
en binnen Leidens veste....
ie meeting, waarop een tweetal spre-
het woord zullen voeren, zal wor-
voorafgegaan door een optocht in
dens straten een stoet zal het wor-
van eenige duizende vereenigings-
inen uit Leiden en omgeving, met
iperende vlaggen, schitterende vanen
'schetterende fanfares.
i|rukwekkend blooft te worden die
imsche manifestatie,
faarom manifesteeren? Wij Room-
n, waarom willen wij manifestee-
mdat wij defertoe het recht hebben,
ïij kennen en bezitten de waarheid,
(belijden de eeuwen-oude en immer-
ze beginselen van recht en van
ild e en wij willen die beginselen
de maatschappij, in de sociale ver
dingen doen leve nWij hebben
recht om te manifesteeren, omdat
zóó aan de wereld voorhouden de
irheid, waardoor alleen zij kan vin-
haar redding
'ij hebben niet alleen het recht om
ianifesteeren, maar ook den plicht.
lij moeten het kruis van Christus in
ilend goud weer op straat brengen en
'e vaandels onzer Heiligen onze idea-
van onverzwakte geestesstrijd en
ievolle eindvictorie in een jubellied
vertrouwen over de menigte laten
laien
'ij mogen, wij kunnen nianifestee-
jèn wij willen het....
'ij willen het, in nederige dankbaar-
en in rechtvaardige fierheid!
jo zal het Maandag zijn een demon-
lie van geloof iri onze beginselen,
vertrouwen, en van dank-
ar h e i d aan den Christus, wiens
s wij door Leiden's straten zullen
gen!
lernieuwde strijd aan de Ssonzo.
Russische raad protesteert tegen dr.
ers's doodvonnis. -- Bij de bloedige
asten te Lissabon zijn 22 psrsonen
lood. - De Paus en de Centralen.
Overzicht.
in het West front is de strijd o]T't
inblik van plaatselijken aard. De
ïsehen hebben op drie punten van
iront een levendigen aanval gedaan,
goede resultaten opleverde op het
eau van Vaucière en het plateau van
ilornië.
j hebben de verovering voortgezet
de laatste waarnemingsposten, die
dal der Ailette beheerschen en heb-
hun stellingen op de Noordelijke
- ingen belangrijk uitgebreid. Ten O.
Chevreux hebben de Franschen drie
;=che loopgraaflinies genomen,
Duitschers erkennen deze Fran-
successen, doch wijzen er tevens
dat zij door hevige, tegenaanvallen
ictie van den vijand belemmerden,
il de berichten blijkt, dat een nieuwe
mnsche aanval in voorbereiding is.
nieuws hieromtrent is evenwel te
arsch, om den juisten toestand te
"en waarnemen.
hun beschouwingen over de ge-
Itenissen in de thans"geëindigde eer-
ihase van den slag aan de Isonzo
Haren de Oostenrijksohe bladen, dat
het begin van den strijd duidelijk
K hoe Caderna overtuigd was,, dat
onmogelijk zou zijn, om op het
{plateau verder door te dringen en
er daarom op toelegde de hoogte-
hngen der Oostenrijkers tusschen
l en Salcona in een stormloop te
lp.
plan is intussclien volkomen mis-
llet magere resultaat van een
'bereiding van een half jaar bestaat
pk dat de Italianen ten koste van
'te verliezen aan menschen en oor-
gateriaal aan het geheele front van
^ino tot aan de zee een ongeveer 2
- breed stuk terrein op den berg
konden bezetten, vaar zij nu van
kanten door onze artillerie zitten in-
'en. De pogingen om met grootere
enmassa s de Isonzo te overschrij-
zijn eveneens mislukt." Aldus de
'nrijksche pers.
in meerdere oorlogvoerende
landen, wenscht ook Bulgarije zijn ge
bied uit te breiden, evenwel zonder te
annexeeren! De Bulgaarsche socialisten
hebben n.l. tijdens de inleidende bespre
kingen voor de (vredes)-confcrentie te
Stockholm verklaard, dat zij de inlijving
van de Dobroedsja en Macedonië niet
onder het begrip annexatie rangschik
ken. En toch zijn de oorlogvoerenden
voor een vrede zonder annexatie op
hechten grondslag
Duitschland.
Vredespogingen der Centralen.
Een Duitscto correspondient van ,,De
Tijd" schrijft, bat van keizer Karei van
Oostenrijk Miet plan afkomstig is, om aan
Rusland, dat door.de revolutie plfeitseÜng
als esn vrij man met een nieuwen kijk
op de danigen voor den ©uitlog 'is kernen
tg .staan, izeer edelmoedige en vergaande
vredesvoorwaarden aan te bieden, dli<e.,
zonder het bekende Entente-doel over de
verbrokkeling der volkeren van de Oosten-
rijksch-Hongaarsche monarchie te vervul
len, tóch aan andere wenschen van Rus
land men denkt ook aan een integraal
herstel van Ihet zelfstandige Poien en de
vrije DardaneMendoorvaart. zeer ruim
zou tegemoet komen. Deze vredesvoorstel-
Je^, waaraan aelïifs geldleen ingen, tot da
delijke hulp aan Rusfianid:, niet vreemd
zijn,n hebben onderwerpen van •beraad-
sil/agimg uitgemaakt in de bijeenkomsten,
welüke graaf GzerniLn eii de Duitsehe rijks-
kanseÜÜer te Ween en en in het Duitsche
hoofdkwartier 'hebben géhad. Dat daarbij
tevens de vredesvoorwaarden voor de
grensregeling in het Westen eenigermate
zijn afgebakend, ligt voor de hand.
Hoezeer die rijJaakara&ell/ier aich in zijn
jongste rede ook den schijn trachtte te
geven, /iets wat hem,, 'blijkens de uit
latingen der partijen en Ibladen bijzonder
goed is 'gelukt; diat hij zioli over de
vredesvoorwiaardien niiiet. wilde uitlaten, in
werkelijkheid' zu'flen zoowel Rusland als
de andere roogeh d'hedLen der entente uit
de keuze zijner woorden wel begrepen heb
ben, dat die voorwaarden uiterst gema
tigd zuflilon zijn.
Wat echter moeilijk in den Duitsclien
Rijksdag plompverloren kan worden mee
gedeeld de binnenïanidisohe toestand en
(het Duitsohe prestige naar buiten verbie
den dit aal echter via"Rus'<and gemak
kelijk aan de vijaimdellijke staten te richten
zijn. Het is duidelijk, dat Rusland op de
aanbieding van afzonderlijks vredsvoor-
waarden weigerend zou antwoorden, maar
het zal wel de voorwaarden voor een ah
ge me enen vrede wensohen te weten, om
daarover de bondgenooteii) te polsen. Deze
geheel natuurülijke en aan RusPand's nieu
wen toestand passende bemiddelaarsrol
kan niet a's incorrect jegens de Entente
worden aangemerkt en irÊSSjchiien is haar
die wei aangenaam.
Engeland.
Een onbetrouwbaar Parlementslid.
Te Londen heeft dezer dagen het be
kende Engelsche Parlementslid Handel
Bonlh, wegens oplichting terechtge
staan. Het geval wekte nogal sensatie,
aangezien de beklaagde herhaaldelijk op
politiek gebied op den voorgrond is ge
treden, en het aan deze omstandigheid
ook te danken is, dat het slachtoffer zich
zoo grif liet beetnemen. In 1915 stelde
Handel Booth zich in verbinding met
een te Londen verblijf houdend Duitsch
zakenman, en deelde hem mede. dat
hem uit verkregen inlichtingen geble
ken was, dat s mans interneering ieder
oogenblik kon worden verwacht, liet
Lagerhuislid verklaarde zich echter be
reid en in staat dit te verhinderen, op
voorwaarde, dat de Duitschei' hem tot
directeur eener maatschappij liet benoe
men, eene positie, die zeer loonend be-
lootfie te zijn. De Duitscher ging natuur
lijk gretig op het aanbod in, doch kort
daarop volgde niettemin de interneering.
En toen er eindelijk sprake van zou zijn.
dat de bedrogene weer op \ii.ie voeten
zou worden gesteld, begaf de hoer Han
del Booth zich naar de rechtbank, cn
stelde zijn beschermeling in een slecht
daglicht. Het einde dezer onverkwikke
lijke historie is echter, dat de parlemen
tariër zelf voor de rechtbank Ie land
kwam, en thans door de jury tot cenc
geldboete van D7.000 galden werd ver
oordeeld.
Wegens Amerika's toetreding tot tien
oorlog.
De Engelsche minister van munitie be
richt, dat het oorlogskabiuet heelt uitge
maakt, dat het met het oog op de toetre
ding van Amerika tot den oorlog, niet
noodig is voort te gaan met den arbeid
aan dé groote fabriek van ontploffings-
middelen, die thans bij Bristol in aan
bouw is en dat last is gegeven den bouw
te staken.
Dit bevel is kenschetsend als een be
wijs van het vertrouwen der regecring
iu den voortduur der scheepvaart! ei
buidingen.
Qostenrijk-Hongarije.
De msnistersczisis tn Hcngarïje.
Het Hongaarsche telegraaf- en corres
pondentie-bureau meldt:
Naar verluidt heeft de minister-presi
dent graaf Tisza voorstellen gedaan be
treffende de kiesrechthervórming. Z. M.
heeft zich de beslissing over deze voor
stellen voorbehouden.
Van deze beslissing is het heengaan of
het blijven van het kabinet afhankelijk.
Gisteren had een bespreking plaats,
waaraan alle aanwezige leden deelna
men.
Tisza begaf zich met den nachttrein
naar Weenen en is door den keizer in
bijzondere audiëntie ontvangen.
Volgens berichten uit Weenen, heeft
de audiëntie van graaf Tisza bij den
keizer de beslissing gebracht in de reeds
weken hangende crisis.
Men verwacht, dat binnenkort graaf
Tisza zal worden opgevolgd door graaf
Johan Zichy, of den vroegeren minister
van landbouw Sereiiyi.
De positie van Tisza is voornamelijk
geschokt door den tegenstand dien hij
bood in enkele bijzonderheden van het
Poolsche vraagstuk, gelijk die door Ber
lijn en Weenen werden verlangd, verder
door zijn vasthouden aan sommige pun
ten in het vraagstuk van de economi
sche toenadering tót Duitschland en ten
slotte door zijn weinige toegeeflijkheid
wat betreft de ïcvensmi'ddelenlevcran-
ties naar Oostenrijk en Duitschland.
Het vraagstuk van de Hongaarsche
kiesrechthervorming gaf ten slotte den
doorslag.
Nader wordt bericht: Daar de koning
zijn goedkeuring niet heeft gehecht aan
het wetsontwerp der regeering op het
kiesrecht, heeft minister-president
graaf Tisza het ontslag van het Kabinet
ingediend. De koning nam het ontslag
aan en belastte den minister-;resident
met de verdere afdocnimsjilfir loopende
aangelegenheden. Omtrent audiënties
met het oog op de vorming van een
nieuw kabinet is nog geen beslissing ge
troffen.
Rusland.
Een protest tegen Adfer's veroordeeling.
Een communiqué van den Raad van
Arbeiders en Soldalen meldt: Het uitvoe
rende comité van den Raad protesteert
tegen het doodvonnis, uitgesproken te
gen Fritz Adler, den flinken strijder voor
het socialisme en het volkenrecht.
Thans, na een broedermoord van 3 jaar,
nu de krachten der democratie zich op
maken om te strijden voor den wereld
vrede, behoort hét leven van eiken ijver-
aar voor den vrede aan het geheele
menschdom, en Fritz Adler te bescher
men tegen den dreigenden dood is de
zaak van de democratie van alle landen.
Het uitvoerend comité richt aan de
Oostenrijk-Hongaarsche sociaal-demo
cratie een oproep orn met. alle middelen
de voltrekking van het doodvonnis aan
Fritz Adler te verhinderen. Terzelfder
tijd richt het.uitvoerend comité een zelf
den oproep aan de socialistische partijen
cler onzijdige landen.
Portugal.
Bloedige onlusten te Lissabon.
Zondag hebben er, naar de „Times'
uit Lissabon verneemt, in de Portugee-
sehe hoofdstad ernstige onlusten plaats
gehad, die een gevolg waren van onte
vredenheid over de hooge levcnsmid-
delcnprijzen. Maandag was het in de
stad zelf betrekkelijk kalm. Slechts hier
en daar kwamen opstootjes voor. In de
buitenwijken daarentegen zijn verschei
dene winkels geplunderd. De schade
wordt op meer dan 2,400,000 gulden
geschat.
Maandagnacht bedroeg het aantal ge-
dooden 22 en dat der gewonden 300. In
het geheel werden circa 300 personen
gearresteerd.
Zwitserland.
Raemaelters.
Het hoogste gerechtshof in Zwitser
land, het federale parquet te Lausanne,
schijnt eene strafzaak te willen maken
van het tentoonstellen der teekeningen
van onzen landgenoot in een officieel ge
bouw, het Batimet Electoral, tc Genève.
De advocaat Vuillc, die de aansprakelijke
persoon is, wordt vervolgd wegens de
tentoonstelling van 16 der 54 in beslag
genomen teekeningen.
China.
De verhouding tot Duitschland.
De „Agence Fournier" meldt uit
Shanghai, dat de Chinecsche "minister
president en verschillende ministers zijn
afgetreden. De minister-crisis slaat in
verband met de demonstraties len gun
ste eener oorlogsverklaring aan Duitsch-
1 land,
Van het Vaticaan.
De Paus en cf$ Centralen.
Volgens den Romeinschen correspon
dent van de „Secoio" wordt in Vaticaan-
sche kringen verteld, dat de nieuwe
nuntius te München, Mgr. Pacelli, in het
bezit is van een schrijven van den Paus,
bestemd voor den koning van Beieren
en voor keizer Wilhelm. Zeker is, dat hij
in ieder geval voor beide regeeringen
belangrijke opdrachten meebrengt,
waarover men echter het grootste stil
zwijgen bewaart.
De diocesane werkliedeiwereenigingen
in ons land wekken de katholieke arbei
ders in alle landen der wereld op, om
hunne regeeringen te bewegen den vre
de te sluiten.
De Regcering heeft 22 schepen, geza-
menlijk melende ongeveer 100,000 ton,
gerequireerd om graan uit Amerika te
halen.
In verband met den kolennood heeft
de minister van L., N. en II. in een cir
culaire aan de burgemeesters andermaal
maatregelen aanbevolen om het verbruik
van gas en electriciteit door particulie
ren tot het alleruiterste te beperken.
Gisteravond vertrokken de Koningin
en de Prins naar Drenteom een bezoek
te brengen aan de door den veenbrand
geteisterde streken.
Nederland en de Oorlog.
Een brief aan Z.H. den Paus over
dsn Wereldvrede.
Door de Federatie der Dioc. Werklie
den on voiusBontren is oncrersrarrnTr
adres aan Z. H. den Paus verzonden,
terwijl dit adres ter kennis gebracht
wordt der katholieke arbeidersorganisa
ties in het buitenland.
De Federatie van R. K. Werklieden-
en Volksbonden in Nederland, tellende
50,000 leden, zuchtend onder de ellenden
die op Europa drukken ten gevolge van
den wreeden oorlog onder de volkeren,
knielt neer aan de voeten van Uwe Hei
ligheid om dank te brengen voor de po
gingen, die Uwe Heiligheid van af den
eersten dag van Uw Pontificaat heeft
aangewend om den vrede onder de vol
keren te herstellen, om het zware lij
den der krijgsgevangenen te verlichten,
om het harde lot der bevolking in de
door den vijand bezette streken cn voor
al van de arbeiders, die nog meer dan
anderen lijden onder de ellende van den
oorlog, zooveel mogelijk dragelijk te
maken.
Wij richten in deze betreurenswaar
dige dagen onze blikken tot Uwe Heilig
heid, overtuigd dat het heil der volkeren
rust in de handen van den Algemeenen
Vader der Christenen, overtuigd dat de
katholieke arbeiders, die zich steeds
dankbaar herinneren de weldaden, die
zij te danken hebben aan de leer en de
leiding van den II. Stoel in de Sociale
kwestie al hun hoop hebben gesteld op
hun algemeenen Vader, opdat de zoo
lang verlangde vrede spoedig aan Euro
pa moge geschonken worden.
Heilige Vader, wij getuigen, dat de
katholieke arbeiders van Nederland niet
zullen ophouden te bidden, dat de goede
God de pogingen van Uwe Heiligheid tot
herstel van den vrede onder de volkeren
moge zegenen, en dat zij een beroep
doen op de katholieke arbeiden van alle
landen om geheel hun vertrouwen te
stellen in de vredesbemiddeling van den
II. Stoel en al hun invloed aan te wen
den bij de regeering van hun land ten
gunste van den vrede.
Van Uwe Heiligheid
de nederige Zonen
H. BROUWER, Voorzitter.
A, VAN RI.1EN, Secretaris.
G. C. H. PRINSEN, Geest. Adv.
Keuring lands tor m'p 1 i c. h-
t i g e n.
Volgend adres is verzonden:
Aan Zijne Excellentie den Minister
van Oorlog ad interim, te 's-Gravenhage.
Ondergeteekende, 11. J. N. Timmer
mans, wonende te Nijmegen, Dominica-
nenstraat 143, lahdstormplichtige der
jaarklasse 1908, geeft aan Uwe Excellen
tie met den meesten eerbied te kennen,
dat hem over de keuringen der jongst
opgeroepen jaarklassen ernstige rnede-
deèlingen over de malversaties zijn ge
daan. waarin zelfs de politieautoriteiten
zijn gemoeid, zoodat justitioneel proces
verbaal ervan is moeten worden opge
maakt.
Ondergeteekende dringt er bij uwe
Excellentie op aan, bij de politie-autori-
teiten te Nijmegen, of aan de griffie van
.de Arnhems.e^c Rechtbank afschrift van
dit proces-verbaal aan te vragen.
Met de meeste hoogachting, van Uwa
Excellentie de dw. dienaar
H. J. N. Timmermans.
Nijmegen, 2i Mei 1917.
Naar wij vernemen, is deze hoogst ern
stige aangelegenheid door den lieer
Timmermans in handen gesteld van het
bestuur cler afdeeling Nijmegen van de
Vereeniging van Landstormplichtigen
in Nederland, en wordt ook het hoofd
bestuur dier vereeniging op de hoogte
gebracht.
WolvoTdering.
Het Algemeen Hoofdkwartier brengt
liet volgende ter kennis van belangheb
benden.
Uit ingekomen berichten bij de Wol-
commissie is gebleken, dat sommige
houders van slechts enkele schapen in
de meening verkeeren, dat door hen de
wol van een of twee schapen mag wor
den behouden voor eigen gebruik, cn
dat zij die wol daartoe ter bewerking
mogen geven aan fabrikanten.
Ten eincle misverstand en eventueele
overtreding van de wet in deze te voor
komen, wordt, zoowel aan fabrikanten
als aan schapenhouders bij deze mede
gedeeld, dat het achterhouden van do
gevorderde wol voor gemeld doel verbo-t
den is.
De „Steil a".
Nader wordt ons gemeld, dat het te Am
sterdam aangekomen stoomschip „Stella''
van derjKon. NecL Stoomboot-Mij., van
Antofagasta en van Caleta Coloso kwam.
De lading bestond uit 35,092 zakken ni
traat, bestemd voor de Kunstmestcom.
(missie..
Jenever verbruik.
Men schrijft aan de „Arnh. Grt." van
de Oostelijke grenzen:
Hoewel de liooge prijsstijging der le
vensmiddelen een vermindering van het
jeneververnruik cteea verftuemeri, mijtt
de jeneververkoop op sommige plaatsen
zelfs stijgende en op andere plaatsen
even groot.
De oorzaak is wel, dat van het smok-?
kelen van jenever een veelvuldig ge
bruik wordt gemaakt. In de Pruisische
grensplaatsen waar cle bevolking slecht
gevoed wordt, is de drang naar jenever
hierdoor des te grooter. Bovendien is de
verkoop van jenever daar zoo goed als
verboden. Met kruiken, en kannen gaan
de smokkelaars geregeld jenever aan
hun Duitsche naburen brengen, het welk
goed beloond wordt, daar op elke floscli
jenever 60 a 70 cent wordt verdiend.
Do productie van turf.
Ileit Kamerlid de heer Van Doorn heeft
tot den minister van Landbouw de vol
gende vragen gericht betreffende l>evorde*
ring van dc voortbrenging van tuif.
„\Vtike maatregelen heeft de minis:er
genomen om zooveel mogelijk de voortn
brengiing van tuif te bevorderen?
Is het juist, dat «zich in de Peel een
groote oppervlakte veen voordoet-, waaruit
nog tijtuig vóór den aai.staan.jen. winter
een groote hoeveelheid turf kan ge loken
women e\n is de minister er dan Op be-
ibedaóht tie -expioitaito elfder tiariveideai
zooveel mogelijk te bemoedigen?
De minsten' van Landbouw, Nijverheid
en Handel de lieer Posthuina, heeft daar
op het volgende antwoord ingezonden.
„De minister heelt niet nagelaten het
moodige te doen om de vcortbie. gif g van
turf le bevorderen.
liij heeft van zijn ambtgenoot van Oor
log de toezegging ontvangen, dat d.ze op
ruime.schaal zijn medewerking zal ver-
leenen, om verloven aan veenarbeiders te
geven.
Met dien ambtgenoot is overleg gep.ecgd
om de ter beschikking van liet departe
ment van Oorlog staande turfpersen in
dienst te stellen, teneinde ook na den lang.
sten dag de lurfproductie te kunnen voort,
zetten.
Il'oen door talrijke werkstakingen m
Drente met lie: üi.-fgraven geen b.gm ge
maald werd, h eft de miin-icr arb l.age
aangeboden en bij ce arooi Iers krachtig
aangedrongen eten- arb id te beginnen.
Inderdaad heeft deze Umsclienkonist het
resultaat gehad, dat op de m este plaat
sen in afwachting van de scheidsrechte-
lijke uitspraak, de arbeid is hervat. Tot
zijn leedwezen ia dit echter nog niet ten
vol'Je m Valthermond geschied.
Zeer belangrijke oppervlakten veen zijn
nog in Noord-Brabant aanw.aig, evenals
diri Drente.
Deze in exploitatie te doen brengen floor
ongeschoolde arbeiders, Ls, /ooals de mi
nister reedis vroeger mededeelde, na-et mo-
gelijk. Wel is getracht, zij het nog niet
mot groot succes, personen le work te stel
len die vroeger Ttfiet in d>e venen workcn.
Hieruit moge ton overvloede opnieuw
blijken, dat ^or het verrichten van (len
zeer zwaren arbeid', die het turfgraven
vereöischt, zeer moeilijk werkkrachten la
vipden, zijn,.'-
