22
)e Ooriog.
JAARGANO
No. 2319
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
leiden II cent per week, fl.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week, 1.60 per
iL Franco per post f 1.80 per kwartaal
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD Is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 ceot
irtaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7Vs cent
DINSDAG
MEI
1917.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f(LZ5, elke regel nraer 15 cut
ngezonden mededeelingen van 1—5 regels fL5D, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- er Verkoop (flöd°
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
fan uitstel afstel?
hebben verleden Zaterdag in ons
n verslag geplaatst van een ver-
ig der landstormers 1908 in Am-
i. „De Tijd", die zich ten volle
daar geuite protesten kan ver-
i, maakt er echter eenige kant-
jingen bij.
;gt het blad, dat een der spre-
vergissing beging van te mee
at, als de oproeping van 1908 nu
was uitgesteld, er kans op afstel
ijn, daar mogelijk over eenige
den de vrede zal zijn gekomen.
Tijd" nu heeft het raadzaam
ons volk niet te vleien met een
on vrede en den landstormers
wijs te maken, dat van enkele
jen uitstel ook afslel zal komen.
zijn wij nog bij lange na niet,
el blad.
wij moeten die bemerking volko-
juist noemen. Helaas, is de vrede
mg niet in hel verschiet we kun-
as althans niet, vleien met de ver
lig, dat over eenige maanden de
ten einde zal zijn!
'zou dus 1908 na 1918 worden op
pen (Wat wel niet gebeuren zal.
jlwij dit schrijven, is het verloop
Ie derde interpellatie-Marchant op
in de Tweede Kamer nog niet be-
Maar, al zou de oproeping van
lenigen tijd uitgesteld worden, de
zou in dien tijd toch, naar men-
jke berekening, nog niet aan de
izijn geschonken! Dus van uitstel
oor 1908 geen afstel komen? Daar
we nog een vraagteeken achter!
lederland nu niet eens duidelijk
[er hebben, dat numeriek sterk
u is? De legersterkte is nu sedert
'lus 1914 ongeveer verdubbeld. En
■aarom nu niet eens eindelijk
is voorloopig de oproeping van
ie$r meer lichtingen kunnen worden
«zet? Dat tegelijk daarmede ook
el en al zou moeten worden
zet het naar huis zenden der al
tijd gemobiliseerden we kun-
niet inzien.
bedenke in verband hiermede
is dit:
Is dreigender teekenen wijzen er
Nederland in dezen oorlog nog
w e 1 d i g e n strijd zal hebben te
een geweldigen strijd op
urnisch gebied, een geweldigen
om aan den hongersnood te kun-
iet ontkomen, zonder, met opoffering
nationale eer, te moeten .gaan
l daarom moeten ook zoo doelmatig
ijk de krachten geconcentreerd
op dat groote doel: N e d e r-
oeconömisch sterk!
uit volgt, dat onze gewapende
lacht niet meer krachten uit het
r nag opslurpen, dan strikt noodig
1 geacht.
UITENLAND.
tmende bedrijvigheid in het
n.l. in Champagne door de
chen, aan de Scarpe door de
schen, en aan den Chemin des
'H ames door de Duitschers.
uwe aanvallen der Italianen.
Lwof over den toestand in Rus
land: verantwoordelijkheid zonder gezag,
en gezag zonder verantwoordelijkheid.
De nieuwe regeering zal den oorlog voort
zetten Is er wat tegen de duikboot
gevonden? -- Gruwelverhalen omtrent
Palestina.
Overzicht.
De oorlog is wel afwisselend!
Verklaarden wij gisteren nog, dat de
actie op alle fronten tot een minimum
was beperkt, thans luiden de telegram
men van de gevechtsterreinen weer juist
omgekeerd.
Er is opnieuw werking gekomen op
de fronten.
Op de eerste plaats hebben de Fran-
schen ecnig voordeel van beteekenis be
haald op het gevechtsfront in Champag
ne. Op de Noordelijke hellingen van den
Mont Cornillet, den Mont Casque en den
Mont Té ton allen om en nabij Moron-
villiers veroverden de Franschen ver
scheidene Duitsche linies, welken zij te
gen tegenaanvallen konden behouden.
Het aantal gemaakte gevangenen be
droeg 800, terwijl alles volgens de of-
ficieele lezing uit Parijs de verliezen
der Duitschers aanzienlijk moeten zijn.
Vervolgens hebben de Engelschen na
artillerievuur tusschen Acheville en
Quéant wederom een aanval beproefd
ten Z. van de Scarpe. Volgens hun zeg
gen veroverden zij daarbij een steun
punt der Duitschers en traden zij in liet
algemeen tusschen Bullecourt en Fon
taine les- Croisilles met succes op tegen
de .Ilindenburg-linie.
De derde aanwijzing voor een krach
tige werking der gevechtsbedrijvigheid
op het .Westelijk front is de verhoogde
actie der Duitschers op den Chemin des
Dames. Tusschen Hurtebise en Sancy
hebben zij na roffelvuur en stikgas we
derom „hun stellingen verbeterd". Het
Fransche legerbericht zegt er van, dat de
Duitschers ten O. van Cerny op een front
van 200 M. voet kregen in de Fransche
loopgraven.
Al mogen deze drie feiten niet van uit
gebreide beteekenis zijn het gelden
slechts plaatselijke gevechten het lijkt
er geenszins op, dat de Duitschers op
het Westfront aan 't terugtrekken gin
gen, zooals „Havas" het uitdrukte. Dan
moet er nog wat anders gebeuren!
De aanvallen der Italianen op het Zui
delijk front duren voorten wel ten
Noorden van Görz, waar op den ooste
lijken oever van de Isonzo de toppen van
den Vodice en den Monte Santo be
stormd worden. Noordwaarts van deze
bergen zijn de Italianen weer over de
Isonzo teruggegaan. Volgens de Oosten
rijkers geschiedde dit omdat het Oosten-
rijksche vuur de Italianen er toe dwong,
volgens de Italianen, omdat „de taak"
dier troepen een bedreiging van de
Oostenrijkers met omsingeling op
dien linkeroever* was geëindigd.
Het jongste Oostenrijksche legerbe
richt meldt dat de Italianen met hun
nieuwe aanvallen, ondanks hun hevig
heid, geen voordeelen konden bevech
ten.
Ijl Rusland heeft het nieuwe Coalitie
kabinet een verklaring afgelegd, die dui
delijk weergeeft de bedoeling van de re
geering. Elke gedachte aan imperialisti
sche politiek is ver weg geworpen, doch
de regeering acht het noodig dat Rus
land, „om aan de toekomstige geslach
ten een onbezoedelden naam na te laten
en te midden der groote democratieën
met opgeheven hoofd te kunnen ver
schijnen, tot de hoogte van de macht van
zijn leger stijgt".
De regeering verklaart openlijk dat zij
naar een spoedigen vrede' streeft, doch
een vrede, welke is gebaseerd op dezelf
de beginselen, als die, waarnaar Rus-
land's bondgenooten streven.
De Russische verklaring is een stuk
van beteekenis. Zij wijss er op dat de
Russische staatkunde er e .71 zal zijn van
pacifistische strekking, doch dat Rus-
land's pacifisme met dat zijner tegen
standers voor het oogenblik nog onver-
eenigbaar is.
Dus maar opnieuw de gebeurtenissen
afgewacht.
Duitschland.
Een ontploffing.
In de fabriek te Troiscforf heeft een
ether-ontploffing plaats gehad. Tien ar
beiders werden gedood, vier gewond.
Het bedrijf is niet gestoord.
Wat de „Köln. Zolkaz." wenscht.
De „Köln. Volkszeitung" publiceert
een oproep om schriftelijk in te stem
men met het volgende oorlogsdoel: Het
Duitsche volk wil geen veroveringsoor
log en geen annexatiepolitiek, maar wel
een politiek ter verzekering van den
vrede en van schadeloosstelling en der
halve willen wij een Hindenburg-vrede.
Het invloedrijke Centrum-blad verlangt
het kolengebied Briey. Antwerpen, De
Vlaamsche kust, slooping der Maaslinie
en de beschikking over de Belgische
kolenmijnen.
Engeland.
I3 er wat tegen de Duikboot gevonden?
In een rede te Edinburg zeide Kenne
dy Jones, directeur-generaal van de
voedsel-distributie, naar Reuter seint:
Wij beginnen de duikboot meester te
worden en onze verliezen nemen af.
Wij zijn. dank -Zii de vind:ngr
admiraliteit "en den moed en de
be
kwaamheid van onze zeelieden, in staat
tot een nieuwe aanvalsmethode. welke
tot dusver succes heeft. Spr. denkt, dat
het succes zal aanhouden en hij hoopt
en gelooft, dat Duitschland in den loop
van de eerstkomende maanden weer zal
ontdekken, dat het een verkeerde reke
ning maakte en dat het onmogelijk zal
zijn, Engeland uit te hongeren.
Spr. veroordeelde de gedwongen rant
soeneering als duur en leidend tot on
billijkheden in de'distributie. Men zal
met deze dezelfde ervaring opdoen als
Duitschland, n.l. dat hel plattelandsvolk
goed gevoed wordt, terwijl het arme volk
in de steden te kort komt. Wat de Brit-
sche voorraden betreft, is men beter
voorzien dan 6 weken geleden, dank zij
de gehoorzaamheid aan de voedselcon-
troleurs en het goede slagen van de in
beslagnemingen.
Rusland.
Verklaring van den Premier.
Zondag heeft Prins Lwof, de Russi
sche Minister-president naar het Pe-
tersburgsche Tel. Agentschap seint
de vertegenwoordigers van de pers ont
vangen en de volgende verklaring afge
legd:
„Bij de vorming der Voorloopige Re
geering weigerden de socialistische par
tijen daarin zitting te nemen, ofschoon
zij verklaarden, het program der Regee
ring goed te keuren, en haar hun steun
toezegden. Deze partijen riepen toen een
eigen lichaam in het leven, te weten den
Raad van Arbeiders en Soldaten, die de
werkzaamheden der Regeering zou con
troleeren en deze met al zijn gezag zou
steunen bij de verwezenlijking van het
program, hetwelk door de Voorloopige
Regeering was opgesteld.
Nu heeft, echter dit controleerend
lichaam langzamerhand het karakter
aangenomen van een bestuurslichaam
en de Voorloopige Regeering zag zich
geplaatst tegenover een reeks bevelen,
welke niet van haar zelf afkomstig wa
ren. Er ontstond dus een conjunctuur,
welke gekarakteriseerd kon worden
door de formule: verantwoordelijkheid
zonder gezag en gezag zonder verant
woordelijkheid". De gevolgen van dezen
staat van zaken deden zich aanstonds
gevoelen. Inderdaad, de gevechtswaarde
van het leger daalde in gevaarlijke mate,
het vraagstuk der voedselvoorziening
bracht het land aan den rand van den
afgrond en overal werden symptomen
van anarchie waargenomen. Tegelijker
tijd beschouwen onze bondgenooten ons
met' ongerustheid, terwijl onze vijanden
ons boosaardig toegrijnzen en lonkjes
toewerpen, die het feit niet vermogen te
bemantelen, dat onze tegenstanders ons
pas kort geleden gruwelijk beleedigd
hebben door te gewagen van de moge
lijkheid van een afzonderlijken vrede.
Dientengevolge begon het gansche
land te dorsten naar een eenig gezag, dat
het algerneene vertrouwen zou genieten.
Thans verwacht de gereorganiseerde
Regeering, sterk in het vertrouwen der
natie, dat al hare daden volkomen zullen
worden goedgekeurd en ten uitvoer ge
bracht en dat ai haar bevelen, zoowel als
die harer agenten, getrouwelijk zullen
worden gehoorzaamd.
De nieuwe Regeering staat voor een
groot vraagstuk, nl. om zoo spoedig mo
gelijk het ontwrichte bestaan des lands
weder in het goede spoor te leiden. De
Regeering rneent dat haar eerste laak
bestaat in de bevestiging van de kracht
van het leger, hetwelk de maximum-ge-
vechtswaarde moet bezitten voor het of-
r&na&L-tda-eift4ö-deii vijand hiiit.cn QilZe_
grenzen te werpen en vooral om onze
bondgenooten krachtig te steunen. Het
land weet, dat de gevechtswaarde van
ons leger is gedaald en dat was niet al
leen het gevolg van de minderwaardige
voorziening in zake voedsel, munitie en
fourage, maar ook van de verkeerde op
vatting Owzer oorlogsdoeleinden."
Turkije.
Gruwelverhalen.
Volgens een Havas-bericht uit Parijs,
vertellen vluchtelingen uit Palestina, dat
het land is verwoest en honderden
Christenen door Koerden vermoord zijn.
Vrouwen en jonge meisjes werden in
slavernij weggevoerd. Er heerscht hon
gersnood. Er gaan geruchten omtrent
moorden in Judea.
Mesopotamia.
De Bagdad-spoorweg.
Uit Poldu melden de Engelschen
draadloos, dat het spoorwegverkeer tus
schen Samarra en Bagdad weer hersteld
is. Daar zoowel de viaducten als het rol
lend materieel indertijd vernietigd wer
den, schijnt de waarheid dezer mededee-
ling zeer twijfelachtig. Daar de in aan
bouw zijnde lijn Bassorah—Bagdad smal
spoor heeft, kunnen de Engelschen door
aanvoer van het noodige materieel nog
niet in staat zijn om het genoemde tra
ject der Bagdad-lijn weer ie gebruiken.
Vereenigde Staten,
De Amerikaansohe handelsvloot.
De Senaat heeft het amendement op
de oorlogsbegrooting bekrachtigd, waar
bij 400 millioen doll, onmiddellijk be
schikbaar worden gesteld voor de ver
krijging van een handelsvloot.
Het AmerikaanscJie leger.
Men schat het aantal dienstplichtigen'
op acht millioen man. Het eerste continu
gent, waarvoor de troepen door loting
zullen worden aangewezen, zal bestaan
uit 16 divisies van 30,000 man. Elke divi
sie zal in een afzonderlijk kamp worden
geoefend. New-York alleen zal twee di
visies geven. Waarschijnlijk zal Roose
velt een positie krijgen in het geregelde
leger.
De Duitsche en Ooienrijksohe schepen.
Volgens een telegram uit New-YorK
verwacht de commissie, belast met het
toezicht op de herstelling van de in be
slag genomen Duitsche en Oostenrijk
sche schepen, dat 71 daarvan binnenkort
in gebruik genomen zullen kunnen wor
den.
Men acht. het mogelijk, dat 535,000
t. ter beschikking van de bondgenooten
gesteld zullen kunnen worden.
In aanbouw zijnde schepen in beslag
genomen.
De regeering der Vereenigde Staten'
heeft besloten 233 schepen, die. op Ame-
rikaansche werven voor rekening van
buitenlandsche werven in aanbouw zijn,
in bezit te nemen.
BINNENLAND.
Het prijzenhof te Hamburg heeft het
opgebrachte Nederlandsche s.s. Bata
vier VI" vrijgelaten.
Te Rotterdam zijn een viertal schepen
aangekomen met regeeringstarvoe en
phosphaat.
Te IJmuiden zijn drie schepen uil
Amerika aangekomen met tarwe en chU
lis alpeter.
Waarschijnlijk bestaat binnenkort ge->
legenheid voor verscheping van land-
bouwwerktuigen en zaden uit het buU
tenland.
In de provincie Drente woedt een groo*
(e veenbrandwaardoor reeds meer dan
50 huizen zijn vernield. Volgens geruch
ten zijn drie kinderen omgekomen
Nederland en de Ooriog.
De zeevisscherij.
Wegens het niet aanvaarden door de
Duitsche koopers van de hun toegezegde
hoeveelheid visch tegen de vastgestelde
prijzen, worden de aanvoeren, voor zoo
ver niet door Engeland en voor Neder
land genomen, op de vrije markt ver
kocht, waar ze lager prijzen opbrengen
dan Engeland en Nederland betalen en
ook Duitschland moest betalen, omdat
voor die visch geen uilvoerconsent gege
ven wordt en het binnenland voldoende
voorzien wordt van regeeringsvisch.
Daardoor worden de besommingen ge
drukt, zoodat het varen bij de tegen
woordige hooge exploitatieprijzen en de
hooge verzekeringen niet meer voldoen
de loonend is. Men heeft daarom beslo
ten, de zeilloggers voorloopig weder op
te leggen, in afwachting van een betere
prijsregeling of, wat men meer hoopt,
van een uitbreiding van het vrije gebied.
Wegens het stilleggen der stoomtreilers,
uitgezonderd de enkele, die op de kust
vissclien, bestaat de vischaanvoer te
IJmuiden thans in hoofdzaak door de
zeilloggers en de kustvisschers.
FEUILLETON.
vrouw in het wit.
inijn zaken in Parijs waren afge-
wiltle ik, als eenig uitstapje, de
Dame bezoeken. Op mijn weg
ten kwam ik voorbij het befaamde
luis van Parijs: de Morgue. Een
an menschenmassa verdrong zich
eil If glazen schutting, waarachter de
nOI 1 ter herkenning worden neerge-
„jlk zou, zonder mij om iets te be
ieren en zonder te deelen in de
ucht naar het verschrikkelijke,
a j zijn gegaan, als hel gesprek van
|n 'chlerafstaande vrouwen mijn oor
y ld bereikt. Zij hadden het schouw-
en de Morgue juist gezien en ver
lui aan de vooruitdringenden, dat
ft lijk lag van een mooien, ontzet-
likkeli en grooten man met een
i teeken op zijn linkerarm.
Weg een voorgevoel van de wer-
'ficl en drong tusschen het volk
'oren, langzaam, duim voor duim
pinnend. Eindelijk, daar stond ik
|ft glaswerk. Daar lag hij, dood,
•ud, blootgesteld aan de ruwe
^gierigheid van 'n Fransch grauwl
I het vreeselijke einde van een
-»en van ontaarde bekwaamheid,
gewijd aan lage misdaadt) Het breede,
gevulde gelaat had in den dood zijn
schoonheid niet verloren, en de kakelen
de Fransche vrouwen om mij heen hie
ven haar handen omhoog en riepen in
een schril koor uit: „Och, wat een mooie
manl"
De wond, die hem had gedood, was
met een dolk of ander scherp mes, vlak
in het hart toegebracht. Andere teekenen
van geweld waren aan zijn lijk niet
zichtbaar, behalve op de plaats, waar ik
op Pesca's arm het teelten der Broeder
schap had gezien. Dat teeken was ge
heel weggemaakt door twee diepe sne
den in den vorm eener T. Zijn kleeren
hingen boven zijn hoofd en bewezen, dat
rij zich bewust was van het gevaar,
waarin hij verkeerde: hij had zich ver
momd als een Fransch kunstenaar. In
een oogwenk had ik dit alles gezien, en
in het volgende oogenblik verwijderde
ik mij van dit schokkende schouwspel
in de overtuiging, dat graaf Fosco de
straf, die hij had ontloopen, spoedig
daarna had ontvangen.
Wat ik verder over zijn dood vernam,
hetzij door het volk, hetzij uit de' dag
bladen, komt neer op het volgende: zijn
lijk was opgevischt uit de Seine, en men
vond er niets op, wat zijn naam of ver
blijfplaats kon doen kennen. De hand,
die hern getroffen had, is nooit bekend
geworden. Ik laat het aan de lezers over
hunne besluiten te trekken over dezen
dood; zij zullen waarschijnlijk dezelfde
zijn als de mijne. Ik wil hier nog slechts
bijvoegen, dat de twee sneden op den
linker arm over het herkenningsteeken
in den vorm eener T de afkorting zijn
van het Italiaansche woord Traditore
(verrader), en dat dit teeken aantoonde,
dat de Broederschap gerechtigheid had
gedaan.
Daags daarna werd mevr. Fosco van
het gebeurde op de hoogte gesteld door
een ongeteekenden brief. Zij herkende
het lijk en deed het op Pèr-la-Chaise be
graven. De weduwe woont sinds in alge-
heele afzondering te Versailles.
Zomer en winter na mijn terugkeer
van Parijs verliepen zonder eenig noe
menswaardig voorval. Wij leefden een
voudig in onze nieuwe woning, en ik
kon gemakkelijk in onze dagelijksche
behoeften voorzien.
In Februari werd ons eerste kind ge
boren een zoon. Marianne was meter,
Pesca en notaris Gilmore (eindelijk uit
Duitschland teruggekeerd) beiden pe
ters. Mijn moeder en zuster en vrouw
Clements waren buitendien bij de doop
plechtigheid aanwezig.
De laatste gebeurteniSj die hier ver
haald zal worden, viel voor, toen de klei
ne Walter zes maanden oud was.
Ik keerde na een afwezigheid van veer
tien dagen, in mijn beroep van teeke
naar in Ierland doorgebracht, in mijn
Londensche woning terug, waar ik tot
mijn verbazing Laura, Marianne, noch
mijn zoon vond. Mijn verbazing kon
slechts stijgen, toen de meid mij een
briefje van mijn vrouw gaf, waarin zij
mij kortweg berichtte, dat zij naar Lom
merhuis waren vertrokken ?n verzocht,
dat ik zou volgen. Het was nog vroeg
genoeg om den ochtendtrein te nvnen,
en ik kwam '5 middags op Lommerhuis
aan.
Nog meer verbazing, toen ik daar
binnentrad. Laura en Marianne hadden
zich kalm van hunne vroegere kamers
meester gemaakt, in een waarvan zij nu
zaten, Marianne met den kleine Walter
op den schoot.
„Wat doet gij in 's hemels naam hier?"
vroeg ik. „Weet Farlie....?"
Ik kon mijn vraag niet ten einde bren
gen, daar Marianne zonder meer zeide,
dat Farlie dood was. Hij was, zooals ze
van notaris Gilmore vernomen hadden,
aan een beroerte overleden, en zij waren
op raad van den ouden familie-notaris
onmiddellijk naar Lommerhuis vertrok
ken.
Ik was als versteend en wist niet wat
te zeggen of te denken. Marianne maak
te een einde aan mijn verlegenheid,
maar niet dan door die eerst tot het
uiterste te drijven. Zij hield mij mijn
kleinen naamgenoot haast onder den
neus en vroeg met vreugdetranen in
haar donkere, schitterende oogen:
„Weet gij, wie dat is, Walter?"
„Zelfs mijn verslagenheid heeft zijn
grenzen", zeide ik. „Ik denk, dat ik nog
wel in staat ben, om "te antwoorden, dal
dit mijn kind is."
„Kind!" riep zij uit met al de schalk-'
sche vroolijkheid van vroeger dagen;
„Spreekt gij op zulk een gemeenzame
wijze van een kleinen landedelman? GIJ
schijnt niet te weten, in wiens vereeren-
de tegenwoordigheid gij zijt. Laat rn|J
twee eminente personen aan elkaar voo^
stellen: Walter Hartmond de erfga*
naam van Lommerhuis."
Met die laatste woorden ben ik tett
einde. De pen ontvalt mijn hand. De lao*
ge, gelukkige arbeid van vele maanden
is verricht. Marianne was de goede en*
gel van ons leven laat met dit gezegd®
van Moicnne dus ons verhaal eiiHigerti
