BUITENLAND.
pe Oorlog.
II
BINNENLAND.
5 jaargang
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
taterc. Telefoon 935. - Postbus
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevaiien-verzekering
Leiden II cent per week, fl.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week, 1.60 per
laaL Franco per post f" 1.80 per kwartaaL
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cen^
wartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7Va cent
WOENSDAG
16
MEI
19I7.
De AQVEBTEÏÏIILPRI13 bedraagt van 1—5 regels f0,25, elke regel meer 15 cent
ngezanden mededeaJingen van 1-5 regels HJiO, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract atBisienJiJke korting. Groote letters naar plaatsruimte
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- er Verkoop Ca68"
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
immer bestaat uit twee bladen.
orgen - Hoogfeest van
les Heeren Hemelvaart -
„De Leidsche Courant"
verschijnen.
Beschaving.
spoorwegmaatschappijen willen
de derde klas de dames-coupé's be
ien, doch deze in de late- en 2de klas
aften.
jr.... daar komen de protesten los,
van derde-klas-reizigers neen,
hoogere",van hen, dit zich het plei-
kunnen veroorlooven, op andere
iarde banken te reizen,
it veronderstellen de spoorweg-
ichappijen wel zoo schrijft men
bladen. Denken ze. dat er in de
las meer gevaar bestaat voor een
ide vrouw, dat haar vrouwelijke
om door mannelijke mede-reizigers
orden gekwetst, dan in de 2de klas?
ïheid; 't is misschien veel eerder
keerd waar!
het verschil tusschen de door de
wegmaatschappijen voorgenomen
egel en bovengenoemde protesten
bladen ligt voor ons het typeeren-
schil tusschen theorie en practijk.
;ens de theorie zijn de meer
uneerde, beter gesitueerde, hoo-
ntwikkelde klassen in de maat-
[>ij óók beschaafder. Maar de
tijk wijst uit, dat men in die
in evenzeer ontmoet een gemis
jschaving aan beschaving, wel-
h ook uit in het f ij n voelen van
aats, die men tegenover anderen
-l in te nemen in dat geval de
s, dje de man moet innemen tegen-
C de vrouw. Dat gemis treft echter
em, die onder beschaving verstaat
jii rat de vergelijking met gepleister-
ni ven wettigt
.gi vare beschaving wordt onder alle
U i en standen aangetroffen en
st.
daar zijn de protesten tegen wat
loorwegmaatschappijen willen in-
zeer begrijpelijk.
iterpellaiie-Marchant.
Kamerlid Marchant - heeft ge-
i, de regeering te mogen interpel-
over de voorloopige voorziening
crisis aan het Departement van
en de maatregelen ten aanzien
landsstormjaarklasse 1908.
dit laatste "betreft het strekt
iarchant tot eere, dat hij in deze
idt.
wil zijn interpellatie nu richten tot
leering en niet tot den waarne-
a Minister van Oorlog,
is te verklaren. Niet omdat... de
amende Minister van Oorlog, de
lambonnet, een zwager van den
ilarchant is (zooals het „Hbld."
vertellen).... maar omdat de re
in haar geheel verplicht is, te
ren, waarom zij het volk zulk
rare last oplegt, terwijl daarvoor
en enkel ernstig motief door haar
Behaald, tenzij tenzij dat de le-
mnistratie nu eenmaal zoo is ge-
dat de lichting 1908 moet worden
epen voor de lichting 1918!
engewoon vreemd lijkt het, dat
Ie rëgeering, die verleden week
j|i rdag met geen enkel woord ver-
11 e, dat zij het met den heer Bos-
IL eens was, eerst nu nu deze naar
j 5 gestuurd openlijk zijn partij
in dat vreemde door de interpel-
irchant de derde wat meer
ilsloken worden!
'Jverwachte Italiaansche offensief
begonnen,
the aanvallen op het Westfront.
'in den Ouitschen Rijkskanselier.
verklaring over het Duitsche
oorlogsdoel.
annexaties ten nadeele van
Rusland.
titech luchtschip neergeschoten. --
'klaring van den Russischen mi-
Niljoekoff. Pétain opperbevel-
van het Fransche leger.
heden niet op. Slechts wijzen wij op de
'hardnekkigh-ewl, waarmede de DuiUsohers
blijven aanrvalilen en waardoor zij zelfs
ïiüetr .en daar verloren terrein gedeeltelijk
terugwonnen. Zouden de geallieerden nu
weer zoowat in het defensief teruggedron
gen zijn?
Het lang verwachte Italiaansche
offensief is begonnen. De uitslag is
natuurlijk nog niet, te mekten. De aanval
is ingezet bdj G r z en strekte zich uit
tot de streek van P1 a v a en verder in
de richting van do zee. Zoowel va<n Octótem-
rijkscihe, als vaai Italiaansche zijde wor
den over de gevechten rned'edeelingen ge
daan, dodh zéér tegenstrijdig. De Oosten
rijkers beweren, ruim 1G00 gevangenen te
hebben gemaakt, terwijl de Italianen van
merkbare vorderingen opreken. Nadere
gegevens moeten dus worden afgewacht.
De groote dag is er geweest gisteren in
don Duitse hen R ij k s d a g. Uitvoe
rig kan men elders in d'it blad de bespre
kingen vinden, zoodat hier met enkele
woonden kan wordien volstaan. Dè kanse
lier heeft gesproken; hiij werd er toe ge
dwongen dioor aJ'le partijen, die elkaar
met eau ongekende felheid bestrijden, cm
zich alle te zamen tegen den rijkskanselier
te 'keèren Deze o.p zijn beurt heeft In zijn
rede tusschen de beide partijen door gela-
veerd om.... niets te zeggen. Een bepaald
standpunt heeft hij niet ingenomen., doch
19) echts nadrukkelijk verzakend, dat de re
geering zich niet in den partijstrijd zal
mengen.
Toch heeft de rijkskanselier indirecte
concessie 'gedaan en wei ten opzichte van
Rusland. Wanti Duitschüiand's hoop blijft
op een afzonderlijken vrede met het st.rij-
dOnsmoede Russische rijk gevestigd, het-
gjeén immers voor do kansen der overige
geallieerden fnuikend wezen zou.
Eén passage uit de rede, die met groote
instemming is begroet, vormden de woor-
denj. waacmedfe de heer Vcm Bethrtmn
Hol&weg te kennen gaf, dat van Duitsch-
land niet verlangd kan worden dat het
met een fraai gebaar tot concessies in zake
zijn oorlogsdoeleinden overgaat, terwijl in
het kamp, der geallieerden niet de minste
vredesoieigïïtg, wordt, bespeurd.
De rijkskanselier beweerde nog, dat er
ten'opzichte Aanbot vredesvraagstuk vol
komen overeenstemming tusisdien Duiisch-
land en zijn bondgenooten bestaat, om aan
het is'ot met nadruk te verzekerendat
ook de opperste legerleiding de inzichten
der regeering betreffende de oorlogsdoel
eind en deelt.
Uit den aard, der zaak was de rede kort,
omdat alle venvachte mededelingen aan
gaande het oorlogsdoel ver,vielen. De rede
onderscheidt zich dus niets van alle voor
gaande dn den Rijksdag. Want uitge
zonderd dam de politiek jegens Rusland
niets positiefs is vernomen! ZoocLat hieruit
zal moeten blijken, óf de gemoederen in
Duitseliland zuilen kaimeeren.
0p Zee.
Een neergeschoten luchtschip.
Het Duitsche luchtschip L 22 wordt
sedert Maandag vermist. Blijkens een of
ficieel Engelsen bericht is de L 22 gis
terochtend door Engelsche zeestrijd-
krachten in de Noordzee vernietigd.
Duitschland.
Uit den Rijksdag.
Debatten over het oorlogsdoel.
Van conservatieve zijde werd begon
nen de oorlogsdoeleinden te bespreken,
daarbij lakend, dat de regeering de soc.-
dem. eischen, voor een spoedigen vrede,
zonder schadeloosstelling of annexatie,
ver tegemoet kwam, en zoodoende voor
rechten onthield aan de andere partijen.
De conservatieven houdpn het besluit
der soc.-dem. partij voor zóó bijzonder
noodlottig, omdat het niet-nationale of
zelfs anti-nationale belangen vertegen
woordigt (instemming rechts, rumoer
links). De methode der soc.-democratie
verlengt den oorlog. De Entente hoopt
op Duitsche oneenigheid. Wilson wil
geen vrede met de Hohenzollerns, maar
in de Duitsche harten is liet monarchaal
gevoel te diep geworteld, dan dat de
laagheid der Entente of van Wilson die
zou kunnen uitroeien.
Machtsuitbreiding noodig.
Wij voeren aldus de cons. een
verdedigingsoorlog, doch liebben
machtsuitbreiding noodig om de volks
kracht te waarborgen, te verdedigen, te
wapenen en te versterken. Een afstand
doen van schadeloosstellingen betee-
kent, dat wij den last der milliarden nog
tientallen jaren moeten dragen.
Geen onmiddellijke vrede..
De soc.-dem. Scheidemann zeide: De
so'c.-dem. interpellatie, en het besluit der
partij verlangen niet een onmiddellijken
vrede, maar een optreden van de socia
listen van alle landen, zooals wij doen.
Onze taak is dit spel met het leven der
volkeren open te leggen. Wij zijn over
tuigd, dat de Centrale Mogendheden bij
het afweren der vernietigiugsdoeleinden
stand zullen houden, doch ook dat de
wenschen der Fransche, Engelsche en
Duitsche annexationisten onuitvoerbaer
zijn. Het geschreeuw dór veroveringspo
litici zwelt aan. Vermeerdering van ge
bied, geld en grondstoffen, dat kan
slechts een nationaal georganiseerde
rooversbende willen. (Verontwaardiging
rechts.)
De Keizer en de partijstrijd.
Het betrekken van den Keizer in deze
agitatie, heeft ten gevolge, dat de Keizer
in het buitenland voor den waanzin der
al-Duitschers bij het Uitbreken van den
oorlog verantwoordelijk wordt gesteld
en aanhoudend beschimpt wordt.
Indien Frankrijk en Engeland van an
nexaties zouden afzien, Duitschland
daaraan echter vasthouden, dan hebt ge
revolutie in het land. (Storm van veront
waardiging, aanhoudend geroep: Weg
van de tribune.)
Scheidemann: Nu, zoover is het nog
niet. De vijanden zien immers niet van
annexaties af. Eindelijk moet een voor
alle partijen rechtvaardige vrede wor
den gesloten.
Ik ben vast overtuigd, dat geen vrede
gesloten kan worden, zonder dat de
grenspalen worden verplaatst. Maar
dat moet met wederzijdsch goedvinden
geschieden. Leve de Vrede. Leve het
Vrije Europa.
Rede van den Rijkskanselier.
Aan de rede van den Kanselier is het
volgende ontleend:
De interpellaties verlangen van mij
een programverklaring in zake onze oor
logsdoeleinden. Het afleggen van zulk
een verklaring zou de belangen van het
land niet dienen, daarom moet ik er van
afzien. Bij het vrijlaten van de openbare
besprekingen van het oorlogsdoel heb ik
uitdrthtftelijk lateiv^rlJacen, dat de re
geering aan den "strijd der meeningen
niet kon deelnemen, niet zou deelnemen.
Ik ben er tegen op gekomen, dat uit het
zwijgen der regeering eenige zakelijke
conclusie omtrent haar houding zou
worden getrokken. Zoo doe ik nu weder
op de meest krachtige wijze (bijval).
Geen meeningsverschil met de
bondgenooten.
De onlangs opgedoken bewering, dat
er in de vredesquaestie eenig meenings-
verschil met onze bondgenooten zou
zijn, behoort tot het gebied der fabelen.
Daarmee spreek ik ook de overtuiging
van de staatslieden der verbonden mo
gendheden uit.
Niet onder den invloed der partijen.
Ik begrijp volkomen, dat het volk
hartstochtelijk veel belang stelt in het
doel van den oorlog en in de voorwaar
den voor den vrede. Bij het bespreken
van het oorlogsdoel kan voor mij slechts
dc eenige richtsnoer zijn een spoedif en
tegelijk een gelukkig einde van den oor
log; meer mag ik niet zeggen, meer mag
ik niet doen. Zooals de dingen staan,
legt de algemeene toestand mij terug
houding op en dus zal ik die terughou
ding betrachten en ik zal mij door geen
aandrang laten leiden.
Geen vredesneiging bij de Entente.
Sinds een maand woeden de vreese-
lijksle gevechten op het westelijk front.
Het geheele volk leeft met al zijn gedach
ten, zorgen en gevoelens mede met zijn
zonen daarginds, die met een doodsver
achting en een vasthoudendheid zonder
weerga eiken dag opnieuw de aanvallen
van de Engclschen en de Franschen
trotseeren. Ook thans zie ik bij Engeland
en Frankrijk-nog niets van een bereid
willigheid tot den vrede, van hun over
dreven doel, dat op een verovering en
op een vernietiging op economisch ge
bied gericht is.
Het samenstellen van een veroverings-
programrna wijs ik van de hand. Niet
om overwinningen te maken onderna
men wij dezen oorlog, staan wij thans
in den strijd tegenover de geheele we
reld; maar alleen orn ons bestaan te ver
zekeren en de toekomst van ons volk te
bevestigen. Even weinig als een pro
gramma van afstand doen, helpt een
programma van verovering om de over
winning te behalen en de oorlog tot een
einde te brengen. Integendeel.
Toenadering tot Rusland.
Als Rusland den oorlog wenscht te
beëindigen, spreekt het vanzelf, dat wij
dien wensch deelen. de duurzame ver
houding voor de toekomst niet le niet
mogen doen, dat wij de ontwikkeling
niet door eischen onmogelijk mogen ma
ken, die niet met de vrijheid en de wil
van het volk in overeenstemming zijn te
brengen en de kiem zou leggen voor
nieuwe vijandschap tusschen ons'en het
Russische volk.
Ik twijfel er niet aan, dat een voor
beide partijen bevredigende overeen
komst getroffen zou kunnen worden,die
elke gedachte aan geweld buiten sluit.
die geen prikkel, geen ontstemming ach
terlaat.
De Neutralen.
Zoover het met de plichten tegen ons
eigen volk overeen te brengen is, hou
den wij rekening met de belangen van
de neutralen. De toezeggingen, die we
hun deden, zijn geen looze beloften. Dat
geldt zoowel voor onze grensburen Ne
derland en Scandinavië als voor de sta
len, die ten gevolge van hun geographi-
sche ligging bijzonder sterk aan den
vijandelijken druk zijn blootgesteld.
De komende vrede.
Met vol vertrouwen kunnen wij dus
het einde afwachten.
Dan zal de tijd komen, dat wij over
onze oorlogsbedoelingen, waaromtrent
ik in volkomen overeenstemming ben
met de opperste legeraanvoering, zullen
kunnen vereenigen.
Een motie der verschillende partijen.
Bij de bespreking der interpellaties
verklaart namens het centrum, de natio-
naal-liberalen, vrijzinnigen en de meer
derheid der Duitsche fractie, de cen
trum-afgevaardigde Spahn zich met de
denkbeelden van den Kanselier te kun
nen vereenigen.
Ledebour wenscht de republiek.
Ledebour, van de onafhankelijke ar
beiderspartij zeide overtuigd te zijn, dat
het in Duitschland zal moeten gaan als
in Rusland. Daarvoor werken degenen,
die de macht hebben. Wij moeten in
Duitschland spoedig een republiek in
voeren en wij zullen er op aandringen,
dat de grondwetscommissie daarvoor
voorbereidende werkzaamheden uit
voert.
Scheidemann verkeerd begrepen.
Scheidemann is met zijn wijzen op een
revolutie verkeerd begrepen. Hij dreigde
er niet mede, doch stelde slechts het
geval, dat wij niet wenschen, doch
Avaarop de conservatieven met hun poli
tiek aansturen.
Interpellaties gesloten.
Nadat nog uitvoerig door enkele leden
van den Rijksdag het woord is gevoerd
en diverse meeningen zijn verkondigd,
worden de besprekingen van de inter
pellaties gesloten.
Landverraad.
Toen de metaalbewerkers te Berlijn
de vorige maand in staking waren ge
gaan verscheen een brochure getiteld:
„Wat de groote massastaking leert". Het
oppercommando loofde voor het bekend
maken van den schrijver een bedrag van
3000 Mark uit.
Naar „Der Tag" meldt, is de politie er
in geslaagd de plaats te vinden waar het
geschrift gedrukt werd. Tevens nam zij
een lid van het centraal bestuur der on
afhankelijke socialistische kiesvereni
gingen in Groot-Berlijn wegens het ver
spreiden van het vlugschrift gevangen.
De man zit thans in voorarrest, beschul
digd van landverraad.
Oostenrijk-Hongarije.
Do „Neue Freie Presse" over een afzon,
derlijken vrede met de Entente.
Naar het Weener Korresp. Bureau
seint, houdt de „Neue Freie Presse" zich
in een artikel, getiteld „Toenaderingspo
gingen tot de monarchie in Engeland"
bezig met de besprekingen over eenen
afzonderlijken vrede tusschen Engeland
en de monarchie, die in de Engelsche
pers en vooral in de „Saturday Review"
voorkomen.
De „Saturday Review" geeft te ken
nen, dat de dubbel-monarchie een gun-
stigen vrede zou kunnen sluiten, als zij
met Duitschland wilde breken.
De „Neue freie Presse" acht deze op
merking van de „S. R." eene laagheid.
Oostenrijk-Hongarije wil niemand het
leven danken dan alleen aan zichzelf,
zijn macht en het uithoudingsvermogen
van zijn volk. Weenen is geen Rome of
Boekarest.
Frankrijk.
Het Fransche opperbevel!
De ministerraad heeft in zijn vergade
ring besloten Pétain te benoemen tot
opperbevelhebber. Hij wees verder Ni-
velle aan als commandant van een le
gergroep en benoemde Foch tot chef van
den generalen staf.
Verschillende oorlogsberichten.
Te veel aanbod, Het aantal jojvge
Amerika ansche studenten, die in Frank
rijk zijn aangekomen om dienst be nemen
bij die ambulance, is ®oo igroot, dat de
Fran-sclhe autoriteiten hebben besloten diie
jonge lieden aan iliet werk te zetten bij het
murti(liefcnanispor t naar de loopgraven.
Ook daarvoor een volkstelling! Ten
behoeve van de leiyentiniididelotiivooir/iien ing
worden in -DutUschLand! In die tweede Helft
dezer maand opnieuw voiilkaiteltingen ge
houden.
Zomermantels als weelde-artikel. He4
rijks-kleerenbureau in Dui toch land heeft
in een uitA'oertiig stuk de aanschaffing vaa
zomermantel^, aiLs er nog winterman tefl»
zijn, als iweetlde gebrandmerkt.
Dtilt ter boelichtding bij ean officinale ver
klaring', vo'igene welke, ail® men slechte
een (zomermantel of Avintieflmanitel heitft,
alleen in gevallen van ziekte, hoog en ooidor.
dJom of dergelijke gwa^'m a-ergiunning zal
worden gegeven voor dein aankoop van een
mantel look voor het andere j aargeftijidjet
indien een geneeSkuindlig getuigeona de
aanschatffing daarvan met hei? oog op
den gezoiDdttieiidfetoestand dringend noodig
noemt.
Krasse maatregel. De landraad van
den kreitis Randow hexft een krassen maat
regel genomen om rna'atige gemeenten tot
het nakomen hunner a'erplichtingen aan
te qporen. In die maand Med aa'ordt nl. een
extra pond suiker per hoofd? uitgedeeld;
maar die landraad heeift bepaaJd, dat de
beAA-oners der gemeenten Wamlit^ Sdhön-
feld, Goeisow, Daber en Neuenkirchen
niat din die giunsit zullen deellen, omdat dia
gienneeailtlen tot niu toe in gebreke zijn ge
bléven voldoende botetr en melk arf tie fleve-
iren. Alleen personen, dlie kunnen bewijzen
tot deze levering in geenen deöle in be«
trekking te staan, zuiden hun pond suiker
ontvangen,
Brandnetelkuüuur. E\renaLs in Ooeteav
rijk avlI men ziioh in Pruisen op brandt
netelcultuuT toeleggen. De gemeente Zeh-
lerudorf bij Berlijn heeft aan hot Tefltona-
kanaal, waar op baggerslijk uit dat kanaal
ihrandinetelistruiiken van buit engewo-n
groei ontstaan waren, op een 9Vf> morgien
groot terrein eem brandwete'iaanplant aan»,
gelegd, waarvan de s'te-nge'is een gemid
delde hoogte: awi 90 centimeters bereikten;
op -sommige plaatsen A'ond men er van
2 M. De 'opbreng&t van hert A^orig sen-zoen
Avas twee Avagganladingen iged.roogde sten-
gele, die met. 800 Mark betaald Averden.
•Diit resiultaat is ontwijfelbaar aan het stik-
•stoirijke Loggers'ijk te danken.
Buitenlandsche Berichten.
Draadlooze verbinding.
Het NieuAvsbl." vernam diat to4
diusiver goedgeslaagde proeven zijn geno
men ïn het Marconii-isloition te Bandoen®
met een motor van 300 P.K. Er Avordi ver
binding gekregen met Madrid, Berlijn eni
Amerika.
Spoorwegverkeer op Java.
De ontvangsten der Westeirlijmen van de
Staatsspoorwegen opi Java bedroegen over
April U/6 aniiilioen gulden en over de eerste
4 maanden van dit jaar G mï.Uo?n gu'den;
d. i. resp. 150.000 en 800.000 g>\ moer dan
in de overeenkomstige tijdvakken in heb
a'orige jaar.
De Engelsche regeering verklaart dat
geen Engelsch vliegtuig schuldig is aan
den bommenaanval op Zierikzee.
Het Kamerlid Marchant heeft gevraagd
de Regeering te mogen interpelleeren
over dc voorloopige voorziening in de
crisis aan het departement van Oorlog
en de maatregelen ten aanzien van da
landstormjaarklasse' 1908.
Nederland en de Oorlog.
De zeevaart.
Reuter seint uit Londen:
De Duitsche legatie in Den Haag puj
bliceert een mededeeling, dat op 15 Mei
een aantal Engelsche schepen dezelfde
route zullen volgen als de thuisvarende
onzijdige koopvaarders, die voorzien zijn
van de gewone kenteekenen dezer sche
pen, en dat deze Engelsche schepen te
gen Duitsche duikbooten zullen operee-
ren.
De Duitsche legatie voegt er aan toe,
dat zij uit bevoegde bron verneemt, dal
gèen Engelsche schepen de kenteekenen
voeren, die de Nederlandsche schepen -
gedwongen zijn te voeren.
Het verhaal is blijkbaar een verdicht-»
sel, en als men zich de verzinsels der
Duitsche regeering vóór het in den
grond boren van hospitaal- en reliefscha-
pen herinnert van een zeer sinistere
beteekenis.
Het vertrek van het
s.s. „N o o r d a m".
Het s.s. „Noordam" is gistermorgen!
kwart voor twaalven naar New-York!
vertrokken.
In langen tijd was het niet voorgeko
men, dat een passagiersschip de Rotter-?
damsche haven had verlaten.
Het vertrek van de „Noordam" had
dan ook veel bekijks, niet alleen aan den
steiger der Holland-Amerika-lijn, maan
ook aan de overzijde stonden yeel ba*
