erde Blad.
BINNENLAND.
aterdag 7 April 1917
aargang.
No. 2283
Jongens en Meisjes van
athoüek Nederland.
giroote 'kramt is eigenlijk niets
tajliuilie. Dó1© is voor die groote inen-
7e liezen legemvooirdig daarin van
en koilënnioioid en 'bevroren aiard-
en bonboëkjes en broodkaarten en
inifet a| narigheid meer. En dat zijn
ijQfj jj zafceai, waar kleine neuzen zidh
aar niet insteken moeten. Jullie
Lest te lezen in ..Roomsdie Jeugd"
w jong Leven". Maar voor één keertje
toüli, dat Pa o.f Moe jullie de groo-
jlil m handen zal geven om jullie dit
n ie laten lezen. Wamt dat iis v- or
estemd.
hebt wel ee/n® gehoond, nietwaar?
en Zustere en Droedlers naar
srre
e J t!
:üe er wel eens bij geweest, als
issionanissien ptedhtog afsdheid, na-
moet je zien, als ze liangs het
iad van een stampvoille kerk met
in the liaruden heengaan, oim, God
issdhien nooit meer terug le kee-
oudens schreien, duun broeders en
ireien, em menigeen der aanwe-
breit mee. In zulke oogenblikken
mand zijn offertje weigeren, can
en Mdinnem te steunen in hun
emk van zelfopoffering. Maan1...
oog, uit het (hort", zregt het
oord. Het woelige Leven gaat zijn
A. de Missie is zoo ver. En je merkt
J. zoo weinig van, dat zie daarginds
ram «n met ongeloof en bijgefioo-f, met
en slechtheid, met droogte en on-
78 sten en overstrooimLng en vooral,
Z« p»ra\ met armoede, met) geldge-
eeuwigie géldigjebneik. En dan
wel in kranten en annalen .om
Hun bitteren nood; dan smeek en
mn landgenooten alls van uit een
.Gij tenminste, onze vademden,
u onzer!" Maar de menechen ra-
gewoon aan, ze lezen 't niet
en. meisjes, hebt. julfie ai een
voor de Missie van Curasao?
lie op de 5 cents-prik kaart dat
[grien, die schoort met die Zuster
egerkindiertjes er voor? Wat een
hè, die school? 't Lijkt wel een
planken.
ink jullie er van, aJlis we nu in de
icantie eene samen 'n orudjerwetsch
gingen spelen? Ik bedoel een spel,
atemaa.1 kent'; „In Holland
huis". We zullen 't voor dezen
e veranderen., we zullen er
In de West daar staat een
faüdema, van sjingela, sjingela,
paar versjes zullen we cver
war een paar andere zu/'.len we
van ons zeggen: hoe houden
temden giaan, om daair de zielen
heidenen voor den hemel te
lit: ,,Nu steken we die school in
'dera, mn sjingefla, sjingela*,
Natuurlijk is 't die ptemkem-
■aar wij 't op genvund hébben. We
orazia piriikkaarten naiair Pa en
,10-& ar grootvaders en grootmoeders,
en tantes, naar neven en riich-
de buren, naar de kennissen,
at ik, wie nog- meer! Hoe meer
kn we vol krijgen, hoe gauwer
afgebrand is!
gaan we zingen van: ,.Nu bou-
die school weer oip, fald era, van
sjiiigefta, hopsasa!" We begrijpen
hè? We zullen ze daarginds in
met onze stuivertjes, dubbcftjos
tjes aan mooie, nieuwe,- steen em
helpen, aan boeken em platen en
en aam wait ze nog maar noodig
ïpeie
it.
i ra oi!
or M
tuut
blad
Apr!
zult eens zien, wat eem pret we
apeJiletje zullen beleven. Pater
te Neerbosch em Mevrouw M.
Aa—Van Waterschoot van der
Inizre „Regpna Coe'd", Sclhevenin-
en prikkaarten te kort komen,
n uit Curasao opgetogen brieven
toto's miert, mioode schto'ten er op,
eikle Zusters em van pret glim-
ïgerenoetjes. Groot en klein zul-
jmdfe voor .ons bidden em blijven
■n wij zurilen nog pleizier van ons
hefbtben, alls we al lang dood en
'zuidien zijn. Ja,, hieiusidh! want 't
atö eem- prilklkiaart net als met een
e: eTik prikje brengt je vooruit,
aar den, hemel! Maar op je prik-
je noAuurrlijlk niet, zoo-als op je
aan zitten! Je moet ar mee de
"gft hier en daar en- overal!
n. aflilemiaail méetdioeni! Gieeft me-
h.a,nd) en vormt een reuze kring!
rt-ie!
West- daar staat een school, fal-
1 sjinge'ia, sjingeba, hopsasa!
C2ir. L. WESSELING Mzn.
ningen.
n Protestantsch
'esboek.
®€elische Maatschappij heeft een
Adresboek uitgegeven voor
"tonangem van de jaren 1917 en
«öresboeik i§ yoprzjen van „Een
Woord vooraf", waaronder de namen
prijken van het hoofdbestuur der Evan
gelische Maatschappij-. Wij brengen ze hier
iai herinnering; mr. D. Tideman, dr. J.
v. de Bemgh van EysingaEiias, Paul Hu-
genholtz, dr. J. P. Camncgieter, prof. dr.
B. D. Eerdmans, prof. dr. P. J. Muller,
F. J. Westendorp, II. G. van Wijngaarden.
De naam „Evangelische Maatschappij",
waarbij gevoegd de namen van eenige om
hun papen-haat roemruchtige bestuur de
ren, doen al rnlet veel fraais vermoeden van
tdi(t. vdorwoord. En zoo i® 't ook. Hier
volgt de aanhef:
„Het zakenleven heeft zich in ons land,
in zoover het -in Roomsche hamidem berust,
onder onmiddellijke leiding der Roomsche
bisschoppen, in tal van opzichten georga
niseerd met het doel van economische ver
overing, coo mogelijk, economische alleen
heerschappij der roomsche kerk. Om dit
te bewijzen volsrtaan wij met eem voor
beeld uit den allerlaatstem lijd,"
En dan komt dit voorbeeld, wat is... de
oprichting van een R. K. Bond van Han
delsreizigers. Wij laten weer de hoofobe-
stuurderen zelf der Evangelische Maat-
schapij aan het woord.
„In December 1916 nog hebben zich ver
schillende r.-k. handelsdeazigers tot een
r.'.-k.. bond aaneenge&ortem, omdesr patro
naat van niemand minder dan den. room
sehen aartsbisschop tie Utrecht, Van de
Wetering zei ven.? Eerst zal men trachten
alle roomsche handelsreizigers in dien
bond bijeen te brengen, hetgeen voor zoo
ver ze in roomsche zaken werken, gemak
kelijk .zal gaan: dan zullen in winstgeven
de roomsche zaken de niet-roomsche han
delsreizigers worden vervangen door volg
zame dienaren der geestelijkheid. ïntus-
schen zal men trachten dien bond eenigen
invloed! te verschaffen in het economische
leven en daardoor de roomsche handels
reizigers van niet-roomsche zaken tot toe
treden lokken. Is eenmaal de roomsche
handelsreiziger eene erkende Nederland-
sche figuur geworden, dan zal hij ook wor
den gebruikt om naar buiten verkennend
en voor de roomsche kerk reclame makend
op te treden en hij zal worden afgericht)
op de verovering der markten eerst, op
verovering der productie daarna. Al
dus stelt de geestelijkheid z'ch blijkbaar
voor dat de roomsche kerk in ons land kan
worden, die Groot-Kapitalist."
De Katholieke Handd'.onedzógiörs vereenigd
in een KatnoiLiéken Bond, opdat,.de
Roomsche Keirik in ons land Ikian worden,
de Groort-Kapita'j'Sit".
Men moert wel een buitengewone vaar
digheid hehben in het..-, venijn-ouigen, cm
in de oprichting van den R. K. Bond van
Handelsreizigers een dergelijke strekking
te zien! Doch, al doende leert men, en men-
sdhien van het slag der heer en Tydeman,
Èerdntans c.s. hebben laidh aan zrul!k een
waardig beid/rijf gewend gemaakt, wanneer
zij staan tegenover daden, welke door hun
Katholieke óamdgeraooten worden gesteld!
In hert Voorwoord womdit dan vorder ge
wezen op den aard van het Prote&tantsch
Adres/boek. Heed geanatiigd luidt hot:
„Het boek stelt a'le vtereermgingjan, bon
den, kerken en frtidhüngiein, welke een óoel
nastreven, verwant aan 'hert onze, in staat
'zricilizelvein en hare loden en .bestuurders
eenigormate te oriënteeren omtrent het
personeel, diat tot zoodanige organisation
op eeniige wijze in. betrekking kunnen
staan."
Het werk wordt eerste plaataefiij'k, zal
daarna nationaal tar hand wórden geno
men.
Heel gematigd het resultaat moet na
tuurlijk volgen® den durdleiijkeai opzet van
de fanatieke ondierneanens wijder, veel
wijder strekken!
Wij zullen verder niet veel woorden
■aan dat .klein giedioe bestelden. Wij hebben
trouwens nog tè veel vertrouwen in de ge
zonde verdraagzaamheid van het Nede-r-
3lan,dsche volk, dan dart wij zonden ver
moeden, dat dit „Adresboek" veel succes
ziou hebben:.
Alleen nog dit: Laten die heeiren mn de
Evangelische M.aa.tschappij hie.t toch riet
meer wagen, om -te spateken van „■splijt
zwam", wanneer de Katholiekeai zich om
principieele rieden confessiianeiel or-
ganiieearen, Z ij lorgjanaseeren een... Adres
boek, doch naet am prinicapieele redenen,
tenzij uit hert prinoi-pe dei- onver
draagzaamheid, van thiet anti
papisme. Uirt 'afkeer, of minstens uit
achterdocht tegenover een derde dieel der
Nederijamlsche burgieirij willen zij een
echte spliijitowam in ons volk drijven
de splijtzwam van anti-papisme!
Uit de Pers.
De verkiezingen voor 1918.
Mr. J. R. H. van Sohaik waarschuwt in
De Beiaardi, na er eerst, op geween
te hebben, hoezeer de politieke belangstel
ling tot een minimum is teruggebracht,
wanneer men lxet tijdperk n,a de grondwets-
herzüening van, 1848 en de historische we
ken in den zomer van 1914 met deszen tijd
vergelijkt, tegen overdreven illusies om
trent den uitslag der verkiezingen van 1918
voor de christelijke partijen.
„Wftl beretükt worden, dat het Katholiek
volksdeel een evenredig aantal afgevaar
digden naar do Volksvertegenwoordiging
zendt, dan zal het aanbeveling verdienen,
tijdig een .vlag te ontplooien, waaronder
men zich voorstelt op te trékken. Niet alsof
onze beginselen geen voldoende samenbin
dende kracht zouden uitoefenen, maar als
een pojitiéke partij bereid wil zaji^ na het
wiinnen van den strijd, regeeringsveranrt-
woordelijkfraid te dragen, v.al zij tevoren
in meier positieven vorm dienen kenbaar
te maken, welke verwachtingen men van
haar mag koesteren.
Voor een Christelijke regeering is overi
gens in de naaste toekomst een even schoo-
ne als belangrijke taak weggelegd. Men be
hoeft maar te denken aan de uit het her
zien airt. 192 der Grondwet voortvloeiende
organieke onderwijswetgeving. Waar dit
artikel ten dienste en ten behoeve van het
bijzonder onderwijs is Ingevoerd, zal het
tot datzelfde doel ook dienen te worden uit
gevoerd. Aan wie zou de zorg daarvoor
beter kunnen worden toevertrouwd' dan aan
hen, die voor de bereiking van de finan-
cieeie gelijkstelinig van hert bijzonder onder
wijs jarenlang geleden en gestreden heb
ben? Daarnaast treedt de urgentie van de
uitvoering der onder het vroeger rechtsche
bewilrud tot stand gekomen verzekerinigis-
wetten, de verbetering en uitbreiding daar
van, en de doorvoering van verplichte ver
zekering tegen alle calamiteiten in het le
ven, welke op de bestaanszekerheid ©n dus
op de volkswelvaart van s to renden invloed
kunnen zijn, op den voorgrond. Dat hierbij
particulier initiatief, voor izooveel noodig
met srteun van en onder controle van de
overhead, regel, overheidszorg aanvulling
moet zijn, ligt in de lijn van de christelijke
politiek van hot verleden. Ook overigens
valt op sociaal gebied ruog een ba-eed terrein
te bewerken. De bronnen van, ons volks
bestaan, nijverheid, handel, landbouw, v'.s-
scherij en scheepvaart, zullen na den oor
log stellig de bijzondere bescherming van
overheidswege noodig hebben. Op verhef
fing van het godsdienstig en zedelijk be
wustzijn en bevordering van de zedelijk
heid ook in hetJ openbaar leven, zal meer
dan ooit het oog moeten zijn gericht, waar
bij door de Katholieken speciaal zal be-
hooren te worden gestreefd, maar nog al
tijd niet door de Grondwet gewaarborgde
volediige vryhedd van godsdienst, ook waar
het gcldtl de openbare uitoefening daarvan.
Zou het niet liggen op den weg van den
ALgiemeenen Bond van R.-K. Kiesvereeni-
gingen, die vraagstukken, welker oplossing
gerekend moet worden den Katholieken het
naast aan liet hart te liggen, to tl eene korte
formuAeening te brengen? Voor de lauwen
en onverschilligen zal een Eich scharen on
der onze vaan er slechts te aantrekkelijker
om worden.
Behalve dat, zal hert nood.ig zijn, dat) het
Katholiek kiezerscorps in den tijd, die ons
scheidt van de verkiezingen van 1918 .tech
nisch zóó wordt georganiseerd, dat geen
stemverbrokkeling plaatls heeft en naast
het uitbrengen van een maximum aantal
stemmen ook de verkiezing van een. maxi
mum aantal afgevaardigden bevorderd
wordt. Nu immers de kiesdistricten zullen
verdwijnen, is men dn een algemeenie
samenwerking aangewezen en zal dus van
d© innigheid dier samenwerking de uitslag
g.rootcndeels afhangen. Het bestuur van
den. -Bond bertoonde zich ill dit
a-e d.s diligent, door een der katholieke
specialiteiten op dit punrt, den heer Bon-
gaen'ts uit te noodigen in eene brochure
eene uiteenzetting te geven van het stelsel
der evenredige vertegenwoordiging. Naar
verluidt zal het Bondsbestuur, natuurlijk
met eerbiediging van de zelfstandigheid
van de kiesvea-eenigingen, ook trachten
eene algeheele samenwerking over het
geheele land zooveel mogelijk te vergemak
kelijken. Daardoor kan. worden bereikt,
dat het verkregen aanspraken en met te
bevredigen verlangens, oolk bij hert stellen
van canididaten, voorzoover mogelijk, wor
de rekening gehouden."
Land en Tuinbouw.
Bevroren en zost geworden aardappelen,
Wat te doen met min of meer bevroren
•en zoet geworden aardappelen, zooals we
(depten ouoiel\wé*schen Winlüar, difef vele®
heeft verrast, ön groote massa's hebben?
Daar i9 al heel wat over geschreven, maar
lang niet alle raadgevingen waren be
trouwbaar. De Rijkslandbouw-loeiraar De
Giea- gaf in een lang artikel aan, hoe daar
mee te handelen.
Aardappelen, die totaal bevroren zi;n,
worden bij hert ontdooien geheel slap; zij
zijn vaai buiten doornat en bij eenigen druik
spuit er het water uit. Daze zijn in korten
tijd geheel verrot.
Die alleen buitenom bevroren eijn, wor
den ook wel van buiten na tl, doch niet slap.
De oogen zijn dood gevroren en als poters
hebben ze dus g.een waarde meer.
Als men een hoop aardappelen van. het
dek ontdoet en de vorst is er uitgetrokken,
dan zijn alle aardappelen, waarin ijs ge
vormd is, die dus meer of minder bevroren
waren, van bulten nat Het is zaak, deze
zoo gauw mogelijk uit te rapen. Man kan
ze kokJen voor veevoeder, fijn stampen en
met zout inkuilen of laten drogen, als men
vergunning kan bekomen om ze naar- een
drogerij te vervoeren.
De aardappelen, die van buiten geheel
droog zijn gebleven, kunnen bewaard wor
den erven goed en even lang of er niets mee
•gebeurd was. Zij zijn echter ongeschikt om
terstond! gegeten te worden. Zij eijn zoet ge-
wordten. Er zit suiker in en daardoor krij
gen zij die walgelijk zoeten smaak.
Is die nare zoetigheid dan niet weg te
krijgetn?
Ja zeker, als ge maar eendgen tijd geduld
hebt. Als de temperatuur zachter is, wor
den de aardappelen ook weer warmer, ze
gaan ademhalen, of m.a.w. de atJofwiaso.
ling wordt weder normaal en na eenige
weken is de suiker voorraad verteerd en de
zoetheid der aardappelen verdwenen.
Brengt men zoete aardappelen in een v
men stal of kamer, dan is wellicht na en
kele weken de smaak weer geheel normaal.
Zoete aardappelen worden vanzelf weer
goed, en wel eerder, naarmate ze warmer
liggen.
Voedert «e dus niiet aan hert vee, verkoopt
ze niet voor een veel te lagen prijs aan de
drogerijen of aan slimme handelaars, dte
best weten, dat ze weer goed worden en er
over eenige weken een zoet winstje van op
strijken.
De natte eruit en de rost kalm bewaren!
C. B.—
Krachtvoeder en spijsverter5ngs-
etoornissen.
Wij vindon in het „Fr. W." vian 3 Maart
een artikeltje van de hand van dan dis
tricts-veearts den heer C. Tenfhoefi ever
het krachtvoeder-waagistijIk, dtart waard ia
door ajliLe veehouders gelezen te worden.
In het afgeloopen jaar is er, naar men
van versoihilBendJe zijden hoort, minder
mélik g;ewonnen, en dat -vindt zijn oorzaak,
meent men, in hert geringer gébruik van
krachtvoeder, dat schaarsdh en duur was.
Dit geeft de heer Tentooeff aanleiding tct
de opmerking dat de kwestie van het
krachtvoeder zijns inziens te vrel wordt
overdreven. Te veel zegt (hij wordt
uit het oog verloren de stelling: „dat men
het productie-vermogen «van een dier niet
ka.n opvoeren boven het vermogen, waartoe
hot diiorenlichaam krachtens zijn bouw in
staart ia"
In plaats van te mo.en.cn, dat er tenge
volge van geba-ek aan kraohrtvaocterr ern
stig nadeöl aan de gezondQUeid dier dieren
zal worden toegebracht, -oordeelt de schrij-
'at het 7tijo nuttige zijde kan hebben
l rende eenigen tijd gedwongen te zijn
ln ier kiraohuxwdea- te gebruiken, en dart
het productievermogen van het dier hier
door niet geschaad zal worden, ail krijgt
men tijdelijk minder möl'k. En dan ver
telt hij, dat er in het voorjaar van 1916
in 'tl algemeen minder spijsverteringsstoor-
nlsfien dan in vorige jaren zijn voorge
komen. Dit schrijft hij toe niet alleen aan
hert minder gebruiken van minderwaardig,
in sommige gevalilen zelfs schadelijk
krachtvoeder, maar ook en vooral aan
het in meer beperkte hoeveö'heid gebrui
ken van dit vceder in 't algemeen. Na
drukkelijk dienit er op gewezen te worden,
dart daarnaast ook in 1916 nog meerdere
gevaJ'l'en van bedoeilide stoornissen zijn opi-
gefcredem teng,evo!lge van een te intensieve
voeding. Tai van veeartsen zegt de
scQxr. zulten dit kunnen getuigen. En
hij (haalt, ter veretemking zijner meening,
aan, wat zijn voorganger schreef iin het
jaarverslag over 1915: dat de goede voor
raad hooi in 1914 gewonnen, zeer veel
heeft bijgedragen tot den gunstiger* ge
zondheidstoestand. waarin het vee in de
eerste maanden van dat jaar, in. tegen
stelling met andere jaren verkeerde. Er
was dan ook mandor aanleiding om aker-
lei onbekend bijvoer en uitbundig aange
prezen meelsoorten toe te dienen, dan in
het vorige jaar. Daaraan is het zeker toe
te schrijven dait er in dien tijd minder
digostie- (sp i javerterimgs) -sloomisse n v oor-
kwaimen dan in andere jaren."
De heer Tenhoeff ziet in de vermelde
gevallen van te (krachtige voeding een
waarschuwing, dat men in dde gevallen
reeds te veert heeft wfflrten vargen van het
dnerenilichaam.
Ook overigen® waarschuwt hij, dat men
mert het gebruik van krachtvoeren op zijn
hoedé moert zijn. In 't afgeJoopen jaar,
evenals in 1915, kwamen meerdere geval
len voor van spijsvearteringssfcornissen en
vergiftigingen, zefcfs met doodelijken af-
Bloop, tengevolge van hert gebruik van
tor&cihtvoer, waarin voor de gezondheid
schadellijke 'bestanddeerten aanwezig wa
nen. BI.
Wildschade.
In het) „Ov. Lbld." van 22 Maart, komt
een ingezonden stukje voor, ondertèekencÈ
G. Blok, waarin dese wijst op de wensche-
Mjkheid, dat de Regeering de uitbreiding
van den wildstand tot na den oorlog tegen
gaat, en, indien het gebrek aan veevoeder
nog nijpender wordt), voordat bevel tot ver
mindering van den veestapel wordt gege
ven, een gedeeltelijke opruiming van het
wildgedierte te gelasten. Is hert toelaatbaar
vraagt de Schr. dat een O. W.'er,
nieuw bosch-girond-bezitter, in deze omge
ving, partijen wilde konijnen uitzet om zijn
bosch te bevolken, en deze meteen arts een
nieuwe „wolk van we,vaarty over onze
landerijen te laten trekken, en de eerste
martsche sprietjes wélke wij zoo broodnoo-
dig hebben voor onze beesten dit voorjaar,
op te peuzelen. Ik gun heeren jagers heel
gaarne hun genot in gewone tijden, maar
than© mogen we toch wel vragen of het niet
beter is vóór tot aanmerkelijke verminde
ring van de veestapel wordt overgegaan,
de wildschade tot een minimum te beper
ken, en een flinke opruiming te houden
onder hert ongedierte des veldJs.
Na dien kunnen heeren jagers hun kunst
ten algemeenen nutte aanwenden tot het
opruimen van Houtduiven, Meerkollen
dergelijk gespuis, welke ook aardig helpen
het jonge groen en later die peulvuchten te
decimeer en. C. B.
Sublimaat op de Boerderij...
In een vlugschrift van den Phytopatho
logy sch en Dienst wordt in een artikel over:
„Da hahaadeji.iig van zaaitarwe tegen
schimmels, die de kiem aantasten", onder
meer ook sublimaat aanbevolen'. De Voor
zitter van Kring V der Hall. Mij. v. Land^
bouw meent hiertegen te moeten opkomen.
Hij doet dit dn de „Modedeeüngen" der
„Landbouw-Onderlinge" en oordeelt het
minstens genomen zeer gevaarlijk om arte
het ware de aanwezigheid van sublimaat
op de boerderij voor to schrijven. Vergiften,
waaronder sublimaat, mogen door d«
apothekers in kleine hoeveelheden niet dan
onder zeer bezwarende voorwaarden wor
den afgeleverd. Schromelijke gevolgen zou
het dan kunnen hébben als dergelijke ver
giften zouden worden gebruikt op een
bouwplaats, waar steeds zooveel arbeiders,
kinderen, op het erf komende vreemden,
benevens de huisdieren, vrij verkeer en.
Hér mocht dan minstens sublimaat in pas
til lei-vorm blauw gekleurd en dus ook
het water .blauw kleurend en aldus op ver-
giftigmgsgevaar wijzende op den voor
grond gestald uijn. Daar ook „de heet wa
ter methode" als zeer werkzaam wordt be
schreven en tevens nog een blauw ge
kleurd, minder gHtig middel wordt aange
geven, kon sublimaat ongenoemd zijn ge
bleven, al fe het dan ook „verreweg het
beste der scheikundige middelen, bijna even
werkzaam als heet- water en veel gemak
kelijker toe te passen". C. B.
Wat do oorlog leert.
In de 15e jaarvergadering der anti-rev-
Propagaindachib te 's-Gravenliago trad op
dern heer II. de Wilde, lid van. Ged. Staten
van Zuid-Holland, met het onderwerp:
„Wat de oorlog ons te loeren geeft".
„Herinnerende aan de pas door president
Wilson uitgesproken xede en aan hetgeen
d,e bladen m ons land over die rede schrij
ven, wees spr. er op, dat er in de per#
schier een jubel opgaat, wanneer weer een
Staat aan den oorlog gaat deelnemen. Men
jubelt als Wilson geen vrede, maar ooi-log
wil. Ook een man als Troelstra ten onzen*,
wil, blijkens zijm pade in den Dierentuin,
den vrede niet. „Het Vaderland'" stelt hek
zelfs voor, alsof hert gaat tusschen demo
cratie en autocratie. De A.-R. zijn van huifl
hraH uit democraten en zouden zich dus
ten deze onder het vaan van Trovilstra en
„Het Vadei-land" moeten scltaren, ware
het niet, dat een paar quaesties door dezen
ovër het hoofd warden -gezien.
In de eerste plaats speertt in Amerika
miet slechts de z.g. democratie een rol,
maar ook de dolar, de zucht naar oorlogs
winsten en naar rijzing van effecten, zoo
als „Hert Vadeirtansd" zelf mededeelt. Spr.
keurt den dulkbootoo; 1g af, maar vergeten
mag miiet, dat Amerika door zijm oor logs
te vei anrties Dui tschland tot dien- oorlog ge
bracht heaflt. Die leveranties werden
Durischland, dat zelf geheel afgesloten
wa®, te machtig, waarom het. tot den duik
bootenoorlog greep, geen ander middel we
tende. Daarover zijn echter de Amerikanen
onijStémd, ook de vredesapostel Ford, die
nu oorlogsmateriaal maakt! Aan Wilson.'#
politiek is dan ook eon dollar-luchtje.
In de tweede plaats gaat de oorlog niet
tegen autocratie en reactie. Het regeering»,
systeem van Duitsahland op één lijn te
Stollen met het oude van Rusland, zooals
Troelstra deed, raakt kant noch wal. Mem
moge het Duitsche systeem afkeuren, de
vraag is, of de vrije beslissing van het volk
wel zooveel meer waarborg biedt! Men
denize aan de wijse waarop het Engelsch®
volk om den boerenoorlog ging en waarop
,p> Italianen nu ten ooi-log togen.
Trouwen® mag gevraagd, of hert parte?
m-enrtaire systeem zoo goede vruchten af
wierp in Frankrijk, waar de corruptie be-
rudhrt placihrt te zijn, of in ons eigen land,
waar men gewichtige staatkundige dingen
in een onder-onsje afdoet. Daartegenover
staat, dat Duitschland geenszins een land
van reactie «s. Het heeft algemem k*»-
recht; het had een mooie sociale
ving eer iemand elders er aan dacht; het
vakvereendgingsleven bloeit er- het h™
uitstekend vakonderwijs en een hoogstaan
de wetenschap, o.a. op medisch en tech-
nisch gebied. Op velerlei gebvri mocht Ne
derland, en menig ander z.g. democratisch
Land, wenscben, zoo „reacrtiomnai-r te zijn
als DuftschlandL
In. alle oorlogvoerende landen hebben de
socialisten bij hert uitbreken van rlen ooriog
in eem e™ vo.cterla.wi (r.*mren nok in
ons land heeft Troelstra. in ™4'
TOJerlan.l6livvenidewcx.rden gespn-.-ken. Na
worden, dergelijke woorden yerdrn.wM»
wist mem toon «ede, tegen het. Cza!6""™
te ntriiden Maar de Fransche socialisten
1DU den Cr.aar hun „trouwe.
Spelen bondgenoot". Destijdo waren on-
re socialisten vaderlandersweer'up
w denrocratera in den em der
gienstalling. Het ia eien «rschmkkehjk ge
draai. In ieder geval zijn de socialisten
onder allerlei voorwendsels vóór den
log en zijn ze afgetreden als vredesacposto-
Spr. wees er voorts op, da* onderwijs,
yetenshap bevchavirr.- hnmanciieit aJtrtt-
ismeen wat niet al, hebben gefaald' 'm zoo
ver als men van hen een onmogelijk we
den vacn den oorlog had verwacht. Man
heeft het fett van de zonde over het hoofd
gezien. Van het goodo en srhoone ia ma-
bruik gemaakt om het tc stolen in dieMd
van zonde en vernietiging. Slechts éér
ding kan ons rust géven in derzen zwamm
tijd: d® wetenschap, dat de Ileere regeert
en dat Hij ons den. vrede hergaven kanrt*