WOENSDAG 3 JANUARI 1917. BER9CHT. GODSDIENST EN BESCHAVING BUITENLAND. De Oorlog. öeJAARGANO No. 2202 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. - Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering voor Leiden II cent per week, f 1.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent por W9ek, 1.60 per kwartaal. Franco per post f 1.80 per kwartaal. Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cenL per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7Va een* De ADVEBTEHTEPBliS bedraagt van 1—5 regela 1035, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededealingen van 1-5 regels 11.50, elke regel meer 30 cent met gratig bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koep- en Verkuup (gesa Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent Dit nummer bestaat uit twee bladen. Geïllustreerd Zondagsblad. Wij brengen onzen lezers in herinnering, dat de tijdelijke verhooging voor het G e 11- lustreerd Zondagsblad nog van kracht blijft, en dat dit bedrag bij de eerste 'betaling in het nieuwe kwartaal, dat 1 Januari begint, zal ge ïnd worden. Heeren adverteerders en correspondenten Picrinneren wij er aan, dat ons blad ZATERDAG a.s. NIET zal verschijnen, vanwege den FEESTDAG VAN DRIE KONINGEN. DE DIRECTIE. II. De moderne beschaving, onchristelijke cultuur heeft getracht in eigen kracht het ideaal van het volkomen-menscli-cijn", van het „beschaafd zijn" te vinden. Zij heeft gevorscht naar de wetten der bescha ving en heeft daarbij de rode van den mensch autonoom, cLi. tot hoogste weigeef ster en de natuur van den mensch als. 't ware heilig verklaard. Gij zult 't mij niet euvel duiden, als ik voor deze krachtproef van 'smenschen zwak verstand huiver. Als ik de geschie denis der wijsbegeerte opensla en de ver schillende systemen beschouw, opgebouwd en als kinderspeelgoed weer afgebroken door 's menschen rede; als ik de vertwij felende kreten hoor, de angstige vragen der moderne denkers, die getuigen, dat zij niet weten en niet zullen weten; aLs ik de ze Pilatus-vraag lee9: „In welken tempel zal ik nederknielen" en men mij geen ant woord weet te geven op de levensvragen: wat zijn wij, vanwaar zijn wij, waarvoor zijn wij, dan kan ik toch niet naar die we tenschap gaan en vragen: wijs mij mijn ideaal, en geef mij de wetten volgens welke ik moet leven. De wetenschap heeft dat ingezien en >zich onmachtig verklaard. Heeft zij niet plechtig verklaard ik meen zelfs tot in 's lands vergaderzaal dat zij geen objectieve, vaststaande zeden wet erkent. Maar dan heeft zij ook geen vaststaande wetten van beschaving, die wetten zijn voor onze vrije gedragingen, voor onze zeden; die ons moeten voeren tot het ideaal-mensch zijn. Beschaving is 'n bloem. Daar is 'm oogen- blik dat de bloem in volle pracht staat; dan begint eij te verflensen. Waar is die grens van de beschaving volgens de mo derne cultuur? Waar haar toetssteen? Laten wij echter eens 'n oogenblik ver onderstellen dat de mensch een schitte rend ideaal, 'n vast omlijnde zedenwet heeft gevonden. Gelooft gij, dat de mensch in zich de kracht bezit om dat ideaal na te streven, die wetten, te onderhouden? Daar zijn woorden als: eer, plicht, menschelijk- heid, altruïsme enz., mooie woorden, groo te woorden, maar die, als zij niet steunen op God, hun levenskracht niet putten uit God en slechts steunen op eigen kracht, weggestormd worden door 'smenschen hartstochten. Als 't kalm is en de sterren fonkelen aan donkerblauwe luchten, dan kan de be kwame zeeman .zijn schip soms richten naar 't schitterend licht der sterretleekens, maar als wolken de lucht bedekken, de storm loeit, dan moet hij het oog richten op het onveranderlijk oompas. Zoo de mensch. In rustige, kalme oogenblikken heeft „hij misschien genoeg aan. bloot-men- schelijke beweegredenen, maar in de uren van geweldigen strijd, van hpogoplaaiende hartstochten, dan slaat de mensch, die geen hooger wet erkent dan de vondst van ei&en rede, die zelfgemaakte wetten stuk, dan vea-moordt men elkander om een hand vol goud of om 'n schoone vrouw. In die oogenblikken kan alleen het compas van godsdienst ons veilig voeren. Staan daar op 't oogenblik in Europa niet twee geweldige machten van beschaaf de volkeren tegenover elkander. Elke groep noemt rechtvaardig, wat de overwinning Irengen kan. Zoo komt elke mensch er toe onder den 'drang der hartstochten goed, rechtvaardig, Itechaafd te noemen, w#it die hartstoch- tfri streelt. Eene fout vooral, die noodlottig is voor rioderne wetenschap en beschaving, heeft Bteii begaan: men heeft) de natuur van den mensch, zooals wij die thans kennen, hei lig verklaard. En toch, wij weten 't7 wij ondervinden- 't, 's menschen natuur, zooals wij die thans kennen, is niet volmaakt, heilig. Daarin schuilt en loert de kiem van het kwaad. Reine, volkomen menschelijkheid vinden wij niet in 'smenschen gevallen natuur. Neem het) onschuldige kind en gij vindt reeds: ijdelheid, praalzucht, izelfzucht, lief deloosheid, streven om aandacht te trek ken, jalousie enz. En het leven volgens die bedorven natuur zou beschaving heeten? De vreeze Gods, de Godsdienst is de eene vaste teugel, die 's menschen bedorven na tuur kan binden. Is die ëeuigel weggewor pen, dan is er geen macht, die haar grillen bedwingt, en zoo vervalt de mensch, hij moge 't willen of niet, tot het booze op het- zelfde oogenblik als hij God verlaat. Men heeft afgegeven op de sombere leer der kerk over de boetvaardigheid, op de versterving, het ascetismus van de kerk; deze zou de natuur van den mensch doo- den, 't was verkrachten van 'smenschen heilige natuur; „O, God vain tranen, God van rouw en zonden", „O. wreede God, ik ben uw heersen en moe" zong men. Maar de versterving, de boete der kerk doodt geen natuur. Versterving bestrijdt het verkeerde, het booze in 's menschen we- een. Zij is het snoeimes van den tuinman, waardoor de plant tot schoonen wasdom komt; zij -is het ploegkouter', dat d;ep dén harden, weerbanstigen grond snijdt, opdat daar straks het koren groeie, vruchten van deugd, bloemen van waren menschenadel en beschaving. Wii versterven ons om meer en beter mensch te zijn. Ware menschelijkheid moet men zoeken bij de helden der versterving, de heiligen. fr. L. ZUIDGEEST O. F. M. V De vredespogingen. „Het Duitsche aanbod is afgeslagen" aldus is de vrijwel eenstemmige conclusie van de Duitsche pers bij haar bespreking van het antwoord der Entente. Zooals men .ziet, is deze conclusie scher per, dan die, welke wij en meerdere andere bladen in ons land er üit haalden. Maar het gaat een cirkelgangetje: Eeffst het Duit sche voorstel fel bekampd door dc Entente- pel's, nu het antwoord der Enteftte scherp gelaakt door de Duitsche pers. Zeer veel waars schuilt er intusschen in de volgende zinsneden uit de „Tagl. Rund schau": „Wa/nneer het Duitsche aanbod nu ook afgeslagen is, dan is de v.redesge- dachte daardoor toch niet verstikt. Men heeft de volkeren van Engeland, Frank rijk en Rusland in het geloof gewiegd, dat ons aanbod een laatste poging tot nedding was vóór de ineenstorting. Als nu de volgende maanden toornen, dat deze leugen breekt op de Duitsche wa penen, moet er een ommekeer komen; en d!an wee den staatsleiders van nu, die het in de volgende maanden onnut vergoten bloed hebben, te verantwoor den". De vredesgedachte niet verstikt... Neen, ook wij blijven hoopvol gestemd omtrent een vrede, die niet meer veraf is Laat het zijn, dat nu weer, althans voor eenigen tijd, de onmiddellijke rechtstreek se lie Onderhandelingen tiisschen de verte genwoordigers der oorlogvoerenden zijn uitgesloten daarmede is nog niet van de baan de nota van Wilson. Deze is welis waar in een de9l van de Ententepers zeer onvriendelijk ontvangen, maar is door de Entente nog niet beantwoord en door-de Middenstaten hoffelijk aanvaard, al was het, zoolang het antwoord der Entente uit bleef, voor deze mogendheden niet mogelijk nader overleg met Wilson te plegen. De hoop, welke hierdoor blijft, dat door de af wijzende nota der Entlente op het vredes aanbod de vredesactie niet is geëindigd, wordt versterkt door een Spaansche nota aan Wilson, die te Parijs, volgens de ,,Echo de Paris", gunstig werd opgenomen. De inhoud dezer nota kennen wij niet, maar het is reeds van beteekenis, dat deze stap te Parijs met sympathie wordt begroet. Als de diplomaten het mi et willen in zien mogen dan de volkeren hen tot het incichfl dringen, dat het zoo waar schijnt te zijn, wat in de bovenaangehaalde woor den van de „Tagl. Rundschau" wondt ge zegd, dat n.l. het bloed, hetwelk in de vol gende maanden nog zal warden vergoten „onnut" zal wezen, dat m. a. w. toch geen der beide strijdende partijen een beslissen de overwinning zal behalen of een alge heels nederlaag zal lijken Moge de verantwoordelijkheid voor dat onnut vergoten bloed door de heerschers en machtigen en invloedrijken der wereld worden begrepen en gevoeld....;. Duitsche en Oostenrijksclie persstem men over de houding der geallieerden. -- Kent Wilson de Duitsche vredesvoor waarden Van de oorlogsterreinen. Overzicht. Braiiila, de plaats waarop het dien laat- sten tijd' zoo bijzonder is gemunt geweest, zal het verloop van de krijgsbedrij ven in Roemenië ~wettii|gen die ver wachting niet Lang meer kunnen, stand houden. Ook Focstani, een van de meest bedireigde steden, ziiot haar laatste dagen geteld'. Het Duitsche iegerberidht toch deelt mede, dat het negende leger der Midden- Stoten de Russen in sciherpië ncihiberhoïdie- gevechten tot den terugtocht dwong. Zoo- weü uit het W'. als uit liet Z. auüdken le verbonden troepen, ondanks den heftigen tegenstand, in de richting van Focsani op Een strijd van denzelfden aard woedt om en bij Braila waar de meest gevaarlijke bedreiging uit het O. komt. Immers, heet het in het tegenbericht uit Bediljm, dat de Duiibsch-Bn1gniarsche trqepen de Russi sche s/te "dingen ten O. van Braila, in de Doforocidsja, vermeesterden. Het Oosten- rijksche bericht, dat op' hetzelfde neer komt, vermeldt: dat de tsgertstamdfer op Macin teruggewonpem -werd. Bovendien is het gevaar vcvor Braila, dat uit het O. komt, niet het eenige; -Mackenscns rech tervleugel nadert de beüangriij:e Bonau- stad ook uit hlet Z.W.: de Bulgaren, d:e twee dagen geleden den spoorweg Buseu- Brai'la passeerden, ai in - t waarschijnlijk geen 15 K.M. moer vati" verwijderd. De aanvai'Hende gev& htsn der Duitsch- Oostenirijksch-Homgaaissche troepen in de Wcud-Earpalhen warden voortdurend mei eeniig succes bekroond. Nu weer kunnen zij bogen op de vermeestering van Soveja, in het dal van die Susita, en vorderingen bij Pauilesci, in het dal yan d? Po etna* floud'm die successen aan, d!an kan men er zieker van zijn, dat de troepen van Aartstheirbag .Tosefph binnen korten tijd bo ven Focsani voor de Sereth P-taan. Doch d'e Russen en de Rosmeniërs geven z:ch nog niet gewonnen; da berichten spreken ii.l. van heftigen tegenstand en tegenaan vallen. Van het Italiaanse h-0 osten- rijksch gevechtsterrein me'dt een be richt uit Rome. -dat de vijandelijke batte rijen herhaaldelijlk Görz beschoten, waar stoffeflijke schade is aangericht. De Duiitsdhe troepen aa.n het W est e- 1 ij k front hebben kleine aanvallen ge daan in CQiampagne, het. A rgonm emwoud en op dien oostef.ijkën Maasoever. De Fran- sdhen achten deze ...adhermutselingen" zooals zij idc aanvallen aanduiden niet van belang. Toch valt aan deze hernieuw de bewegelijkheid een voorspél tot meer belangrijke gebeurtenissen niet te ont- Het Vredesvoorstel. Duitsche persstemmen. Over de afwijzing van het vredesaanbod der Centralis mogendheden door de En tente, zegt het „Berl. Tagéblatt": „Wij hadden graag de woordien: „Vrede zij met. u", boven de poort van het nieuwe jaar geschreven. Maar /dfe /EnterJte mo gendheden hebben het anders gewild. Zij plakken bun antwoord aan de poort, dat de duidelijke, Ikraslse, dubbelzinnige afwij zing van liet vredesaanbod' is; zij geven Duiitscihland en Oostenrijk-Hongarije al leen de schuld! voor het uitbreken van den oorlog en verklaren de Duitscihe voor stelten voor onoprecht, en omdat de vre desvoorwaarden er auiet in, warden aange- gevn, voor teeg; zij zeggen dat de toe stand op het oorlogsveld' sléchts, schijn baar gunstjug is voor de centrallen, en niet de juiste sterkte van den tegenstan der uitdrukt; zij eiischen boete, herstel en waantoorgen voor alles wat DuitschLand heeft misdaan; zij wijzen tfedere bespre king van het vredlsaarlbod af. Wie ter werM, bij ons en daaihuiten, kan er aan twijfelen dat d'e pïanhen der Entente, dlle op verbroklklenihlg (pan JDutfLacManid, Oostemrijik-IIongiarije en Turkije zijn ge richt, door het. steike vadertandslievende Duitschë volk besfflM werdén afgeweerd. Zonder te klagen, zander te tempo ogien zal dlitt volk zijn bestaan verdedigen. In de nota der Entente naar eenige uitingen te zoeken, dito geen beisOlist „neen" zeggen, is een kinderlijk spel. De „LotkaJL Anzeiger" zegt, d'at er wel niemand in Duiitsclriand zal zijn, dlie niet op. de verwerping van 'het vredesvoorstel gerekend had, na allies wat gezegd is. Niemand zal er dus door geschokt wor den, dat zij is gekomen. Maar de grootste verwondering moet overal de motiveering wekken, wamt da lichtvaardigheid en on waarschijnlijkheid staan in zoo krasse .te genstelling tot de ontzettende gebeurtenis sen dóe zij tengevalige zal hebben, diat het moeilijk verklaarbaar is, d'at tiien ernsti ge mannen hunne namen, onder dit stuk hebben kunnen zettesn, zonder te blozen. Het antwoord) kam nu slechts oip clie slagvelden worden gegeven. De Laatste hand dlie zich kan roeren, moet nu den vijiand versfliaan, onze soldaten en onze vloot tot de overwinning hellpen. De „Vos®. Ztg"." zegt: Op d»it honende an woord, met de opgewarmde oude en de nieuwe 'teisteringen, op dJirt afwijzen van oms voo^teli, is voor onze regeering en onze bondgenooten iédere mqgerijkheid om verder te onderhandelen vooihij. Op deze ruwe afwijzing van 'tedere verkor ting van den oor.'iiog, clié wij in naam der mensche/Iijkheid v ooi •stelden, ban maar een antwoord zijn: krachtige Strijd totdat onze wapens de temperatuur onzer Vijan den weer tot de normade hoogte hebben gebracht Schijnheilig noemt de „Posit" de gron den voor de Entente tegen de vrede." Wij hoeren een nieuwe uiting van haat on van den werusch om Duitsohiland en zijn bondgenooten te vernietigen. De .„Deut sche Tagec.eitung" zegt: De zin van dé nota (beteekent, dat men DuKtschuand ér toe zou willen brengen, vóór alHes toe te genen in de BeCgieche quaestie. Tien re- geerinigen hebben groote waarde er aan gehecht zlich de grove manieren van den Engeilischen premier eigen te maken. De be'ieedrjgende, ook in het internationaal verkeer tegenover vijanden en-gehoorde fiorn. van aanmatiging: en hescli'ümipi'ng» zal alleen er toe .leiden om elk verder verkeer met de vijandelijke regeering at i breken. Welk antwoord, gegeven moet worden op de nota zegt heit beste Kle;st in rijm Prinz von Hom buig: Mit Kelhn- kugeln sohreïbt Antwort Ihm. De ..Vorwarta" betoogt, dat aangezien diu t«g:jeoipttrtij dien oorlog wi.l voortzetten, ook het Duitsche volk geen keuze 'ilijft. Het zal zich niet van de wijs laten bren gen, dat achter do ■weigering van het vredersaanbod de verwachting leeft DuitschJiand ten stLotte toch nog terheer te kunnen slaan. Dit plan ook verder te verijdelen liig.t in het beLang van het heeie volik. Met betrekking tot de positie, die de J Duitteche regeering ten opzichte van het antwoord der Entente zal aannemen., ver neemt de „Korrespondenz Norden" uit lei dende kringen het volgende: De definitie ve uitspraak is natuurlijk eerst mogelijk, wanneer de officieele tekst bekend is. De eerste indruk is die van oprechte spijt, dat de vredesaanbieding van Duitschland zoo bruusk kon worden afgewezen, en dat over de belangen der neutralen en over het ge weldige verlangen naar vrede van de ge- heele wereld met geen enkel woord gerept wordt. Volgons de meening te Berlijn vormt zulks het treurige bewijs, dat de Entente zonder de minste égards tegenover de eigen volkeren haar doeleinden wil doorzetten, die gericht zijn op de verplettering van Duitschland en op de onrechtmatige vei*- krijging van grondgebied. Dit doel wordt onder een vloed van woorden verborgen, doch blijkt duidelijk uit iederen zin van het antwoord. Het Duitsche volk zou de phrasen der Entente over de geschiedenis van het ontstaan van den oorlog met een rustige verklaring van zijn standpunt kun nen ibo antwoord en. Het ziet echter met het oog op den, door de Entente geschapen toe stand, van die onvruchtbare discussie af, doch zal zijn laatste krachten inzetten voor de verdediging van het vaderland. De con clusie uit het antwoord der Entente is, dat er verder gevochten zal worden, onver schillig of de wereld ten onder gaat of dat oorlogvoerenden en de neutralen verder lijden. De nota der Entente moet ook den meest verblinden toonen, welke innerlijke waarde de verzekeringen der Entente heb ben voor recht, vrijheid en beschaving te strijden. De verantwoordelijkheid voor de voortzetting van den oorlog treft niet Duitschland, doch met haar volle gewicht de Entente. Ocstenrijksctie persstemmen. In de bespreking van het Entente-ant woord zéggen de bladen, die hun eindoor deel opschorten tot de ontvangst van. den tekst van het antwoord: de afwijzende be slissing komt na de ervaringen der laatste weken en na de uitlatingen van de vijan delijke pers en vooral na de legerorder van den Tsaar niet onverwachts. De bladen noemen het antwoord onwaar dig en aanmatigend ,en verklaren, dat het niets andei's is dan een herhaling van de van ouds bekende en vaak gehoorde on juiste beweringen en met de waarheid strij dige leuzen. Vooral moeten de aanmati gende eischen betreffende boete, herstel en waarborgen worden afgewezen, want de centrale mogendheden hebben niets te boe ten, te herstellen, te waarborgen. Voor den rechterstoel van de geschiedenis is het thans een uitgemaakte zaak, dat Engeland en Rusland, gesteund door de Fransche re vanche-politiek, dezen oorlog sinds vele jaren wilden. De centralen hebben voor de geheele wereld hun eerlijke en oprechte vredlievendheid uitgesproken, het bloed, dat nog zal stroomen, zal neerkomen op het hoofd der Entente. Voor de verantwoor-. ding der Entente komt, wat thans geschie den moet n.l. de inzet van alle krachten in den strijd. AmeriUaansche persstemmen. De „Néw-York Herald" meldt: De Leiden de kringen te Washington zien in het En tente-antwoord het bewijs van het vol strekte besluit om den oorlog door te set- ten totdat de vastgestelde doeleinden zijn bereikt en tevens een duidelijk teeken van het echec van de Duitsche manoeuvre, ten doel hebbende tweedracht te zaaien tus- scheni de zwakste naties der geallieerden. Volgens d.e algemeene mecniiig zal da president geen nieuwe stappen beproeven. Kent Wilson de Duitsche vredesvoor waarden? Uit Boedapest wordt d.d. 2 Januari ge meld: De leider der oppositie, graaf Andrassy, verklaart in zijn Nieuwjaarsrede: Als de Entente beweertr dat ons vredesaanbod slechts een manoeuvre is, en niet gemeend, dan kan ik mededeelen, dat president Wil son de vredesvoorwaarden thans kent en de Entente .ze daar te weten kan komen. Het antwoord op de nota van Wüoon. „Rquter" verneemt, dat er door de go allieerden nog geen antwoord is gezonden op de nota van Wilson betreffende den vre, de. Men heeft Tiet wenschelijk geacht een behoorlijken tijd te laten verloopen tus- schen de verzending van het antwoord op de Duitsche nota en die van liet. antwoord aan den president der Vereenigde Staten. De nota is echter' reeds in concept opge steld en wordt nu behandeld en .zal waar schijnlijk binnen enkele dagen verzonden worden. Reeds is medegedeeld, dat de Spaansche regeering zich niet zal aansluiten bij de poging der Vereenigde Staten en men ver wacht niet diat Nederland tot eenige actie zal overgaan. Het zal vooral voor Noord-Amerika in" teressant zijn te vernemen, dat pogingen om medewerking van Zuid-Amerika te ver krijgen niet veel succes hebben gehad. De belangrijke staten Argentinië en BraL zilië en een groot aantal kleinere stalen zullen niet in actie treden. Door de vertegenwoordigers van Ame rika in verschillende hoofdsteden zijn eeni ge mondelinge nadere verklaringen gege ven ter opheldering van punten, die on- duidelijk zijn. Oostenrijk-Hongarije. Parlementair overleg tusschen de Middenrijken. Volgens de „Reichspost" zal de voorzit ter van het'Oostenrijksche Huis van afge vaardigden zich-den 18den dezer naar Ber lijn begeven, om aan de uitnoodiging van K amp f, den voorzitter van den Rijksdag, tot een samenkomst der voorzitters van de parlementen der verbonden mogendhe den op den Wdien dezer, gevolg te geven. Turkije. Van Engelsch—Amerikaansche zijde. Uit New-York is d.d. gisteren aan de Daily Telegraph" geseind: Volgens een telegram uit Washington aan de „New- York Times" verluidt uit diplomatieke bron dat Turkije aanspraak maakt op volkomen gelijkstelling met Duitschland en Oosten rijk en op onafhankelijkheid van de suze- reiniteit dei' groote Europpcsche mogend heden. Turkije deelt m. a. w. mede dat het plaats neemt in de groep van de Euro- peesche mogendheden met alle rechten en praerogatieven van een volstrekt onafhan kelijke regeering. Een Exchange-telegram uit Washington zegt dat men daar dezen stap van de Porte beschouwt als een diplomatieken zet om aan de vredesonderhandelingen deel to kunnen nemen. Rusland. Een Duitsch-gezind Doema-Iid. De Doerna be stoot miet 158 tegen 7 stemman den Poolsahen afgevaardigd* Lemipitskii van zijn mandaat vei*val!«n te verklaren wegens zijn te Warsdhau be toonde Duitschgezinde stemming. Verschillende oorlogsberichten. Louise van Saksen gevangen? Een dame te Florence beweert dat zij een brie! heeft gekregen van Louise, gewezen kroon prinses van Saksen, die haar echrijfit, dat zij te Dresden gevangen wardit gehouden.. De Duiiltschers zouden haar bij dien invai in België in een ziekenhuis, waar zij een operatie had ondergaan, hebben aangek troffen on naar Dresden ovirrgieibira-dht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1917 | | pagina 1