9
De Oorlog.
BINNENLAND.
8e JAAHOAR»
Mo. 2184
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
Te ABONNER/iENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS OngevaJIen-verzekerinq
voor Leiden II cent per week, fl.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week, 1.60 per
kwartaal. Franco per post fl.80 per kwartaaL F N H
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cenL
per kwartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7V3 cent
ZATERDAG
DECEMBER
1916.
De ADVERTEHTIEPRUS bedraagt van 1-5 regels 10.25, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels 11.513, elke regel meer 30 cent, met gratig
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van t-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (S0Bn
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Dit nummer bestaat uit drie
bladen en het geïllustreerd
Zondagsblad.
V Waakzaam.
(Niets geen haast raeb d'e uitvoering van
art. 192. Er wordt stdMiig' op gerekend,
cliati er over twee jaar nog niets van ge
komen zal zijn dat is de indruk, welken
de Kamerzitting van eergisteren, bij het
beluisteren dcir politici van de ünikeirzijde,
in ons heeft gewekt, of liever gezegd, ver
steekt!
Niets geen haast met de vei/.ezerdijking
der onderwijs-bevrediging.'s Is om te
edhiaterlaclhen van pleiizier voor die part-
staanders" der linkerzijde, dat er bij rechts
nu en dan stemmen opgaan, zoo blijde,
"alsof de bevrediging al tot stond is geko
men! Zuflk een opgetogen blijheid is in
staat!, a'ile ac'ie te verdammen, aliLe waak
zaamheid te verdooven, enten slotte
17.00 in de. kaart) te spcf.en van hen, die
nog allijd met wraaik-plannen ron dloop en
tegen de gelijkberechtiging van het bijzon
der onderwijs!
Men zij waakzaam!
Men stelde allies in bet) wetfk om door
middel van een rechts bewind een s p o e-
<1 i ,g e uitvoering van 'heit nieuwe grond
wetsartikel 192 te verzekeren!
Ziende blind.
De bladen melden, dat dr. Van Senden,
predikant te Yhorst en De Wijk, zijn be
diening neerlegf~en in het voorjaar een
retraitehuis voor Protestanten hoopt te
openen.
Op welke wijze en in welken geest ds.
Van Seriden zijn beheer zal leiden, wij' we-
ten het niet, doch wij gelooven wed, dat
een zekere M., die in „Het Vaderland" dit
Jterecht oordeelt, dat ds. Van
Sènaen „oo«. i
al veel inspanning des geestes van hem zal
vergen".
Een zwaite taak zal liet zijn, een Protes-
tantsch retraitehuis te leiden, waar de re-
traitanten betrekkelijk zoo weinig gemeen
schappelijke steunpunten hebben in hun
[geestesleven, waar hun betrekkelijk zoo
weinig godsdienstige waarheden gemeen
zijn. °Een zware taak voorzeker ook om
geestesvoedsel te schenken aan hen, wier
j zielen zulke afwijkende verlangens koeste
ren wier godsdienstig leven op zulk een
verschillende wijze wordt bewogen.
Een zware taak en toch durft men het
aan! Toch durft men het aan, gedreven en
gedrongen door het voorbeeld, het benij
denswaardig voorbeeld onzer Roomsche
retraitehuizen.
I Onze Roomsche retraitehuizen nooit
zal de heiligende atmosfeer, nooit eal de
M verheffende wijding van onze Room
sche retraitehuizen kunnen worden ge
vonden in de P r o t e s t a n t s c h e. Maar
te waardeeren valt toch het ernstig pogen
tot navolging: het bewijst, dat men in Pro-
testantsche kringen een open oog heeft
voor het geostelijk-schoone, het zedelijk-
voortreffelijke van de Katholieke retraite
huizen...
Daar een open oog, terwijl onder
Ons nog te velen ziende blind zijn! Ebn
schrille enbeschamende tegenstelling!
BUITENLAND.
zonder bericht en kennis van den feitelij
ken toestand en van den voortgang der ope
raties, loopen argeloos in de bajonetten
van hun tegenstanders.
Het Oostenrijksch legerbericht meldt
{verder nog, dat Mackensen's Legergroep
de vervolging der Roemeniërs over de li
nie BoekarestPloesti met snelheid voort
zet. Topografische aanduidingen hierover
ontbrken vooralsnog.
Uit de nadere bijzonderheden, die het
Wolff "-bureau over den val van Boeka
rest mededeelt, blijkt, dat de Duitsch-Oos-
tenrijksch-Hongaarsch-, Bulgaarsch-, Turk
sche troepen zich in_den ochtend van 6 De
cember meester maakten van eenige wer
ken in de fortlinie, waardoor de toegang
tot.de stad was geopend. De Beiersche in
fanterie is het eerst de stad binnengetrok
ken.
Volgens Wolff" is thans het aantal ge
vangen genomen Roemeniërs tot 123.000
gestegen. Bovendien werden 500 kanonnen
en eenige honderden machinegeweren buit
gemaakt. De gezamenlijke verliezen der
Roemeniers bedragen meer dan 300.000
man, meer dan de helft van het Roemeen-
sche leger.
Een Fransch communiqué over den strijd
in Macedonië erkent, dat "de Duit-
schers en Bulgaren bij een tegenaanval
op de Noordelijke hellingen van den Sokol
een gedeelte van de pas door cle geallieer
den heroverde hoogten hernamen. Op deze
wijee gaat het o-p dit gevechtsfront nu
reeds weken en weken toe. En het kan nog
lang duren alvorens Lloyd George's nieu
we nu nog sl-echts imaginairs troepen daar
aankomen als ze aankomen. Nu laai.
het zich aanzien dat de aanvullende troe
pen der Midden-Staten er eerder zullen zijn
om verandering te brengen aan dit front.
ITet Oostenrijksch legerbericht meldt
krachtig Italiaahsch- artillerievuur, vooral
bij Caëtagnavizza; dat is.een belangrijk
punt voor een aanval, maar of het daar
toe zal komen moeten wij nog afwachten.
0p Zee.
Een Fransch oorlogsschip verloren
De Engelsche kabinetscrisis. Oe
toestand te Athene. Amerika en do
duikbootenoorlog. Een Fransch
oorlogsschip verloren geraakt. Een
nieuwe „Möwe"?
Van de oorlogsterreinen.
Overzicht.
De Roemeensche troepen, welke ten Zui
den van Siniai tzijn teruggeworpen en. nu
van den Predcal- en den Alt-schanz-pas te
rugtrokken, zijn, naar hefOostenrijksche
legerbericht mededeelt, op de Oostenrijk-
Hongaarsche en Duitsche troepen gestoo-
ten, die den aftochtsweg hadden versperd,
met het gevolg, dat het grootste gedeelte
Werd gevangen genomen. Het 9e leger nam
ongeveer 10.000 man gevangen.
Met de Roemeensche troepen, welke in
West-Walchaije aan de Alt afgesneden wa
ren, gebeurde hetzelfde. Tien bataljons, 1
eskadron, 6 batterijen, tezamen 8000 man
met 26' stukken geschut, werden gedwon
gen de wapens neer te leggen.
Zulke feiten illustreeren het gemak,
waarmede overwinnende troepen, wanneer
de groote slagen eenmaal zijn uitgedeeld,
de verdere vruchten van hun succes pluk
ken. De verslagen en afgesneden troepen,
Het Fransche ministerie van marine
dat het oorlogsschip „Suffren" op 24 No
vember naar den Balkan vertrok, en nog
niet is aangekomen. Men vermoedt -dat het
geheel verloren is gegaan.
Een nieuwe „Möwe"?
Naar de Britsche admiraliteit bekend
maakt is er bericht ontvangen dat een
Duilsch bewapend en vermomd vaartuig
van het koopvaardijtype op 4 dezer in den
Noordelijken Atlantischen Oceaan is ge
zien. Nader bericht is nog niet ontvangen.
De duikboot- en mijncorlog.
Het Belgische s.s. „Veltier" (2360 ton)
en het Noorsche „Meteor" (4259 ton) zijn
getorpedeerd. De bemanningen zijn gered.
Volgens Lloyds is het Engelsche s.s.
„Caledonia" (9223 ton) behoorende tot de
Anehor-lijn te Glasgow, in den grond ge
boord.
Lloyd's meldt: Het Nederiandsche s.s.
„Borneo" heeft de bemanningen aan land
gebracht van het Belgische s.s. „Veltier"
(2360 ton) en het Noorsche' s.s. „Meteor"
(4211 ton), in 't geheel 59 personen. Beide
schepen zijn door een duikboot tot zinken
gebracht.
Het Noorsche s.s. „Yervion" is in den
grond geboord.
De Duitsche duikboot-kapitein Stein-
brück, die onlangs de orde pour le merite
kreeg, heeft op zijn laatsten tocht 22 sche
pen van tezamen 14005 ton, in 11 dagen
tijds in den gror?d geboord, waaronder 11
schepen met .steenkool voor Frankrijk en
Italië.
Den 6en November is het grootste aantal
schepen getorpedeerd, n.l. 38 op één dag.
Duitschland.
Gebrek aan steenkool te Berlijn?
De „Basler Nachrichten" .zegt, dat er op
het oogenblik groote schaarschte aan steen
kool te Berlijn is. De oorzaak is het gebrek
aan rollend materieel. De steenkool sta
pelt «zich in de mijnstreken op, doch kan
niet vervoerd worden.
Engeland.
De Kabinetscrisis in Engeland.
Het nieuwe ministerie.
Gemeld wordt, dat Lloyd George feite
lijk het kabinet reeds formeerde, waarin
vermoedelijk de volgende personen zitting
zullen hebben:
Bon ar Law, minister van Fiiainën,
Addison, minister van Munitie, Balfour,
minister van BuitemLandsche Zaken, Lcrd
Derby, minister van Oorlog, Henderson,
minister van Arbeid, met een zetel in den
Oorlogsraad, Barnes, minister ven Pen
sioenen, Lord. Robert Cecil, onder-minis
ter van BuiteniLandische Zaken.
Verklaringen van Asquith.
In de gisteren gehouden vergadering
van de Liberale Partij zette Asquith de
verschillen uiteen tussdhen hemzelf en
eenige collega's betreffende de samen
stelling van den oorlogsraad. e.n aangaan
de het voorstel om den premier het presi
dentschap in. dien r'aadj te ontzeggen.
liet waren dèffle verschUten welke aem
er toe brachten af te treden. Asquith ver
klaarde eohter dat hij. alles zou doen om
de taak van de nieuwe regeering te er-
lichten.
Een motie van vertrouwen.
In de gisteren gehouden vergadering
van die liberale partij, is een motie van
voltrouwen in Asquith aangenomen,
waarin tevens het. besluit te kennen
worclt gegeven, de nieuwe rageering, ter
voortzetting van dien oorlog le steunen.
Een verklaring van Grey.
In de gisteren gehouden vergadering
dor LibaoaCe Partij gaven Asquith en
Grey beiden hun bes'uit t« kannen een al
les te doen w.at mogelijk was om de groo
te taak van de niéuwe regeering te ver
gemakkelijken. Grey zeide, dat!, ofschoon
eenigetn wellicht wrok1 koes t el den wegens
de persoonlijke aanvallen op -hen gedaan,
het overtheesrsehende feit voor het hee'-ie
land was, dat men van aangezicht tot
aangezicht stond tegenover een onver-
zoeniiijken vijand', en dat L'oyd Geut-ge en
zijn reg-eering het lob van het land in
handen hadden.
De liberale partij moest alle hulp var-
leenen, welke in haar macht was, om len
oorog te voeren.
De stemming in Australië.
Huigüies zeide er zeker, van te zijn, dat
Idovd George's aanvaarding van de re
gering groote voldoe';ng zal geven in
het heele rijk en ri -yr v rnA^t^r-jnh 'i^_l
■groot zal v '-pu otyrr-er.
iet ce eiiKióv er winning is bah aart
In het Huis van Afgevaardigden ier-
klaarde Josep3i Cook, de leider der oppo
sitie, dat al'e- partijen zouden samenwer
ken bij de organisatie, der natie; Cock
zeide ook de oorlogsstaking on op en pleit
te voor een nationale regeering.
Koperverbod in Engeland.
De minister van munitie heeft het ge
bruik van koper verboden voor alle fabri
katen, behalve ingeval er bekrachtigde
contracten bestaan. Ook heeft hij den aan
koop en verkoop zonder vergunning van
koper buiten Engeland verboden.
Griekenland.
„neuter" meVI't dl. 7 December uit
Athene: De tijestand is uiterst ges ap men.
Morgen. Vrijdagochtend om 8 uur begint
de algeheel blokkade.
Ingezetenen van Russische nationaliteit
hebben zich vandaag, tezamen meb de
Serviërs ingescheept en zijn vertrokken.
De diplomatieke betrekkingen worden
voortgezet. De regeering heeft vandaag
aan de entieinte paeegedeelid dat de mili
taire beweging, weflke het onderwerp
vormde van het gisteren ingediende ver
toog,, is gestaakt.
De bevolking van Athene vreest) een
bombardement. Er heerscht groote on
rust. Ve en trekken naar plaatsen, die zij
veiliger achten.
De bewoners van Itia'iaansche nationa
liteit licGben zich gisteren ingescheept.
Overigens is do toestond onveranderd.
De „Embres" en andere bladen van
dezelfde kleur zijn optimistisch gestemd
maar er gaan officieel e Winwijzing.cn die
deze stemming rechtvaardigen.
Vereenigde Staten.
Amerika ©n de duikbootencoricg.
Sch rifle'ijk beëedigde verklaringen,
door het ministerie van Buitenlandsohe
Zaken ontvangen, wijzen uit dat heb tor-
podieeren van de „Palermo" een overeen
komstig geval was als het tot zinken
brengen van.de „Marina". De regeerm;
overweegt de verzending van een nieuwe
nota., welke duictedjk zal maken dat de
Vereenigde Staten niet zuWen dulden da.t
een koopvaardijschip wordt vernield, zon
der waarschuwing, of vóórdat de beman
ning en de passagiers in veiligheid zijn
gebracht.
Het ministerie van Buitenlandische Za-
kein ontving een officieel bericht, melden
de dat het stoomschip „Marina" tot zin
ken was gebracht door een duikboot, met
•verlies van zes Amerikanen; dat. de ..Ma
rina" in geen enkel opzicht een trans
portschip was etn aanspraak had op de
onschendbaarheid van een vreedazam
koopvaardijschip-
Verschillende oorlogsberichten.
Veroverde steden. De legem van de
middenrijketn hebben in dien loop van den
oorlog die volgende hoofdsteden of groote
.sleden in vijandelijk land ingenomen:
Luik 7 Augustus, Brussel 21 Augustus,
Antwerpen 9 October, Rijseil 13 October
1914; Warschau 5 "Augustus, Kofno 18
Augustus, Brast Litofek 25 Augustus,
Grodno 2 September, Wilna 18 September,
Reflgradlo 8 October 19i5; Cettinje 13 Octo
ber, Craj-cwa 21 November, Boekarest en
Ploesei 6 December 1916.
Voedselvoorziening. Te Münster
(Wes!ifaJem) loopen sedert kort 35 r.g.
rest auratierijtuigen op de stadstram we
gen. -Achter den motorwagen bevindt zich
een diaair'joe met ket.es ingerichte bij
wagen. Het eten wordt 'niet in de wagms
gereed gemaakt, maar in een centrale
keuken, waar de voertuigen worden ge-
vuüid en dan naar verschillende stadswij
ken gebracht, waar de verkoop detr spij
zen aan het publiek plaats vindt. Er wordt
vee' gebruik van gemaakt.
Verkoopverbod opgeheven. Het ver-
Tod tot verkoop va.n geconserveerde
groenten is in Duitsch'-and met ingang
van 15 dezer opgeheven.
Aardappelen in de Londensche parken.
Een afgevaardigde had het voorstel ge
daan om de guasvei'iden in Hyde Park c.n
Regent's Park te Londen om te ploegen
en er aardappo'en te poten. Minister Tiar-
cocrt was ar eohter niet voor te vinden.
Beperking der whisky-stokerij. De
Engecsche regeering zial na Januari n.ile
in Schotland gestookte patent stift whisky
in beslag nemen en de hoeveei'heid uit
mout gestookte whisky tot 70 pCt. van dé
huidige productie verminderen.
Deze maatregel moet niet beschouwd
wouden-a's het gevo'g van het streven 'er
regeering om cle consumptievan alcohol
ATvt r> fï n.<r*:_
Buitenlandsche berichten.
Sneeuwstormen.
Tengavolge van hevige sneeuwstormen
in Wrilde is hot geAiee'e lelelgraaf- en tele
foonverkeer onderbreken en is de Sim-
p'on-route niet te gebruiken. Het Saas- en
Bermah-dial zijn geheel van „de buitenwe
reld afgesneden. De leiding der groote
Mi'aneesiche efjectriciteitsijahreken is ge
stoord en de stad is zender licht De trein
van Parijs naar Milaan is niet aangeko
men en vermoedelijk in de sneeiuw blijven
steken.
De begrafenï3 van Steyn.
Oud-president Steyn is niet ver van het
oorlogsgedenkteeken voor de vrouwen en
kinderen begraven. Vefie duiaendieu uit
a'le deeten van het landi, waren tegen
woordig bij de begrafenisplechtigheid.
Onder ben bevond.cn zich generaal Botha
en andore ministeirs. De- gouverneur-gene-
raaü, ,Lord Buxton, werd vertegenwoor
digd door den regeeringsEieeretariis Rod-
weW. Aan het graf werden vemschilleiidie
redevoeringen uitgesqoroken. Onder
sprekers waren de' generaals Botha, De
Wet en Herzog.
Nederland en de Oorlog.
De wegvoering der Belgen.
De „Tel." meldt, dat Donderdag ver
scheidene vooraanstaande Duitsche so
ciaal-democraten, waaronder Scheide-
mann, te 's-Gravenhage zijn geweest, waar
zij confereerden met hun Nederiandsche
partijgenooten. Het voornaamste onderwerp
der besprekingen vormde de wegvoering
der Belgen. Meerderheid en minderheid in
de Duitsche partij zijn eensgezind in hunne
veroordeeling van de houding door de Duit
sche .regeering in deze aangenomen. Wij
kunnen mededeelen, dat tegen de wegvoe
ring der Belgische burgers ook in Duitsch
land door sociaaldemocraten protestmaat
regelen .zullen worden genomen.
Uitvoerverbod van platina.
Bij Kon. Besl. is met ingan van S Decem
ber, den uitvoer van platina in eiken vorm,
verboden.
commissie omtrent de inlichtingen op liet
adres van C. Boon e. a. te Wormerveer,
allen verlofgangers van de landweer, hou
dende verzoek om vergoeding ingevolge art.,
lobis der Landweexwet pleit de heer D u ij 3
(S.-D.) voor ondersteuning. Hun loon is te
laag. Spr. zal over de conclusie stemming
aanvragen.
De behandeling van het nummer wordt
aangehouden.
Bij de 6e conclusie van het verslag der
commissie betr. het verzoek van D. J. Na-
huys, gep. administrateur van het mil.
hospitaal te Gouda, om schadeloosstelling
in verband met zijns inziens ontijdig ver
leend pensioen, vraagt de heer M a, r-
chan t (V.-D.) waarom de Minister aan
de indertijd reeds genomen conehisie, om
schadeloosstelling te verleenen, geen ge-
rolg heeft gegeven.
De Minister van Oorlog be
toogt dat de Staat gerechtigd is ten allen
tijde iemand zonder aanvraag te pension-
rteeren, op grond van art. 10, 2e lid der
Pensioenwet.
Na repliek van den heer Marchant
merkt de Minister nog op, dat hij niet
voornemens is van zijn standpunt af to
wijken.
De heer B e u m e r (A.-R.) critiseert het
standpunt van den Minister, waar hij niet
aan een éénstemmig genomen conclusie
wen-scht gevolg te geven.
De heer Van Raaitu (U.-L.) stelt
•oor dè zaak aan te houdei lot een volgen
de vergadering.
De voorzitter vindt geen reden aan
wezig aan dit verzoek te voldoen.
De Minister van Oorlog dupli
ceert.
De conclusie van de commissie wordt
m et algemeen e stemmen -aaingënomen.
Do behandeling der 4e conclusie wordt
hervat en de conclusie der meerderheid in
stemming gebracht en aangenomen met 26
naar zijne gedragingen en die van ien
Nederl. Consul-Generaal te Smyrna en
maatregelen te nemen om adressant door
de Turksche regeering te doen schvii'oos-
stellen, betoogt de heer Van Doorn
(U.-L.) niet door de conclusie beveiligd te
zijn. Hij zou wenschan dat de Minister rog
eens bij de Turksche regeering aanklopte.
De heer Van Limburg (V.-D.) ge
looft niet dat 't veel zal helpen, daar in
1908 het verzoek reeds geweigerd werd
De Minister van Buitenland-
che Zaken is bereid ter gelegener
tijd nog eens bij de Turksche regeert ng aan
te kloppen.
Hierna pauze.
Na de pauze werden nog een 17-tal wets
ontwerpen zonder hoofdelijke stemming
aangenomen.
Verreweg het voornaamste was dat tot
bouw van een nieuwe schutsluis te IJmui-
don en verbetering van het Noordzeeka
naal met onteigeningen daarvoor.
Dat wetsontwerp is toegejuicht door de
heerën Ilubrecht (U.-L.) en Bon-
g a e r t s (R.-K.), omdat het Amsterdam
de kans opent zelfs de grpot-ste zeeschepen
in zijn haven te laten bin-nenstoomen. Men
verwacht na den oorlog een zeer druk
scheepvaartverkeer, 'welnu, de bestaande
schutsluis zal daartoe niet voldoende zijn
en de diepte van het kanaal moet ook in
overeenstemming worden gebracht met de
moderne eischen.
Van algemeen belang was het denkbeeld
van den heer Bongaert9 (R.-.K) om
het Rijk havengelden te laten heffen van
alle havens en daarmee de uitgaven te be
strijden. Aldus zouden de geïnteresseerden
zelf als het ware een bijdrage leveren, tot
de onkosten, hetgeen in den regal ee>n waar
borg is voor de noodzakelijkheid der uit
te voeren werken. De Minister Lely over
weegt «een regeling, maar de zaak schijnt
niet gemakkelijk te zijn.
Zonder stemming of discussie is o. a. ook
nog aangenomen de voorgestelde verhoo
ging van het postpakkettarief die in den
voorzomer tijdelijk door den Minister was
teruggenomen. De wijziging die voor het
groote publiek van 't mëe"sle belang is, be
staat in een verhooging van het gewono
tarief met 5 cents.
Staien-Generaal.
TWEfcDE KAMER.
Vergadering van gisteren.
Verschillende wetsontwerpen en conclusiën
Aan de orde zijn verschillende wetsont
werpen cn conclusiën.
Bij de 4e conclusie van liet verslag der
STADSNIEUWS.
„Sempre Crescendo".
Het programma van liet ^avondconcert
vermeldde slechts 5. nummers, wa/trvan de
twee eerste, vóór de pauze, waren gewijd
aan den grootmeester Beethoven. Sympho-
nie No. 4. Met meesterschap behandelt
■Beethoven zijn stof; heeirlijke klankcombi
natiën, schitterende melodieën, diepge-
dachte nuanceeringen cn rijkdom van
klaarheid, in een bewerking die geen na
volging vindt; deze symphonie is een weel
de voor de ooren en een vonk, die het ge
moed beroert. Sublieme behandeling voa