19 BUITENLAND. De Oorlog. BINNENLAND. odi eefi jAARGANO No. 2113 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN Ie ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering Leiden li cent per week, fl.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week, 1.60 per •taal. Franco per post fl.80 per kwartaaL Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cent (wartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7Va cent DINSDAG SEPTEMBER I9I6. Os ADVERTENTIEPRIJS badraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden nrededeelingen van 1-5 regels f1.50, elke regel meer 30 cent, mal grati» bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- on Verhuur, Koop- en Verkoop (9e8B Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent De Troonrede. or de derde in aait spreekt H. M. de gin de jaarlij'kjsohe Troonrede urt, 11 ons land Ln vrede .leeft te midden in oorlog-voerend Europa.... n derden male opent Zii in zuüke droe- imstandigiheden Ihet «nieuwe arbeüds- van de Staten-G emeraal. En Zij doet woals de aamlh'ef der Troonrede luidt, uld door de zorg voor de hoogste be- van ons vaderland". En dan laat er onmiddellijk op volgen, dat Zij klb a-ar" is, da,t volor Haar1 volk tot .r de vrede behouden kon blijven, dat „gélukkig" onze betrekkingen alle mogendheden van vrtend- spelijken aard bleven. Dien vrede die vriendschappelijke bötrekkin- Eweiuscht Nederland te bewaren: zal zoo spreekt de Vorstin ook in het vervolg de plichten nako- die een neutrale natie door het vol- >cht zijn opgelegd". Doch Nederland "Jen vrede en die vriendschap niet- in ten koste van een krenking zijner jen... Moedig, vastberaden, in konink- fieiheiiid: klinkt 't uit den mond van •lands Vorstin: aar Ik ben vast besloten onze onaf- efijkheid te verdedigen en naar ver- gy n, tegenover wien het ook zij, onze jen te handhaven". zijn kloeke woorden, waarin krach- at uiting is gebracht de gedachte, d)ie ■in heel het Nederlandsche volk... n k b a a r ih e iid voor het verle- z o r g voor, maar ook vertrou- in de toekomst spreekt tui heel de nrede...., terecht wordt lof gebracht voor de •kende wijze, waarop onze zee-' en nacht haar taak vervalt, lal in breede kringen met voldoening en vernomen, dat opnieuw wordt over- om, met handhaving onzer weer- leid, den druk der mobilisatie te ver- Nederlandsche volk heeft dèn krach- wil alöè lio.st.en, rJile toet in het ibeiang iet Vaderland dragen moet, te tor- Maar wil', o,:ik niet zwaarder it zijn, dan da m o o li a a k e 1 ij k- e d s c h t te ge daarom heel spoedig het volk de w 'ng worden geschonken, dat de mo- [he'id om den mobilisatie-druk te ver waarvan in de Troonrede .wordt loken, ernstig en zèèr ernstig door de ring wordt overwogen.Als het" ivertuigd is, dat in deze alles wgrdt tn, wat met de landsbelangen in over. i>5 ernming is te brengen, zal het i.n de L e lasten, diie het zijn, opgelegd, blij- r listen.... zinsnede, welke handelt over den toe van land- en tuinbouw geeft reden izorgdheid, evenals de verklaring, dat lonomisch leven van ons land meer en den invloed van de omstandigheden •indt. lalve ingrijpende financieele wetsont- SME 011 worden er al,een belangrijk© wets- erpenaangekondigd met.die alge- RK. ie aanduiding wordt volstaan, 't Be idt ons, waarom er met geen enkel 1 op de strekking dier „belangrijke" ntwerpen wordt ingegaan, 't Be- rbie Qdt ons en 't schijnt ons een leemte e Troonrede,welke wij er iliever niet ude. idden gezien.... bu od« blln, k» De operaties aan de Somme. - De Duitschers behalen voordeelen aan het Russische front. - Fiorina door de Ge allieerden bezet. - Het Grieksche kabinet. Van de oorlogsterreinen. Overzicht Aan de Somme zijn het nu weer die Franschen, die de belangrijkste vorderin gen hebben gemaakt. Zij hebben de dor pen Vermahdovi'i'lers en Bernij bezet en zoodoende is hun linie ten Zuidén der ri vier vooruitgebraöht tot in de onmüddeti- lijke nabijheid vain den groot en weg van Parijs maar Rijissel, zoodat deze dooir het veldgeschut onder vuur kan worden ge houden en voor de Duitsichers onbruik- baar :is geworden tot het aanvoeren van materieel en versterkingen. De strijd breidt zbch trouwens gedurig meer naar •het Zuiden mót; reeds wordt de actie in den sector van Roye, fcen Zuiden van Chaulines, aanmerkelijk Hevendilge.r. Behalve de twee genoemde dorpen heb ben de Fransohen ooik het gelieele terrein tusstihen Vermandovillers en Deniéco-urt veroverd; deze laatste plaats, di'e thans door de Duitschers is ontruimd, vormde een vooruótstekenden hoek iin de- Dnitsdhe linie. De Franschen bi1 ij,ven hier neig vor deringen) maken, evenals de Engeüschen ten Noorden der Somme, die hun stellin gen bezijden Coimhles hebben uitgebreid. Hun voornaamste streven kis nu gericht op de verovering van Tihiepvail en Co-mblés, waarin de Duitschers krachtig genesteld zijn. Van het Oostelijk o.orlogsterreiin Is het voornaamste feit, dat op het fro-nt Aarts hertog Karei de Duitsche troepen aan weerszijden van de Narajofka tot het te genoffensief zijn overgegaan en het groot ste gedeelte van liet Zaterdag verforen ter rein hebben -herwonnen. Bij deze gevech ten maakten d'e Duitschers 3500 gevange ne;^ terwijl 16 machinegeweren in hun handen1 viel! en. Op het overige gedeelte van dit fron.j is geen wijziiging ingetreden. Op de iKarsit-hoog-Vlakte blijven de Italia nen hun aarvidTilen voortzetten, doch tot nu toe zonder succes. - Van het IRoemeensche front in Zeven burgen meldt Ween en, dat ten Zuidoosten van Hatszeg nieuwe» veoTdeeleo door de Oostenrijkers zijn bevochten. Welke voor deelen wordt niet geme'd. Van den grooten slag in de Do'groedsja zijn nog steeds geen nadere (bijzonderhe den bekend. Aan het Maedonilsche front hebben de troepen der geallieerden Fiorina bezet. In. Duitsdh Oost-Afr.ilka gaia.t 'het thans Voorspoedig voor de Engëlschen. Zij heb ben Liindii en Milklidamni, de eenige over gebleven havena in cle Duitsdhe kolonie, bezet. 0p Zee. De duikboot- en mijnoorfog. Behalve do gisteren bekend gemaak te vijandelijke en onzijdige koopvaarders hebben de Duitsche Uudkbooiten in het En- gelsche Kanaal tusschen 3 en 13 Sept. nog 20 vijandelijke en onzijdige koopvaardij schepen mot tezamen 36,900 bruto register- tonnen getorpedeerd, de onzijdiige schepen aangezien zij contrabande naar de vijan delijke landen verwerden en opbrengen als prijs' onmogelijk was. In het geheel zijn dus van 3 tot 13 Sep tember in het Kanaal en Ü'n Hen Atlanti- schen Oceaan 53 schepen, met een taihou.d van 74,088 bruto, register tonnen, vernie tigd. Duitschland. Onderstaatssecretaris voor Elzas» Lotharingen. Meuge, president van het „Landsge- richt" te 'Bertijn, its benoemd "tot onider- -staatssecretarie Sn het ministerie voor Eizas-Lotharingen in de aifdeeiling voor justitie en cerediieöst, ter vervanging van de onderstaatssecretaris Franken. Roemenië. Geen afzonderlijke vrede. De „Ruisskoje Slowo" aldus wordt uiit P-etrograd gemeld deelt mede, djat Rcemeniië toegetreden Is tot die overeen1- komst van Londen, waarbij de geaUüeer- den overeenkwamen geen afzonderlijken vrede te zulten buiten. Griekenland. Het nieuwe Grieksche kabinet. In Engel'sche diplomatieke kringen is men van oordeel, dat de samenstelling van het nieuwe Griieklsche kabinet alleen dan tot tevredenheid kan stemmen, als dui delijk blijkt, dat luet een zakenkabinet en geen pofitiek kabinet is. Dilt dis t meer nood'ig, nu die entente-mogendheden in hun jongste nota aan Griekenland die naar zij opgemerkt i_n haar geheel door Griekenland ós aanvaard hébben aan gestipt, dat als het minisberie-Skoeloedds aftrad, dik nieuw kabinet uits/lurtend zar kenkabinet diénde te zijn. De nieuwe mi nisters zijn in Engeland voldoende be kend, om hun neigingen volkomen haar waarde te beoordeelen, maar men És hier eeniigszims ongerust, dat het kabinet meer een politiek d'an een zaken-kabinet iis. In verband met de moig eeniigszlins gespannlen bet rekkingen tusschen de entente en Grie- kenlland hoopt men, dat dirt punt .zoo spoedig mogelijk zal worden opgehelderd. Nederland en de Oorlog. Mail ontscheept. Het stoomschip „Grotius" 12 dezer uit Oost-Indië te Amsterdam aangekomen, heeft op last van de Britsche autoriteiten de post te Falmouth moeten lossen. Een g e v a a r I ij k e 1 a fling.. De suoomkordelr ,,Zaanstroom Twee" (IJmuMem 171) kwam Zondagavond voc/r- jgaats van IJmuÉden met een mijn, welke &n de netten was omgehaald. Vanwege de miiïitare autaritciiten moesit het vaartuig in die pieren ankeren totdat de mijn vaan boord was gebaald. Gisterennacht is het anker echter geslipt en het vaartuöjg in de bocht bij de no.orderpdex aan den grond- géloopen en blijven aitten. Men zal trach ten het schip nu vlot te sleepen. Vreemde vlliegBra Bij iWestkapelle is Zaterdag een En- gelsdh1 (vJJiegtu/ig gödaald, dat bij Zee- brugge was aangeschoten. De inzittende luitenant-vliieger Mac Faillen és geïnter neerd. Hij was verplicht een nciodfjanding te doen. Zondagmliddag zijn) over Öostburg een 7-tal nftiegmachlines gevlogen dn de rich ting van 'Gent. Daar men kort daarna ont ploffingen hoorde, vermoedt mien, dat zij bommen geworpen hebben-, fjp de terug reis werd op een 3-tal machines door de Duitschers hevig geschoten. Zondagmiddag /omstreeks 3 uur koersten twee vliegtuigen bij Axel op zeer groote •hoogte kort achtcir élkaar dn de richting West-N. O. H o ie men on'S ziet. De Ba-zeleir ..Naifjiionalze'iibung" verneemt ,,van we'ÉngeCiiichte zijde" hit dien Haag: ,,De 'stemming in NcdciTand fs miterst pessom.is'tiisch, vooral wegens de nbeuwe scherpe b'okkademaatregCen der Enten te. De prijzen der levensmiddelen stijgen •voortdurend. Men geeft zich aide moeite! om neutraal te zijn, maar het resultaat js fel echts, dat men altijd wedci- op moeilijk heden stuit. /Het Vraagstuk van den Scheldemond heeft er veel tot bijge dragen lom te beletten, dat Iin wijde krin gen eenzijdige 'sympathieën met de En tente ontstaan. Men liis daar DVértudlgd, diat wanneer de ccmtrate mogeindilioiden -win nen, de groote Ncdertanclache belangen lti diat gebiicld. miinder bedireigd worden dan wanneer Engeland zijne macht ter zeö voor afzienba ren tijd verzekeren en uit breiden kan." Proef met schap envleesch. De opperbevelhebber van Cand1- tn zee- maicht heeft bepaald dat in afwachting van de besJiiisslrg op de ingekomen rap pe rten, met de verstrekking van sdbapen- vleesch éénmaal per week tot nader order moet voortgegaan worden. Uitvoer van witte kool. De Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel heeft bepaald: le. dat de ingevolge de beschikking van 22 Juli 1916, ten aanzien van witte kool geldende bepalingen komen te vervallen; 2e. dat het in de beschikking van 12 Au gustus 1916 bepaalde, met 18 September 1916 mede van toepassing wordt op witte kool; 3e. dat exporteurs van witte kool ver plicht zullen zijn voor elke 100 K.G. waar voor zij consent aanvragen, 20 K.G. witte kool, in Noord-Holland geteeld, beschik baar te stellen voor binnenlandsch verbruik, tegen den prijs van l£ cent per K.G., een en ander ten genoege der vereeniging „Groenten-centrale" en overeenkomstig de door de Rijkscommissie van Toezicht te geven voorschriften. Huide n. De Ned. Leder-Industrie deelt mede, dat de distributiekoslen, noodig om de verlie zen te dekken op de 100.000 geïmporteerde huiden en looistoffen, voor zooverre na 7, September ingevoerd, slechts 1 zullen be dragen; voor overleder 1 1/3 Hetzelfde blad deelt betreffende de duur te der inlandsche huiden het volgende mede: „Was er een oogenblik sprake van iets mindere vraag naar inlandsche huiden, al spoedig bleek, dat de hoop ijdel was, la gere prijzen hieiwoor te krijgen, neen, om gekeerd, de noteeringen voor deze grond stof zijn nog höoger geloopen in de laatste maand, zoodat op de abattoirs begin Sep tember niet minder dan 58 cents werd be steed. Geen wonder, dat het den looier bang om het hart begint te worden en hij op middelen zint, den ongemotiveerd hoogen, speculatieven prijs tot een wat meer rede lijken terug te brengen. Naar verluidt zou den daartoe stappen gedaan worden. Men zal trachten gezamenlijk een flinke partij inlansche huiden op rationeele prijsbasia te koopen. Moge voorts de mogelijkheid weer ontstaan van uitvoer van inlandsche huiden .zonder verlies, wat aan de in te voeren partijen exotische huiden ten goede zou komen." „Wilhelmina van Nassouwen Onze Koningin heeft met een duikboot een tocht gemaakt, juicht de „Limb. Koe rier": Onder water. 'n Half uur lang. Niet alleen is zij de eerst© Vorstin wereld, die deze daad heeft aangedurfd, maar vergissen we ons niet dan is zij ook de eerste van alle regeerende Staats hoofden. die zich ooit aan een onderzee- •schen tocht gewaagd hebben. Noch van den Engelschen koning, het hoofd' der meest zeevarende natie, noch va.n den Duitschen keizer, noch van de presidenten der Republieken Frankrijk en Vereenigde Staten, noch van den Czaar of den Mikado herinneren we ons, ooit gemeld te hebben gezien, dat zij dit voorbeeld van persoon lijken moed aan hun volken gaven. Maar al zouden we ons ook hierin ver gissen, al zou ook al een enkel geval van onderzeesch varen door 'n Europeeschen souverein bekend zijn, dan doet dit aan de waarde der daad van onze Koningin niets af. Hare daad wil zeggen.; Zie, mijn volk, gij beleeft ernstige dagen. Wellicht kunt ook gij onverwachts in den oorlog gestort worden. Eene vrouw regeert over u. vrees niet dat de vrouw hier d.e zwakheid vertegenwoordigt. Wat hoog stens de moedigste onder de mannelijke kroondragers deed, durf ik, vrouwe, om uwentwil, mijn volk. En ik wil 't u too- nen. En Ze heeft het getoond Er gaat een juichkreet op in Holland. En in Europa zal men met eerbied verne men, wat de Vrouwe deed, die over de Lage Landen regeert, de Vrouwe, die Kruger door hare „Gelderland" dorst doen afhalen, die de wereld de waardij van haar leger deed zien in de officieren, die ze voor de vorming van een Albaneesche gendar merie afstond. Europa weet, dat Holland een vastbera den volk, een sterk leger, een geoefende vloot bezit, het leert nu eens te meer, dat dit volk en die wapenen bestuurd worden. FEUILLETON. Een gevangene. a-ren er tem opaildhte vain mij bizon de- i gegeven of wel, was het een I, waaraan aillle bewoners van dezen ten kelder onderworpen zijn, :lk wéét maar zeik er dis heit, dat geen ge il enkel! bericht uit de bui tem we- tot mij kAviam, niog niet op d'it oogent- vroeg naai' boekem, paipiér, pennen, antwocrdidle mij, diat de gevangen- larders vrije burgers cm geen d'/enst- men waren. Wanneer ik aan ken' of ren vriend ei' oan sdrreief. zoudeou zij an, dat mijn birief hem Lezorgd' zou maakte echter van deze gelegenheid gebruik, .daar 'iik vreesde, diat ik door i bnief slechts een, meu/w slachtoffer aanwijzen. wachtte eenlge dagen iin een werke- mld, welke een groot lijden voor mij jpweest. Er was in, dieni tijd een ande- 2 gevangenbewaarder gékomen, en de- as minder ruw en angstvallig en van verkreeg jk de gevraagde voor- en. ^0n echter helaas geen, boeken van S vagen: mijn vrienden, en ik hadden 00 let geld, dat wij bij ome hadden den S ^ini* Ul%eigeiven om de vlucht clör par Sjmogelijk te maken; ik had nog bi echts ve'" van allen meiischelijken, in-, met God. hem vragen itaarr het geheim der vervoeringen mijner •ziel. Nu. hoop ik, zal ik duidelijk in mijn ziel lezen. Mazas, 22 Méi. De vorige dagen heb ük achter een stuik geschreven het ovezicht van mijn reeds vccri) ij gegaan leven. ';k was zoo verzonken in dit werk, dat de dag' hijna géheél ten einde was, toen ik ophield met schrijven. Toen geraakte ik. zonder dat ik het bemerkte, in een diep gepeins, dat lak er slechts aan ont trokken werd door den gevangenbewaar der, die kwaim om het overschot te halen van heit middagmaal, dat hij mij verschei dene uren te voren gébracht had, en mij vroeg, of ik zilök was. „Neen', mijn vriend1," zaide ik ver wonderd. „Maar gij hebt niets gebruikt. Dat was waan*, ik had het eten geheel vergeten. Ik gebruikte in allerhaast iets, om dén man, tliie aidh voor mij interesseerde, ge rust te stellen., dan wierp ik mtj geheel gekleed op bed, afgemat als ik was van vermoeieniis, alsof ik dien dag honderden kilometers had afgelegd. Ik bleef eenigen tijd wakker en dacht, aan mijn huildgge positie en misschien aar. de toekomst; de slaap maakte zich langzamienhand van mij meester en er kwamen droomen bij mij op van dién aard-, zoo als ik gedroomd zou hebben, yvanneer ik in de natuurlij kiste omstan digheden verkeerde. Jk gevoelcté mij opnieuw gqbroffen eoo- als in den oorlog, maar nu stierf ik en werd' ten hemel gedragen. Mijn moeder droogde haar tranen tn zag, met godsvrucht neergeknield, hoe haar zoon ten hemel steeg. Bertha liep toe met vaist en schitterend oog, maar het iwais mij onmogelijk te oor- dee'len, of zij vreuigde of 9inart aan den dag legde. Eindelijk zaïg ik- mijn vader den degen cpnemen om te strijden tegen een vijand', dien ik niet zaïg... Daar viel ik weer op den grond on werd wakker, waardoor een einde gemaakt werd aan, d'iien dwazen droom. De dag was aangebroken en met haar hot vuur van ontwaken der gevangeneni. Ik had mij weder aan het werk" wiilllen zetten maar ik was te veel vermoeid door de inspanning vian den vorigen dag e/n ik bracht dezen dag door in een soort phy- siek.en en geestelijken stilstand. Den volgenden dag, den 21sten, dacht ik n.a Dver hetgeen ik nu op mijn geliefd papier opschrijf. „Mijn geliefd papier,terwijl ik dit wf ord öchrijf, denk ik er aan, dat, indien deze aanteekemingen ooit dloor iemand gelezen worden, men deze woorden kin- o'erachtig zai vinden. Wanneer men er echter geen ondervinding van heeft, kan men niet weten, hoeveel waarde 'de ge ringste en ottibeduidienste zaken in ons cog krijgen, wanneer zij onze eenige ge zellin in de lange uren van dein' dag en nacht, wanneer zij daarenboven de eenige vertrouweling van ons li art zijn.: Hoe het dolk zij, hoezeer ik er cok van houd. duizenden kostbare gedachten of herinneringen op. te schrijven, ik moet mij bezuinigen en ruimte sparen, ik kan mij geen nieuw papier aanschaffen, er is geen grens aan mijn gevangenschap ge steld, misschien moet iik hier nog wel da gen, weken doorbrengen. 'k kan hier nog flauwtjes het kanon onregelmatig hooren bulderen waarmede de ellendige dwazen zonder wroeging de ki doren van Frankrijk dooden, die door de Pruisen gespaard zijn; maar derhalve deze sombere teekens, weet ik niets mets van hetgeen er gebeurd in deze.n tijd, nog beklagenswaardiger dan die, welken wij ongeveer een jaar geleden be leefd hebben. Kom laat ik tot mij zeiven komen en st hrijven. Ik héb een plicht vervuld, meen ik, dloor deel te nemen aan dein itrijd naar gelang mijn krachten toestonden.' Zie, zoo is nu het tegenwoordig oogen>- hlik, maar in do toekomst, indoen, ik er een heb, wat will God dian met mij?... 23 Mei. In de gevangenis van Grande-Roquette. Ik dacht na over diit duistere vraagstuk, toen mijn aan dacht werd getrokken door een ongewone beweging, dte in de gevan genis ontstond. Men, hoorde haastige schreden in de gangen, de geivangenlbewaardiersi rÉapcn elkaar 'toe, maakten elkaair op gedemp- tein toon bekend met bevalen en nieuwtjes, v.aaa-vian ik niets kon hooneto. Tuien de geiviangenbewaardeir in mijn cel trad. zag ik, dat zijn gelaat somberder en meer wrevelig was dan gewoond ijk, en zijn ycilstrékt at/, zwijg en, op al mijn vra gen, voorspelde mij tiiet veel goeds. Gedurende den loop van den dag \<reixi de bewcgling hoe langer hoe groeier, nu hoorde dik een aantal menscheu troapsge- wij/ze loopen en wapenen, nvelke zij onge- twijfeOd- droegen, kletteren. I)an liepen weder de' gevangenbewaar ders nils 2Sinne'loos en hun bedekten maar grimmige gezégden, nu eens vei^tomdj, dan wed-er met dubbel woéde, bewezen, dat onze meesters het 'onder elkaar niét earns waren. Dan was het een oocgnldiJc volkomen stil en een luide stem, vdl ge zag, sprak eenige woorden, waaronder ik dezen opving: „Directeur, verzot z:dhj, huis voor voorloopig arrest, mag niet vo®- genis het reglement," en meg meer; blijk baar was er nergens minder sprake vaan dan, kon een tereflhtsteHliing van gevange- - nen, en de dlrecteuir verzette zich door het reglement aan te halen, waarin stond dat Mazas sléchts éen huis was, vockc vooriooxlige bewairing. De menigte welke iin de gang was, giiirtgj toen grommend uiteen. Men eerde het reglement van een geb vangenite, nadat men gebroken had met alio Godd'C-llijke en menschelijke wettane het schijnt, dat de misdaad zelve haan phamtasie nog heeft. Gedurende eenlige uren ljeerséhte ebq kalmte, maar een weinig ma het avonidt- maafl, ontstond er opnieuw gedruiisch, etoj nu van alle kanten in de g,e\'angenis. Do deuren dea- cellon werden geopénds in het kort eenige woorden gesproken* dan werden de deuren weder gesloten eri do schreden verwijderden ztlch in, dé reeds donkere gangen,, (Wordt vervplgcLl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1916 | | pagina 1