MAANDAG
4
SEPTEMBER
1916.
BUITENLAND.
De Oorlog.
Buitenlandsche berichten.
BINNENLAND.
Nederland en de Oorlog.
No. 2100
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
_r Leiden II cent per week, fl.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week, 1.60 per
vartaai. Franco per post f 1.80 per kwartaal.
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cenL
kwartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 71/2 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 oen
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regela fl.50, elke rejel meer 30 cent, met gratie
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regals 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (fle6n
Handels-Advertontiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
De grondwetsherziening.
j>e Memorie van Antwoord op het Voor
al r Veraiag betretffende het wetsont-
|rp tot Grondwetsherziening is versche
ld Wij zullen er natuur lijk onzen Ie
rs een resumé van geven.
Hier wiiDeu we ephter met een enkel
B ord wijzen op dat gedeelte, hetwelk nog
el het sterkst aller belangstelling trekt,
t gedeelte, dat handelt over de* herzie-
ng van art. 192, het onderwijsartikel.
En dan moet al aanstonds met voldoe*-
worden erkend, dat de Regeering
et"beslistheid hlijft verdedigen de door
liberalen zoo lang miskende recfhtsge-
icide, de rechtsgelijkheid voor
et openbaar en het bijzonder onderwijs."
Er valt zelfs een zekere verontwaardi-
ing in het antwoord des Ministers den
eer Gort v. d. Linden te beluisteren,
Is liij z'ich keert tegen desenen, die in
el Voorloopdig Verslag zich tegen die
,ch [©gelijkheid hebben verzet, tegen de
ii-denkende anti-p an isten van het
Raamde slog Diton- EerdmhnsTyde-
x«n.
Luistert, hoe de heer Gort v. d. Linden
ilomt voor de v r ij h e i d der ou
de vrijheid der ouders inzake het
n d e r w ij s hunner kinderen, die in
is vaderland jarenlang is geknecht ge-
01 den onder de liberale heerschers-
acht.
„Voor eon groot deel der natie is dit
/neutrale) onderwijs nïet overeen te
'(brengen met de taak der ouders, zooals
godsdienst en geweten die voorschrij
ven".
En dan spot de minister met dóe zoogee
[aaittde vrijheid, welke aan de voorstan-
tftrs van het bijzonder onderwijs werd
oegokend, de vrijheid om.... Gerst het
wutraal onderwij© bè moeten betai'en en
[dan zelf voor eigen bijzonder onderwijs te
iogen(ü) zorgen.
l „De overbed zeide: Gij..zijt vrij, maar
gij bekostigt uw eigen onderwijs en te
vens dat van uw medeburgers. Deze on
gelijke bedeeling van lasten wordt ge>-
'oold als een onrechtvaardigheid, en
Subsidise ring van bet onderwijs kan
geen vrede brengen". (Wij hebben en
kele woorden in dit korte, doch veel-
eggende citaat vet gedrukt. Red.)
En even vender zegt de Premier:
.De openbare school mag niet ont
aarden in een propaganda-middel tegen
liet confessiïneel -onderwijs",
an maakt hij zelfs eeni.gs.zins belachelijk
kleingeestigheid van degenen, die aan
religieus© onderwijzers en onderwijze-
sen. de Broeders en Zusters, niet een-
Ifde tractement zouden wenscben toege-
I te aten atë aan de 3eeken-onder
ijzers.
Men voerde nog aan. dat uit het
het Grondwetsartikel zou behooren te
blijken, dat aan de Congregatie-scholen
het subsidie ten aanzien van de trakte
menten niet zal worden berekend' naar
de 'maatstaf van de traktementen der
openbare onderwijzers, omdat een deel
salarissen, die bij de Comgregafóe-
scholen aan broeders en zusters wor
den toegekend, niet hun ten goede
tornt, maar voor kerkelijke doeleinden
wordt gebezigd. Het zoude een zonder-
lir.g vocirsdhmft zijn itn een Grondwets
artikel hetwelk bevrediging ten doel
hoeft."
Zooals uit bet bovenstaande ten duiide-
«jkste blijkt, blijft de Premier krachtig
landhaven de door de'buHge regeering
Joorgeatelde bevneJilging oio onderwijisge-
;0d.
.'Dint stemt biijidd, dift steimt hoopvol,
doch het kan volstrekt nog niet weg-
lonun de ongerustheid, welke er bij ons
Off altijd bestaat betreffende de ©indelijke
e t w ezel ij k d n g', de Zoo lang ver
wachte v e r w er k e il ij k ü'n g van die
oekomst-idealen inzake de onderwijs-be-
'rediiginig. Daarover morgein meer.
[rieker.land en de Entente. - Aan het
>ommefront. Duitsche en Bulgaarsche
toepen trekken over de grens van de
'obroedsja. Zeppelinaanval op Enge
land; een Zeppelin neergeschoten.
Van de oorlogsterreinen.
Overzicht
l u het weer ©enigszins beter as gewor-
®n. is de actie aan bet Somme-front ver-
•lendigd. Hoofdzakelijk bepaalde de strijd
tot artillerie-gevechten, doch ook van
6 kanten werden aanvallen gedaan,
"j fyenwel tot weinig- resultaat hebben
*id. De Engelschen melden op hun
'eb uT^eUë'e* bij de hoeve Falfemorit ter-
Ook yoor yerdyn
is weer hevig gestreden; de Franscheh de
den hier verscheidene aanvallen, die, vol
gens het Duitsche legerbèricht, "werden af
geslagen.
Op het Oostelijk oorlö&sterrein blijven de
Russen op de linies van Aartshertog Ka-
rel Frans Jozef beuken. Zij maakten ecnl-
ge onbelangrijke vorderingen.
Van het Roemeensche front i's vandaag
weer belangrijk nieuws. Duitsche en bul
gaarsche troepen hebben de grens van de
Dobroedzja, tusschen de Don au en de
Zwarte Zee overscheden. De RoemGensche
grensbewaking werd teruggeworpen. Zoo
als te venvachten was, zijn ze niet aan
stonds op een Roemeensoh leger gestootem
De grens in d'ie streek biedt geen natuur
lijke verdedigingsmiddelen.
Wat hebben de bondgenooten met dezen
opmarsch voor? In de.eerste plaats waar
schijnlijk: den Russen (en Roemeniërs)
vóór zijn. Naar men zich herinnert werd
dadeijk na Roemenië's oorlogsverklaring
bericht, dat een Russische krijgsmacht bij
Reni aan de Noordelijke grens van de Do
broedzja Roemeensch geibied binnentrok,
blijkbaar op weg naar Bulgarije. Naders fs
daai'van niet vernomen. Wellicht dus
stooten de Duitschers en Bulgaren tus
schen de Donau en de Zwarte Zee op crien
vijand. Maar ook lis het mogelijk, dat de
Russen nog niet zoo ver waren met hun
toebereidselen en het hun tegenstanders er
om te doen .is, hen te beletten, de Donau
over te steken. Het i© toch duidelijk, dat
ziich daar tegen hen te weer stellen voor-
deelen biedt, vergeleken met den betrekke
lijk vlakken bodem van de Dobroedzja, al
is "men de snelheid nog niet vergeten, waar
meeDuitschers en Oostenrijkers gezamen
lijk de Donau-hiindernis genomen hebben
bij hun bezetting van Servië.
Mogelijk is ook, dat de Duitschers en
Bulgaren zich van een Roemeensche ha
venplaats zdllen meester maken om Turlc-
schen troepen gelegenheid tot landing te
l>i©ddn- Volgens een bericht uit Konstan-
fcinopel toch' stond er een flinke Turkschè
'strijdmacht" gereed om j<m Roemeniiërs of
Russen zoo mogelijk te verhinderen, Bul-
gaarsch gebied binnen te dringen.
Van het front öin Macedonië geen nieuws.
Op Zee.
De duikboot- en mijnoorlog.
Tiet s.s. „Drcnrsing Maud" van Kristia-
n.la, op 1 September op weg van Londen
naar Grbmdbv, is tussdhen Soutlhwold en
ton) en ..Kelvinia", zijn in den grond ge-
loopen en gezonken.
De kapitein én twee man verdronken:
de overige 13 leden der bemanning en de
loods zijn gered1.
(Het s.s. ,.Droaming Maud", groot 1761
br. ton©, gebouwd in 1906, behoorde aan
de reederij ,,Det Forenede Dampskóbs
Selsk.", te Kopenhagen. Red.)
De ongewapende stoomschepen
,,Duart" (3108 ton), „Strathalljan" (4401
tc-n) en Kei vin-ia",-zijn in de-n geboord.
Het Engelsche s.s. Mascotte" (1097
ton) is in den grond geboord.
Het sis. „Farmatyr" (1426 ton), uit
Kopenhagen-, iis in den grond gehoord; de
bemannemg' is gered.
Engeland.
Verbetering arbeidsvoorwaarden.
De Federatie 'wn Vakveroeniigingen
heeft aan minister Asquith een blief ge
zonden, waarin zij cup een© overeenkomst
met de geallieerde l-amden ïin aalke de ver
betering der arbeiids voor waard en- aan
dringt.,
Een nieuwe luchtaanval.
Offliieieel wordt uit Londen cemeld: Ver
scheiden vijandelijke luchtschepen deden
te 11 uur Zaterdagavond een aanval op de
oostkust en wierpen bommen op enkele
plaatsen.
Nliiet-officieiel meilclt „Reuter", dat een
Zeppelin brandende is neergekomen in
een Londensöh district en dat de geheele
bemanning ervan het laven verloor.
Heit Regeeringspersbureau benlohtte Zon
dagavond te ze© uur: Uüt een zorgvuldig
onderzoek is gebleken, dat de verl-iezen en
de schade ten gevolge van den luchtaan
val van verleden nacht klein zijn naar de
verhouding van het aantal luchtschepen,
dat deel'heeft genomen aan den aanval.
Volgens tot .dusverre ingekomen berich
ten zijn een man en een vrouw gedood en
11 mannen en vrouwen beneven© drie kin-
el eren gewond.
In het Metropolitan Po-If.ce Distriet zijn
geen mensclien gedood of gewond. Volgens
de jongste berichten werden in dit district
25 huizen en een-ige bijgebouwen licht be
schadigd, twee hoofdhuizen van de water
leiding vernield en drie paarden gedood.
Op andere plaatsen lis de aangerichte
schade, zeer gering; er werd een.aantal
buitentjets beschadigd, bonevens een kerk,
en in enkele gasfabrieken brak brand uit.
Er is geenerlei nvlMaire schade ver
oorzaakt.
Nader meldt Reuter": De luchtaanval
yap Zaterdagnacht wend gedaan dooi 13
luchtschepen en wa© de hevigste, die tot
nu toe heeft plaats gehad.
Het tooneel der onderneming werd ge
vormd door de oostelijke graafschappen.
Het doel was Londen en de nijverheids-
streken van de Mid lands. De nieuwe rege
ling omtrent de verlichting bleek ten volle
doeltreffend. De aanvallërs moesten als 't
ware op den tast een wég in 't donker vin
den waarlang© ze verlig konden naderen.
Slechts drie luchtschepen kwamen nabij
Londen; één verscheen er om kwart over
twee boven de noordelijke wijken, doch
werd onmiddellijk onder zoeklicht geno
men en hefbig door geschut en vliegtuigen
beschoten. Weldra sloegen de vlammen
uit het luchtschip, dat daalde in ooste
lijke richting. Volkomen wrak legt 't thans
L- GU'ffiey bij Enfield. De bedde andere
luchtschepen werden door kanonvuur ver
dreven en vermochten het hart der stad
niet te naderen.
Een groot aantal bommen is in 't wilde
weg geworpen op East Englian en de
zuid-oostelijke graafschappen.
De verliezen zijm nog ruiet voileidig be
kend, doch 9chijnen, het aantal luchtsche
pen en bommen in aanmerking genomen,
niet zwaar te zijn.
Italië.
Een praerogatie van den H. Stoel
geschonden.
De Romeansche correspondent van ,,De
Tijd" schrijft:
Het bekende paleis van het Oosten-
rijksch-Honga-arsahe gezantschap bij het
Vaticaan is door den Italiaanschen Staat
in beslag genomen. De tijd is moeilijk, om
over deze daad, dde een praierogatiiof van
den H. Stoel schendt, een oordeel uit te
©preken, Nu echter het,- archief van het
gezantschap wordt weggehaald, zal men
r»iet zonder verwondering de volgende
verklaring lezen, door de Italiaansche
Regecr.lng uitgegeven, om do daad te mo-
tiveeron:
,,Met hot oog op het Itali-aansche karak
ter van het Vonetiaansdhe paleis te Rome,
hetwelk een niwwwii^it ^euuTgem© vormt
van de onafsche.de!ijke vareenlgiing van
Venetië met het Koninkrijk;
met heit oog op de ontelbare en afschu
welijke schennissen van het volkenrecht,
in den tcgenwoordigen oorlog bedfeven
dCHor Oostenrijk-Hongarije en op de, bui
ten alle militaire beweegredenen om, aan
gerichte verwoestingen aan monumenten
en gebouwen te Venetië;
wordt besloten, dat het Venetiaansche
r-alei© te Rome deel aal uitmaken van het
staatsbezJit.
De miiniister- van financiën, in overeen
stemming met den minister van buiten
landsche zaken., van binnenlandsche za
ken, van jusbiti© ón vam openbaar onder
wijs, aa'l voor de inbezitneming ervan zorg
dragen,, na een zeikeren termijn te hebben
toegestaan, opdat de vertegenwoordiger
der belangen van Oostenrijk-Hongarije al
de documenten, archieven en roerende
goederen, toebehoorende aan de Oosten-
i'ijksch-Hongaarsche ambassade bij den
H Sboel naar elders kunne overbrengen.
Deze termijn zal den datum van 31 Octo
ber niet kunnen overschrijden."
Indien de II. Stoel zich over deze daad
openlijk zou ulitspre'ken, venvacht men,
dat het niet vóór het a.s. Consistorie zal
geschieden.
Griekenland.
Grieksche soldaten bij het Buigaarsehe
I&ger.
Volgens eien benioht uit betrouw-bare
bron zijn 60 Grieksche- soldaten, behco-
rende tot het 83ste regiment 'infanterie,
dat in het kwartier ligt in het, westen van
Maoedonië, gedeserteerd en overgelcopen
haar het Bulgaarsche legen
Griekenland en de oorlog.
Venizelos verklaart in een telegram
aan de Sunday Times", van oecning te
zijn, dat de interventie van Roernmié 1 et
voor de Grieksche autoriteiten onmogelijk
zal maken, te blijven volharden bij de neu
traliteit, en dat Griekenland ten spoedig
ste de zijide van zijn tradibioneele vrien
den zal kiiezen.
Griekenland en de Entente.
In een Fransch-Enigetsch© nota, in den
avond van 2 Sept. door de Entente-gezan
ten aan de Grieksdlie regeering overhan
digd', worden geëischt: controle over de
Griieksche posterijen en telegrafife, met in
begrip van de draadlooze, verbanning van
vijande'.ijike agenten, die zich schuldig
hebben gemaakt aan apionnage en corrup
tie, en het nemen van de moedige maatre
gelen tegen Grieksche onderdanen, die
medeplichtig zijn aan corruptie en spöon-
nage.
Reuters' correspondent kan mededeelen,
dat er geen bezwaar is gemaakt tegen in
williging van de genoemde eischen.
Duitschers in Athene gevangen genomen.
Verschillende Duitschers zijn gevangen
genomen. Velen houden zfijoh verborgen.
Baron Schenk ontkwam.
De Entente Vloot in den Piraeus.
Het ...Agence d'Abhènes" meldt d.d. 2
dezer, 's avond©: Er liggen 42 oorlogssche
pen in den Piraeus. Daarvan zijn er 3 de
haven binnen/gevaren en hebben er troe
pen geland, dile drie Duitsche schepen in
beslag namen en er de vlaggen der bond
genooten op heschen. Andere troepen be
zetten het draadlooze stablon in het Griek
sche arsenaal.
Verschillende oorlogsberichten.
Kunstmatig rundvleesch. Een Duit
sche firma brengt een soort kunstvleesch
in den handel, dat uit het vleesoh van
vlsschen wordt" bereid. De smaajt moet
door een bijzondere behandeling zeer veel
overeenkomst met rundvleesch hebben.
De spoorwegcri9i9 in de Ver. Staten
opgelost.
De Senaat heeft het wetsontwerp inzake
den achturigen werkdag -voor spoorweg
personeel aangenomen. Het Hu'is van Af
gevaardigden nam het Vrijdag aan.
De vertegenwoordigers der spaorweg-
unannen lièbbsm het bevel tot staking we
gens de aannemmg van het acht-uren-ont-
werp door het Congres ingetrokken.
S.s. Zeearend tot zinken gebracht.
Het stoomschip de „Zeearend" geladen
met stukgoederen, is door een Duitsche
duikboot tot zinken gebracht, 19 mijl W.N.
W. van het lichtschip Maas.
Een boot van de maat-soha^p-;j-
hééft do geheele bemanning gered en te
Vlisaintren oa«ff,©i«ü©nt.
Het motorschip „Zeearend", groot 462
ton bruto en 242 ton netto is in 1913 bij de
naamlooze vennootschap Werf de Noord te
Aiblasserdam gebouwd en behoort aan de
Over/.eesche Vracht-Maatschappij, directie
Vermeer cn van den Arend, te Rotterdam.
Zaterdagavond ruim half elf is kapitein
L. Veldman van de .„Zeearend" met twee
stuurlieden, drie machinisten, vier matro
zen, een stoker en een kok, uitmakende de
bemanning van dat schip, uit Vlissingen
aan het station Beurs te Rotterdam aange
komen.
Kapitein Veldman heeft omtrent het tot
zinken brengen van zijn schip het volgen
de medegedeeld:
Den lsten September, nachts om 12£
uur, vertrok de Zeearend met een lading,
bestaande uit ongeveer 300 ton stukgoed,
uit Rotterdam naar Londen. Vrijdagsvoor-
middags, omstreeks half 11 uur, vertrok de
„Zeearend" met een lading, bestaande uit
ongeveer 300 ton stukgoed, uit Rotterdam
naar Londen. Vrijdagsvoormiddags, om
streeks 10i uur, toen men zich 19 mijlen
West-Noord-West van het Maaslichtschip
bevond, werd de Zeearend door een Duit
sche duikboot, waarvan men geen num
mer gezien heeft, en die uit de richting van
liet Maaslichtschip kwam, achterop geloo-
pen. Er werd een schot gelost .als sein om
te stoppen en toen- hieraan voldaan was,
kreeg men order, een sloep te strijken en
de papieren aan boord van de duikboot te
brengen. Hieraan voldeden de eerste en
tweede 'stuurman, die op hun terugreis een
opvarende van de duikboot, die twee bom
men bij zich had, mede kregen. De bom
men werden voor en achter buiten boord
aan de Zeearend bevestigd, waarna men ze
tot 1 M. bcnoden de waterlijn Het zinken.
De bemanning kreeg vijf minuten tijd om
zich in te twee reddingbooten van het
schip te begeven. Vijf -minuten later ont
ploften de bommen en zag men de Zee
arend in de' diepte verdwijnen.
•De duikboot heeft de beide reddingboo
ten vervolgens op sleeptouw genomen en
naar Schouwenbankslichtschip gesleept
dat men Vrijdagavond omstreeks 5 uren
bereikte. Daar heeft men vertoefd tot gis-
ternamiddag 5 uur, waarna de mailboot
Koningin-Regentes de bemanning overnam
en naar Vlissingen bracht. Niemand heeft
letsel bekomen, doch de menschen hebben
alles verspeeld.
Kapitein Veldman en zijn mannen roem
den de behandeling op Schouwenbanks
lichtschip zeer, echter zijn zij heelemaal
niet te spreken over de behandeling van
wege den commandant van de Duitsche
duikboot. Het was geen weder om een
schip te verlaten, er liepen hooge zeeën en
het sleepen in de reddingsbooten ging met
levensgevaar gepaard. Allen waren door
nat cn een -paar bovendien blootshoofds,
toen men eindelijk na zes uren tobben op
Schouwenbankslichtschip aankwam.
Te Vlissingen hebben de kapitejn en zijn
stuurlieden een verklaring afgelegd voor
de mUilayp autoriteit^
De „Zeearend" voer van Rotterdam op
Londen in tijdcharter bij de Batavtferlijn.
Het schip had ditmaal een halve lading.
Bommen naar een Nederlandsch
stoomschip geworpen.
De bemanning van het stoomschip
,,Vliestroom", gisteren van Leith te IJmui.
den binnengekomen, deelde mede, dat in
den afgeloopen nacht uit een Zeppelin of
vliegmachine bommen naar het stoom
schip zijn geworpen, waarvan er op. enkele
meters van het schip ontploften. Stukken
van de bommen werden aan dek gevonden
en zijn medegenomen.
Post aangehouden.
De stoomschepen ..Hollandia" cn „Kara-
b.ngan" onderscheidenlijk 28 Augustus
»:it Zuid-Ameraka en 29 Augustus uit Oost-
In dië te Amsterdam aangekomen, hebben
de post te Falmouth moeten lossen.
Het stoomschip „Noorderdijk", onder
weg van New-York naar Rotterdam, heeft
do post te Kirkwall moeten ontschepen.
Distributie wet.
Bij Kon. besluit van 1 dezer is ingesteld
eene Commissi e van Bijstand inzaike de
uitvoering der Distributie wet. 1916, en zijn
to-t leden dezer commissie benoemd de
iheeren: -i^j
mr. M. M. Schism van der Loeff, lid van
de Tweede Kamer der Statan-GeneraoJ, te
Gouda; j
A. G. Krotter, hoofd der firma Wm. H.
Muller Co., te Scheveningen, en
O. Reiiama, secretaris van den Alge-
.veenen Nederlandsch en Zui'.velbond (F. N.
Z te 's-Gravenhago.
Een d o o d e l ij k schot.
Wij lézen in het „N. v. d. D
„Een treurig .en bed enkel ijk geval moert
te.Mook zijn voorgevallen. Een soldaat, te
Ede in garnizoen, had zich naar Mook be*
geven om kennis te houden. Daar. schijnt
een ïanawerer-iii.itenant hem- ie neonou
last, terug te keer en. Toen de man aan dat
bevel niet voldeed, Schoot de luiibenanit op
hem, met het govolg dat de soldaat nog
dense! f den avond overleed ifn het zieken
hui© te Nijmegen, waarheen hij vervoerd
was.
Een gestreng onderzoek naar deze
■uiterst pijnlijke en vreemde zaak kan,
dunkt ons, niet uitblijven."
Nederlandse he kinderen.
udt Duitschland.
Naar wij uit goede bron vernemen, heeft
de Nederlandsche consul te Aken toestem
ming gekregen, om aan circa 150 kinderen
van behoeftige Nederlanders, iin zijn dis
trict gevestigd, huisvesting iin Nederland
te verschaffen. Deze kinderen zullen ver
moedelijk den ganschen winter in Lim
burg doorbrengen, waar zij waarschijnlijk'
begin October zullen aankomen.
Aan onzen consul wa© eveneens toestem
ming verleend, geïnterneerde Fransche
kinderen naar Nederland over te brengen.
Dit bleek echter onmogelijk, aangezien Ln
Duitschland geen geintemeerde Fransche
kinderen meer gevonden worden.
„N. R Ct."
Een Duitsch oordeel over
Nederland.
In een arbilkel Ln Der Tag, getiteld:
„Hoe staat het met Nederland", von dr.
Julius Baohem, den leiider van de demo
cratische richting van de Duitsche Ceiv
•trumpairfti.i). beistchrijiff; clkze zijnL 'imdirukj-
ken Ln Nederland'. Hij schrijft o. a. het
Volgende:
„Sedert ongeveer 40 jaren kom ik Leder
jaar Langen of korter in de schoone Resi
dentie bij bloedverwanten een tijdje door
brengen. Met de Nederlandsche toestan
den ben ik dus door eigen waarneming
vertrouwd geraakt. Ook dit jaar was ilk
een maand in Den Haag en had ik volop
g.elegenlhelid oui ingelicht te worden over
do stemmingen en stroomingen Ln lvet
stamverwante naburige land. Enkele van
mijn ondervindingen zijn de moeite waardt,
om in wij deren kring beleend gemaakt te
worden.
Wanneer men zegt, dat Nederland eer-
luk neutraal iis, dan wid dit nog niet zeg
gen, dat het Duitschgezind its. Neen, de
stemming is in breedo lagen van het 'volk
niet gunstig voor Duitschland. Hoe onge-
wenisclit dït ook moge zijn, te verklaren id
het. Wij hebben ons in vredestijd én ook
nog in dezen oorlogstijd veel te weinig om
onze Neder-Dietsche stamgencoten bekom
merd.
En des te meer hébben anderen dit gd-
daan, die als bittere vijanden thans tegen*
over ons staan, de Fransohen. en m het
bijzonder de Engelschen.
Voor den opmerk zomen waarnemer
de Fransdh-Engelsche invloed waarneem
baar. Maar afgezien hiervan, i© de on
vriendelijke gezindheid, van de breeds
lagen van het volk jegens Duitschland ge
makkelijk te verklaren. Ik héb hier rul©!
het oog op de taktlooshaiid van de Al-Duit
schers en hun uitdagend en toon, waaav
I Q£M>c juist dé Nederlanders duikwiji'6 gé*
