Uit de Omgeving.
zulleh nadoelen aan hun scöeépvaart en
handel toegebracht er de Regeering niet
toe brengen, verder te gaan dan het uiten
van protesten en het eischen van schade
vergoeding, een vijand, die het wagen zou
het NedeirlandJsch gehóed) te schenden, zou
onmiddellijk met krachtigen weerstand te
'doen hebben. Het leger blijft op voet van
oorlog en bewaakt de grenzen dag en
nacht en ik houd mij overtuigd, dat de in
tegriteit "van Holland tot eiken prijs zal
worden gehandhaafd, zoolang zijne bevol
king in staat zal zijn zich te verdedigen."
Minister Posthuma.
Mimister Posthuma ds gastermiddag te
's-Gravenhage teruggekeerd en zal heden
zijn ambtsbezigheden weder hervatten.
Begrafenis ds. Talma.
Dg Kamerheer van de Koningin, J. W. J.
baron Taets van Ameiongen, begaf zich
gusternamiddag naar Bennebroek, om na
mens Hare Majesteit een bezoek van Bfcuw-
beklag af te leggen bij mevrouw de wedu
we ds. Talma.
Gisteravond ds het stoffelijk overschot
van ds. Talma van Haarlem naar Benne
broek overgebracht. De lijkstoet arriveer
de daar omstreeks acht uur. Terwijl de
stoet door het dorp schreed, werd de klok
geluid.
Do kist, waarop een bloemstuk van Prins
Hendrik lag, werd in de pastorie binnenge
bracht.
Er was zeer veel belangstelling van ge
meentenaren bij deze plechtigheid.
Volksvoeding en distributie.
-De afdcelingen hebben benoemd tot rap
porteurs over het wetsontwerp tot vast
stelling van bepalingen in (het belang van
de volksvoeding en van een doelmatige
distributie van goederen, de he er en Pa-
tiin. Vam der Molen, Schim van der Loeff,
Tydeman en Albarda.
Bezoldiging der gemeente-ambtenaren in
Zuid-Heiland.
Aan de Vereeniging van gemeenten
ambtenaren in Zuid-Holland kan met ze
kerheid wonden medegedeeld, dat Gede
puteerde Staten van dit gewest reeds ge-
rufimen tijd aan een herziening van de
salarissen Aan burgemeesters en secreta
rissen zich hebben bezig gehouden en deze,
aoo mogelijk, vóór het maken der begroe
ting vcor 1917 aan de verschillende ge
meenten zal w-orden kenbaar gemaakt.
STADSNIEUWS.
Toel.examen H. B. S. Meisjes.
Aangegeven voor de 1ste klasse 22 can
didates toegelaten 16, afgewezen 6.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot resetr-
ve-twcede-luitenant bij hun tegenwoordig
kojps de milicien-sergeanten A. Steehou
wer en J. van Vliet, onderscheidelijk van
het 4de reg. inf. en het 28ste bataljon land-
weer-inf an ter i e.
A-s. Zaterdag 22 Juli zal het 40 jaar ge
loden zijn, dat de opzichter bij de gemeen
te rein ijgóng, de heer A. Grijsen, in ge
meentedienst trad.
Het Burcht-concert van ,,het vierde",
hetwelk Woensdag zou plaats hebben, is
vanwege het slechte weer uitgesteld tot
a.>s. Maandag. Móge 'dan fraai weer vele
liefhebbers rvan mooie muziek daarheen
trekken.
Gisteravond omstreeks 9 uur kwam op
den Hoogen Rijndijk, uit de richting
Utrecht, een motorfiets met zijspanwagen.
Vlak bij 'het eindpunt der electrisohe tram
olifote d© motor en tuimelde te water. Met
vereende krachten werd die fiets weer op
het -droge gebracht en kon de bestuurder
na een half uur zijn reis weer vervolgen.
Programma van het Parkconcert op
Dinsdag 18 Juli, 8 uur: No. 1. ,,Le"beau
IdéaT', marscJh, Sousa. No. 2. Ouver
ture ,,Don Ju am.", Mozart. Nb. 3. Wals
uit „,Die geschied ene Frau", Poll. No.
4. Fantai-sóe de l'opéra ,,Don Carlos",
Verdi. No. 5. Twee Hontgaarsche dan
sen, Rrahans. No. 6. Potpourri, Re-
mand. No. 7. ,,In Zogeunerlager",
marsch, O. Scheit.
ALPHEN.
Onweer. Gisterenmorgen werd een koe
in de weide van den landbouwer W. v. d.
S., aan Gouwsluis door den bliksem ge
dood.
Da windzaagmolen. De van oud® b
kende windzaagmolen, staande nabij het
Goudsche Rijpak alhier, zal binnenkort van
zijn standplaats verdwijnen. Dezer dagen
word de eerste hand aan het sloopingswerk
gelegd. De molen dateert reeds van ouden
datum en werd na eerst gedurende een
eeuw zijne diensten te Boskoop te hebben
verricht dn 1844 naar deze gemeente over
gebracht De laatste jaren werd hij door de
opgerichte stoomzagerij evenwel niet meer
in werking gesteld.
HAARLEMMERMEER.
R. K. Spoorwegpersoneel. Voor het
R. K. spoorwegpersoneel van de Haar-
leanimejmeerlijfien zal op, Zondag 15 Juli
&.s. in het lokaal der St. Jotzeflsdhool te
Nootdorp een propagandavergadering
plaats hebben om te geraken tot oen af-
deeling van den groot-en Bond van Katho
liek (spoorwegpersoneel ,,St. Rafael". De
vergadering begint 's middags om 4 uur.
Ais spreker treedt qp de heer Terra, uit
Bokstel. Dat c<p deze vergadering niemand'
onzer Roomsche spoormannien mag ont
breken, behoeft zeker wel geen betoog.
RjoOonache spoormiannen, kent uw be
lang en uwen plidhtl
HAZERSWOUDE.
Winkeliersvereniging. In een verga-
W-
dering van vïnkelferfe, deae Aveek gehou-
den. werd' een voorloop^© commissie be
noemd welke zal trachten te komen tot
d efinitierve op iïch tin g eener winkel iers-
vereeniging In deze gebeente, welke tot
doel zal hebben de behartiging der belan
gen van den winkelstand.
De commissie bestaat uit de heeren A.
A. Matze, C. J. Vreeburg en R. Zaal.
HOOFDDORP.
Concour9 Hippique.
De Minister van Oorlog zal op het con
cours hippique, dat 18 dezer te Hoofd
dorp plaats heeft, Avorden vertegenwoor
digd door het Hoofd der II© Af dee ling van
zijn Departement, de Luitenant-kolonel van
den Generalen Staf Muller Massós.
Door het Departement is voor dit con-
qoui's een extra-prijs bestemd voor den
eigenaar van de merrie, die het meest ge-
pchikt geacht wordt voor het fokken van
paarden, bestemd voor de bereden artil
lerie of voor de cavalerie.
KATWIJK.
Onderscheiding. Aan den adjudant-
onderofficier A. M. van Waasdijk werd1 de
zilveren medaille voor 24-jaragen militai
ren dienst uitgereikt.
B'oembollenteelt". In de gisteren
gehouden vergadering der Veilingvereen.
..Bloembollenteelt" is besloten te begin
nen met veilen Zaterdag 29 Juli. Deze zul
len plaats Qiebben dn de gebouwen der
steenfabriek dei- firma Duinstee aan den
Valkenburggchen weg, op de grens der
gemeente. Van een en ander zal in ver
schillende bladen publiciteit worden ge
geven.
LEIMUI DEN.
Een gestolen kaas. Op een boerderij
in Vriezekaop werd onlangs een kaas
ontvreemd. Toevallig vond men deze ge-
Mieel bedorven dezer dagen öïi 't water
terug'. Vermoed wordt dat de dief ze
•daarin heeft geworpen om ze 's nachts
weer op te vissohen, maar haar toen
niet heeft kunnen vinden.
NIEUWKOOP.
Boeklioudcursns. Gistferavond werd de
laatste les gegeven van den boekhoudcursusi
georganiseerd door het Bestuur van De Hanze.
De cursus heeft bestaan uit 10 lessen en is
gevolgd door 11 personen. Vooral zij, die de
lessen geregeld en met aandacht hebben bij
gewoond, hebben veel geleerd en voldoende
kennis opgedaan om zelfstandig bij hunne
zaken een goede en voor de wet gCAvaar-
borgde boekhouding in te voeren. Den heer
J. Wolfers uit Alphen werd als leider van
dezen cursus dan ook een gepast woord van
dank gebracht.
NOORDW IJK.
Post- en telegrafie. Bij Kon. besluit
ia met ingang van 16 Augustus benoemd
tot directeur van het post- en telegraaf
kantoor tè Heflznond, de heer P. Zwart,
alhier.
VOORSCHOTEN.
Gemeenteraad. Tot lid van den ge
meenteraad is gekozen de heer L. C. de
Jong, (R. K.) met 221 stemmen. De heer C.
Overkleeft (Leb.) kreeg 157 stemmen.
ZOETER ME ER.
R. K. Voetbalclub. Geraanen tijd had
den R. K. jongelui 'het plan gevormd een
voetbalclub op te óchten, doch telkens
was -dit in duigen gevallen door niet ge
noegzame modoAv ©iking en bij gebrek aan
een geschikt terrein. Door den onvermoei-
den ijver van onzen kapelaan, den wel-
eerw. heer J. Kerkvliet, is er Ühans een
voetbalclub opgericht. De grootste moei
lijkheid om een© geschikte gelegenheid' te
krijsen ds uit den wieg geruimd, doordat
de heer J. D-umisveM' zoo bereidwillig was
©en geschikt stuk land daarvoor ai te
staan.
Voorzeker een blijk 'van gróote instem-
mring met deze voetbalclub, Avaarvoor de
leden genoemden heer niet genoeg kun
nen danik-en.
De club telt thans 28 leden en 20 adspi-
rantleden en neemt steeds in aantal toe.
Wel teen heerlijke beLoonsng voor de ijver-
voüe bemoeiingen van den ee/rw. oprich
ter.
Op uitnoodiiging van den kapelaan zijn
dezer dagen 12 led-en der voetbalclub ,,St.
Wilhelmus" uit Voorburg zoo welwillend
geweest eens over te komen, om het spel
te leeren, ©n hclbiben door hun prachtig
spel (blijk gegeven hoever die ver eenling
reeds gevorderd is.
Een toenemende (bloed zij d© jonge (voet
balclub „Adriaain VI" toegewenscht.
ZOETERWOUDE.
Gemeenteraadsverkiezing. De candi-
daatstelling voor de veikiezing van een
lid van den gemeenteraad, in de vacature
-ontstaan door het overlijden van den
heer P. Hogeveen, is bepaald op Donder
dag 3 Augustus. Op dien dag van v.m. 9
tot nam. 4 urn- kunnen can did aten lij sten
worden ingeleverd. De formulieren zijn
van al 14 Juli ter secretarie verkrijgbaar.
Baldadigheden. De boeren die hun
land hebben liggen om de Sleutelstad on
dervinden dikwijls vetel last van de stads
jeugd. Onze dorpsjongens daarentegen zijn
flinke helpers in den hooi- en pluktijk.
Geen wonder, dat een boer zich vreeselijk
ergert, als hij, zooals meermalen gebeurt,
zijn hark en schudmachines, gereedschap
pen enz. in het water gereden en gewor
pen vindt, als de hooihoopen ten onderstbo
ven gegooid en schuiten losgegooid wor
den.
't Zijn meestal de hengelaars, die schul
dig zijn aan dergelijke baldadigheden,
waartegen politie-toezicht door de uitge
strektheid niet baat.
Ergerlijker nog dan 't bovenstaande is
het baden en zwemmen door groote en klei
ne Leidenaars langs onze openbare wegen.
Zou daartoegn niet eens een heel strenge
strafbepaling kunnen gesteld worden?
Roomsche Agenda.
MAANDAG, Led den 8.30 u. in „Zomer-
zorg" jaarvergadering van de
„Hanze.'!
Gemeentelijke Aankondigingen.
Door de. firma Hasselman en Pander is
om vergunning verzacht tof uitbreid ing
van de meubelfabriek in het perceel Oos
terstraat no. 1, Sec-tie K noS 2023 en 2024,
door plaatsing van een electromotor (vam
10 .pk., ter vervanging van den bejstaamden
gasmotor.
Gerookte scheivisch.
De burgemeester der gemeente Leiden
brengt ter algemeen© kennis, dat vanaf
heden weder verkrijgbaar is gesteld, voor
zoover de voorraad strekt: gerookte schel-
visch' tegen 16 ceint per pond.
Deze Arisch is verkrijgbaar bij: Gemeem-
teliike visehwinkel, Vdisohmarkt; Fa. Wed.
M. Roos. Haarlemmerstraat; A. Gerrit
sen, Haarlemmerstraat; W. L. van der
Graaf, Zijdgracht; J. van Wijk, Jan Vos-
sensteeg.
Militie.
De burgemeester der gemeente Leiden
maakt bekend, dat de mil itieplichti gen
der lichting 1917 (hun wenseihen met be
trekking tot de inlijving alsnog vóór 1
Augustus e.k. kunnen kenbaar maken bij
den burgemeester der gemeente, waar zij
voor de militie zijn ingeschreven.
De miliitieplichtigen uit deze gemeente
vinden hiertoe gelegenheid ten stadhuize
alhier (afdeeil'ing Militaire Zaken, Kal
mer no. 9).
Burgerlijke .Stand.
LEIDEN.
Geboren: MargareiJha Helena, d. van
I. Stouten ©n H. J. van der Mees. Fran-
ciscus Johannes Mattlhijs, z. van H. A.
Robbers en S. W. van der Blom. Jo
hanna Hendrika Petronella, d'. van R.
Massaar en J. M. A. van Dijk. Willem
Fnederik, z. van W. Maas ©n M. Eggink.
Hendrik, z. van B. Lut en C. F. Ver
straten. Dihk, e. van P. A. van Dam en
J. Stam. Arte Hendrik, z. van H. As
sies en J. M. Guijt. Margarethap d. van
S. H. van Iterson en M. M. Blansjaar.
Gerardus Hendricus, z. van G. H. Smits
en P. A. Vermeulen. Maria Dina, d.
vaai G. G. Lepelaar en W. van der Henst.
Jan Hendrik, e. van P.' Leugexing en
G. M. Broers. Wenefrïda Ida., d. van
A. F. van Wdmsen en M. A. van Nieuw-
kerk. Cornel-js, z. van C.C van der Lelie
en P. Ma-ïsaar. Nieolaas, z. van I.
Kruit en J. van Marsbergen. Petronella
Gerda, d. van J. den Ouden en A. Dorrei-
paal. Neeltje, d. van J. Rietkerk en N.
B reedijk. Jansje, d. van J. P. van der
Born en C. Blom. Cornelia Mar id Eli
sabeth, d. van J. Klieft en A. M. J.-Straat
hof. Willem, z. van A. Oudshoom en
E. Spies.
G e h u av d: W. A. van der Tang jm. en
J. M. Zirkzee jd. W. J. A. Gertenaar
jm. en E. Swint. D. P. R. Massaar jm.
en M. Paauw jd. P. J. E. Mi-chefs jm.
en C. W. A'aai Doa*pjd. J- W. de Wekker
im. en A. M. Colpa jd. M. van den
Dop jm. en*W. J. L. Secrève jd. J. de
Gooijer jm. en D. KI eer w." J. Loehen-
bach jm. en G. A. Sommeling jd.
Overleden M. van der Steen d. 5 m.
F. J. Joris, z. 2 m. L. M. L. Baeyens
z. 9 d. N S. Lacourt ongeh. x. 75 j. J.
H. van Leeuwen m 68 j. I. Keyzer m. 71 j.
W. Ooudshoom z. 1 uur.
KERKNIEUWS.
De 37ste Bedevaart (daar Sittard, die
aanvankelijk niet zou worden gehouden,
kan nu echt ei- wel plaats hebben, daar
de Staatsspoor materieel beschikbaar
heeft gesteld. Men zie voor verdere bijzon
derheden een advertentie in dit nummer.
Laatste berichten.
Heden, den begrafenisdag van den oud-
minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel, den heer Talma, waren ten toe
ken van rouw de gordiinsn neergelaten
aan de gebouwen van het Departement
van Landbouw, Nijverheid en Handel.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is tot hervatting der
werkzaamheden bijeengeroepen tegen
Dinsdag 25 (dezer des avonds half negen.
Luitenant ter Zee H. van Steijn. t
Onder groote deelneming werd heden
op Nieuw Eik-en-Duinen tea- aaide besteld
het stoffelijk overschot van den onlangjs te
Los Angelos overleden luit. t. zee-vliegenier
H. van Steyn.
Aanwezig waren onder de talrijke belang
stellenden vrienden de schout-bij-nacht
Smit, chef van den Marinestaf, de Overste
Tinio en de adjudant van den Minister,
luit. t./zee Mr. Jager. Voorts de luit. ter
zee-vliegenier Thomson en de ingenieurs
van de luchtvaartaf deeling H. A. Vree
burg; de commandant van het vliegkamp,
kapitein Wallaardt Sacré, de vliegeniers
luit. ter zee Vreede, de luit. Doendels en
luit. Versteegh.
Onder het groot aantal bloemstukken en
kransen, dat de lijkbaar dekken, bevond
zich een krans van de Luchtvaart-af dee
ling en van de marine-vrienden, benevens
een van den inspecteur der cavalerie, ge
nera al-majoor Piepers.
Nadat de kist hoven de groeve was ge
plaatst, nam de sdhout-bij-nacht Smit het
woord en wijdde enkel© woorden aan de
sympathieke overledene namens de vele
vrienden 'in en hutten de marine. Per
soonlijk had hij hem leeren kennen als
een hartelijk en trouw vriend, Aviens na
gedachtenis niet alleen bij hean, maar bij
de geheele marine in hooge eere zal wor
den gehouden.
De kapitein Wallaardt Sacré bracht
warme hulde aan den afgestorvene na
mens de officieren van het vliegkamp.
Zijn heengaan, dat als een verlies voor de
marine in het hijaortder kan worden ber
i BC-houwd, Avorett niet minder gevoeld dooi;
'dien vUegdlebst aai het algemeen. Hij
bracht hem dank voor al hetgeen hij in
luet belang daarvan deed. Ook de officie
ren van dien dienst zullen hem nooit
vergeten.
De zwager van den overledene, jhr. mr.
Storm van 's-Gravesande, burgemeester
van Wassenaar, dankte', in het bijzonder
den schooit-bijmacht Smit en den kapitein
Wallaardt Sacré, voor de laatste eer den
ontslapene beweaen.
De duikboot- en mijnoorlog.
BLYTH, 14 Juli. De Noorsche tred Iers
,,Eling" en „Emar" hebben hier de beman
ning aangebracht van den treiler „Langley
Castle" uit North Hieldfie doe door een vij
andelijke duikboot was in den grond ge
boord.
LONDEN, 15 Juli. Het Britsche s.s. ,,Sil-
verton" (2682 ton) is in den grond geboord.
WARMOND.
Parochie van den H. Matthias.
Zondag: 5e Zondag na Pinksteren; half
acht Vroegmis10 uur Hoogmis; half 2
Catechismus; 3 uur Vespers met Rozen
hoedje; half 7 Congregatie van het
Geestelijk Verbond, afd. knapen.
Maandag: de H.H. Missen tom 7 en 8 uur.
De volgende dagen tot en met Zater
dag de H. Mós op de kapel.
In de week Catechismus volgens ge
woonte.
Zaterdag: des namiddags vain 45 uur
voor de (kinderen, vervolgens tot 8 uur
gelegenheid om te (biechten.
ZOETERMEER.
Farochle van den H. Nicolaus.
Zondag: de H. Missen om half acht en om
half elf; half twee catechismus; half drie
lof; zeven uur de H. Familie.
In de week de H. Missen om zeven uur
er., kwart orver aoht.
Dinsdagavond 7 uur Vincentiius-Confe-
rentie.
Zaterdag: des avond® half 8 Lof.
Voorzien van de laatste H. Sacramenten:
Joannes Buitendijk.
Marktberichten.
LEIDEN, 15 Juli. Botermarkt, Prima fa-
brieksboter van f63 a f63, goede fabrielcs-
boter f a f prima boerenboter f 64 a
f66, goede boerenboter f 61 a f63. Aangevoerd
151/8 en 16/16 vaten, wegende 3180 K. G.
Handel matig.
Turf. AahgeA'oerd van 10 Juli tot en met 14
Juli 450,000 st. lange turven, prijs f7,508.00
per 1000 stuks.
LEIDEN, 15 Juli. L. E. V. Aanvoer 274581
stuks. De prijzen warenkipeieren f 7,007,30,
eendeeieren f7.50-7.60, regeerings-kipeieren
f 5,85 a f 6,25, kalkoeneieren f 00per 100
Handel matig.
KATWIJK a/d. RIJN, 14 Juli. Veiling der
Tuinbouwv. Katwijk en O. Due of York
f 4,55 a f 4,65, Ronde f 4,60 a f 0,per baal
van 50 KG., Due of York (groote) f 1,60 a f 2,
dito kleinen fl,10 a 1,35, ronde groote fl,50
a fl.90, dito kleinen f 1,10 a fl,35 per mand
van 35 KG., Peen f6,00 a 6,25 per 100 bos,
bloemkool f10,14,50.
WASSENAAR, 14 Juli. Veiling. Peen
2V2-6, kroten fO.OO a 0 p. bos, Zuring 10 a
18 c. per ben. Kropsla f 0,40 a fl,75, andijvie
f0,00 a f0,snijboonen f0,00af0,.bloem
kool f4,a f6,groene savoyekool f0,00
a f0,00, gele savoyekool f0,00 a f0,00, roode
kool f0,a f0,per 100, princessebooneif
f0,a f0,per 100. Eieren f7,a f7,50
per 100, kippen fl,— a f0,— per stuk,
konijnen f0,a f0,00 per stuk. Peterselie
2 a 3 ct., seldery 2 a 0 ct. per bos, spinazie
ct., tuinboonen f 0.60 a 0.90 p. 10 KG., witte
kool f0,a ,0 per 100, Druiven a ct.
per K.g. Knolrapen 0 ct. a 0 ct. per st. boonen-
kruid 0 a 0 ct. per bos, bruine boonen 0 a
00 c., groene erwten a c. p. L. Aard
appelen f2,30 a f2,50, Appelen f 0,00 a f 0,00,
per kin, rabarber 3a6c., postelein f 0,20-0,50,
slauitjes 0 a 0 ct., raapstelen a 0 ct.,
peulen f2.40—2.70 p. 10 KG., radijs 0 ct. p. bos,
komkommers f 6,a f 8,p. 100, aardbeien
40 a 70-ct. per KG., Meidoppers £.1,30 a f0,
Doperwten fl,50 a f2,00, Raspererwten f 2,10
a f 2,40, Gr. Capucijners f 2,40 a f 2,70 p. 10 KG-
Frambozen f 0,00 a f 0,p. KG.
DELFT, 15 Jüli. Kaasmarkt. Aange
voerd 71 stapels kaas, wegende samen 16007
kilo. Frijs f76,— a f84.— per 100 kilo.
Telegrafisch Weerbericht
volgens waarnemingen verricht in den morgen
van 15 Juli 1916, medegedeeld door het
Kon. Ned. Meteorologisch -Instituut
te De Bildt.
Hoogste barometerstand: 765.7 Maastricht.
Laagste barometerstand: 754.3 Christiansund
Verwachting tot den avond van 16 Juli.
Meest matige wind uit Westelijke rich
tingen; zwaarbewolkt; waarschijnlijk eenige
regen; dezelfde temperatuur.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Dat het ernst is met de bedoeling van
eeaie stroom mg in de Tweede Kamer om
het wetsontwerp betreffende de distribu
tie van levensmiddelen zoo spoedig mo
gelijk tot stand te brengen, mag worden
afgeleid uit het feit. dat de Commissie
van Rapporteurs over dat ontwerp, waar
van het onderzoeik nog gisteren in de af-
deelóngen dis bestendigd, reeds a.s. Maan
dagmiddag en zoo noodig ook Maandag
avond zal bijeenkomen voor de vaststel
ling van het sectie-verslag.
Intu'sschen is het nog onzeker of dit
verslag het gewone afdeelingeverslag zal
zijn, op 't welk de Minister dan schrifte
lijk'kan -antwoorden, dan weil af met het
oog oip (het urgente- van het tot stand, ko
men van dit ontwerp, met een eindver
slag zal worden a-olstaan, dat, tegelijk
met \het antwoord van "Minister Posthuma
zou kunnen verschijnen dan wel dooi
den Minister mondeling zpu kunnen be
antwoord worden in de vergadering der
Kamer bij de door verschillende leden
der Kamer nood zakelijk geachte, spoedr
behandeling van 't ontwerp tegelijk met
het z.g. 20 imllioen-ontwerp.
Er gaan (mtuistechen ook geruchten dal'
er een tweede strooming onder de Kamer,
leden bestaat die in- elk geval eearet e-eaj
korte vacantia zou voorstaan om daarna;
vóór den- aanvang van het groote zomer
reces, de Kamer nog enkele dagen te doen
terugkomten ter (behandeling van beide be-
venbedotelde wetsontwerpen.
Grondwetsherziening.
Verand e" ring van artikel 192.
Aan (het ven-slag van liet afdeelcngsoh-
derzoek ontleenen wij het vólgende:
Wijze van voorbereiding
en indiening. Enkele leden keur
den d© samenstelling der staatscon^uóssie
af. De Regeering benoemde in die com
missie de voorzitters der verschillende
Kamerfracties en voegde daaraan een an
der lid van elke dier tractie® toe. Aan
onderwijsspecialiteiten buiten de, Kaaner
werd geen plaats geg.und.
De critiek van eenige andere leden be
trof het door de Regeiering aan het rap-
T>ort ider staatscommissie gegeven gevolg.
In de Memorie -van Toeïichting deelt de
Regeering mede, da.t thans de herziening
van art. 192 gelijktijdig met die van art.
80 kan worden behandeld. De bedoeling :'is
dius blijkbaar, dat ook de herziening van
art. 192 in eerste instantie vóór de verkie
zingen van 1917 worde afgedaan. Daar
door wordt aan het publiek en de deskun
digen geen voldoend© gelegenheid gegund
om de veelomvattend© voorstellen der
comml'Sisde, welke aan (het Regeeringsont-
werp ten groaidslag liggen, vóór die af
doening behoorlijk te bestudeeren en in
vergaderingen te bespreken.
Men meende verder, dait de Regeering
haar voorstel niet behoorlijk heeft toe
gelicht.
Verband tusschen de her
ziening van art. 80 en van
a-r t. 19 2 der Grondwet. Eeni
ge leden waren van oordeel, dat de voor
stellen tot Grondwetsherziening ter zake
van het kiesrecht en ter zake van het on
derwijs dn onderling verband zijn te be
schouwen. Zij waren slechts dan bereid!
met eerstgenoemd© voorstellen mede te
gaan, indien te gelijkertijd de financieele
gelijkstelling van openbaar en bijzonder
algemeen vormend' lager onderwijs in de
Grondwet wordt opgenomen. De een©
concessie was huns inziens d© andere
waard.
Vele anderen waren van meening, dat
de voorstellen betreffende het kiesrecht en
die betreffend© het onderwijs met elkan
der niet in verband staan en dat van een
Dolitieken ruilhandel ten aanzien van deze
beide vraagstukken geen sprake mag zij*v.
A Eg e m e n besehouAvingen
betreffend© het voorgestel
de G r n d av e t Is a r t i k e 1. Eenige
leden achtten (herziening van art. 192 niet
-noodig. omdat de beoogde pacificatie ook
zonder verandering van de Grondwet mo
gelijk is, terwijl zij het bovendien beden
kelijk vonden den wetgever de verplich
ting opt te leggen alle kosten van hef bij
zonder algemeen vormend lager onder
wijs ten laste der openbare kassen te
brengen.
Tegen de strekking van het regeerimgs-
voorsie! werden zoowel fvan de zijde van
voorstanders van het bijzonder als van
die van voorstanders van het openbaar
onderwijs bezwaren geopperd.
Door eerstbedoelde leden werd ver
klaard, dat het voorstel om het bijzonder
algemeen vormend lager onderwijs naar
denzelfden maatstaf als het openbaar on
derwijs uiit de openbare kas te bekostigen
getuist van een door hen met groote vol
doening begroet .streven om aan het bij
zonder onderwij® eene gelijkwaardige
plaats te gunnen ais aan het openbaar
onderwijs. Het voorstel bevredigde hen
echter niet geheel: in de eerste plaats om
dat het middelbaar en gymnasiaal onder
wijs niet in de financieele gelijkstelling
begrepen is. ofschoion de Minister van
Binnenlandsohe Zaken bij de installatie
der Staatscommissie, uitdrukkelijk had
doen uitkomen, dat ook dit onderwijs de
aandacht der commissie zou vorderen,
maar vooral omdat het voorgestelde arti
kel blijkens de vierde alinea den a*oor-
rang blijft toekennen, aan het openbaar
onderwijs. Zij wenschten, in overeenstem
ming met het voorstel van het Ministerie
Heemskerk, in. de Grondwet te zien uit
gedrukt, dat het bijzonder onderwijs re
gel, het openbaar onderwijs aanvulling
moet eijn. De meeste dezer leden verklaar
den zich intusschen bereid ter wille van
den vrede o.ok hunnerzijds eene concessie
te doen eü aan het in het Regeering&voor-
stel belichaamd compromis hunne stem
te geven.
Eenige andere voorstanders van het bij
zonder onderwijs verklaarden dat zij door
het Regeeringsvoorstel volkomen bevre
digd waren en dit niet als een compromis
beschouwden. Het geeft huns inziens on
aan de voorstanders van het openbaar
onderwijs èn aan die van het bijzonder
onderwijs wat hun toekomt. Voor deze le
den ligt in het voorgestelde artikel opge»-
sloten: de vrije school voor geheel de na
tie; de openbare school ono-et voorgaan. De
openbare school moet de norm zijn, waar
naar de bijzondere zidh heeft te richten
en daarom moet de openbare school, al is
zij aanvulling, voorgaan.
Van de zijde van eenige voorstanders
van het .openbaar onderwijs werden tegein
het regeerinjgsvoioinstel verschillende be
zwaren geopperd.
In de eerste plaats betroffen deze be
zwaren het derdei lid van hef voorgestelde
artikel. In 1848 werd in de Grondwet de
bepaling opgenomen, dat overal in het
Riik van overheidswege voldoend open
baar onderwijs gegeven wordt.
Het i® waaa\ dat er ook thans gemeen
ten zijn, waar geen enkel© openbare
fedliool b&staaf, maar dit is geen treden, om
den regel, dat in elke gemeente openbaar
onderwijs moet worden verstrekt, te doen
vervallen.
In de tweede .plaats Averd bezwaar ge
opperd tegen hef vierde lid, bepalende,
dat de edschen van deugdelijkheid, aan
het geheel of ten deele uit de openbare
