25 BUITENLAND. De Oorlog. BINNENLAND. jaargang No. 1369 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. - Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN -v |e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden II cent per week, f 1.45 per kwartaal; bij onze 12 cent per week, f 1.60 per kwartaal. Franco per post f 1.80 per kwartaal, f Wonderlijke nummers 21/* cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent ZATERDAG MAART. 1916. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels fl.50, elke regel meer 30 cent met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent Iedere regel meer 10 cent Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent nummer bestaat uit drie «Jen en het geïllustreerd dagsblad. ei e politieke strijd. lubliceering van heit ontegenzegge- ïheugende feit, dat de Staatscom- die ten doel had ■een aan alle n bevredigende oplossing te zoe- izake het openbaar en bijzonder la- iderwijs. Cat een resultaat is in, kan onder de rechtsche kiezers, cht tot verkeerde, volkomen onge- gevolgtrekkingen leiden. En daar- ïoet worden gewaarschuwd voor r het oog op de a. s. verkiezingen e Provinciale Staten, waarbij noo- de rechtsche kiezers een h e 1- n k ij k hebben op den poiitieken i kkelijk zou naar aanleiding van T Wijdende rapport der Bevredigirgs- sie inzake het lager onderwijs on- onzen de meening kunnen post vat- is het hoofddoel van den politie- jd- bereikt, nu kunnen we wel wat nu zou 't zoo heel erg niet zijn als frzijde ook in de Eerste Kamer ge van den uitslag der Staten-ver- m de meerderheid kreeg. neening zou, zooals wij zeiden, ge-, ijk onder de onzen kunnen post 'ooral daar de linkerzijde ze ons kanten poogt op te dringen. In alle den wordt het in de linksche pers igd, dat nu toch wel de politieke Hl oor het voornaamste gedeelteals [d kan worden beschouwd dat M wel de rechtsche- en linksche veel van ha3j principieele tegen- ïebben verloren. En intusschen de linktrrjrartiJCTi rttrïï •■voi>r krachtsinspanning voor de a. s. frkiezingan, teneinde den politie- d te kunnen winnen, teneinde de zoodoende de Eerste Kamer te „om" zetten. De rechtschen kie lt duidelijk worden gewezen op liek. minder waar, dan dat, met de jing van den schoolstrijd iet lager onderwijs, ook de po es t r ij d zou zijn beslecht; dan >i' de pacificatie, de bevrediging irwijs-gebied de politieke tegen- tusschen de rechter- en linkerzijde voornaamste gedeelte zou zijn len. de onderwijs-kwestie is een bui- I„„Agïi voornaam vraagstuk, waarom- ll'l'i editèr- eni öinkerzijde altijd ze-ar egenover elkander hebbe-p. gestaan. 1 en dit mag mi et worden -vergeten diit vraagstuk zijn er nog andere langrijke kwesties van prac'tisch- belang, van d iep-pi'ine ipiaele ig, die de christelijke partijen ds en. de vrijzinnige en sooialisti- rtijen anderzijds door een onover- e klove gescheiden houden, niet waar, dat ons van een link- 0 peering wetten dreigen van een istelijke, van een anti-cleric ale Men denk© b.v. aan het ingedien- ontwe.rp inzake de belasting cip de q in de doode hand. Wordt ten dér a.s. Statenverkiezing ook de j?j Kamer linksch, dan kan de link- *geering aan haar vrijzinnige poli- deze vrij spel daten. Men denke de huwelijkswetgeving aan 't eeds- 1 pluk, aan. de "lijkverbranding. Men 3 Up.y. aan de volgens een vast stelsel irde uitsluiting van chris- >peciaal van Katholieke mannen op ed r ij k posten. 'ippen slechts aan eenige belangrij- ieke kwesties, die ons als Ghrista- Kath oil leken, raken. Wij stippen aan in een diep betoog uiteen a. dat er een hreede seheidings- ipriincipieel verschil tusschen en -links bestaat, ligt buiten de van deze beschouwing. bovenstaande gingen wij van do stelling uit, dat de conclusie van tticatie-commissiie op onderwijs- Ps een zekeren waarborg biedt de wetgever ons die bevrediging oken. _^wij meenen nieit krachtig genoeg waarschuwen tegen een derge- te opitimistische opvatting, e^t, dat één .der linksche leden der ^-commissie zich niet met het uit te rapport kon vereenigen geeft 'eden tot ongerustheid, Deze ééne ^der der v rij-1 ib era 1 en, teman, zal in de Tweede Kamer ze- ^angers vinden. €r meer wat ons niet een onver- gevoel van (blijde verwachting en mst kan. schenken. En dat is dit: gillende leden de-r linkerzijde )2 IRE de afkeer voor het bijzonder, de e e n z ij- d i ge voorkeur voor het openbaar onder wijs nog zoo vast geroest, nog zoo inge groeid in al hun danken en doen. Deze week b.v. sprak te Amsterdam professor Eerdmans over de grondwetsher ziening. En handelend over het bijzonder onderwijs, zeide hij 'toen o. m.: „Wat zal dit alles ons kosten? Dat is nog een geheim; alleen weten we, dat we het in het onderwijs zullen moeten betalen, maar met hoevee,1, is nog niet bekend. Het zal ons heel wat geld kosten, omdat we het bijzonder onderwijs zullen moeten be kostigen op denzelfden voet als het open baar onderwijs. Het wordt een opoffering van onzen kant ten opzichte van het on derwijs, waarop wij niet beter zullen wor den. Hoeveel het ons zal kosten, hangt ge heel af van de rechtsche meerderheid in de 'Eerste Kamer, die ons een blok aan het •been is." Onthouden wij» vooral de bemerking, die dn deze laatste regels wordt gemaakt! Men moet er u.it besluiten, dat Links, als zij niet behoefde te vreezen voor een recht sche Eerste Kamer, zich wed weer graag gemakkelijk van het bijzonder onderwijs zou willen afmaken. Nu zijn alle leden der linkerzijde gelukkig wal niet zoo benepen al£' de 'heer Eerdmans, maar er zijn er dan toch wel, die in deze aan zijn zijde zullen willen staan. En in het debat, het-weilk op genoemde lezing volgde, sprak een kopstuk der vrij zinnige richting, Mr. Kappeyne v. d. Cap- pello: „Wat (het onderwijs betreft, heb ik de meening, dat toen de staat één penning gaf voor het bijzonder onderwijs, dat een stap was in de verkeerde richting. Ik ben Op dezelfde bijeenkomst sprak ook het Tweede Kamerlid Otto, die zeide: „Nu we eenmaal een subsidiestelsel voor het bijz. onderwijs hebben, dat zoo fataal slecht is, is het beter te trachten den an deren oever van het moeras te bereiken, dan er in te blijven zitten. Het moet er toe komen, dat de staat invloed krijgt op de bijzondere school en dat is in de toekomst niet tegen te houden, wanneer de pacifi catie er komt". Zoo wordt na het bekend worden der eenstemmigheid van de onderwijs-com- missie door vrijzinnige mannen nog in een .politieke vergadering 'gesproken over het bijzonder onderwijs. Laten de rechtsobe kiezers daarom er van overtuigd zijn,, dat o o k ep het gebied van heb onderwijs de politieke strijd nog niet -is geëindigd. -Ons inziens, kan alleen als wij bij de aan staande Statenverkiezingen de Techsche meerderheid in de Eerste Kamer versterken of althans^ behouden, het vooruitzicht op een gelukkige beëin diging van liet politieke geschil tusschen de rechter- en linkerzijde op het terrein van het lager onderwijs waarsch ij n- 1 ij k worden genoemd. Uit den Duitschen Rijksdag. - Kardi naal Mercier. -- De strijd in Oost-Afrika. - Een Engelsche kruiser getorpedeerd?-- Duitschland en Brazilië. Van de oorlogsterreinen. Overzicht. De jongste berichten van het Westelijk oorlogsterrein spreken slechts van artille- riebeschjrtiing en van -het inrichten, der gen om eiv "posities. Zoo méldt het Duitsche •legen-bericht, dat ten W. van Haucourt de Duitsche troepen 'nog eenige k>opgraven hebben bezet, waarbij het aantal gevan genen to<t 32 officieren en 879 man werd verhoogd. Nog steeds hevig zijn de aanvallen, die de Russen, vooral in 'het gebied Riga Dunaburg, en tein Zuiden daarvan in de lijn Dunaburg— Swenjanny, ondernemen. Tot nog toe zijn echter de resultaten daar mede niet .jm overeenstemming. Zelfs kon den de Duitschers op enkele plaatsen bij een (tegenaanval loopgraven- hernemen, die de Russen hadden bezet. Uit Salonéki komt voor de zooveelste maal een bericht, waarin gemeld' wordt, dat F.ransche troepen de Duitsche en Bul- gaarsche voorposten ten Noorden en ten Oosten van Matsoekowo terug hebben ge- \vonjfen. Zouden de Entente-troepen nu •eindelijk een. aanvang maken met hun of fensief, om zoodoende de landen van hun trouwe bondgenooten, Sorvië en Montene gro, te bevrijden, 't Zal tijd worden. Te Londen ds het volgende officiéél© be richt ontvangen betreffende de krijgsver richtingen dar Engelsche troepen in Oost- Afrika. Na hun -nederlagen aan de Lumi-rivier en op de Kitovo-heuveLs zijn de Duitschers teruggekeerd naar hun verdedigingsstel- li.ngen, aangelegd in den boschgordel langs de Roewoe-rivder. Zware regens belemme ren de vervolging, doch op 18 Maart kre- en oinze troepen voeling met den vijand en op 19 Maart werd' -er zwaar gevochten in het bosch nabij Kahe. De vijand bood hardnekkigen tegenstand. In den nacht van 20 Maart beproefde hij ©en krachtigen aanval, die met gevoelige verliezen ls af- eslagen. Inmiddels waren de Zuid-Afrikaansche troepen in een nachtolijken marsch van Mosji uit .door het, dichte woud aangerukt. Zij vermeesterden het spoorstation van Pangani met omvangrijke voorraden en bedreigden de vijandelijke terugtochtslinie. De vijand had versterkingen ontvangen per spoor en handhaafde zich hardnekkig in zijn stellingen, teh einde zijn aftocht te dekken^ Wij waren nu echter in staat item zware verliezen toe te brengen, wat onmogelijk ware geweest indien .hij vrij zijn stellingen eerder had kunnen veil aten. In den nacht van -21 op 22 Maart is de heele Roewoe-lime ontruimd. De vijand trok terug naaT het Zuiden langs den Tan ga-spoorweg met achterlating van een kanon, van den kruiper „Konógsberg". Uit het bovenstaande blijkt wel, dab de strijd tegen de Duitsche troepen nu nieb zoo heel gemakkelijk gaat. 0p Zee. De duikboot- en mijnoorlog. m -, Het Deensche ss. „Ghristianssund" iö gezonken, de bemanning is gered. (De „Fulmar" mat 1270 tojn.en behoorde aan de Cork s.s. Co. te Cork. Het gisteren te Rotterdam binnengeko men s.s. „Nyroca" rapporteerde 's och tends 10 uur het s.s. „Serula" gepasseerd te zijn, 't welk de bemanning van het ge torpedeerde s.s. „Fulmar" aan boord had, behalve den kapitein. „Fulmar" en „Serula" (beide van de Cork S.S. Cy.) waren Donderdagavond te gelijk van Rotterdam naar Manchester ver trokken. D© „Christianssund" mat 1070 ton en behoorde aan die reederij Forenede te Ko penhagen. Red.) Blijkens een Lloydsberichb uit Wa terford heeft de Noorsche bark „Silas" daar de bemanning van het getorpedeerd Noorsche schip „Lindfield" ontscheept. Een Engelsche kruiser getorpedeerd? Officieel wordt uit Berlijn gemeld: Be richten, van verschillende zijde hier ont vangen, bevestigen, dat de Duitsche hulp1 kruiser „Greif" den 29en Fel>r. in het noordelijke deel der Noordzee een gevecht heeft geleverd tegen 3 Engelsche kruisers en een torpedojager. De „Greif" heeft in dat gevecht een grooten Engelschen kruiser van ongeveer j 15,000 ton door een tarpedoschot tot zin ken gebracht en heeft zich ten slotte zelf in do lucht laten vliegen. Van de beman ning zijn engeveer 150 in Engelsche gevan genschap geraakt. Hun namen zijn nog niet bekend. Zij worden door de Engelschen die omtrent 't voorval 't strengste stilzwij gen bewaren, van de buitenwereld geheel afgesloten. .Daartegen zijn maatregelen genomen. België. Kardifiaar Meroier. Een correspondent in Belgie bericht aan „De Tijd": Een hooggeplaatst geestelijke pn het aartsbisdom Mechelen heeft mij verzocht, om de eerste maal, dat het mij gelukken zou, over de grenzen te geraken, de Kar tholieken van neutrale landen ernstig te waarschuwen tegen de misleidende berich ten, die zoowél van officieeie Duitsche zijde als door middel van onverantwoordelijke dagbladschrijvers worden verspreid betref fende het doen en laten van den Belgi schen primaat. Het is onwaar, dat het jongste herder lijk schrijven bet Duitsche leger in België zou hebben bedreigd met de pest-, of dat •het de bevolking tegen de Duitschers op zette. Er wordt alleen in verband met den tekst uiit een psalm gezinspeeld op de 'eeuwige macht Gods, die de naties be- hcerscht, en door ?iekten of anderszins hun zegepralen- te schande kan maken. Deze zinspeling is geenszins door den kar dinaal op Duitschland toegepast. Dat- ver trouwen in Belgiës 'herstel wordt uitge drukt, is even natuurlijk als de vëroordee- ling van den Duitschen inval-in België door Z. H. den Paus. Noch in het eene, noch in het andere kan voor den eerlijken Duitscher iets beleedigends steken, daar het geheel rechtmatig as. Ook zou het den Belgischen primaat onwaardig zijn, in dien hij zich onder deze omstandigheden als een vriend van de Duitschers gedroeg, die zijn -land zooveel onrechtvaardigs de den lijden het zou in zekeren zin ver raad zijn aan de zaak van zijn vaderland. Zoodra er gelegenheid komt, dat kardi naal Mercier- ook naar huiten vrijuit kan spreken, zal men van verbazing de han den ineen slaan over de owaarheden, die men te zijnen nadeéle iheèft durven ver breiden en van de... waarheden, welke men heeft verzwegen. Duitschland. Uri den Rijksdag. Minister dr. Soif heeft gisteren een vraag van Bassermann (nat.-lib.) over den laat- sten strijd in Kameroen en in Oost-Afrika beantwoord en gezegd, dat het uitwijken van de Kameroensche troepen op Sp.aansch gebied1 is geschied tengevolge van muni tiegebrek. In Oost-Afrika zijn alle aanval len van de overmachtige Engelschen en Belgen mislukt (toej.). Bij de eerste lezing van de voorloopige begrooting deelt de minister van finan ciën Helfferich mede, dat het resultaat van de Laatste 'leen'j-ng 10.6 milliard is zon der- inschrijvingen van te velde staanden en van het buitenland (levend, toej.). Verschillende sprekers voerden naar aanleiding van deze mededeeling het woord. Haaso (soc.-dem.) zegt dat het eind van den menschenmoord nietis te voorzien. In aiile landen geeft het volk uiting aan zijn verlangen naar den vrede. Ook de vijanden hebben ingezien dat de hechte muur van ons leger zich niet laat doorbreken. Nochtans wijst alles er op dat er, ten spijt van alle succes, aan het eind van den oorlog zoomin overwin naars als overwonnenen zullen zijn (te- rtafïsfèS'mizetti'hg van ons land tot wereld macht verlangen. Er ontstaat 'toenemende onrust. De pre sident roept den spreker herhaaldelijk rot de orde. Keil, et>c.-dem., en Scheidemann, scc.-dem., roepen den spreker toe: „Ge hebt toch gestemd voor de afspraak om bij de voorloopige begrooting niet te spre ken!" (stormachtig© toej. en applaus). Op de tribunes worden krachtige teekenen van instemming gegeven.. Onder de sociaal democraten ontstaat felle one enigheid. Uit hun. midden wordt Haase toegeroepen: „Liebkniecht!" „Oneerlijkheid!" „Je bent in 't geheel geen sociaal-democraat!" Op voorstel van den president ontneemt het Huis Haase het woord. Minister Helfferich betuigt zijn verent- waardiging er over, dat een man, die zich een vertegenwoordiger van. het Duitsche volk noemt (kabaal bij een deel der soc.- dem.) uiteenzettingen houdt die de.n vij anden van Duitschland een riem onder het hart moeten steken (stormachtige toej.) Sc-heidemann (soc.dem.) verklaart, dat de soc.dem. groep het met liet Senioren- konvent volkomen ©ens was, dat d© door Haase aangeroerde vraagstukken eerst in. de commissies besproken dienen te wor den. Het is er ons in de eerste plaats om te doen de rijkszaken in dezen moeilijken tijd te doen loop en. Wij staan nog op het standpunt dat Haase namens' onze groep den.' 4en Aug. 1914 heeft aangegeven. Ik herhaal, wat wij altijd hebben gezegd: in de ure des gevaers laten wij het vaderland niet dn den steek (lev. toej., handgeklap). De voorloopige begrooting, die ten doel ■heeft de rijkszaken voort tie zetten tot de begrooting, waarover de bespreking Dins dag Jï» de commissie begint, zal zijn aan genomen, wordt daarop goedgekeurd In een opmerking over een persoonlijk feit verklaart dan Haase: de beste patriot ten in alle landen zijn zij, die voor een ontrechten vrede in de bres springen (groot lawaai, ook onder de s.-d. heerscht de grootste opwinding, velen hunner staan op en gesticuleer én tegen elkaar. David (soc.-dem.) roept tegen Haase: „Uw poli tiek verlengt den oorlog." Heine (s.-d.) roept tegen Haase: „Uw politiek brengt onheil ovea- Duitschland". Andere s.-d? roe pen tegen Haase: „landverrader!" De volgende vergadering is bepaald op 4 April. Duitschland en Brazilië. Een blijkbaar officieus telegram van den Berlijnschen correspondent der „Köln. Ztg." maant tot de grootste voorzichtig heid ten aanzien der Engelsch-Fransche berichten over de vijandige gezindheid van Brazilië tegenover Duitschland. Op grond van vertrouwbare mededeelingen kan wor den vastgesteld dat de Braziliaansclie regeering geen voornemen heeft Duitsche schepen in beslag te nemen en dat. er geen w f/inleiding -is aan de correct houding van de regeering jegens Duitschland te twijfelen. Verschillende oorlogsberichten. Eieren,. De. stad Apolda heeft 128,000 eieren uit Oostenrijk laten komen, welke voor 6 pfennig per stuk worden verkocht. Pauselijke bemiddeling. Op verzoek van Z. H. de Paus heeft keizer Wilihelm den oudsten zoon van den Radja van Cochin, die bij het uitbreken van den oor log te Heidelberg studeerde en geïnter neerd werd, de vrijheid teruggegeven. Verlaging van den broodprijs. Wegens de groote daling van den px^js van tarwe en bloem hebben de Londensche bakkers den prijs van een tweepondsbrood ver laagd van 4op ixj2 p. Vrouwenarbeid. De „Timevs" meldt uit Parijs, dat reeds een aanzienlijk aantal vrouwen te werk is gesteld in de militair® inriohtangen achter Ihet front. Bij voor keur zijn gekozen de weduwen, moeders, dochters of zusters van gesneuvelde sol daten. Er is besloten ook zooveel mogelijk vrouwen te gebruiken in de recruteerings- bureaux 'tem einde de mannen aldaar vr?] te krijgen. Nederland en de Oorlog. Da regeoring heeft thans maatregelen vastgesteld 'jar vermindering van de geva- ren voor de vaart naar het Kanaal. Onze zeevaart. De minister van landbouw zal heden te elf uur een conferentie hebben met een deputatie uit de besturen van de vereerü- ging van gezagvoerders en stuurlieden ter koopvaardij en van den bond van machi nisten. De Regeoring heeft gisteren aan.de bes langhébbenden bij de zeevaart, waaronder de corporaties, waarmede léden der Regee- rLri£r Ho7Ar V.^KV>on <r«wvnf»>»-'»i?rR"..hat „De regeoring is voornemens, ten einde de gevaren voor de vaart naar het. Kanaal tie verminderen, lo. bij het lichtschip dé „Noord-Hinder" een vaartuig te- stationeeu •ren, voorzien van een installatie voor draad-looze telegrafie, ten eiinde bij moge lijke ongevallen hulp te ver'.eeneri; 2o. een- maal per dag de schepen, die zich daartoe aanmelden, tusschen. het lichtschip de „Noord-Hinder" "en de Engelsche territo ria'© wateren, door sleepbooten-mijnen- lichters te doen voorafgaan." De regeerlng voegt hieraan toe, dat zij door deze maatregelen, geone.rlei verant woordelijkheid op zich neemt. In het bij1- zonder wijst zij er op, dat de gevaren in de Engelsche territorial© wateren door de voorgenomen maatregelen niet worden ver minderd. Zij is van oordeel dat de in de laatste maanden plaats gehad hebbende ongeval'.©li do conclusie wettigen, dat do vaart om de Noord veel minder risico mie©- brengt dan de vaart door het Kanaal. "Zij meent echter, indien desniettemin de vaart door het Kanaal door belanghebbenden wordt verkozen, zij van- hare zijde niet mag nalatig bajven om de daa/raan Ver bonden gevaren te temperen. De verant woordelijk! «ïcd voor 'do keuze van de vaart blijft geheel voor belanghebbenden zelven. Na ontvangst van bovengenoemde" re- geeringsvoorstellen in zake de beveiliging van onze scheepvaart, heeft de „Msbd." in zeeliedenkringen gepolst naar de mee ning omtrent deze voorstellen. Ofschoon de betrokken zeeliedenorgani- saties nog goen besluit hebben genomen naar aanleiding van de regecringsmaat- regelen, liet men zich in deze kringen niet ^unstig uit over bovenvermelde voorstel len. Men verklaart, dat zij onvoldoende zijn en dat de zeelieden er ge©n genoegen mee willen nernon. De stemming onder den zeelui is van dien aard, dat zij voorloopig nog niet aan uitvaren denken. Duurt e-a c t i e. Voor de Permanente tfonimissie vooc crisis-maatregelen uit de Christelijke Ar beidersbeweging (samengesteld uit; Ned- Werkt.-(Verbond „Patrimonium)"; Fede ratie van R. K. Werkl. Vcreenigingen; Chr. Nat. Werkmansbond; Ned. Luth.- Werkliedenverbónd; Bureau voor de R. K. Vakorganisatie en Chr. Nat. Vakverbond), werd het volgend adres den Minister van Landbouw aangeboden en heden monde ling toegelicht: dat de voortdurende prijsstijging vaa aardappelen, groenten en andere arttk» len, met name ook van rund- cn varkens- vleésch en spek, de arbeidersgezinnen la groote moeilijkheden brengt; dat vooral in de groote plaatsen de aan- voer van groenten volkome-n onvoldoend® is om in de behoeften te voorzien, waar door de prijzen zóó hoog worden, dat d® meest© arbeiders en kleine middenstan ders geen groente meer kunnen beUomenj dat een on ander verband U?ud,t met den

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1916 | | pagina 1