MAANDAG
6
MAART.
1916.
BUITENLAND.
De Oorlog.
JAARGANG Na 1948
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN»
Inters. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BUD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bjj vooruitbetaling, met GRATIS POLIS OngevaHon-verzekerlng
GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden II cent per week, fJ.45 per kwartaal; bjj onze
12 cent per week, f 1.60 per kwartaal. Franco per post ft.80 per kwartaal,
akonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
USTINUS JOSEPHUS
CALLIER,
de genade gods en de gunst
r DEN APOSTOLISCHEN STOEL
ISSCHOP VAN HAARLEM,
isprelaat van Z.H. don Paus,
kssistent-Bisschop bij den
Pauselijken troon,
Geestelijkheid en de Geloovigen van
Bisdom Zaligheid in den Heer.
Onzen vastenbrief van liet vorige
ibben wij, B. G. na een., korte samen-
van de Encycliek des Pausen over
zaken van den oorlog, u opgewekt
ifcbaaittieid jeigens God, Diie ons tot
liad gespaard voor de gruwelijk-
falgen van dien bijna algemeenen
krijg en Wij (hebben dien plicht
[rongen door er op ite wijzen, dat.
it zooveel minder dan de krijgvoe-
voükerem schuldig ©'taan aan de
ding der christelijke leeringen en
iriften, welke, gelijk de H. Vader
ngetoond, de ware oorzaak van de-
eeselijken oorlog is; Wij wezen er
ook op, dat uit dien plicht van
laiihedd aanstonds voor ons volgde
verplichting, om met den onchris-
onkatholieken wereldgeest voor
te breken. Sinds is meer dan een
wrbijgegaan en wij hadden mogen
hten, dat een opleving van den
christelijken geest duidelijk zicht-
ou zijn igewordepj te meer omdat
dit af ge'o op en jaar schier dagelijks
i6n van de meest ontzettende ver-,
ïg, over steden en tanden neer ge-
van >de vreesdij leste slachting,,
j duizenden en duizenden menschen
'en verloren, zoodat wij als het
- een aanhoudende en luidklinken-
diking hoorden,, om toch dankbaar
.tegenover -God, Die ons spaarde en
ankbaarheid te toonen door Hem
SCJie hiPTipir^an wij in het. verledenc
.verwachting B. G. vervuld? Wij
op die vraag niet bevestigend ant-
«n. Over 'heb algemeen is men aan
gruwelen gewoon geworden en ver-
i wereld haren gewonen loop, alsof
voortdurend een zoo geduchte les
en Wij betreuren het, dit te
erkennen ook onder ohs gingen
>ii, die gewoon waren, meer naar de
(l dan naar God te luisteren, hun
ren gang. Wij wijzen slechts op* een
fe.iten, waaraan Wij in de laatste
^werden herinnerd1. Voor één enkel
'gen de gemengde huwe-
n in de drie provinciën die bijna
tot Ons Bisdom behooren, meer
Menen twintig honderd,
in de drie grootste steden van Ons
li meer dan tweeduizend!
een ontzettende minachting
hieruit vodr het gezag onzer door
us gestichte en met de leiding der
belaste H. Kerk, die deze huwelij-
erafschuwt en verbiedt! Welk een
lende geringschatting ook voor de
ire gave, did God ons schonk, voor
'lig geloof., dat in die huwelijken aan
il gevaar is blootgesteld en dat jn de
jen, welke uit die huwelijken zullen
'Uiten, bijna nooit tot een gezond le
al kunnen aanwassen! En wanneer
nog inededeelen, dat er jaarlijks
ts ongcj/eer vie ;rh o n d e r d dis-
tiön voor die huwelijken, worden
vraagd zoodat ér veel meer
twee duizend on-
f> samenlevingen ontstaan door die
aamüe huwelijken, die geen huwe-
zi.in, op welk een gruwelijk zieden-
wiist dan niet dit ééne feit! En dat
zoo voort ondanks Onze voortduren-
idanks Onze telkens herhaalde .predi-
ondauks de groote rampen, waar-
6otl de wereld straft; het is .alsof wij
uw de geschiedenis 'beleven van. Mo-
prediking aan liet hof van Egyptes
'g, waar wij na iedere plaag, door
s aangekondigd cn doqr God over
fegebracht, lezen: etinduratum
"OfPharaonis, en het ha r t
P h a r a o werd verhard,
antier feat, in do laatste dagen veel
'ken. dat cme verwachting zoo- biV
leurstelde: tooneel en b i o s-
zijn sinds lang dit is algemeen
d echte leerscholen van zedenbe-
zij moesten dns cloor ons, om onze
üet in gevaar te brengén, wattoch
vare verplichting is
meeste zorg .worden verme-
w'j mogen ze stellig niet bezoeken,
^6r wij niet vooraf zekerheid
fft verkregen, dat alhans dezen
^uze deugd geen gevaar loopt. En-
droomt men er heen en offert er zijn
de miaidervermogende n zelfs het
■dat zij niet dan door onderstouningJ.
_hun ilevens&nderhoud ontvingen of
11 ^mischwaardig loon van arbeid
>ögen,__ orïl te genieten van die zie
dende vertooningen, zonder
voorafgaand onderzoek, of
niet zien ea> hooren zal,
wat onder Christenen volgens den Apos
tel zélfs niét 'genoemd moest worden; ja
vaak bij voorkeur als men weiet, dat" men
er voldoening zal vinden voor de meest
ongezonde;, voor misdadige nieuwsgierig
heid. En wij, Katholieken maken al
thans wij hierop een gelukkige uitzonde
ring? Wij, van wie dit terecht mocht wor
den verwacht, omdat wij van jongs af de
zuiveiheid (hebben leeren noemen de bij
uitstek „heilige deugd", wij die het voor
recht hebben ons te kunnen voeden met
het brood der engelen, dat wij in onze
kerken begroeten en prijzen als het
brood uit den hemel, alle
geneugten in zich bevattend?
Helaas! B. G. wij kunnen niet
met gerechtvaardigde fierheid het hoofd
opheffen en zeggen: die g erin schatting van
©erendeugd komt onder ons niet voor
althans niet dan hij hoog© uitzondering,
maar wed durven zij, d:ie deze zondige ge
nietingen. den menschen aanbieden,
zooals dezer dagen openlijk verklaard en
niet tegen gesproken is wél durven z v
zeggen, dat; zij de Katholieken onder de
trouwste bezoekers rekenen; wel werd er
hij de openlijke beraadslaging over de mo
gelijkheid van een „Roomsch tooneel",
du,s door goedgezinden, d'ie 'het weten kun.
nen, ten; Aanhoord van het gansche
volk als reden vooi* dat beraad opgegeven:
dat eronder ons zoovelen zijn-, di© het ge
not van tooneel en bioscoop niet missen
willen1, zelfs niet al verliezen zij daarbij
hun eerbied eni liefde voor de „heilige
deugd'" Waarlijk B. G. uw Bisschop zou
zich 'uit schaamte wellicht gewacht heb
ben.» dit néér te schrijven in een open
zendbrief, wanneer het niet reeds openlijk
door vreemd en eigen gezegd ware; nu be
hoefde Plij niet te verzwijgen, wat Hij
reeds zoolang betreurt en in deze droevige
tiiden niet verbeteren, veeleer verergeren
Ziet
Dit zijn wel de meest sprekende bewijzen
van geestelijk verval .onder.
I éT7 J.V
ut uistTiuón min dér
luid klinkend toch ook duidelijk zegt, dat
bij menigeen onder ons 't leven uit het ge-
doof veel te wensehen overlaat. Wij noe
men slechts de schuldige gewoonte van
velen, die ondanks de herhaalde verma
ningen hunner geestelijke Overheid voort
gaan met het lezen en steunen der zoo ge-
naamd neutrale bladen, waarvoor zij altijd
de verontschuldiging- zoeken 'en weten t.e
vinden, dat zij anders nadeel lijden in
hun zaken; Wij wijzen er slechts op', hoe
velen nog altijd tot Onze teleurstelling zich,
bij voorkeur aansluiten bij zoogenfiamd
neutrale vereenigingeti, om reden of-onder
voorwendsel, dat daardoor beter voor
hunne stoffelijke, belangen wordt"gezorgd;
Wii herinneren, slechts aan het niet of
slecht vieren van Zondagen en Katholieke
feestdagen, waarop wordt gekocht en
verkochtals op gewone dagen, alleen
slechts aan uitgaan en genoegens meer
tijd dan op gewone dagen wordt besteed;
alles gevolgen van onchristelijke genot- en
geldzucht.
Wij zullen hierover niet.verder uitwei
den, maar als Wij zeggen moeten, dat de
wereld niet veel luistert naar de ijsselijke
vermaning, die God haar in deze dagen
gééft, dan mag daarbij volstrekt, niet al
leen aan de o n g e 1 o o v i"g e wereld
worden gedacht.
Nog onlangs drukte dan ook eeii
niet-katholiek doch geloovig dagblad zijne
vrees uit, dat, als het er. straks om gaan
zal. om in het openbare leven te toonen
dat men .christen is en te belijden, dat God
niet slechts door den enkelen mensch in
zijn privaat leven maar ook door de
^maatschappij in het openbare
leven als koning moet worden
gediend, vele zijner geloofsgenoo-
ten om een geldelijk voordeel, dat
hun wordt voorgespiegeld, zóoals reeds
meermalen gebeurde, hunne overtuiging
geweld' zullen 'aandoen; en toen bekroop
ook Ons die vrees, dat ook wij hetzelfde
te verwachten hebben van velen onzer
Katholieken, omdat wij de treurige erva
ring 'hebben opgedaan, die dooi' het bo
vengezegde maar al te zeer bevestigd
wordt, dat ook wij Katholieken niet ge
noeg de prediking van den Apostel Paulus
ter harte' nemen: nolite c o n f o r m a-
r i huic s a e c u 1 o, weest niet ge
lijkvormig a a n deze wereld,
die zich' ten allen tijd liet regeeren
door zucht naar genot en naar geld, en
daaraan allc3__o.poffert;, terwijl wij veeleer
dat alles, zoo noodig, moeten, opofferen om
Gods goeden en welbehagel ij
ken en vol maakten wil (Rom. XII
2) te doen heerschen in ons zeiven en over
de wereld buiten ons.
Wanneer wij dan toch zoo gaarne wil
den nadoen, wat anderen ons voordoen,
waarom volgen wij niet liever het. voor
dbeeld van die mill!oenen onder de. krijg
voerende volkeren, die nu reeds anderhalf
jaar lang hun leven. veiL 'hebben, hun bloed
storten en bereidvaardig, velen zelfs mot
geestdrift, don dood-ingaan, om naar hun-
ne overtuiging hun vaderland te verdedi
gen? Is voor ons het hemelsche vaderland
minder offers waard dan voor hen het
aardsche? En zelf§ dat offer weed tot dus
verre nooit van u gevraagd. G ij h e b t zoo
schreef de Apostel' Paulus aap. de Hebreeu
wen (XII, 4), g ij hebt im merss.tr ij-
dende tegen de zonde, nog
niet ten bloede tóe weder
stand geboden; dat zelfde kunnen
Wij u schrijven, «en terwijl Paulus er op
wees. dat Christus hun toch dit voorbeeld
van strijd tot dén bloede toe had gegeven,
kunnen Wij daarbij nog wijzen op het
voorbeeld van geheele volken, die "ten
bloede toe strijden voor een.' vergankelijk
goed, dat zij bovendien nog met hun leven
verliezen en alleen voor anderen, voor
hunne landgenooten, verdedigen, en wordt
van ons zooveel geringer offer gevraagd
voorbeen onvergankelijk© kroon, die wij
zelven zullen ontvangen in den hemel. En
dit alles klemt t© meer, nu wij nog dezer
dagen hebben ondervonden', dat aardsch
goed en .genot binnen een paar dagen kun
nen verkeeren in armoede en verdriet, als
Hit Wien stormen en zee gehoorzamen,
ons niet beschermt en behoedt
Wij verwachten natuurlijk niet B. G.,
dat deze beschouwingen, ofschoon wel In
staat om den zinnelijken en aarasch-ge-
zinden 'mensch tot betere gedachten te
brengen, door ééne voorlezing van dezen
brief een zoo gelukkig gevolg zullen heb
ben: daarvoor is noodig, dat er over worde
nagedacht, herhaaldelijk en ernstig; cn
daarom doen Wij een, beroep: op onze Gees
telijkheid en o«p allen, die eenigen invloed
ten goede kunnen uitoefenen, om het werk
der gesloten retraiten zooveel
mogelijk te bevorderen, voöral in de groo
te steden.
Immers Wij ontwaren dat verval van het
geloofsleven wel niet uitsluitend maar
toch vooral daar, waar die wereldsche.
die ongodsdienstige geest als. een aanste
kelijke ziekte zooveel erger optreedt en
zooveel gemakkelijker voedesel vindt. Maar
nnP Hoor. Wii 2>pti bpr/TAp ctr\ nl On7_a-g<»i<>o^-
vlgeu, die 't goea meëïïen
van het rijke geloofsleven onder ohs, op
dat zij door hun dagelijksch gebed tot
God. Die ook den weerspamnigen wil der
menschen huigen kan, voor de lichtzin
nige werekl de overvloedige genade trach
ten te verwerven, die noodig blijkt, om
zooveel' verblinding t© genezen en zooveel
weerstand tegen den H. Geest te breken.
Van dat voortdurend gebed der rechtvaar
digen verwachten Wij veel, vooral in den
aanstaanden vastentijd, als dat gebed ge
paard gaat met de voorgeschreven en bij
God: zooveel vermogende verstervingen en
aalmoezen, waarvoor ons in deze ongeluk
kige tijden zoo veel meer dan anders aan
leiding en gelegenheid gegeven wordt.
Bij deze gelegenheid vragen Wij volgens
lofwaardig gebruik tevens een hartelijk
gebed voor onzen H. Vader Benedict us XV,
die reeds zoovele pogingen heeft gedaan,
om den vrede op aarde terug te brengen
en intussclien de a*ampen van den oorlog
zooveel mogelijk te verzachten, en die wel
een groot verdriet moet gevoelen over de
vele teleurstellingen, die hij daarbij onder
vond; eein hartelijk gebed ook voor onze
geliefde Koningin;, die dag aan dag toont,
hoezeer zij medeleeft met haar volk, en
die bij allen nood' en ontbering weldoende
en troostende optreedt, voor Haar en tiaar
Koninklijk huis; eindelijk een hartelijk
gebed voor de duizenden in ons vaderland,
door den watersnood getroffen:, en voor
do ontelbaren, die dagelijks door den bit
teren krijg worden gedood of in doodsge
vaar verkeeren; en gedenkt dan ook Onzer
'een weinig in uwe 'godvruchtige gebeden.
En zal dit 'Ons herderlijk schrijven op
den Zondag Quinquagesima in alle tot
Ons iBisdom behoorende kerken, alsmede
in de kapellen waarover oen Rector is
•aangesteld, op de gebruikelijke wijze wor
den voorgelezen»
Gegeven to Haarlem, den
Sisten Februari 1916.
t AUGUSTINUS JOSEPHUS,
Bisschop van Haarlem.
Od tast van Z. D. Hoogwaardigheid1,
L. WESTERWOUDT, Secretaris.
Een Fransch succes in de Vogezen.
- Bitlis door de Russen genomen. -
Portugal en Duitschland. - Een Fransche
munitiefabriek ontploft. --Trein-botsing
in Italië.
Van de oorlogsterreinen.
Overzicht.
De verschillende legerberichten, die in
gekomen zijn, stemmen overeen in de me-
dedeeling, dat de strijd in den sector van
Verdun voornamelijk is teruggebracht tot
aid.ilIeriogevecMen,
In de Vogezen hebben de Duitscheis
voor de Frainschen moeten terugtrekken.
In hot Duitschè legerbericht wordt ver
klaard, dat „om oimoodige vérliezen te
vermijden", de Duitsche troepen bij de be
schieting van ThiaviUe (ten NoordoosJon
van Badonviller) de loopgraven, di© zij op
18 Februari op de Franschen veroverd
haddon, wegens een concentrisch daarop
gericht algemeen vuur van d© Franschen,
hebben ontruimd.
Een zeer belangrijk succes is de inne
ming van de stad Bislis in Turksch Arme
nië,- door hét leger van grootvorst Nico-
laas. Het bezit van Bitlis, ton zuid-westen
van het meer van Van, brengt de Russen
een groote schrede nader tot hun tweele
dig doel: het optrekken naar d© vlakte
van Mesopotamië en het afsnijden van den
spoorweg AleppoBagdad, waarlangs de
bij Koet-el-Amara opereerende Turken
van troepen, munitie en levensmiddelen
worden voorzien.
0p Zee.
De „Möwe" weer thuis.
De Duitsche marinestaf meldt officieel:
Z. M.'s „Möwe", gezagvoerder de korvet
kapitein burggraaf Dohna Schlodien, is
Zaterdag na een met succes bekroonden
kruistocht van verscheiden© maanden met
4 Engelsche officieren, 29 Engelsche zee
soldaten én matrozen, zoomede 116 opva
renden van vijandelijke stoomschepen
(o. w. 103 Indiërs) als gevangenen en bo
vendien met goud in baren ter waarde van
een millioen mark, in een Duitsche haven
binnéngeloopen.
Het schip heeft de volgende vijandelijke
schepen aangehouden (voor 't grootste
deel in den grond geboord, voor een klei
ner als prijs naar onzijdige havens ge
zonden): „Corhridge" (3687 ton. bruto);
„Author" (3496 ton), „Trader" (3608 ton):
ton): ..Farringford" (3146
ivisn" 0T5TT} ton); Appaixv' t778T ton);
■,7Wéstbüra'' (3300 ton); „Horace" (3335
ton); „Flamenco" (4629 ton); Edinburgh"
(zeilschip 1473 ton); ,,Saxon Prince"
(3471 ton). Al deze schepen zijn Engelsche
„Maroni" (3109 ton Fransch), „Luxem
bourg" (4322 ton Belgisch).
De „Möwe" heeft verder op verscheide
ne plaatsen bij. vijandelijke kusten mijnen
gelegt, waaraan o. a. het Engelscli slag
schip „King Eduard VII" ton offer geval
len ia.
De bewapende koopvaardijschepen.
Volgens de „Neon Asty" heeft Duitsch
land Griekenland kennis gegeven, dat de
Duitsche duikbooten alle bewapende koop
vaardijschepen van de geallieerden in den
grond zullen boren en dat het derhalve de
neutralen aanraadt niet met zulke schepen
te reizen. De Grieksche regeering heeft
hiervan alle autoriteiten in het koninkrijk,
dii© daarvoor in aanmerking kwamen, op
de hoogte gesteld.
De duikboot- en mijnoorlog.
Blijkens een Lloyds" bericht is het
Engelsche s.s. „Teutonian" gezonken. De
bemanning is gered.
Een Engelsch stoomschip is te
Piraeus aangekomen met 54 man van hot
Italiaansche s!s. „Java" hetwelk door een
Oostenrijksche duikboot is getorpedeerd.
Volgens een bericht van „Lloyds" is
het Engelsche stoomschip „Fothesay" in
den grond geboord. De bemanning is ge
red.
Frankrijk.
Ontpdoffïng.
Er heeft een hevige ontploffing plaats
gehad in de kruitfabriek van Double Cou-
ronne te Lacourneuve (ten noorden van
Parijs). Er moeten verscheiden personen
gewond zijn. (Double Couronne is een
fout, dat gebruikt wordt voor munitie
magazijn.)
„Reuter" meldt, dat er 22 dooden en 66
gewonden te voorschijn zijn gehaald. Ze
ven soldaten moeten onder de puinhoopen
zijn begraven. -
De Temps" meldt, dat 260 gekwetsten
onder de puinhoopen van Double Couronne
te voorschijn zijn gehaald.
Fransche marinestaf.
Vice-admiraal Le Bon is benoemd tot
chef van den marinestaf.
Engeland.
Oproeping.
Een proclamatie is Zaterdag uitgevaar
digd waarbij tegen 7 April worden onder
de wapenen geroepen, alle gehuwde man
nen van 19 tot 26 jaar, die onder het stol
sel-Derby zijn aangeworven.
Portugal.
Portugal en Durtschüand.
„Havas" meldt uit LiSsabon: Man ver
wacht d© terugroeping van den Duitschen
gezant uit Lissabon. Zijn vertrek zal overi
gens den toestand in gee-n onkel opzicht
wijzigen, daar Portugal zich feitelijk in
Afrika reeds in oorlog "toet Duitschland
bevind to
De „Times" verneemt uit> Lissabon dat
een Portugeeséh vlaggenschap kolen heeft
ingenomen met (het doel te kruisen lang»
de Poirtugeesche kust. De machinerieën
van 19 Duitsche schepen moeten licht be
schadigd zijn maar dé reparatie zou slechte
drie maanden in beslag nemen. De moest
beschadigde schepen zullen naar een be-
schermde ankerplaats worden gesleept.
Duitsche 'inwoners gaan voort met naar
Vigo uit té wijken, om de ontwikkeling
van. de gebeurtenissen aldaar af te wach
ten. Volgens een Lloyds-telegram uit
Bombay is op alle Duitsche schepen in.
Portugeesch-Indië de Portugeesche vlag
•gelheisrihen. De Duitsche bemanningen zijn
geïnterneerd.
Van het Vaticaan.
Een Pauselijk schrijven over den oorlog.
Dé „Osservatore Romano','publiceert een
brief van Z. H. den Paus Benedictus XV
aan den kardinaal-vicaris Pompili.
In den brief herinnert de Paus aan Zijn
herhaalde vroegere raadgevingen en aan
sporingen, opdat dé oorlogvoerende naties
de wapenen zouden neerleggen en haar
geschillen door een vriendschappelijke
overeenkomst zouden eindigen.
- De Paus voegt er aan toe, dat Hij zichi
te midden der oorlogvoerende volkeren
geworpen heeft als een vader te midden
van zijn strijdende kinderen en hen in
naam van God bezworèn heeft om van all©
verlangen van wederzijdsche vernietiging
af te zien. -
Ongelukkigerwijze werd, aldus Z. H.,
Onze Vaderlijke stem tot dusverre niet
gehoord en duurt de oorlog met al zijn
verschrikkingen in volle verwoedheid
voort. v
„JKL&SUSa
i verheften %«.u-
dezen oorlog,-welke ons een zelfmoord van
het beschaafde Europa toeschijnt. Wij mo
gen niet nalaten óm, zoodra de omstandig
heden dit toelaten, een öf ander middel te
suggereeren aan te wijzen, waardoor h©t
zoo vurig verlangde doel zou kunnen be
reikt worden.
Eenige godvruchtige vrouwen hebben
het plan bekend gemaakt om zich gedu
rende de komende 'Vasten in een geeste
lijke v-ereeniging van gebeden én verster-
vimgen nauwer aaneen te sluiten, ten eiaido
van de Goddelijk© Barmhartigheid het
einde van dezen verschrikkelijken geesel.
af te smeeken.
De Paus zegent en prijst dit plan open
lijk en spreekt de lioop uit, dat alle geloo
vigen er zich mede zullen veaeenigem.
Do Paus uit het vertrouwen, dat de
Katholieke families dn alle oorlogvoerende
landen zich gedurende de Vasten in gebe-
den en christelijke verstervingen nauw
aaneen zullen sluiten.
Z. H. richt een bijzonderen oproep tot
de moeders, echtgenooten, dochters en
zusters der soldaten, opdat zij alle leden
van haar families tot voortdurende vurige
gebeden en vrijwillige offeis en verstervin
gen zullen aansporen.
De H. Vader spreekt den wensch uit,
dat deze werken van godsvrucht vooral
zullen verricht worden op den dag, welke
gewijd is aan de herdenking van hét Ver
heven offer van den Godmensch, en dait
men Dezen dan de genade zal vragen om
met kracht en christelijke onderwerping
de zeer smartelijke verliezen te dragen,
welke door den oorlog veroorzaakt zijn.
Tevens zal men dan den Godmensch smee
ken, dat Hij een einde make aan deze lange
en verschrikkelijke beproeving.
De Paus beveelt eveneens aan om aal
moezen te geven aan de armen en de on-
gelukkigen, maar vooral aan de kinderen
van hen, die in dezen ontzettenden oorlog
gestorven zijn.
De H. Vader eindigt met de hoop uit to
spreken, dat ook de huisgezinnen der
neutj/ale landen uit gevoelens van mede
lijden en naastenliefde zich in deze wer-i
ken van godsvrucht zullen vcrcenigen.
Verschillende oorlogsberichten.
Suikerverbruik. Het ministerie van
Handel to Weenen (heeft maatregelen vast
gesteld om het verbruik van suiker onder
toezicht 4e stellen. Er zul tea midden Maart
suikerkaarten worden Ingevoerd, waarbij
het maximum-verbruik van suiker per,
maand1 en per 'hoofd op 1 en 1/4 kilogram
wordt bepaald.
Nieuwe duikbooten. Bij een officieel
onderzoek is vastgesteld, dat de duikboot,
die de „Brovence" torpedeerde, van ©era
geheel nieuw type was. De snefhedd waar
mede het schip-is gezonken, was het ge
volg van de groote verwoesting, di© een
munitieontploffing aan boord' veroorzaak
te. Het as zeker dat de nieuwe Duitsch©
duikbooten veel krachtiger vernieling*-
middelen zijn dan de oudere.
Koning Ferdinand van Bulgarije. T©
Rome is het gerucht yetrapreid' dat Koning)