WOENSDAG
24
NOVEMBER.
1915.
oor Z. H. den Paus.
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
No. 1864
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
-GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25per kwartaal; bjjonze
,1II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vi cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 oent
dimmer bestaat uit twee bladen.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cenL
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- -en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cenL
ig bedrag
jondijk, N. N.
leadïjk, J. K.
opdajt spoedig1 vrede intrede
nding Parochie Wassenaar
Alkema.de
ifaxendsveen,
gbaair'heLd
rfarendsveen,
Paus
N. K., uit
N. N., Voor
f 614.44
2.50
2.50
1.—
10.—
10.—
50.—
jcbeiden© abonné's hebben ons ge-
J, of er nog eert bon :in de courant
iomen en of er méér dan één adve-r-
Duramer van den dag mag vermeld
zij herinnerd, dat alléén de bon,
Zaterdag j.L in de courant gestaan
raag gebruikt worden en dat per
slechts een advertentie-nummer mag
jat opgeschreven.
animo onder de abonné's lijkt ons
mier groot to zijn.
ijkt 't, dat bij ..de telling der angeko-
ftiïtwoordon, er slechts een klein ver-
bestaat tnisscUen twee adverteerders,
luLIen wij den tweeden prijswihner
«ta-a prijs geven van
EEN KWART PAGINA.
ilEngelsche departement van Buiten-
tche Zaken deelt mede, dat geen
tsche schepen zijn vastgehouden en
geen blokkade van Grieksche havens
«leid of in werking is. - De Roode
«■conferentie te Stockholm ie gisteren
itnd.
in het Westelijk oorlogsterrein.
Overzicht.
berichten vah dit oorlogste-rrein zijn
lals de vorige dagen weder volkomen
steekenend, en hij gebrek aan gevec'h-
op het oorlogsterreim zelf, begint de
i! weder met telegrammen, waaj^i
mededeelingen van de vijandelijke
Hkwant/iere®, onjuist worden genoemd,
waarin van onware voorsteltingeui en
Iraaiing van feiten wordt gesproken.
ui het Oostelijk oorlogsterrein.
Overzicht
m dit ooriogsterrein luiden .de berich-
roet onveranderde eentonigheid: geen
het Zuidelijk oorlogsterrein.
Overzicht
tesMjd aan de Isonzo wondt met groote
iffbe.'d voortgezet, Górz wordt platge-
»!en. Overigens wordt er. aan de Ita-
iiêch-Oostenrijkscho grens niet voed
pden.
het Zuidoostelijk oorlogsterrein.
Overzicht
ter liet geheele front zetten de Duitsch-
'knrijksch-Bulgaarsche legers hun op-
rach voort. De Bulgarsche troepen na-
*a Pristina van het "noorden en het
ten, de Oostenrijksch-Hongaarsche troe-
i namen vier achter elkaar gelegen
viache stellingen ten noorden van Mi-
iwltza; 't dal van de Lab, en daarmede
teeg an g tot hetArnselveld, is in handen
r Bulgaren. Meer naar het zuiden zijn
tejanik en Tetovo bezet, evenals Uskub.
erdoor zijn de Servische troepen opge
eft in een kleine ruimte tusachen den
torweg die van Uskub naar Mitrowitza
'P1. «n de Montenegrijnsch-Albaneesche
en3- Het doorbreken naar het zuiden is
ardoor niet zeer waarschijnlijk meer;
senile mogelijkheid is nu nog de over-
«ljdmg der Albanische grens, tenzij de
klucht tot liet Montenegrijnsche berg
je Bioet worden gekozen.
8n de Servische overwinning tusschen
"J en Leskowatsj, waart-an Atheensche
spraken, is geen énkele bevesti-
verkregen. Wij weten alleen, dat de
'wen op weg naar Pristina hevigen te-
Wand onj^ioetten.
Na verbitterde gevechten konden dezen
eerst oprukken. Het is dus mogelijk, en
waarschijnlijk zelfs, dat in deze gevechten
de Serviërs op een -oogenblik er in
slaagd zijn, de Bulgaren op eenig punt tot
een gedeeltelijken terugtocht te noodzaken,
in oostelijke richting, dus in de richting
van. Nisj en Leskowatsj. Het bericht hier
van is onjuist en eenigszins overdreven te
Saloniki of te Athene ontvangen, en toen
de wereld ingezonden. Nadat de Bulgaren
versterkingen ontvangen hadden op het
gewraakte punt, konden zij -hun aanval
hervatten en doorzetten. Sedert evenwel
zijn de Servische troepen in dit geheele
gebied teruggetrokken, en naderen de -Bul
garen en Oostenrijkers stoeeds meer de
spoorweglinie UskubMitrowitza.
0p Zee.
De „Ancona".
De gezagvoerder van de Ancona" het
Italiaahsche schip, dat met tal van pas
sagiers door een Oostenrijkschen onder
zeeër in den grond werd geboord, is ver
hoord. De Stampa" drukt het daarvan
gemaakte protocol af.
Hieruit blijkt, dat de kapitein aan dek
was, toen de duikboot verscheen en dat
het eerste schot niet het schip trof, maar
dit op een afstand van ongeveer 20 meter
voorbijging. Niettemin gaf hij geen bevel
om te stoppen. Terwijl de Ancona" ver
der voer, trachtten de reizigers en do
«equipage de reddingsbooten naar beneden
te laten. De onderzeeboot vuurde door op
de Ancona", totdat deze eindelijk stil lag.
Ook deelde de gezagvoerder mee, wat reeds
wereldkundig werd gemaakt, dat n.l. de
duikboot heit vuren staakte, toen het ande
re schip had gestopt.
Het is wellicht voorzichtig-, hierbij op te
merken, da,t we het bovenstaande door
bemiddeling van een Duitsch blad aan de
genoemde Italiaansche courant- ontleenen.
Engeland.
Een offïcreele tegenspraak.
Het departement van buitemlandsche
zaken deelt mede, dat geen Grieksche
schepen in beslag zijn genomen of vastge
houden worden in de havens van het Ver-
eemgd Koninkrijk en dat geen blokkade
van Grieksche havens ingesteld is of in
werking is.
De „Globe" weder verschenen.
Maandagavond is de .^Globe", na ruim
twee weken geschorst te zijn gbweeist, we
der verschenen.
Nieuwe moeilijkheden in Wales.
In eene Zaterdag j.L te Swansea gehou
den vergadering van werklieden in de
antliracietmijnen tin Walles, waar 14,000
man vertegenwoordigd waren, werd op
nieuw de quaestie van het werken met
niet-geo rganuseeirden besproken. Er werd
besloten, om voor mijnen in de Anirnan-
valdey, waar zulke arbeiders werken, sta-
ki-ngs-aankondigingen uit te geven. Bij
dit geschil zijn ongeveer 3000 man be
trokken.
Ontploffing in Canada
Men meldt uit Parrysound, Ontario, dat
een ontploffing vijf gebouwen van de Ca-
nadeesche maatschappij voor ontplofbare
stoffen in de lucht deed vliegeii.
Het feit,, dat deze ontploffingen gelijk
tijdig plants hadden, doét vermoeden, dat
hier geen sprake is van een ongeluk.
Perzië.
De toestand in Perzië.
In het Lagerimis deelde minister Grey
medf, dat zonder medeweten van de Per
zische regeering de Engelsche consul en de
directeur van de Perzische Rijksbank in
hechtenis zijn genomen door de gendar
merie en dat beslag is gelegd op hunne
bezittingen. Ook is bericht ontvangen, dat
de gendarmerie met haar buitenlandeche
officieren in opstand is gekomen tegen de
Perzische regöering, die haar optreden
had afgekeurd.
Zweden.
Roode Kruls-conferenfie.
Gistermorgen werd de Roode Kruis-
conferentie to Stockholm geopend met een
redevoering van prins Karei, hertog van
Suderrpanland. De beraadslagingen zijn
geheim. De RusaischT vertegenwoordigers
Arbusof en Marhosof atjn Maandag aan
gekomen en werden gistermorgen vroeg
door .den koning ontvangen. Prims Ka.re:l
en zijn gemaliim no o dig den do Duitsche en
Oostenrijksch-Hongaarsche gezanten, be
nevens htinfie mtliitaire en marine-atla-
chés; den minister van buitenlandsche
zaken Wallenberg; den president der con
ferentie, directeur-generaal Lagerhjem en
anderen gisteren aan hun tafe',
Vandaag zuilen de Russische vertegen
woordigers de gasten van den Prins en de
Prinses zijn.
Noard-Afrika.
Geruchten over onlusten in Marokko.
Heit Spaarische blad „Imparcial" ver
neemt uit Tandzjer aklus meldt de
Kolniisclie Ztg." dat het Fransche
kamn te Kreibia door inboorlingen is aan
gevallen. Zij zijn door kanonvuur verdre
ven. De Marokkanen moeten zeer talrijk
zijn geweest om een dergel ijken aanval te
wagen. Kolonel Simon verzamelt blijk
baar troepen te Kreibia.
De opstandeling Abdel Malek moet in
de weer zijn -om de stammen tegen de
Franschen op te zetten.
Vereenigde Staten.
Vr&desgeruchten.
De New-Yorksche bladen bevatten
volgens een part. telegram aan de ,,N. R.
Ct." opnieuw berichten over vredes
onderhandelingen. Zij beweren dat de
Duitsche kardinaal-aartsbisschop von
Hartmaan (die naar Rome is vertrokken
ter bijwoning van het consistorie) de dra-
ger is van vredesvoorstellen aan het Vatd-
caan.
Verschillende oorlogsberichten.
Boter- en vleeechkaarien. De ,,Tag-
liche Rundschau" schrijft. Uiit allerlei me
dedeelingen van den laatsten tijd weet
men. dat de regeering geneigd was bo-
terkaarten in te voeren naar het voorbeeld
der broodkaarten, om de boterverzorging
door het invoeren van een 'regeling van
het verbruik en van den prijs te ordenen.
Naar wij nu hooren, is dit plan "afgestuit
op den tegenstand van het Pruisische
staptsministerie. Over de invoering van
vleeschkaarten, waarover de regeering
eveneens denkt, is de.,.beslissing nog niet
gévallen.
Staatstoestag voor de^Pruieische onder
wijzers. De Pruisische minister van on
derwijs heeft een rondschrijven gericht
aan de regeeringsprQ&identèn, waarin
wordt bepaald, dait, hoewel volgens liet in
zicht van den minister eigenlijk de ge
meenten er toe zouden verplicht zijn, van
1 Oct. af uit de staatskas aan de laag be
zoldigde onderwijzers der lagere scholen,
de oorlogstoelage, welke volgens de gel
dende bepalingen aan onmiddellijke
staatsambtoenaren toekomt, zal worden
betaald. De betalingen zullen uit de staats
kas geschieden, omdat de gemeenten ten
gevolge van den" oorlog reeds groote fi-
nancieele lasten te dragen hebben.
Aardappelprijzen. In overleg met het
Naitionaal Voedingscomité heeft de DuLt-
sche overheid den prijs der aardappelen
voor geheel België op hoogstens 9 fr. be
paald.
Te Berchem gebruiken de slimme boeren
de volgende truc om maar dan 9 fr. van
hun aardappelen te krijgen. Zij willen
geen zak patatten verkoopen of de kooper
moet meteen ©en kool koopen die zij met
1 frank laten betalen.
WHd ter markt. De klopjacht op fa
zanten en konijnen is in Frankrijk toege
staan. De Parijsche Hallen zijn thans goed
voorzien van wild. De fazanten gaan voor
15 fre. per stuk. Tot dusverre is intusschen
de prijs van gevogelte en vleesch nog niet
gedaald, zooals men gehoopt had.
Schietbrlllon voor de Duitsche soldaten.
Do Duitsche miLitairë overheid heeft
nieuwe maatregelen getroffen om de Oogen
der soldaten in het veld te ontzien.. Daar
toe is ©en militaire schietbril ingevoerd
met groote gebogen glazen, die, onverschil
lig naar welke richting wordt, gekeken,
een zuiver beeld geven zónder misvorming
van het gezichtsveld. Diit is van buitenge
woon belang, omdat thans de bij het schie
ten onvermijdelijke buiging en draaiing
van 't hoofd, geen invloed heeft op de opti
sche trefzekerheid. De bri'Jen zijn alle van
denzelfden vorm, in mat gepolijst mon
tuur gevat, maar niettemin individueel
aangepast aan het gezichtsvermogen van
eiken soldaat.
Het Russische leger De Matin" ver
neemt uit Petrograd. dat de Russische
troepenmacht maandelijks gemiddeld met
500,000 man toeneemt.
Pegoud-monument. Er is thans In
Frankrijk reeds ruim 9000 francs bijeen
gebracht voor de stichting van een monu
ment ter nagedachtenis aan Pegoud.
Een haai voor het Roode Kruis. Za
terdag j.l. werd op de veiling in Billings
gate Market te Londen een uit Brighton
gezonden groote haai verkocht. ITet dier
bracht 30 pd.st. op, welk bedrag in het
Roode-Kruis-fonds werd gestort.
Buitenlandsche berichten.
Overstroomingen op Sicilië
Aan de Messagero" wordt uit Palermo
gemeld dat stortregens groote schade ver
oorzaakten op Sicilië, inzonderheid in de
provinciën Girgenti, Catania en Trapani.
Een hevige cycloon bracht zeer belang
rijke schade toe aan de stad Mazzara del
Vallo en hare omgeving.
De Salso trad buiten zijne oevers en
overstroomde de stad Licata, waaruit de
bevolking vluchtte.
Nederland en de Oorlog.
,.H et Vol'k" vervolgd.
Men meldt nader, (zie het tweede blad),
dat deze vervolging door de Am ster -
darnsche justitie wordt ingesteld
wegens beleediging van een amb
tenaar lin. de uitoefening van zijn functie,
een delict dus, dat strafiechteiiijk ver
volgbaar irn het algemeen, ook al is er
geen klacht bij -de justitie direct door den
be!eedigd«n persoon ingediend, hetgeen
minister Postihuma dan ook niet heeft ge
daan.
Uitvoer van levende
runde ren.
De Minister van Landbouw enz. heeft
met ingang vart 24 Nov. ingetrokken zijn
beschikking van 23 Augustus 1915, laatste
lijk gewijzigd bij zijn beschikking van 15
October 1915, waarbij gelegenheid werd
gegeven tot uitvoer van levende runderen.
Sn ij bloemen.
Bij invoer van afgesneden bloemen uit
Nederland in Duitschland en verder gele
gen landen, wordt door de Duitsche doua
nen overlegging geëischt, van 'n verkla
ring, afgegeven door den betrokken Duit-
schen consul, waaruit blijkt, dat de bloe
men workelijk uit Nederland afkomstig
zijn.
Koninklïjko Bestuiten.
Bij Kon. besluit is aan J A. M. IRtfrssens
eervol ontslag verleend als burgemeester
te Ouwerkerk; is aan J. W. Doffegnies
eervol ontslag verleend als burgemeester
te Diepenveen; is tijdelijk benoemd tot
leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool
te Leeuwarden, J. D. Dorgelo, teRotter--
dam.
Tweede Kamer.
De afdeeliingen der Tweede Kamer heb
ben gekozen tot voorzitters de heeren De
Geer, De Beaufort, Nolens, Hubrecht en
De Meester, en tot onder-voorzitters de
heeren Van der Berch van Heemstede*
Eland, Van Bijlandt, Schaper en Rink.
Ongesteldheid van minister Pleyte.
De berichten omtrent den toestand van
Minister Pleyte luidden gistermiddag vól
kernen gerusts/te Mend. Do ongesteldheid is
van voorbijgaanden aard gebleken.
Gok gisterenavond bleef het goed gaan
met den Minister van Koloniën, Ma*.
Pleyte.
De berichten omtrent den Minister van
Koloniën, Mr. Pleyte, luidden ook heden
ochtend gunstig. De Minister genoot een
goede nachtrust.
Katholieke journalisten.
Door het Bestuur der Ned. Katholieke
Joumalisten-vei-eenigLug is m opdracht
van de jongste ledenvergadering aan de
uitgevers van alle meer dan eens per
week verschijnend© katholieke Waden een
ciroulalre gezonden, waarin hun aan
dacht er op gevestigd wordb, dat, terwijl
van een groot percentage der katholieke
journalisten liet salaris allerminst hoog
is le achten en het voor velen 'hunner in
gewone omstandigheden reeds te laag
moet genoemd worden, de huidige reeds
lang aanhoudende duurte voor onder
scheiden katholieke journalisten niet te
dragen is, bij vele anders groote moeilijk
heden verooi-zaakt en bij schier aVen a'.s
zeer drukkend wordt ondervonden. Een
Regeerimgs-doeument deelde onlangs me
de. dat een ambtenaarsbudget in Juli de
zes .jaors aantoonde, dat de uitgaven, be
halve die voor huur, verzekering en der
gelijke, reeds 26 2/3 procent hooger waren
dan in dezelfde maand van 1914.
Het bestuur zegt, zich overtuigd te hou
den, dat nauwgezette overweging dezer
omstandiglveden ten aanzien der gesala
rieerde katholieke journalisten de uitge
vers zal leiden tot het nemen van die
maatregelen, welke de billijkheid vordert.
Patrimonium.
In de gisternamiddag gehouden verga
dering is aangenomen de volgende motie
van de afd. Zaandam:
,,Het bondsbe^tuur zoeke contact met de
rechtsche Karnerclubs, opdat deze krachtig
medewerken aan de doorvoering van de
sociale wetgevingen in het algemeen."
Het denkend deel.
Wat is er in het glorietijdperk van het
liberalisme niet geschermd met het intel
lect! Vorming van het verstand was alles,
ontwikkeling was het abc vuu alle Staats,
bemoeienis. Godsdienst kwam er niet op
aan, moest van het publieke Stautstooneel
vordwijnen. Als er maar scholen gebouwd
worden, konden de gevangenissen geslo
ten worden
De tijd is ai lang heen, dat hetdenkend"
deol der natie zulke optimistische ver
wachtingen van het intellect zoo luid uit
bazuinde, al handelt men practisch soms
nog niet veel anders dan in het glorietijd-
perk. Op liberale programs is zelf een
enkele maal erkend, dat het godsdienstig
element toch ook wel een beetje beteekenas
heeft.
Intusschen is zelden of nooit aldus de
Residentiebode" van die zijde het
bankroet der liberale gedachte zoo dui
delijk uiteengezet als nu de liberale.Leid-
schc professor Krabbe dat doet in zijn pas
verschenen werk over: ,,De moderne Staats
idee".
De geleerde schrijver heeft het op blad
zijde 121 over de „cardinale fout" der
liberale Staatsleer. Waar die ligt is dui
delijk genoeg, zegt hij, en hij vervolgt:
.Zij zoekt in cultuur van het intellect
de genezing van maatschappelijke kwa
len, niet bedenkende, dat het intellect een
macht is, die zoowel ten kwade als ten
goede kan worden aangewend; zoodat,
waar bij de rechtsvorming het probleem
allermeest hierin gelegen is, om den in
vloed van zelfzuchtige belangen te ecorte©-
ren, er niet de minste waarborg bestaat,
dat, met het intellect tot uitgangspunt, bij
,,het denkend deel der natie" het nadenken
niet bij voorkeur zich zal richten op de be
langen, die hun klasse vorvdllon Cn de
.zelfzuchtige belangen van deze in de wet
geving tot uiting zal brengen, met verwaar-
loozing van do belangen dier derde catego
rie (n.l. de arbeidersklasse), tegenover
welke zij als .onpartijdig" gezag boeten
te zijn geplaatst.
Do liberale staatkunde heeft geen
besef gehad, dat het bij hen, die aan de
Heéhtsvorming deelnemen, niet in de eer
ste plaats aankomt op intellect, maar op
karakter. Zij zag-bij de rechtsvorming do
ethische zijde van dat proces over het
hoofd, en leefde in de meening evenals <le
geheele juristenstand uit dien tijd, waaruit
de vertegenwoordigers veelal wérden ge
kozen, dat de rechtsvorming een bij uit
stek intellectueele bezigheid was. En slaat
men de parlementaire discussies uit dien
tijd op, dan treft ook op bijna iedóre blad
zijde het vertoon van juristerij, dat In de
debatten werd uitgestald. Er is daarbij
schier geen spoor te ontdekken van de ge
dachte, dat de kern van alle wetgeving
niet ligt in een te verrichten technischen
arbeid, maar in een afwoging van belan
gen, met aanlegging van een ethischen
maatstaf. Begrijpelijk is deze eenzijdigheid
alleszins, omdat het liberalisme met ethiek
on godsdienst op het gebied van het open
bare leven geen rekening hield. En de ge
ringschatting van deze machtige factoren
i.n het leven der individuen verklaart ten
volle de hevige reactie van kerkelijke zijde,
die wij beleven."
Zeggen we te veel, als we constateeren,
dat nu nog, ondanks die hevige reactie
van kerkelijke zijde", tal van liberalen de
helderziendheid van prof. Krabbe missen
en met ethiek en godsdienst, die „inuch-
tigo factoren in het leven der individuen",
op het gebied van het openbare leven geen
rekening willen houden? Ze hebben liet
dus aan zichzelf te wijten, als de reactie
van kerkelijke zijde" nog heviger wordt.
Professor Krabbe heeft echter nog scher- 1
pér geeséls voor het verwaten stelsel, als
hij de neutraliteit" als een ondiïig ken
schetst:
,,Maar het 'scherpst openbaart zich de
dwaling van hét liberalisme in de leus van
neutraliteit van het staatsgezag, waartoe
de intellectualistische ondergrond dezer
staatkunde van zelf leidde. Het onpar
tijdig verstand" bracht de voorstelling van
een ,,onpartijdigen staat" mede, en door
de neutraliteit op elk gebied, zoowel op
hot gebied der rechtsvorming, te aanvaar
den, werd, naar men meende, de onpar
tijdigheid het meest betracht. Dientenge
volge werd gestreefd; niet orn ieder het
zijne, maar aan allen hetzelfde te geven;
aan allen hetzelfde onderwijs: één school
voor heel de natie; aan allen hetzelfde
rocht: één zelfde vorm voor.artn en rijk;
aan alleii dezelfde vrijheid: eenzelfde auto
nomie in regeling van rechtsbetrekkingen.
Maar door aldus alle maatschappelijke
verschillen uit te wisschen, niet acht te
slaan op de verscheidenheid in behoefte
aan religieus en kerkelijk leven, de oogei»
te sluiten voor de feitelijke ongelijkheid
der individuen, te "aanvaarden een stelsel
van onthouding* waardoor ongecontro
leerde krachten de rechtsvorming kunnen
behoerscheri en overal zooveel mogelijk de
strijdverhouding tot uitgangspunt te ne
men door dat alles kwam de neutraliteit
van den staat feitelijk neer op een iri be
dekten vorm gegeven steun aan richtingen
en maatschappelijke belangen cn werd er
verder onder den schijn vari noutralitelt,
een valsch spel gespeeld."
We zullen aan do rake schets van dit f
,.valsebe spel." niet incer toevoegen-, \Yoor
