OORLOGS-VARIA.
Hasaa-vcrgiftlgiug. Voor de tweede maal
heeft Zondag tc Alkmaar een massa-vergif
tiging plaats geliacl in de barakken waarin
de manschappen van de 3e compagnie zijn
gehuisvest.
Slechts een 50-tal werd aangetast, daar de
anderen grootendeels met verlof waren; Het
middagmaal bestond uit roode kool, aard
appelen en vet. Er deden zich geen ernstige
gevolgen voor; slechts brakingen.
Branden en ongelukken. Te Terhorne
(Fr.) is <ie veehouder D- v. d. H. uit zijn
hoot to water geraakt en verdronken.
Te Meppol is zekere K., knecht bij de
graanftrma Bosscher en Hi lb erts, dóe
Donderdag dóór het op hol slaan van het
paard van den wagen werd gesingerd,
Zondag aan de gevolgen overleden.
Te Groot-Ammers as gisterennacht te
1 uur, vermoedelijk ontstaan, door de kerk-
stoven, brand u Mg ebroken in de kerk
Men was het vuur betrekkelijk spoedig
meester, maar 7 banken zijn, toch ver
brand. De heele kerk .is door de warmte
geheel, verfloos geworden, terwijl pijpen
van liet orgel gesmolten, en glasramen
gesprongen zijn.
Land en Tuinbouw.
Het afgevai'.fen blad.
Zoolang de® zomers de bladeren frisch
en groen blijven, vormen zij een schaduw
rijk .looverduk, waaronder het aangenaam
is te wandelen, maar als de herfstwind
langs de 'huizen blaast' en gierend door de
takken raast, dan zijn die bladeren reeds
geeil en bruin en vallen dwarlend naar
den grond, en blijven in veld en woud als
een dikke laag liggen.
Dat afgevallen loover bestaat gelieeft uit
plantenresten, en is dus .in do oogen van
menigeen een te waardeeren massa, zoo
vel om gewassen in de bewaarplaatsen
te beschutten tegen de naderende winter
koude, al® om gebruikt te worden voor
strooisel in de-n stal. In sommige streken
worden die afgevallen bladeren dan ook
ijverig gezocht en verzameld'.
Als dekmateriaal op aardappel- en man
gel hoopen hebben zij natuurlijk waarde,
"bien kan er heel wat kostbaar -stroo mede
uitsparen. Al® stroodsed in den 6tal kunnen
zij ook dienst doen, zij bieden aan de die
ren een droge, warme 'ligplaats, maar
voor het opzuigen van vocht zijn zij niet
goed geschikt, daarvoor is stroo heel wat
heter materiaal. Maar stroo heeft flinke
marktwaarde en die bladeren heeft men
voor 't verzamelen/ men kan er dus ger
«rust. wat meer van gebruiken en krijgt
daardoor een grooteren hoop stalmest, die
voor de humusvorming in den bodem
dienst kan doem
Natuurlijk zullen de bladeren in den
grond verteren, maar 'niet bijzonder sneü.
Eiken en beuken blaren b.v. blijven vaak
een paar jaar onverteerd in den bodem
eitten. en wanneer er zoo wat veel iin
voorkomen, dan vormen zij eenigszins een
beletsel voor de plantenwortel®, ja, dia
niet vergane bladeren kunnen den grond
aeCfe te los maken.; later, als zij tot den
echten humus zijn geworden, zijn zij puik
in den bodem, maar dat duurt altijd gerui-
men tijd. Wal. zijn er bladeren, die snelüer
vergaan, b.v. die van berkenel®, maar die
vindt men meer in *t kreupelhout en daar
blijven M als boechstrooisel eenigen tijd
liggen.
Voor de samenstelling van 't blad moet
men eiken en beukenbladen ook niet te
hoog aanslaan, dan .staan zij bij stroo
heel wat ten achter. Zij bevatten: Eiken
loof 1 pet. stikstof, 35 pet. kaJli en 0,2
pet. phospliorzuuir en beukenloof 1 pek
stikstof, 0,23 pel kafli en 0,24 pel phos
phorzuur. Aangctizem. jdii-e bladeren de
Vloeibare udiwerpseéan der landbouwdiereri
maar matig opzuigen, achten wij ze in
den «tal minder op hun plaats.
Toch behoeft men ze niet verloren te la
ten gaan. Men kan ze verzamelen en in
het veld op een hoop brengen ten einde
er compost van te maken. Mengt men er
een weinig kalk door, dan zail de Vertering
bevorderd worden. De hoop kan dan een
heel en winter blijven zitten en van tijd tot
tijd gedrenkt worden met gier.
Om verlies van ammoniak te voorkomen,
iè het moodig zul'k een composthoop met
aarde af te .dekken. Misschien, blijkt het
wenachelijk dezen hoop zelfs een jaar lar
ger te (laten zitten, maar als men com
post van maken, wi'1, dan kunnen de bla
deren van eiken en beuken ook elk jaar
benut worden en, verwerkt tot goeden
mest. „N. H. Cl"
Schuimaarde.
In aflevering 11 van het Tijdschrift der
Ned. Heide-Mij. wordt door W. de aan
dacht gevestigd op de meststof schuim
aarde. Nu de door de haverzfekte veroor
zaakte kalkvrees wat begint te vermin
deren, en zelfs weer gesproken wordt
over ziekten, die haar oaz'sprong vinden
in gebrek aan -kalk, meent de schrijver
dat het zijn nut kan hebben eens te wij
zen op de zeer belangrijke, maar bij ve
len weinig «bekende schuimaarde.
Schuimaarde iis een bijproduot der sui
kerfabrieken. Hier wordt het suikersap
verkregen door uMoog.ing van de stuk-
gesnaden bieten. In dat suikersap komt
de opgeloste rietsuiker voor, waarom het
te doen is, maar bovendien worden daar
in aangetroffen in bieten aanwezige op
losbare zouten en zuren, en zdlfs eiwitten
uit do doorgesneden cellen.
Uit het suikersap moeten de zuren, zou
ten en eiwitten verwijdend worden. Daar
toe wordt aan het sap (kalkmelk toege
voegd.
Er ontstaan dan onoplosbare kadkzou-
ten, door verbinding van zuren met de
kalk, en verbindingen van kalk met sui
ker. Kalk en suiker moeten natuuiflijk
weer gescheiden worden.
Dit geschiedt door in het. met kaïk-
mdhk gemengde suikersap koolzuur m
leiden. Koolzuur mèt kalk geeft, koolzure
kalk, die onoplosbaar is, en de suiker
komt dus weer vrij .e«n gaat in oplossing.
Daarna wordt het suikersap verwarmd;
de eiwitstoffen Stollen, dè vloeistof wordt
gefïltereerd; ,de schuimaarde blijft op de
filters achter.
De samenstelling van schuimaarde is
zeer verschillend. Naai- het gemiddelde
van verschillende analysen berekend W.
dat in 20,000 K.G. (op zware gronden
wendt men per H.A. in den regel veel
meer aan) alt:
5000 K.G. kalk,
40 stikstof,
200 phosphorzuur,
40 kali.
Dat is zoovedl' phosphorzuur als in 12
baal slak, en zooveel kali als in 3 baal
kainiet.
Neemt nu aan, dat van de stikstof maar
de helft of minder in werking komt, dan
is dat toch nog een nnet ,te verwaarloozen
hoeveelheid.
Wie derhalve zi$n grond met kak moet
bemesten en over schuimaarde kan be
schikken, doet verstandig deze stof fe ge
bruiken.
Het best .is de schuimaarde in groote
hoopen op het land te brengen en deze
zoo mogdlijik met stroo, riet, biezen of an
dere losse, organfsche stoffen te vermen
gen. De schuimaarde droogt dan uit en
wordt poreus, en laat zich daarna op den
akker gemakkelijk verdeden. Verder
kunnen de grootere stukken door rollen
fijner verdeeld worden en kan de aarde
door ploegen en eggen goed met de bouw-
voor worden vermengd.
Natuurlijk wordt een en .ander zeer be
vorderd door de schuimaarde den win
ter over op het tand te laten liggen. Een
heldere vorst zorgt dan voor liet murw
worden der kluiten. C. B.
SPORT.
WATERSPORT.
Congres voor Watersport.
Het congresbest uur verzoekt ons er op
te willen wijzen, dat ook militairen lid'
kunnen worden op dezelfde voorwaarden
als anderen. Men vrage daartoe inlichtin
gen aan het secretariaat van het' Congres
voor Watersport: Raadhuisstraat 31, Am
sterdam.
Naar aanleiding van een desbetreffende'
vraag tevens de mededeeling, dat ook da
mes gaarne als lid kunnen worden aange
nomen en tevens dat dames-leden even
eens het congres zullen mogen bijwonen.
Ook vereenigingen kunnen lid zijn. Er zijn
reeds een paar vereenigingen, die als lid
toetraden en.... een belangrijke bijdrage
afstonden als contributie.
10,000 taladz. krantenformaat.
Mgr. von Keppier, bisschop van Rotten
burg, heeft op Allerzielen een troostrijk
en ontroerend broehuurtje laten verschij
nen: ,,Onze doode helde.n en hun laatste
wil" (Freiburg, Herder.) Hij spreekt daar
in over de groote doodenklocht, waartoe
ziich alle volken, hoe «oneens zij het ook
met eükaar mogen wezen, kunnen veree
nigen. De partituur .dezer geweldige treur-
sjmphoniie wordt gevormd door de einde-
looze veriieslijsten. Juist in het begin van
de doodenmaand November 1915 bereikte
de Duitsche verlieslijst een zeker hoogte
punt. Met de uitgave van nr. 375 der Prui
sische verlieslijsten van 9 November _telt
deze lijst 10,000 blz. krantenformaat. Wel
ke massa namen staat er niet op deze dui
zenden bladzijden! In ihet geheel ongeveer
4.000.000 namen van Duitsche soMaten.
Zelfs wanneer wij er nog een half mitlioen
van mogen aftrekken, dan blijft er nog
altijd een verschrikkelijk groot aantal
over voor een oorlogstijd van 15 maanden.
Goddank nemen in het geheel genomen de
gesneuvelden bijna de laatste plaats in.
Het getal der lichtgewonden, die weer
spoedig naar het leger terug kunnen,
overheerscht gewoonlijk de andere cij
fers. en dn den Taatsten tijd vooral het ge
tal der verminkten. Maar het blijft nog
vreeselijk!
Burgerlijke Stand.
LEIDEN.
Geboren: Jacobus, z. van N. de Haas
en W. C. Si rag. Philip pus Jacobus, z.
van A. van der Kaaij en C. «ter Beest,
Teuapss, z. van G. C. A. Werkhoven en F.
van de Weerdhof. Johannes, z. van D.
.de Bruin en C. E. van der Vos. Corne-
lds, z. van P. de Jongh en J. Spruit.
Jan, z. van M. DeijrL en W. Veerman.
Casner. z. van R. Vermeer en W. S. Kloots.
Overleden: J. Overstap géb. Dissel-
veld, 79 j. K. de Mooij, z. 15 m. W.
Sïi?ik, w. 81 j. P. Morsink, m. 74 j.
N. L. van Paridon,, m. 27 j. M. C. van
Zijp wede. H. Kettenis, 77 j. A. H. J. de
Graaff, w. 53 j.
Ondertrouwd: J. Keereweer jm.
23 i. en K. Braxhoven jd. 22 j. P. C.
de Bolster jm. 24 j. eai C. Zirkzee jd. 26 j.
J. van der Wilk jm. 26 j. en H. Hole-
beek jd. 29 j. J. H. Carp jm. 22 j. eai M.
Kerkhoven jd. 21 j. J. Koster jm. en P.
de Wolf jd. L. Hopman jm. 30 j. en J.
J. van der Post jd. 28 j. W. F. Waas
dorp jm. 21 j. «en N. Stayleu jd. 22 j.
J. van den Berg jm. 22 j. en A. M. E.
Pawla jd. 19 j. M. J. Esser jm. 23 j. en
E. Keereweer jd. 22 j. S. van der Meij
jm. 28 j. en H.v Toller jd. 40 j. J. de
Swart jm. 24 j, en P. Naroi'd gesch. vr.
26 i. J. Brands jm. 30 j. en W. Roos
dorp jd. 30 j.
ALKEMADE.
G e b o r e n: Andreas, z. v. E. Elstgeest
en K Bakker. Cornelia Debora* dt v.
B. van der Ploeg en T. Bie'efeld. Adri-
aantje, d. v. P. Lems en K. Bouwmeester.
Getrouwd: G. Plasmeijer, 35 j. wed.
van M. Verwei j en. J. van der Zon, 40 j.
Overleden: J. G. Borst, 7 mnd.
ALPHEN.
Geboren: D. van Sytsma en Brou
wer. Z. van Vermeulen en Houdijk.
Getrouwd: H. Muijs met. M. P. van
Dobben. W. v. d. Sluis met M. Schellin-
gerhout.
Overleden: P. v. d. Pauw Kraan
jm. 1 jr. A. Oorschot man van P. A.
Verdonk 36 j.
BOSKOOP.
Geboren: Gëerlofine Hendïika., d. van
T. Slingerland en K. Schoorel. Arie, z.
van J. van Gemeren en J. J. de Bruin.
Ondertrouwd: H. Hulscher en L.
J. Schouten.
Getro.uwd: H. Recfeegld 23 j. en M.
Colla 27 j.
Overleden: J. M. Ie Fevre 58 j.
echtgenoote van Joh. Jongejan.
HAZERSWOUDE.
Geboren: Maria Anna. id. v. C. Groen
en J.- N. Zandvliet. Maria, d. v. N. C.
Vink en M. van iLeeuwen. Jacobus, z.
v. Johs. Groen em M. P. van der Heyden.
Abraham Hendrikus, z. iv. A. Schaken-
bos en M. P. van der Peet. Pieter, z.
v. A. van Veen. en A. Francken. Jo
hanna, d. V. G. v. Ommering en J. van
Dorp. Arie, z. v. R. Zaal en M. Koetsier.
Adriaantje, d. v. P. van Nes en S. de
Koning.
Overleden: B. Blijleven, wed. v. W.
Schippers, 84 j. J. Straver, m, v. W.
vanStelling, 53 j. A. S. van der Werf
jm. 2 mnd. D. A. Wilfl'emsem jm. 11
rond. A. Redegeld, wed. v. J. Kan der
Poel, 75 j.
KATWIJK.
Geboren: Leuntje, d. van W. II.
Ouwehand en M. Jonker. Arend, z. van
A. v. Du/jvenvoorde en A. de Jong. Wil
lem, z. van W. Schaap en A. de Jong.
Huibert, z. van M. v. Klaveren en N. Nop
pen. Jacob, z. van D. W. Maagdelijn en
T. Kuijt. Anna, d. van Y. van Rijn en
N. v. Duijn. Jan, z. van J. C. Ippel en
K. Bouwmans.
O v e r 1 e d e n: P. v. d. Bent 2 d., z. van
KI. en H. Hoogenboom. A. de Vreugd
11 m., z. van A. en K. van Duijn. N. L.
v. Paridon 27 j.
Gehuwd: C. Peeman jm. en M. den
Haas jd. A. v. d. Eijkel wedr en P. den
Hollander wed. C. v. d. Boon jm. en J-
•Varkevisser jd. H. Ros jm. en G. Hus
jd. P. v. d. Oever jm. en A. Bamhoorn
jd. C. Ouwehand jm. en J. v. Duijn jd.
M. Keulemans jm. en A. L. Minnee j»1
Ondertrouwd: C. v. d. Bent jm.
en C. Guijt jd. A. de Lange jm. en A. v.
Duijvenbode jd. D. v. Duijn jm. en M.
v. d. Plas jd. II. Ammeraal jm. en J.
Haasnoot jd.
OUDSHOORN.
Geboren: D. van v. d. Ent en Groe-
neveld. Z. van v. 't Woud en" v. Ipe-
ren.
Gehuwd: P. Vonk 22 j. en A. Goed
hart 22 j.
TER-AAR.
Geboren: Cornelia Maria, d. v. P.
van Dam en C. M. Voortmaai. Petrus
Hubertus. z. v. J. Vale.Hijn en H. Hoo-
uervorst. Martinus Antomus, z. v. W.
C. Markwat en. M. Huigs'oot, Margare-
tha, d. v. A. Keijzer en C. Lek. Pieter,
z v. G. Domburg en T. Wingelaar.
Overleden: J. A. van Dam lj.
M. C. Sassen 10 mnd. M. M. van der
Hoorn 1 j. J. E. M. van Zaal 1 j.
VOORSCHOTEN.
Gehuwd: G. de Langen 31 j. en M:
L. van Campeai 29 j. J. Vermeulen 21 j.
en G. Bekker 19 j.
WOERDEN.
Overleden: J. A. v. d. Grient 89 j.
wedn. van M. S. J. Lutteken. C. de
Zeeuw 76 j. wed. van K. de Rijk. K. A.
Spannenmaker 34 j. echtg. van P. A. v.
Renesse.
WOUBRUGCE.
Geboren: Hendrikus, z. v. G. P. van
Leeuwen en Th. van der Meer. Hendri
kus Petrus Gtephanus, z. v. P. W. Bleijs-
wiik en J. van dei' Ko-'tk. 'Cornelia, d. v.
F. A. H. do Boer en N. van 't Wout.
Overdeden: J. W. Keessen 78 j. m.
v. N. van Teijlingen.
ZEGVELD.
Geboren: Gijsberta Trijntje, d. van
W. Starrenburg en M. van Vliet. Neel-
tje, d. van J. W. Uijterlinde en J. L. Eis-
berg.
Overleden: M. Fokker 18 d.
Getrouwd: J. Spanenburg 31 j. en
H. Oostveen 34 j.
ZWAMMERDAM.
Geboren: Johanna, d/ van D. A. v.
d. Vlugt en A. J. den Hollander. Theo-
door, z. van J. A. van Munster en C. v. 'd.
Werf. Corncis Willem, z.' van H. H.
de Graaf en H. A. v. Eek.
Overleden: F. van Vliet 14 d.
Een irieuwe uitvinding van de
draadlooze teiegraofie.
Te Christiania heeft een uitvinding van
den boekdrukker Friedrich DahJ groot op
zien gewekt. Deze heet er n.l. in geslaagd
te zijn», teekeningen, fotografiën, enz.
draadloos over te brengen. Voor die over
brenging op het Morse-systeem berustend
wordt op het station van den afzender de
plaat geteekend. Het is dus niet een tele-
gram van woorden of letters, maar een
beeld-telegram van samenhangende kleine
vlakken.
Er is reeds een maatschappij gevormd,
die de vinding internationaal wil exploit
teereni
Stoomvaartberichten.
STOOMV. MIJ. NEDERLAND.
BILLITON (thuisreis) arriv, 22 Nov. te
Cochin. JAVA (uitreis) vertrok 21 Nov. van
Suez. KAMBANGAN (uitreis) vertrok 20 Nov.
van Colombo. KARIMATA (uitreis) is 21 Nov.
Dungeness gepass. PRINSES JULIANA,
(thuisreis) arriv. 22 Nov. te Genua. VONDEL
(uitreis) vertrok 21 Nov, van Colombo.
ROTTERDAMSOHE LLOYD.
DELI (uitreis) pass. 20 Nov. Dover. G'OEN-
TOER (thuisreis) vertrok 20 Nov. van Padang.
MALANG arriv. 18 Nov. van Rotterdam te
Batavia. MED-AN vertrok 20 Nov. van Mar
seille naar Norfolk. MEN ADO (thuisreis)
pass. 19 Nov. Malta. PALEMBANG (uitreis)
pass. 20 Nov. Perim. SINDORO (uitreis) pass.
20 Nov. Duügeness. TABANAN (uitreis) arriv.
20 Nov. te Padaug. TAMBORA (thuisreis)
pass. 21 Nov. Dover. TEXEL (thuisreis) pass.
21 Nov. Dover.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
ANDIJK, van Antofagasta naar Rotterdam,
pass. 20 Nov. Fernando Noronha. KELBER-
GEN, van Rotterdam naar Philadelphia, pass.
20 Nov. Bevezier. NIEUW AMSTERDAM,
arriv. 22 Nov. van New-York te Rotterdam.
NORFOLK arriv. 21 Nov. van Rotterdam te
Baltimore. WESTERD1JK arriv. 22 Nov. van
New-York te Rotterdam.
KON. HOLL. LLOYD.
AMSTELLAND (thuisreis) pass. 20 Nov.
Fernando Noronha. HOLLANDIA (thuisreis)
vertrok 21 Nov. van Vigo. ZAANLAND (uit
reis) vertrok 19 Nov. van Leixoes.'
Financieele Berichten.
Amsterdamsche Beurs.
Officieele Prijscourant.
V.K.
Ned. 1914 f 100—200. 5 !027/8
dito f5001000. 5 101 Va
dito N. W. S. 31/2 80''/lc
dito dito 2V2 63'/i6
Ned. Ind. 1915 f 100-500 5 1003/*
dito dito f 1000 5 100
Duitschland. Rijksleening 3 57
Oostenrijk Jan.-Juli. 4 5OV2
dito Mei-Nov. 4 49x/2
Rusland Öope G. R. 625 4 6D/2
dito Gecousol. G. R. 625 4 603/4
dito Obl. Frs. 500 '06 5 76V.
dito6e Emiss.G.R.625'94 4 599/j6
dito Iwang.Domb.G.R.625 4V2 68
Brazilië, Fund. L. '98, 5 925/s
Mexico Doll. 100-1000 5 243/4
Venezuela. Dipl. Sch. 1905. 3
Amsterdam 1915. 5
4V2
Aand.
Haarlem 1915
Leiden 1914
dito 1911
Rotterdam 1915
dito 1914
Nedeil. Bank
N.-West. Pac. Hyp. B. C. A.
Am. Oav. Foundry C. v. A.
Bethlehem Steel C. v. A.
Standard Milling Ct. C. v. A.
U11. Stat. Steel. Corp. C.v. A.
Ketalioen Mijnb. mij.gew. A.
dito dito pr. A.
Redjaug LebongJ Mijnb. A.
Great CobarA.
Gec. Holl. Petr. Cert. v. A.
Kon. Ned. Petr. f1000 A.
Moeara Enim Petr. mij. A.
Sumatra Palemb. .A.
Orion Petr. Mij. Lei 2000 A.
Holl.-Am. lijn A.
Int. Merc. Mar. Cy. afg. A.
dito dito afg. pr. A.
dito dito Obl. 4 Va
dito dito C. v. O.
Deli Maatschappij Cert.
Holl. IJz. Spoormij. A.
dito Obl. 1915 5.
Mij. tót Expl. v. Staatsp.w. A.
Atchison TopekaC. v. A,
Denv. Rio Gr.
Erie Sp. Mij.
Kans. City South,
dito
Miss. Kans. Tex.
South. Pac. Cy.
South. Rlw. Vot. Tr. gew. A.
Union Pac. Rr. C. v. gew. A.
Amsterdam f 100 3
C.
gew. A.
gew. A.
pref. A.
C. v. A.
gew. A.
IOD/4
1011/4
981/a
941/s
IOIV2
96'/,
242'/,
1331/,
77'/s
390
70"/i6
807*
17 V,
27
119
6V2
157
512
209i/2
1921/2
501/,
334
1978
71%
88
871/2
489'/,
791/s
101
861/.
104i/s
151/2
421/2
3H/W
59'/8
S5/,»
97'/,
231/3
1341/2
102
M.K.
102'/,8
101»/»
SOI/, 1
633/ui'
IOO1/2
1001/,
501/2
601/,
59'/,
1011/,
IOIV2
96'/,
76
701/»
807,
17V,
27
1161/,
6%
1567s
5111/2
561/,
337
197,
877»
489'/,
791/,
1047,
151/,
42
301/,
59'/»
S'/s
98
135V,
101%
Koers van het geld
Prolongatie 3 pCt.
Langs de electrische draad
versperring
In liet ,,llbld." schirijft de heer J. Feit
eeoi reeks feuilletons over de electirische
draadversperring aan. onze grens. Wij
onUeenen er het volgende aan:
Het dramatische verhaal van den e«lec-
trischen draad' zal wel nooit geschreven
worden, ik bedoel van al de slachtof
fers, die er mee in doodelijke aanraking
kwamen.
O! zij zijn talloos! 't Zijn er ontelbaar
veel meer dan de enkele berichten in de
krant zouden doen veronderstellen. Aan
onzen kant der draad-versperring verne
men wij zoo nu-en-dan zoo'n tragische
tijding: „door eïectrioiteit» gedood", meest
al van soldaten onzer grenswacht, die met
den draad in aanraking kwamen, en el
lendig het leven lieten. De gevallen van
electrocute van or|zy( mede-burgers ui1(
de zuidelijke provincies worden nog min
der bekend gemaakt; hun eenzame dorp
jes liggen, zoo ver vam ons af, dat zulke
doodsberichten uit Jiet zuiden opklinken
de. als uit een achterland, nauwelijks de
rivieren bereiken», zeker niet verder door
dringen.
Maar het doods-cijfer aan den Belgi
schen kant van de electrische draden zou,
inddein men betrouwbare opgaven kon.
verzamelen, ons doen ontstellen! Het de
zelfs <le vraag, of de Duitsche militaire
autoriteiten aanteekening houden van al
deze stille terechtstellingen, met identifi-
oeering dei- lijken; hoe dan ook, het met
den dag stijgende getal der door hun lie»l-
©ehe draadversperring vermorzelde slacht-
fers za«l wel nooit aan. het daglicht, komen.
Dveral kreeg ik daar de verhalen te
hooren van den dood door den draad.
De draad! de onhejls-draad! zooals dat
ding de lieden schijnt te- lokken, met een
magnetische kracht trekt., te hypnotise©--
ren weet! En zooals ze meteen getroffen
worden, met de kracht van een bliksem
straal, maar geheimzinniger, geluidloo-
zer, bijna ongemerkt., zonder verblindende
licht-onitploffing, zonder ratelenden don
derslag, zooals bij een onweer! Dus vindt
men de ongolukkigen pas later terug, na
angstig zoeken, vermoedend wel aan
stonds een onheil, maar niet we«tende
waar te zoeken de eindelooze versperring
langs. Men weet ook niet, of ze geleden
hebben, of hun dood even plotseling als
geweldig was, of ze nog van pijn geroe
pen hebben bij den schroeienden brand,
die hun door het lichaam sloeg, hoe ze
daar stuiptrekkend gehangen hebben ge
durende den langen nacht. Dan dreigt
het nieuwe gevaar! Bij het naderen van
het ineengeschrompelde lijk, dat meestal
onherkenbaar is geworden door het
woeste verstuipen en vertrekken van alle
spieren, terwijl ook het vleesch verkoold
is tot. op het been, bedreigt ook de ande
ren» het electrisëhe gevaar! De doodes die
daar tegen den draad geklemd hangt,
vormt zelf een nieuw gevaar, even on
heilspellend als de draden zelf, die hem
vasthouden, met. hun stille- inwendige
kracht. En het zijn de Duitsche grenssol
daten, die nu ter hulp moeten worden ge
roepen, om den düizenden volts sterken
stroom af te sluiten, eer men zoo'»n van
electiiciteit verzadigd lijk durft aanra
ken, om het weg te sleepen van de draden,
die dan even haar kracht verloren schijnen
te hebben en loslaten wat ze vast hielden.
Hier is het een stiekum stroopertje, dat
met zijn stok een tusschen de draden ver-
fUikt haasje meende loe te peuteren,
doch wiens met Spijkers beslagen stok
den stroom naar hem toevoerde; daar is
het een boer, die zijn radeloos loeiende
koe, woest stuip-trekkende tusschen het
gewirwar der draden, verlossen wilde en
bij het aanraken van ,z'n dier als met één
pletter-slag gedood werd, weer ergens
anders waren het nieuwsgierige kinderen,
die hun spelletje widen spelen juist bij de
geheimzinnige draden; of een patrouille
loopend paar soldaten is het, de een
raakt met z'n bajonet den draad, tuimelt-
achteruit, en zijn kameraad wil hem op
vangen, maar krijgt tegelijk, den vollen
stroom door zich heen.
Wie aan gindsche zijde van de ver
sperring ellendig het leven laten, dat we
ten de menschen in ons Brabant en Zee
land niet te vertellen; maar ze weten toch
van vluchtelingen, uitwijkende naar ons
land, van» geen gevaar ontziende briefdra
gers, van jonge Belgen, die over Londen
naar het gevechtsfront hopen te komen,
ook van deserteerende Duitsche soldaten,
die in wanhoop voor al de doorgestane
oorlogsellende de vlucht naar ons land ne
men. Maar de draad verspert hun den
uitweg. Hij houdt hen meedoogenloos te
gen. Willen ze. het doodsgevaar der Ijpog-
spanning toch trotseeren, met oneindige
moeiten tusschen de schildwachten door
sluipen, dan vangt de electrische barrière
hen toch wel.
Dadelijk als dan weer zoo'n slachtoffer
aan de draden hangt, flikkert bij de
naaste Duitsche wachtpost een electrisch
gloeilampje zijn rood lichtje op; de Duit
sche grenswacht weet dan, of zij naar
rechts of links de versperring heeft af te
zoeken. De soldaten nemen haken mee,
de porceleinen handvatten met caoutchouc
omwoeld, en een draagt er een schop. Als
ie de plaate gevonden hebben, waar de
gdëliectrocuteerde als een misvormde
kluwen tegen de draden hangt, dan ruk
ken ze met hun haken het verkool)ie
lichaajn voorzichtig los van de versper
ring; iniusschen heeft de soldaat met de
schop een kuil gegraven. En op de plaats
zelve, zonder eeni'gei formaliteit, wordt
dat jammerlijke menschelijke overschot,
hetzij onschuldige slachtoffer, spieder,
vluchteling, of deserteur, daar in de aarde
weg-gestopt.
Toch.-sja, tóch wagen ze het onophou
delijk weer, door de draadversperring te
komen!
En ook dit dramatische verhaal van dén
Doods-draad zal wel nimmer geschreven
worden, met al zijn wanhopige emoties,
zijn dollen overmoed, zijn woeste be-»
geerte naar ontsnappen. Wie er zich be
wust wagen bij de draden, die weten
zeker, dat het nu ga&t om leven of dood.
Het door den vijand bezette land hebben
zij bijna achter zich, voor de overal rond
gaande patrouilles wisten zij onopgemerkt
te blijven, de laatste rij schildwachten
zijn ze voorbij geslopen. Nu nog slechts de
draad-versperring, en het onzijdige
land aan den overkaht is bereikt!
Ik heb ook naar de grens-bewonérs ge
luisterd, zooals ze me vertelden van al de
verschillende manieren, door de overslui-
pers bedacht en aangewend, om het doo
delijke gevaar der draden te overwinnen.
Sommigen waagden roekeloos den doods
sprong met hun polsstok, met één gedurf-
den sprong over de meer dan twee meter
breede versperring en bijna anderhalven
meter hoog over de midden-draden; weer
anderen wachtten bij donkeren, mistigen
nacht tot de naaste schildwacht de hielen
gelicht had, dan vouwden ze op den tast,
In het ondoordringbare duister, een dub-
bel-laddertje over het vijftal draden; voor
sommige oversluipers was een middel van
ontsnapping geweest een bodemloos vat
dat tusschen twee der draden ingeschoven
werd, waardoor dan-de vluchteling voor
zichtig moest kruipen; en van weer an
deren waren er doorgekomen, nadat ze
door een met gummi omwoelde fiets-velg
de draden vaneen hadden weten te wij
den, om dan zelf, zonder een aarzelende
beweging, door de ronde opening der velg
te stappen; en zelfs ving ik het verhaal
op, dat met stille bewondering door het
grensvolk wordt naverteld, van een zoo'n
stoutmoedigen kerel, die zich aan de
Puttensche boschgrens door een rioolbuis
onder de versperring had weten door te
wroeten
Ja! toch wagen ze het nog onophoude
lijk uit hun ongelukkige Belgische land
te ontsnappen! De geheime complotten
helpen de vluchtelingen op liet goede
spoor, brengen ze, gedeeltelijk met eigen
levensgevaar wegens het verrichten van
spionnenwerk, aan de noordelijke grens
van België; hier krijgen ze de verzekering!
dat. aan den anderen kant van dat schijn
baar nietige, doch levensgevaarlijke
draad-geleidinkje het onzijdige Nederland
gelegen is.
't Is dus de vrijheid, die daar onweer/
staanbaar lokt; slechts wat luttele, sini'
pele draden scheiden ze daarvan!
En dan, al kennen ze het straffe gevaar,
van den hoogspanningsstroom, al weten
ze, dat liet de morselende dood is, waar
mee de draad-versperring hen beloert,
toch kruipen- ze op de laatste afscheiding
toe, wagen in dit ééne begeerde oogenblü
de kans tusschen dood en leve®.
