ZATERDAG
13
NOVEMBER.
I9I5.
Voor Z. H. den Paus.
buitenland.
De Oorlog.
Buitenlandsche berichten.
binnenland.
Nederland en de Oorlog.
h,^ie°S'ééSrZte^n?relanngdvarn
•d^iraXï^r^éT^Te!
k jaargang
No. 1865
BUREAU:
STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
I De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, mot GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
m het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bijonze
Lenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco p§r post fl.65 per kwartaal
Afzonderlijke nummers 21/* cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1-5 .regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
nummer bestaat uit drie
Ibiaden en het geïllustreerd
•Zondagsblad.
Vorig bedrag 271?®
k N., Lang ar aar, ter .navolging c.au
e N. v>pdat vrede spoedog intrede 0.50
fd. H.. Wassenaar 5
f 279.20
De ééne waarheid.
Dezer dagen bevatten de bladen een
jericht, dat een eigenaardig licht werpt op
betanarchisme" (aldus noemt ds. Brons-
nld het), hetwelk in de Ned. Hervormde
[&rk heerscht. Een predikant te Amster-
iun, die tot de conservatieve richting
ichijnt te behooren, heeft n.l. besloten en
kele van zijn predikbeurten te doen ver-
iillan door moderne predikanten.
Naar aanleiding van dit zonderling op-
Iwden schrijft ds. Bronveld o. m. in het
pbld.":
„Een protest tegen deze handelwijze
wet mij van het hart. Ziehier een predi-
nat, die een ambtgenoot zijn kansel aan
biedt, om te verkondigen, wat hij zelf
Italing en erger noemt. Is er grooter
tegenstrijdigheid denkbaar?"
„Is er grooter tegenstrijdigheid denk
bar?"Hoe verward en duister moet
W toch zijn in de hoofden der toehoor
ders, die, wat zij den eenen Zondag als
warheid hooren verklaren, den volgen-
ki Zondag weer als dwaling hooren
wbordeelen! Hier blijkt weer zoo tref
fend, dat de verloochening van het ééne
Gezag, hetwelk niet onfeilbare zeker-
ïid de ééne Waarheid aanwiist. haar
igen schade en schande, verdeeldheid en
watergang, met zich brengt! Dat luid-
(prekende feiten, als het hier gesignaleer
de, waartegen van Protest an tsche zijde zelf
geprotest.eert wordt velen de oogen
mochten openen voor 't Licht, dat schittert
uit de Katholieke Kerk, waarin de pre-,
diking overal dezelfde is, gelijk ook
do waarheid één is in haar wezen!
die het gymnasium heeft verlaten, is toch
werkelijk nog -niet opgevoed juist
dan begint voor hem de zelf
opvoeding, onder voorlichting en
leiding van oudere, van wijzere vrien
den! Voor de academische jeugd behoor
den de professoren zulke vrienden te
zijn!
Doch hoe gaat het in werkelijkheid
aan onze universiteiten? Ln den groentijd
schijnt men zich ten doel te stellen den
pas aan het ouderlijk toezicht onttrekke
nen. dikwijls volstrekt nog niet ont
groeiden! jongelui te leeren, dat het een
9tudemt betaamt zich in alles ,,vrij" te
voelen, zich in alles „vrij" te toonen, los
van alle banden, welke dan ook.
Zoo wordt de jongeman ingeleid in het
academische loven! En dan? Hij loopt col
lege of zoo hij in de rechtéil studeert
loopt hij misschien langen tijd geen col
lege; de professoren bemoeien, zich wei
nig of niet met hem, hij staat in geenerlei
connectie met de professoren; het corps
en soosleven is zijn ideaall
En na het afleggen van eenige examens
is gevormd de man, die door zijn ambt,
zijn functie, zijn maatschappelijke positie
is aangewezen om anderen tot voorlich
ting te dienen, om op anderen een invloed
uit te oefenen, welke min of meer een op
voedkundig karakter draagt!
Beweren we te veel, als we zeggen, dat
aan de opvoeding der academische jeugd
veel, heel veel ontbreekt?
Fraai.
Meri kan het niet eens zijn met den
minister van Landbouw, Handel en Nij
verheid, den heer Posthuma maar in
geen beschaafden kring zal men liet toch
.wagen om over dezen bewindsman (wiens
optreden ook wij op lange na niet voor
treffelijk kunnen vinden) zóó te spreken,
als het hoofdorgaan van een der staat
kundige partijen, „Het Volk".
Spiekend over de melk-kwestle te Am-
Sterdam, waarbij minister Posthuma en
d-j Amsterdamsclie burgemeester het niet
eens konden worden, vergelijkt het blad
in minister met eenschavuit:
vTJit de stukken spreek/t kórtwag»
de taaie strijd tusschen een
e e r 1 ij k man en een scha
vuit, waarbij de schavuit het won,
omdat hij ten slotte de macht in zijn
onbekwame en besmeurde handert
had."-
En verder zegt het blad heel parlemen
tair
„Meer en meer blijkt, dat het nij
pende vraagstuk der levensmiddelen-
voorziening in handen van dezen be
windsman niet veilig is. Hij beschouwt
zich blijkbaar niet als de minister der
ilevensmiddielenvoorzieniing, maar' a'fi
den minister der oorlogswinstenvoorzie
ning. Hij is het gewillig werktuig der
winstjagers, helpt hen de bevolking
op de ergerlijkste wijze uit te huiten
en is een gevaar voor het land."
Minister Posthuma is een „gewillig
Werktuig der oorlogswinst voorziening"..
Ons dunkt, om zoo over een politieken
tagenstander te kunnen oordeelen, moet
het met het- fatsoen niet zoo erg nauw
I Oemen
Deze fraaie uitdrukkingen van ..Het
Volk" kunnen ons iiltusschen nog wel te
pas komen, als wij bij verkiezingen weer
*u!Iea moeten constateeren, dat „Tiet Volk"
dou „bewusten" aanraadt op dergelijk
Jsoori menschen als minister Posthuma en
de zijnen, die „een gevaar voor het land"
hun stem te gaan uitbrengen.
't Kan verlceeren.
Vermakelijkheden.
In den begiin van den oorlog is er weü
wat overdreven, hier en daar. 't Scheen
soms. of men -in de stemming verkeerde,
om i,n eeni lijkwagen u'it rijden ie willen
gaam.
Doch thans vervallen velen weer zoo
langzamerhand in helt andere uiterste: zij
gaan uit. zii ..qrofiteeren". alsof or niAta
bijzonders op de werela geschiedt; men
kan aan hen niet bemerken, dat er zoo
ontzaglijk vee®, door mitlioenén onzer me-
demenschen wordt geleden.
En 'daarom is het thans o. i. een heel
geschikte tijd om die menschen te dwin
gen tenminste iets le offeren voor hun
mede-menschen. Wij doelen op de be
lasting op publieke vermakelijkheden.
Er wordt gemeld, dat B. en W. van
Heemstede den Raad voorstellen een be
lasting van 10 pCt. op publieke vermake
lijkheden te heffen.
Dat B. en W. van Leiden dat voorbeeld
spoedig mogen volgen.
Wie uitgaat, moet, vooral nu, ook
wat voor de publieke kas willen missen!
De Engelsche duikboot „E 20" is
gezonken in de Dardaneiien. Aan
boord van de „Rio Lages," die te Halifax
aankwam met brand in de lading, is
volgens een „Reuter"-bericht een stuk
lont gevonden. Het Italiaansche petroleum-
schip „Livietta" is door brand vernield.
Men gelooft, dat een bom de oorzaak is.
V Gebrek aan opvoeding.
Wat eenigen tijd geleden vijftien Leid-
Sihe studenten 's nachts te Voorschoten
tobben uitgehaald vijftien „pas ont-
froendon", die na een sterke-drankkuur
drie weken wilden toonen gedresseerd
k zijn in de „vrijheid", in het ,;studen-
wkóoze" wijst op een leemte indeop-
reoedlrig der academische jeugd!
Een jongmensch van 'n achttien jaar,
Van het Westelijk oorlogsterrein.
Overzicht.
De strijd op dit oorlogsterrein is nog
van zeer weinig belang; in de legerberich-
ten wordt slechts melding gemaakt van
artillerie-gevechten over het geheele front.
Van het Oostelijk oorlogsterrein.
Overzicht
In Rusland worden nog steeds hevige
gerechten geleverd benoorden den Memel
en bezuiden-de Pripet, zonder dat er be
langrijke wijziging in de posities, komt.
Van het Zuidelijk oorlogsterrein.
Overzicht.
Met groot© hevigheid worden de gevech
ten om Görz voortgezet, die, volgens de
Oüsteinrijksclie berichten, alle in het na
deel van do Italianen afliepen.
Het „Berliner Tageblatt' verneemt uit
het oorlogsperskwartier, dat de worsteling
om Görz nog niet is geëindigd. De Italia
nen trekken reservetroepen bijeen. Sedert
Donderdag neemt de gezamenlijke zware
artillerie hot plateau van Doberdo en het-
bruggenhoofd van Görz weer krachtig on
der vuur. De aanvallen zijn hoofdzakelijk
gericht tegen Monte San Michelle en Pod-
gora. De gevechten zijn in vollen gang.
Van het Zuidoostelijk oorlogsterrein.
Overzicht
Zooals we reeds gemeld hebben, is uit
de off: nu led?eliiigen van generaal
Sarrail, die van een inspectiereis naar het
Fransch-Engelscho front in Zuid-Servië
terugkeerde, gebleken, dat het bericht, dat
veles (Kröprulu) door de Franschen her
overd zou zijn, onjuist is. De frontlijn der
Engelsch-Fransch-SerVische troepen in
Zuid-Macedonië loopt over IzvorGradsko
Krivoladtsj en van daar naar de Bul-
gaarsche grens. Deze lijn ligt ver ten zui
den van Veles, en daardoor alleen reeds
was het onwaarschijnlijk, dat Fransche
troepen de Bulgaren uit Veles zouden
hebben verdreven.
De Servische regeering heeft haar zetel
overgebracht naar dit zuidelijk gedeelte,
dat door de samenwerkende geallieerde
troepen wordt verdedigd. De zetel dier
regeering is thans te Kroesjewo, ten noord
oosten van Prilep gevestigd. Hier is zij
althans voorloopig veilig, 'daar de strij
dende legers nog op een aanzienlijken af
stand van deze plaats verwijderd zijn.
De toevoer van voorraden, aan het Ser
vische hoofdleger langs den Monastir-
spoorweg wordt bijkans onmogelijk, nu
door het oprukken der Bulgaren in de
richting van Prisrend en P.risjtina, de Ser
vische strijdmacht in twee deelen wordt
gesplitst. Thans poogt Kjj nog den op-
marsch der Duitsch-Oostenrijksche legere
op te houden, waarschijnlijk om over Novi
Bazar naar Montenegro te wijken. Doch
dezen weg kan door het snelle oprukken
van Von Kövess uit het noordon worden
afgesneden, terwijl de terugtochtsweg
naar het zuiden, waar het Servische leger
zich met de Fransch-Engelsche troepen
zou kunnen vereenigen, door de optrek
kende Bulgaren dreigt te worden ver
sperd.
0p den Balkan.
Geen Vorsten-bijeenkomst.
Reuter meldt uit Rome: De mededeeLing
in Dui'tsche bladen gepubliceerd over de
aanstaande ontmoeting tusschen do Ko-
kenland wordt ongegrond geacht.
De Grieksclie neutraliteit.
Volgens het „Neue Wiener Tagblatt"
hebben de gezanten van Turkije en. Bul
garije -te Athene in een vriendschappelijk
gestelde nota bij het -Grieksohe ministerie
van butteni'andsche zaken geprotesteerd
tegen de aanwezigheid van Engelsche en
Fransche .troepen nn Grieksch-Maeedonië,
daar dit moet worden beschouwd als een
schending van de Grieksche neutraliteit.
Zij wezen er op, dat het bestendigen van
dezen toestand niet in overeenstemming is
met de (grieksche neutraliteit. De nieuwe
Grieksche minister-president Skoeloediis
verklaarde, dat hij akte genomen had van
het protest en deelde namens zijn regee
ring mede, dat het kabinet alles gedaan
heeft wat in zijin vermogen .i's en ook ver
der alles zal doen om den toestond te ver
beteren.
Griekenland en de Cenirale mogendheden.
De „Berl. Zelt. am Mitt." verneemt uit
Sofia, dat Naüm, de Grieksche gezant te
Sofia, aan eenige journalisten zou heb
ben verklaard, dat de betrekkingen tus
schen Gióekegland en Bulgarije ln de
naaste toekomst afdoend geregeld zullen
worden en dat de -twee staten- in bondge
nootschappelijke betrekking tot elkaar
zullen koinen te staan. „Tusschen de bei
de regeerLngen", zoo zei de gezant, „be
staan geen meeningsverechillen meer".
Ook rnet de Midden-Europeesche mo
gendheden zal Griekenland hechter vriend
schapsbanden aamknoopen.
onder water van 14 mijl; ze heeft 8 torpc-
dolanceerbuizen en twee snelvuurkanon
nen. De bemanning bestond uit 30 koppen.
Tegenspraak.
De persdienst van het Engelsche cen
trale draadlooze station te Poldhu meld
de d.d. 10 dezer, dat volgens een in Spanje
loopend gerucht in de Straat van Gibral
tar twee Duitsche duikbooten door Engel
sche kruisers in den grond waren ge
boord. Naar Wolffs Bureau van bevoegde
zijde verneemt, is het bericht een ver
zinsel.
Opgejaagd.
Uit Bergen wordt aan „Aftenposton"
geseind, dat de aldaar aangekomen groote
Amerikaansche vrachtstoomer „Maumel",
die met stukgoederen beladen op zijn reis
van New-York in aar Zweden den koers ge
nomen heeft noordelijk van IJsland, voor
Drontheimfjord door een bewapend En-
gelsch visscliersstoomschip opgejaagd
werd, totdat een Noorsche torpedojager
verschecfn. De vervolging werd daarep
gestaakt, daar die op territoriaal gebied
van Noorwegen plaats had.
Overlevenden van de „Clan Macalister"
Lloyds meldt, dat 38 Lascaren en 7
Europeanen, deel uitmakend van de be
manning van het Britsche stoomschip
„Clan Macalister", welks'ondergang op 10
dezer is gemeld, zijn aan wal gebracht.
Frankrijk.
De nieuwe Fransche leening.
De Kamer heeft met aégemeene stem
men het wetsontwerp aangenomen, waar
bij de Tegeeiring wordt gemachtigd een
nieuwé 5 procents-leening uit te geven.
Engeland.
Minister Churchill.
vorgefiis wn „wam -jtnuic u..
is Minister Churchill afgetreden.
Waarheen gaat Kitchener?
Wolff's" vertegenwoordiger te Now
York meldt draadloos-telegrafisch hel vol
eend bericht van de „Associated Pressi
Door den dichten sluier, dien de Engel
sche censuur heelt geworpen over de ge
beurtenissen in Indie en Egypte, drmgt
de mededee'.img dal de Nizam van Heide
rabad. de trouwe vazal van Engeland
door het volk is afgezet Dit feit, dat het
hoogtepunt vormt in een reeks onlusten
en opstanden, moet de hoofdreden zijn
van Kitchener's vertrek uit Engeland In
ingewijde kringen te Londen is het be
kend, dat al begeeft Kitchener zich thans
naar den Balkan, liet einddoel van zijn
tocht Ind'ië m Egypte is.
0p Zee.
De duikboot- en mijnoorlog.
Volgens een „Reuter"-be richt uit Lon
den is de Britsche stoomboot „Rhineland"
gezonken. Een overlevende van de opva
renden is aan wad gekomen.
Branden op koopvaardijschepen.
Een telegram uit Halifax meldt, dat
men een. voorwerp, hetwelk men voor een
stuk van een tijdlont houdt, gevonden
heeft bij het lossen van het sctr'.p „Rio La-
kes". dat den 5den November daar in
brandende toestand met een lading suiker
is binnengeloopen.
Het Italiaansche petroleum schip ,.Le-
vietta", van Part Arthur (Texas) naar
Buenos Ayres, is verniel d door een brand
die ontstaan was door een ontploffing m
heli ruim. Men gelooft, dat er een bom
aan boord was.
Engelsche duikboot in den grond geboord
Officieel wordt uit het Turksche hoofd
kwartier gemeld:
Dank zij nieuwe, door onze vloot getrof
fen beschermingsmaatregelen is de En
gelsche duikboot ,,E 20" den 5den dezer in
de Dardanellen tot zinkengebracht. Drie
officieren en zes matrozen van de beman
ning zijn gevangen genomen.
De duikboot, een der nieuwste van de
Engelsche vloot, had zich twee maanden
geleden in de Dardanellen vertoond. Ze
is 61 M. lang en meet 800 ton. Aan de
oppervlakte heeft ze een snelheid van 19,
Nobelprijzen.
WoMf' seint uilt Stockholm, dat de
Zweedsche Akademie van Wetenschappen
besloten hoeft, den Nobelprijs voor na
tuurkunde voor 1914 toe te kennen aan
pref M. von Laue. hoogleeraar aan de
universiteit te Frankfort a.d. Mam voor
zijn ontdekking van de interferentie van
Róntgensrtalen in kristallen.
De prijs voor scheikunde voor datzelfde
jaar is toegekend aan prof. Theodore
William Richards, van de Harvard-uni
versiteit te Cambridge (Massachusetts)
voor de door hem uitgevoerde bepalingen
van atoom ge wichten van een aantal ele
menten.
De Nobelprijzen voor 1915 worden lieden
toegekend
Regeer ingavisch.
'Men meldt uit IJrnuiden aan de „N. R
Ci.": Van Maandag a s. af zullen op den
Rijksvischafslag alhier, voor uitsluitend
gebruik in Nederland de volgende visch-
soorten ter beschikking worden gesteld
\an de vischliandelaren tegen de prijzen
als achter elke vischsoort aangegeven:
Bakschelvisch f 9 per 100 pond (voor
1-oopig wordt 1/3 van dm aanvoer beschik
baar geste'd) wijting f7.50, höremakreed
f6, kleine gul f 12. kl. pqpn en pieterman
f8, k'.eine scholletjes f 12 per 100 pond;
hoeveelheid voorloopig ongelimiteerd'.
De eerste vijf vischsoortm gestript of
angestript, de laatste soort gelubd of on-
gelubd. Uitvoer naar het buitenland en
consignat.ezendingen in Nederland van
door de Regeering toegewezen visch is
beslist verboden.
De aanvraag v«>or regeeringsvisch moet,
onder overlegging van de bestelingen, ge
schieden op eiken werkdag vóór 5 uur
's avonds, ïsn kantore van den admini
strateur der Visseherehaven of anders des
morgens vóór 7 uur ten kantore rn de
UschhuL Do eerste aanvraag dient Zaten-
dagavond vóór 5 uur te geschieden.
De beschikbaarstelling geschiedt ia volg.
arde der aanvragen on de visch zal zoo
vee. mogelijk pemdpondsgewijze warden
toegewezen. Hetzeifde geschiedt nis aan.
l T r.—' "vortreft. Ann de hal.
«rtröuwd. S 0V<,r qUaMeK
rischsoorten zijn uitalul-
tend beschikbaar «voor dan verkoop a's
versche visch en mogen dus niet aan roo-
kenjeh worden geleverd; colder -wol ,„m
w/oo!n"en' E,r Zal vo'doonde controle
geoefend, dat regeeringsvisch niet
voor andere doeleinden wordt geJufct,
dan waarvoor ze bestemd is. Overtredin
gen worden met uitsluiting gestraft.
Voor onkosten van mand, matton nu.
paer, ijs, enz. en winst voor den groothan
del is als maximum aangenomen f2 per
n.and van 1U0 pond. De minister van land
bouw, nijverheid en handel zul de maxt-
va.t'i. UPprJi'S voor B®1"*'1 Nederland
xastetei.en waarhij mot winst en met ,)e
belangen der wedervorkoopers zal worden
reken ung gehouden.
Ter best, ijding van de onkoeten der
^mdKhvercemging. door welke hoven-
mt ri <m overleg
met de regeer, ng. zal de uitvoer van viech
naar het bn.lenland worden belast, zoo-
vastgestefd. 001" d° R°g6e"ng
Miehandeling van een
Nederlandse hen jongen.
Do rechtbank te Hasselt (Itolgit) wees
Vm",ia ln 'l0 K®ruehtmakende
zaak \an de m-shande'sng van een Neder-
ten^chen knaap verXxiee'rm^r
rollc, commandant van de Duitsche lanri
^rmha,a,jr Maeeeyck toTS, M^rk
boete of 10 dagen hechtenis wegens iro-
iVeegde i.usliandeMng op het zoontje van
tte^Maasü'icWchs familie v. d. H
.aar ToMo toï oen .|>oete van 'so Mi'irk of
1,11,1 ,Je" Belgischen douanier Kub-
ben en tot 100 Mark l»„o, of cam maand
hecJ.tems wegens »,et doen mi si, andeten
de/l,"1 noldaten van ,i.u. douanier Op-
p^Ïs e" VPna 'le van hét
ZIJ Zich tegen de mishandeling Van ri«n
knaap hadden verzet. rt6n
niI,ICil..0m™ai^M,'"",U'rie van dit von.
nas nn hooger beroep gegaan bii lint nv*.
rechtshof te Brussel.
Koper.
Wij lezen in, do „Tel." daX de legeerin»
ongeveer vijf maanden geleden hij de Kkcf
hJ£L kr,e"rieen groot aantal kérno^
besteld heeft, waarvan aflevering dezer
dagen zal platus hebben.
zou ptente hebben? g°Ud "al' k"pw
noegen nemes, en dat dientenge.wéS
vuiTtolér TS0Prlr'8 dm SfiH-eirn iIOport
M' ku|>er naar land zal stop zeiten
Met de meeste steilu'ghoid kan de ..N
v.. naar aanleiding van liof imVp?i
staande de volgende mededeo!i<ng doen-
..Van uitvoer van koper. grcoLigZrd
dTr n"o T3eeri"« door hanaiddeling
11 1 geunjiorteerd, is nooit of
nunmer sprake geweest
si2uLCPhlW l,eP,t «««ring zich
S 'c m tttendpunl ge-
seam, dat tegen het zoogenuumde ve.
edehngsverkeer" van k«eï'
das srnds jaar en dag in <„M j!UM, j P
■édéliikT) °0rlO,; '"«dvoet'd werd, geen
tedelijko bezwaren rijzen.
Immers, als dergelijk koper lot fal.ri.
T6rwe,kt »°rdt en T korténtiM
als ooi ogsmaferieel Ier. U..KIiL J
Neder,andsche Iwge.', terSgkéé kT T
mogelijk beweerd wordenf dT'r4^e km
perurtvoer heeft plaats gehad.
•Llleéé Per' ,lal uitgevoerd wordt (en
munitie of wapenen ln ons |IMui terug
O^JéTéé T" V'Pl ""ns uitvoer naar
^ijrr.:S;rdie.T te te'té^.7
waarom ,.De lelegraaf' builen lande
B ril ergernis tracU t* wekken over
een verwachte versterking .„.zer weer-
middelen (voor „kanonnen" zul wel mi
reuses" ggiezen wordeé) Is d!»
iok alleronbegnjpelijkst.
Het artikeltje van dit bind kan slechte
fi6v"{fe ,iebb0" dat in het l.uiteniam»
UMt V?'agn" ""^etuuHveefde argwaan
Reuter seint uit I^ridon:
„Het bericht van „De Telegraaf", dal
de Britsctae regeering m*erwecgt den hel
len invow van koper (naar Nederland «rtop
te zetten, ij onjuist.