BUITENLAND.
De Oorlog.
es JAARGANG
No. 1804
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dag, uitgezonderd zon- en feestdagen
DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
i het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
lenter» II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaaL
Afzonderlijke nummers 21/a cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
WOENSDAG
15
SEPTEMBER.
I9I5.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van t-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeellngen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. BIJ contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstper o ïeel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Militaire eer.
IQ dezen tijd, waarin wij op zulk een
bijzondere wijze gevoelen, dat de belan
gen van ons land allernauwst zijn verbon
den met de deugdelijkheid van onze
weermacht, moet ook' noodzakelijkerwijs
&tjjgen de achting voor den militairen
de waardeering van het militaire
beroep.
En toch toch zal juist nu bij verschei
dene dienstplichtigen, die wij .zeggen dit
er nadrukkelijk bij werkelijk niet revo
lutionair zijn aangelegd of een ontevre
den karakter hebben, de eerbied voor het
leger, meer speciaal de eerbied voor het
militaire gezag een gevoeligen knak krij-
en.
Zeker, dezulken oordeelen verkeerd, zij
trekken een algemeen besluit uit op zich
ielf staande gevallen, zij gaan in hun
besluit veel verder, dan zij redelijkerwijs
kunnen en ook mogen gaan. Doch deze
denkwijze is een algemeene fout bij niet
genoeg ontwikkelde menschen, die zich
goeu logische denkkracht hebben eigen ge
maakt. Zij mogen niet uit het optreden
van een of anderen luitenant of kapitein
een algemeen besluit trekken, zeker mogen
rij niet uit een afkeurenswaardig mis
bruik van gezag het gezag zelf minder
gaan achten. Doch het gebeurt, helaas,
lei te lijk maar al te dikwijls!
En wat is daar de aanleiding toe? Wie
dragen voornamelijk de schuld van deze
jammerlijke gezagsondermijning? Wij heb
ben het reeds terloops gezegd en het te
verbloemen ware een noodlottige struisvo
gelpolitiek: De superieuren, die uit ge
brek aan inzicht van wat militaire
e e r eigenlijk beteekent, door tieren en
vloeken, groffe behandelingen en plompe
beledigingen hun gezag uiten, laten ge
weien en willen hooghouden. Dat is treu
rig, zéér treurig. Doch, 't zij onzen Katho
lieken militairen op 't hart gedrukt, laten
zij toch niet uit het gedrag van enkelen een
besluit trekken, dat ^laat op allon, laton
zij zich door het gezag,smisbruik niet laten
verleiden tot gezagsmiskenning.
Ook in het burgerlijk leven wordt zoo
dikwijls onbuigzame trots, zinnelijke hoog
moed, laag-neerzien op „minderen" be
schouwd als „eer", terwijl die eigenschap
pen juist den mensch onteeren. Hét kan
daarom niet anders, dat ook in den mili
tairen stand een dergelijke opvatting van
.militaire eer" tenminste hier
en daar wordt gehuldigd,,tot schade
van de ondergeschikten, maar ook tot
schande van de superieuren zelf
Men vergete ook niet, dat, waar de gods
dienst verdwijnt, het ware eer-besef nood
zakelijkerwijs vervloeit, terwijl er, helaas,
een botte hoogmoed voor in de plaats
treedt.
In den nacht van Maandag op Dinsdag,
heeft weder een Zeppelin de Engelsche
oostkust bezocht. -- Duitsche marine-
vliegtuigen hebben de Russische schepen
en een Russische werf aan de Golf van
Riga bestookt. - De toestand door de
rahic"-quaestie tusschen Duitschland
en de Ver. Staten wordt kritiek genoemd.
Bernstorff verzekerde zich een tijds
verloop om met Berlijn in gedachten-
wisseling te kunnen treden. - Noorwegen
heeft bij de Duitsche regeering geprotes
teerd tegen het optreden eener Duitsche
duikboot tegen een Noorsch schip in
Noorsche territoriale wateren. -- De
Britsche regeering heeft in het Lagerhuis
medegedeeld, dat gelegenheid zal worden
gegeven tot een parlementair debat over
dienstplicht. - De Fransche regeering
heeft een onderstaatssecretariaat voor
den militairen luchtvaartdienst in het
leven geroepen. - De Bulgaarsche pre
mier heeft volgens de „Temps" verklaard,
dat een definitieve beslissing over het
opgeven van de Bulgaarsche neutraliteit
niet zou worden genomen zonder raad
geving der Sobranja. - De „Times" wil
weten dat de spanning tusschen Roemenië
en de Midden-Europeesche mogendheden
groot zou zijn.
Van het Westelijk oorlogs
terrein.
Fransch legerberfcht.
Namiddag-communiqué van 14 Sept.:
De activiteit der artillerie aan heb front
in Artois duurt voort. Ten Z. van de
Somme wederzijdsch bombardement, dat
vooral hevig was in. den omtrek van Til-
'lio'iby, le Cèsaietr en Peuvraigrnies. Do artil
lerie-actie duurt voort aan het Aisme-
Mannek anaal bij Saipiigneul en Godat. lm
Champagne, ten noorden van heit kamp
van Chalons cm aan don westelijken aoom
van de Argonnen in het bosch Mortmare
brachten onze batterijen het vuur van de
vijandelijke mitrailleurs tot zwijgen en
tv er den enikele vooruitspringende deeLen
der Duitsche linie met succes beschoten.
Aan het overige front was de nacht
kalm.
Fransche vliegtuigen bombardeerden
het station van het epoorwegsnijpunt
Bensdorff bij Morhange an de vijandelij
ke kantonnemeinten bij Ghapetle in de
Argonnen en bij Langemarck ten noorden
van Yperen.
Duitsch legerbericht.
Officieel wordt d.d. 14 Sept. uit het
groote hoofdkwartier gemeld: Onder ge
deeltelijk zeer levendige actie der artille
rie van weerszijden verliep de dag, die
overigens geen belangrijke gebeurtenissen
bracht. Ben zwakke Fransche beweging
tegen het sliuishuis van Sapigneul (ten
noordwesten van Reims) is afgeslagen.
Op Trier, Mörsdhingen, Chateau Saliint
e,n Donauesöhingeln werden door vijan
delijke vliegtuigen bommen geworpen.
Bij Donaueschingen is een piersonemtrein
met mitrai-lLeurvuur beschoten. Eenige
personen werden gedood en gewond. Van
het boven Trier verschenen eskader werd
een vliegtuig bij Lommeriiiigieii ten Zuid
westen van Fentsch omlaag
Van het Oostelijk oorlogs
terrein.
Geen verandering.
Heel veel verandering is in den toestand
op dit oorlogste rrein niet gekomen.
In het Noorden pogen de Duitschers nog
feteeds _de Dwina en den spoorweg Wilna
DunaburgRiga te bereiken. Zij stuiten
daar op krachtigen tegenstand van de
Russen, die echter niet in staat zijn de
Duitsche legers terug te slaan. Met afwis
selende kansen wordt op verschillende
punten de strijd gevoerd, maar een
Duitsch bericht meldde, dat de spoorweg
WilnaDunaburg op meer dan een plaats
bereikt is. Het Russische bericht erkent
dit voor het station Noyo-Swenzjany, dat
het knooppunt vormt van de lijn Wilna/
Dunaburg en de lijn PonewisjSwenzja-
ny, met een verlenging naar het Oosten
in de richting van de lijn GrodnoPolozk.
De Russen trokken hier terug in zuidelijke
richting, naar Podbrodze en de Wiiija.
Aan de Dwina wordt nog steeds gevoch
ten tusschen Linden, Friedrichstadt en
Jacobstadt, waar de Russen tusschen de
rivier en den spoorweg een krachtige stel
ling innamen.
De pogingen om bij Setzen de stellingen
der Russen op den zuidelijken oever van
de Dwina te nemen, schijnen nog niet ge
slaagd te zijn. Worden hier de Russen
verdreven, dan kunnen zij de posities tus
schen de rivier en den spoorweg, die als
dan uit de flank kunnen worden beschoten,
niet handhaven.
In het centrum wordt de vervolging
voortgezet, in het gebied tusschen Njemem
en Pripjet. Om niet te ver vooruit te rak
ken, en de verbinding tusschen het cen
trum-leger en de beide vleugels niet te
verliezen, rukken de Duitsche legers hier
bedachtzaam voort. Bovendien hebben
overal achterhoedegevechten plaats, waar
door de terugtocht der Russen naar Minsk
Moskou moet worden gedékt.
In het zuiden strijdt het Russische leger
bij Tarnopol met groot© volharding tegen
de Duitsch-Oostenrijksche troepen. Het
Russische bericht zegt, dat ondanks den
overstelpenden stroom van projectielen,
door de vijandelijke artillerie over de Rus
sische stellingen geworpen, de Russen iets
vooruitgingen, en de Duitschers terug
drongen. Het Duitsche bericht zegt, dat
Russische aanvallen bloedig werden afge
slagen, maar dat de Duitsche troepen een
gunstiger stelling ingenomen hebben, meer
weistelijk van de vroegere stellingen.
Wat dus hierop neerkomt, dat de Duit
schers iets terugtrokken, maar dat de Rus
sen nog niet in staat waren van het be
haalde succes partij te trekken.
Van hst Zuidelijk oorlogs
terrein.
Geen nieuws.
„Over het geheel genomen is het rustig
op het front" zegt het Oostenrijksdh
legerbericht. Toch ia er in dat bericht
sprake ,van „zware verliezen" der vijan
den. De taal der legetrbe richten schijnt
een geheel bijzondere te zijn!
Op Zee.
De duikboot- en mijnoorlog.
„Wolf" meldt uit Christiania: De
motorschoener „Bien", die Zaterdag met
een lading mijnhout naar Engeland was
vertrokken, is volgens „Morgenbladet"
door een Duitschen onderzeeër dicht bij
Oxoe in den grond geboord.
De „Hesperian".
Naar het Wolff-bureau van bevoegde
zijde verneemt, schijnt het op grond van
de tot dusver ontvangen mededeelingen in
verband met de te officieeier plaatse be
kende feiten zoo goed als buitengesloten,
dat een Duitsche duikboot iets te maken
heeft met het zinken van de Engelsche
passagiersboot „Hesperian". In de eerste
plaats was volgens het stationeeringsplan
der duikbooten op 4 September geen Duit
sche duikboot in het zeegebied, waar de
„Hesperian" verongelukte. Verder was
volgens hier ter beschikking staande schil
deringen van het gebeurde van Engelsche
zijde de aard der ontploffing zoo, dat de
werking eerder aan een mijn dan aan een
torpedoschot doet denken. Voor deze op
vatting spreekt ook de omstandigheid dat,
volgens de ter beschikking staande mede
deelingen, het schip dicht bij den voorste
ven is getroffen en twee der voorste ruimen
volliepen.
Noorsch schip aangehouden.
Het Bur. Ritzau meldt uit Christiania:
Volgens een telegrafisch bericht van den
gezagvoerder van het stoomschip „Bies-
heim" is dit schip door een Duitsche duik
boot aangehouden en een Engelsch onder
daan, die zich op het schip bevond, naar
den onderzeeër overgebracht.
Aan bet Noorsche gezantschap te Berlijn
is opgedragen uit naam der Noorsche re
geering bij de Duitsche wegens het ge
beurde te protesteeren.
In de lucht.
Duitsche vliegtuigen in aotie.
Officieel wordt uit Berlijn gemeld: Op 12
dezer deden Duitsche watervliegtuigen een
aanval op de Russische maritieme strijd
krachten in de Golf van Riga en op Riga
en Dunamünde, waar torpedo's voor de
merkte voor de Golf een vijandelijk moe
derschip van vliegtuigen en bewierp dit
met goed gevolg met bommen. Er werd
waargenomen, dat hrand ontstond. Een
ander vliegtuig viel een torpedobootjager
met bommen aan en had daarbij een tref
fer. Een derde vliegtuig ontdekte in de
Arensburger bocht een moederschip voor
vliegtuigen en raakte dit met twee tref
fers. Een vierde vliegtuig dat bij Zezel een
gevecht had te leveren met twee Russische
vliegtuigen, slaagde er in boven een torpe
dobootjager te komen en hier een treffer
te maken.
Een vijfde trof tw$e vijandelijke onder
gedoken duikbooten voor Windau en be
wierp deze met bommen. Het resultaat kon
niet worden vastgesteld. Het laatste vlieg
tuig eindelijk wierp bommen op de werf
te Dunamunde, waar torpedo's voor de
Russische marine worden gebouwd en had
hier zes treffers op de werkplaatsen en
hellingen. Er ontstond brand.
Een vliegtuig ontmoette in de Golf van
Riga een JRussisch zeilschip, dat in den
grond werd geboord, nadat de bemanning
gered was«
Vliegtuigen boven Engeland.
Het Engelsche Persbureau bericht, dat
een Zeppelin in den nacht van 13 op 14
Sept een bezoek heeft gebracht aan de
oostkust en bommen heeft geworpen. Er
werden kanonnen f' op het luchtschip ge
richt.
Voor zoover valt na te gaan, zijn er geen
persoonlijke ongelukken gebeurd en is or
geen schade aangericht.
Nader wordt bericht, dat bij den aanval
van een aeroplane op de kust van Kent
drie personen meer zijn gewond dan aan
vankelijk werd medegedeeld, zoodat in het
geheel één man en zes vrouwen gewond
zijn, waaronder twee vrouwen ernstig.
Op den Balkan.
Roemenië en de centrale mogendheden.
De „Times" verneemt uit Sofia: De be
trekkingen tusschen Roemenië en de cen
trale mogendheden zijn kritiek. Een Duit-
fiche nota heeft onlangs toestemming ver
zocht voor den doortocht van Oosten-
rijksch-Duitsche troepen door Roemenië en
heeft tevens aangedrongen op nakoming
van de Roemeensche belofte tot levering
van benzine en andere benoodigdheden tot
een waarde van honderd millioen gulden.
Ruim 2000 Duitsche spoorwegwagons bela
den met oorlogsmateriaal wachten aan de
Roemeensche grens.
Nog geen Bulgaarsche beslissing.
De „Temps" verneemt uit Dedagatsj (Ld.
11 September:
De Bulgaarsche premier Radoslawof
heeft aan een groep volksvertegenwoordi
gers medegedeeld, dat hij geen noodzake
lijkheid zag om de Sobranje samen te roe
pen, gelijk de oppositie wenscht, want er
heeft zich geen enkel nieuw feit voorge
daan, dat de samenkomst der Kamer vóór
den grondwettigen termijn zou vereischeao.
Voor het oogenblik althans bleef de regee-
ring besloten, de neutraliteit te bewaren en
de minister zou die niot opgeven dan op
den dag, dat aan Bulgarije's nationale as
piraties zou worden voldaan. Op dai
oogenblik zou de regeering de volksverte,
genwoordiging raadplegen, van welke dan
de definitieve beslissing zou afhangen.
In België.
Korte berichten.
Te Brussel ia al het graan door het voet-
dlngscomitS aangeslagen voor 27frame*
per 100 K.G. Heit witbrood kost thamri
35 centimes, bruimhrood 25 centimes. Kim
de September ia door het comité een prij*-
verm/iindering beloofd m ook een verthoo-
ging per persoon.
Om de niachteflijke diefstallen van vefld-
vrucMen, welke tegenwoordig zeer ved
plaats hebben, te voorkomen, hebben ver
schillende gemeentebesturen in Vlaamde-
ner e.g. veld po litiekorpsen ingericht, we4-
ke in groepjes van 4 man des machte pa-
trouffiüeerem.
Te Eecloo heeft gisteren de 2e contro
le e ring van alle weerbare mannen tus
schen 17 en 35 jaar plaats gehad. Op he*
niet verschijnen stand een boete van 100
francs.
In hei Britsche Rijk.
In het Lagerhuis.
Het Lagerhuis is gisteren weder bijeen
gekomen.
FEUILLETON.
De noodlottige erfenis.
Pas op dat dergelijk voorval zich niet
herhaalt, had Liane op bitsm Itoon tegen
de min gezegd. Er is hier iemand, die ik
slechts uit medelijden duld en van wie ik
steeds te duchten heb, dat zij ongelukken
zal aanrichten. Het schandaal, waarin gij
gemengd waart, is niet 'het eerste dat ik
k lijden heb gehad, maar ditmaal, dat
beloof ik u„ zal heb 't laatste zijn. Ik heb
mijn maatregelen genomen, mijn bevelen
gegeven, en wie die bevelen-overtreedt
wordt op ©taanden voet weggejaagd. Zorg
er dus voor, dat gij deze krankzinnige
nlot meer ontmoet.
Van verre ,noch van nabij mag zij u
meer gewaar worden.
Ik zal er aan denken, zeide Aglaé op
con toon van onderwerping.
En zachb voegde zij er bij:
Al weet mien ook dat die arme dame
krankzinnig iis, toch moet men zich in
hart getroffen voelen over haar ver
driet.
Zooveel is zeker, hernam de gravin,
t zij een alles behalve aangename gast
om men eeni engelengeduld moet heb-
tea om in dezen toestand te berusten,
Het is, merkte de min In haar een
voud op, of vooral helt zien van het kind
aa,r waanzin oprwekt.
Zenuwachtig riep Liane:
Dat of wab anders, doet er minder
J®®- Ik heb mij niiet te bekommeren met
tgeen er in het hoofd van die zottin om
gaat. Wel beschouwd hebben wij niets
met haar te maken, i« zij slechts een
vreemdelinge, die wij uit liefdadigheid
zij ons houden. Uit welke oorzaak zij ook
't verstand heeft verloren, de hoofdzaak
is, dat zij ons met rust laat en ik zou
haar niet raden het mij al te dikwijls las
tig te maken.
De Bourgondische antwoordde niet op
deze woorden; waartegen haar rechtscha
penheid in verzet kwam.
Het kwam haar onmenschelijk voor dat
deze gelukkige moeder zich zoo meedoo-
genloos .toonde tegen eene vrouw, die
juist jn haar heiligste gevoelen, haar moe
derschap was getroffen.
Tot dusverre had zij vedl eerbied gehad
voor de gravin, maar die eerbied was na
dilt gesprek verminderd.
Het voorgevuKarue had' ook het onder
werp van een heftig gesprek tusschen de
beide ecbtgeimooten uitgemaakt.
Ik heb er genoeg van! riep Liane haar
echtgenoot driftig toe, toen zij met hem
alleen was. Gij maakt van dit huis een
krankzinnigengesticht en van mij een
krankzinnigen verpleegster. Dat is, dunkt
mij, toch wat al te kras.
Met kalmte antwoordde de graaf:
Gij schijnt ba vergeten, dat die krank
zinnigheid ons werk is en dat onze vei
ligheid ons gebiedend voorschrijft haar te
onderhouden.
Milts wij zelf maar geen last van die
krankzinnigheid krijgen. Denkt gij, dat
het aangenaam is, voortdurend bloot te
staan de buitensporigheden van decze zin-
nelooze, die altijd gereed staat om mij
aan te veüLen?
Met een weinig billijkheid zult gij
moeten erkennen, dat zij er wied eenige
reden toe heeft.
Van die reden weet zij zelf niets af
en haar afkeer van mij heeft niet de ver
ontschuldiging, die gij er voor aanvoert.
Allang ziet zij in mij haar booze genius
en gij zoudt de eerste moeten zijn om dat
te erkennen, wanneer gij niet zoo partij
dig voor die Lizzie waart. Al j-s zij nu de
vrouw geweest van uw. broeder, is haar
daarom maar alles geoorloofd?
Gij doet mij werkelijk lachen om mijn
partijdigheid voor Lizzie! Wat het ge
beurde betreft, moet gij daarvoor het al
lereerst de schuld zoeken bij u zelf. Of is
het aan mij te wijten, dat gij ndet beter
op het kind gepast hebt?
Die min (fe een domme gans, riep
Liane, die steeds de schuld van haar
eigen nalatigheid op anderen wierp. Als
ik maar mijn gemoed te werk ging, dan
joeg ik haar al dadelijk de poort van het
kasteel uit.
Daarmee zoudt ge wat moois aan
richten! riep Hector uit. Een bediende,
die iets weet wat men in ons nadeel zou
kunnen uitleggen, moet men zooveel mo
gelijk aan zich verbinden.
Prachtig! riep Liane geërgerd uit.
Zoodoende 6ta ik dus met gehouden han
dentegenover die boerin. De ware schul
dige is trouwens niet zij, maar die andere,
die betaald wordt om op Lizzie te passen
en die haar geld niet waard is. Gij hebt
daarvoor ook een goede keus gedaan.
Alsof ik te kiezen' had! zeide Hector
lachend. Maar wees gerust, ik zal die
Hermin© de les wel lezen.
Dat zal niet overbodig zijn, ofschoon
Uk er de voorkeur aan zou geven om de
weduwe van uw broeder eenvoudig in
een krankzinnigengesticht op te sluiten.
Later zullen wij w-ef zien, hernam de
•graaf. Voor het oogenblik hebben wij ons
te schikken in den toestand zoo ais hij is
en door overijld te handelen zouden wij
niets goed maken, maar allee kunnen be
derven.
Na diit gesprek met zijn vrouw begaf
Hector zich tenstond' naar het jachthuis
om Heraiine haar zorgelooze bewaking
te verwijten.
De gewezen kaartlegster hoorde, in het
bewustzijn van haar schuld, die verwij
ten aan en liet zich verder de voorschrif
ten geven, waaraan zij zich voortaan
streng te houden zou hebben, zoowel in
haar eigen belang als in dat van haar
lastgevers.
Het gevolg daarvan was, dat Lizzie xwi
veel strenger werd bewaakt.
Wandelingen in het park werden haar
niet meer toegestaan; men. bracht haar
in een kamer op de bovenverdieping van
het jachthuis, sloot haar daar op en gun
de haar allee®, het balcon, om nu en dan
wat versche lucht te scheppen.
Aglaé Dumonb verwonderde er zich' wel
dra over, dat zij de krankzinnige nergens
meer zag.
Vruchteloos doorkruiste zij het park tot
in de meest afgelegen hoeken, zij werd
niets meer gewaar van de ongelukkige
jonge vrouw, die jdj vroeger zoo vaak
ontmoette, dat zij reacts aan haar gewend
was geraakt.
De bedienden, bij wie zij navraag deed,
verklaarden eenparig, dat mevrouw de
weduwe d'AHenet na het gebeurde van
onlangs, het jachthuis niet meer had ver
laten.
Deze overdreven voorzorgen wekten
achterdocht op in Aglaé.
Wanneer die arme vrouw inderdaad
krankzinnig was, waarom verborg men
haar dan zoo zorgvuldig?
Daarover daoht de eenvoudige boerin
ernstig na en zoo kwam zij er ongemerkt
toe tot zichzelf te zeggen:
En wanneer hetgeen zij zeide- nu eend
waar was? Men kan nooit weten.
Maar de min wilde er meer van weten,
en, nu zij Lizzie In het park niet meer ont
moette. besloot zij eindelijk eens naar hot
jachthuis ite gaan, om het huls te zien,
waarin zij werd opgesloten gehouden.
De gelegenheid daartoe bood zich oft»
vanzelf aan, want men vergunde Aglaé
met het kind vrij in het park rond te rij
den.
Zoo kwam zdj ongehinderd tot voor het
geheimzinnige huis, maar in haar ver
wachting daar iets van, de krankzinnig*
waar te nemen, zag zij zich aanvankelijk
Nieuwsgierig beschouwde zij het hut*,
waarvan de deur en alle vensters geslo
ten waren.
Het had niets sombers of afschrikwek
kends.
Een lief landhuisje, gedeeltelijk met
klimop begroeid1, de benedenverdieping
omgeven door een galerij van, witte ko
lommen en daarboven een balcon, waarop
een breede glazen deur uitkwam.
Stil was het in deze omgeving, geen
geluid deed zich hooren.
jfWordt vervolgd.),