Schotsche Hooglanders zouden hebben
veroverd en meldt alleen, dat de Engei-
schen daar op de wolk vergiftig gas waren
voorbereid en toen deze voorbijgetrokken
was de Duitsche colonnes met matrailleur-
vuur wegmaaUen.
Zoo is het moeilijk een. algemeene ken
schetsing te geven van den slag in Vlaan
deren. die trouwen» nog allerminst toit
een beslissing heeft geleid, en mag men
alleen zeggen, dat over het algemeen de
bondgenooten op succes kunnen wijzen,
met name ten Noorden van Atrecht.
Van het Oostelijk oorlogs
terrein.
In het Oosten blijft de slag in Galicië
een dubbel beeld vortoonen, succes voor
de Duitsche bondgenooten ten Westen van
den Uszok-pas, succes voor de Russen ten
Oosten van dit scharnierpunt en in de
Boekowina aan de Galicische zijde van den
Dnjetstr, waar de Bussen over een front
van meer dan GO werst tusschen Obertyn
en Czernowitz het offensief behouden en
Zuleszezyki door de Oostenrijkers is ont
ruimd.
De Oostenrijkers beweren echter, dat
ook ten Oosten van Uszokpas de Russische
linie aan het wankelen is gebracht en dat
zij ten Noorden van de Weichsel dc Nida
zijn overgetrokken. Zij rukken nu meer op
Przemvsl aan.
Zoo is ook in het Oosten een beslissing
nog vooreerst niet te wachten.
De aciie tegen de Darda
nelles
Churchill deelde in het Engelsche Lager
huis mede, dat het Engelsche slagschip
„Goliath" door een Turksclie torpedoboot
in den grond is geboord. Vijfhonderd man
vonden den dood in de golven, 20 officieren
en 150 man werden gered.
Een Engelsche onderzeeboot drong- de
Zee van Marmora binnen en boorde er een
transportschip en twee kanonneerbooten in
den grond.
(Do „Goliath", die in 1898 te water was
gelaten, had een waterverplaatsing van
13,150 ton, een snelheid van 18 knoopen, en
.was bewapend met vier 30.5 cM.-kanonnen,
twaalf 15 cM.-, tien 7.G cM.- en zes 4.7 cM.-
kanonnen. Red. L, Ct.)
liet Turksche hoofdkwartier meldt d.d.
33 Mei uit Konstantinopel: Op het front
aan do Dardanellen gebeurde te land niets
van beteekenis.
In den morgen viel een deel van de Turk
sche vloot een Engelsch pantserschip, dat
zicli nabij de haven van Mirto bij den in
gang der Dardanellen bevond aan. Het
6chip werd op drie plaatsen getroffen, bij
de brug van den commandant, in het mid
den en van achteren en zonk onmiddellijk.
Op het overige oorlogstcrrein geschiedde
Diets van beteekenis.
Een zeegevecht.
De Engelsche admiraliteit deelt mede:
pedobooten. Het gevecht duurde ongeveer
15 minuten, toen braken de-Duitschers den
strijd af. Op hun terugtocht ontmoetten zij
twee Britsche torpedojagers, die haar volg
den en vernietigden.
De „Columbia" werd in den grond ge
boord met verlies van 1G officieren en de
bemanning. Slechts een man werd gered.
De bevelhebber, de reserve-luitenant ter
zee Hawthorn, had bij vele gelegenheden
blijk gegeven van dapperheid en zeemans
bekwaamheid.
De luitenant ter zee Sir James Dour-
ville, die over de „Barbados" bevel voer,
bleef aan het stuur, nadat de stuurman
was gewond, zat persoonlijk aan het roer,
bestuurde het schip met zeemansbekwaam
heid onder een zwaar vuur en voorkwam,
dat het werd getorpedeeid.
Hij narn ook maatregelen om de aan
dacht te trekken van den torpedojager „Le-
onidas" en deze bericht te zenden wat leid-
do tot de vernieling van de Duitsche
schepen.
Verschillende Oorlogs
berichten.
De koloniale politiek. De Duitsche
staatssecretaris van koloniën, dr. Salf,
hield te Hamburg voor de Handelskamer
©en redevoering over de koloniale politiek
en verklaarde: Duitschland zal zijn kolo
nies niet opgeven, maar trachten de ver
loren kolonies te heroveren, te versterken
en te vergrooten.
Typhus In de krijgsgevangenen-kam
pen. De ambassadeur van de Vereenigde
Staten te Londen stelde aan minister
Grey een telegram tea- hand, dat hij ont
vangen had van zijn ambtgenoot te Ber
lijn, waarin werd medegedeeld, dat in
tien kampen in Duitschland, waar zich
Engelsche krijgsgevangenen bevinden,
typhus heerscht.
Het telegram luidt verder: „De aange
tasten in het kamp van Zossen zijn Rus
sen en enkele Indiërs.
Bommen cp Compiègne en Caudry.
.Woensdagochtend vlogen twee Duitsche
vliegmachines over Compiègne en Caudry
en wierpen zonder eenig resultaat bommen
op die plaatsen.
Schepen In beslag genomen. De Griek
fiche marine-officieren, die belast waren
ine.t het toezicht op den bouw van Griek-
sche oorlogsschepen op Engelsche werven,
zullen teruggeroepen worden, wijl deze
oorlogsschepen door de Engelsche regee
ring in beslag zijn genomen.
Ongeregeldheden te Venetië. Na af
loop van een betooging tegen de politiek
Jyan non-interven tjie van Giolitlti, dije
Woensdagavond plaats had op de Piazza
San Marco, verbrijzelde de menigte de rui
ten van de kantoren van de „Nordd. Lloyd"
De politie arresteerde enkele personen,
maar stelde hen kort daarna weder in
vrijheid.
Spionnage in Klain-Azië. Een koop
man uit Mosoel (aan den rechteroever van 1
d« Tigris,) zijn broeder en iemand uit
Mardin (aan den noordelijken rand der
vlakte van Mosopotamië), zijn door den
krijgsraad te Bagdad wegens spionnage
veroordeeld tot den dood door den strop.
De straf is reeds voltrokken.
Windhoek door Botha bezet. Officieel
wordt uit Kaapstad gemeld, dat Louis
Botha de stad Windhoek, de hoofdstad
van Duitsch-Zuid-WestrAfrika, Woensdag
middag binnenrukte. Er werd geen weer
stand geboden. De Union Jack werd op
het raadhuis geplant.
Er waren ongeveer 3000 Europeanen en
12.000 inboorlingen in de stad aanwezig.
BINNENLAND.
Nederland en de Oorlog.
Eenschip getorpedeerd?
Men seint uit Schiermonnikoog d.d. 11
Mei aan de „Tel."
Hedenmiddag om 6 uur rapporteert de
kustwacht den voorzitter der Redding Mij.
te Schiermonikoog, dat West-Noord-West
een schip vermoedelijk is getorpedeerd en
in brand staat. Twee geweldige ontplof
fingen zijn in het dorp gehoord. De red
dingboot rukte terstond uit ter assistentie.
Bijzonderheden ontbreken.
Belastin g-a mbtenaren.
Naar het Hbld. verneemt, keeren de be
lasting-ambtenaren, die 'tot dusver onder
de wapenen waren, zoowel miliciens-sol-
daait als gegradueerden, naar hun ver
schillende standplaatsen terug, ten einde
daar weder in hun betrekking bij de ad
ministratie der direote belastingen, invoer
rechten en accijnzen werkzaafn te zijn.
Buitenge woonkrediet.
De Tweede Kamer keurde Woensdag
goed de aanvrage van een buitengewoon
krediet.
Lichting 1916.
De Tweede Kamer keurde Woensdag
goed 't wetsontwerp bevattende bijzondere
maatregelen met betrekking tot de lich
ting 1916.
Mgr. Dr. Nolens.
Mgr. Dr. Nolens is Woensdagavond uit
Rome te 's-Gravenhage teruggekeerd.
Zaterdag jl., na den vorigen dag nog
door Z. H. den Paus in audiëntie te zijn
ontvangen, aanvaardde dr. Nolens over
Zwitserland en Duitschland de terugreis
uit Rome, waarheen hij zich den 19den
April begeven had.
Op de vraag of de heer Nolens nu hij te
ruggekeerd was, wellicht eenige nadere of
aanvullende mededeelingen kon doen no
pens de strekking van zijn reis, na hetgeen
daaromtrent reeds in verschillenden vorm
gemeld was geworden en vooral omtrent de
resultaten van zijn reis, deelde dr. Nolens
mede vooralsnog bij zijn standpunt te
men.
Uit de Vrijz. Dem. Partij.
In verband met het dezer dagen gemelde
omtrent min. Treub en de vrijz. Dein. Par
tij, vernemen wij nader dat met minister
Treub, ook mevr. Treub en minister Pleyte
in December reeds hebben bedankt als le
den van den Vrijz. Dem. Bond, naar aan
leiding van de wijze, waarop de V. D.
Kamerfractie de leeningsvoorstellen van
min. Treub bestreed. In den Bond zelf zijn
nog verschillende leden van invloed, die
zeer ontevreden zijn over de handelingen
der Kamerfractie en verwacht kan worden,
dat na den oorlogstoestand velen zullen
uittreden. (Avp.)
Roomsche Landdag te Lisse.
't Weer was gisteren een tegenvaller.
De eerste Roomsche Landdag van de
Volksbond-PropagandaTJmie in het basdom
Haarlem te L j s s e is niet kunnen worden
gehouden in de openlucht, zooals het pten
was. 't Regende en maar aldoor bleef het
water meerstroomen uit de donkere lucht.
Doch de bedreiging van liet weer heeft de
honderden bezoekers niet teruggehouden.
Van alle kanten waren ze opgekomen per
trein, per tram en zelfs velen per fifcts. En
laten we het onmiddellijk zeggen: de eerste
Roomsche Landdag is een 6ucces geweest.
De Roomsche blijdschap heeft als een
vreugde-brengend zonnetje heel den dag
beschenen.
Do opkomst was zoo talrijk, dat de zaal
van den Volksbond niet allen kon bevat
ten. Toen werd besloten, dat in „De
Zwaan" een parallel-vergadering znu wor
den gehouden. Traden in den Volkshond
als sprekers op de heer De Lobel en pater
De Greeve, deze beide» hielden ook in „De
Zwaan" een korte rede, doch aan hen wa
ren hier als sprekers voorafgegaan kape
laan Van Brero uit Lisse en de heer Ka
merbeek uit Haarlem.
De vergadering in den
V o lk s b o n d.
De vergadering werd geopend door den
heer Serrarens van Lelden, die zeide zich
met vreugde van deze taak te kwijten,
daar dit de eerste landdag is, die door de
club wordt gehouden. Moge die landdag de
eerste zijn van een geheele reeks. Het eerst
is de landdag in Lisse gehouden tusschen
Haarlem, de zetel van den Kerkvorst, en
Leiden, waar het vliegwiel van de sociale
actie staat.
Voorbij is de tijd dat wij onze catholici-
«teit moeten verbergen. Ook wij trekken uit
in het openbaar en slaan onze banieren in
de blauwen luchten uit. De katholieke
actie gaat vooruit, flink vooruit, doch er
is nog werk, veel werk te doen; daartoe
spoort spr. aan met al de kracht die in
hem is.
Met een kort welkom en den Christelij-
ken groet verklaarde spr. daarop den eer
sten landdag geopend.
Na het zingen van: Aan U o Koning der
Eeuwen, werd medegedeeld dat een tele
gram van hplde was gezonden aan Z. D.
H. den Bisschop en H. M. de Koningin.
RedevandenheerDe Lobel.
Hierna werd het woord verleend aan den
heer Jos. de Lobel uit Haarlem, die spre
ken zou over het sociale leven in den Bond.
Spr. begon met te herinneren aan*de reu-
zenmeeting verleden jaar Juli in België te
Gent gehouden ter huldiging van pater
Rutten, den generalissimus der Belgische
vakbeweging, welke meeting zoo schitte
rend geslaagd is.
Nauwelijks een maand later stond Euro
pa, stond ook België in brand.
Vele van pater Rutten's menschen zijn
sindsdien gesneuveld en terwijl nog steeds
die brand voortwoedt kunnen wij hier
rustig voortwerken aan den opbouw van
het sociale huis.
Wel is hier ook armoede, doch dat wij
nog niet gemengd zijn in dien krijg geeft
ons rede om vol te zijn van roomsche blijd
schap.
Komend tot zijn eigenlijk onderwerp,
stelt spr. zich de vraag: Wat is de Volks
bond en wat is zijn taak?
Ook wij hebben te strijden tegen een triple
entente, een entente cordiale, een sterke
driebond, n.l. het socialisme, het liberalis
me en onze eigen laksheid.
Het socialisme tracht met rammelende
reclame-optochten onze arbeiders te ver
schalken, het liberalisme wil overal zijn
invloed doen gelden en onze eigen laksheid
is oorzaak dat wij ens dikwijls laten ver
schalken.
Maar nu sinds van de tinnen des Vati
caans de stem des Pausen geklonken heeft
is dat beter geworden.
De Volksbond verscheen en trok in dit
Bisdom tegen dezen drievoudigen vijand
op. Spr. schetst het nut van den Volksbond
die zooveel doen kon ten voordeele van de
vakorganisatie.
't Is waar, men is wel vaak gekant tegen
den Volksbond, doch veel kon die Volks
hond doen en doet hij ook tot steun voor de
vakorganisatie. Hij is het die de arbeiders
bijeenbrengt, die hen godsdienstig en maat
schappelijk ontwikkelt, die hun aangename
ontspanning bezorgt.. Deze Volksbond moet
zoo krachtig mogelijk gemaakt worden en
dat kan als men liefde e>n geestdrift voor
de vereeniging heeft. Op geestige wijze
toonde spr. hoe men in den Volksbond niet
en hoe men wel moet werken.
Met ee krachtige peroratie om mede te
werken tot bouw van hei groote Roomsche
gebouw sloot spr. zijn rede.
Rede van pater Boromaeus
de Greeve.
Na het zingen van het Volksbondlied ver
kreeg de weleerw. pater Borromaeus de
Greeve het woord en sprak over: Het gods
dienstig element in onze actie.
Er is wisselwerking, tusschen onzen gods
dienst en onze actie. Onze actie n.l. wordt
gevoed door den godsdienst. Wij zijn hier
bijeen om nog te redden wat er voor de
mobilisatie ie red<j£^was, we^er ,°P *e
is die ons bij dit streven, bij dien opbouw
helpen moet, ja daarbij de groote stuw
kracht zijn. Zoowel de maatschappij als
het huisgezin kunnen niet gelukkig zijn
zonder de Christelijke beginselen. Als
Christus wil niet wordt erkend en be
oefend, dan zal het immer oorlog zijn op
aarde. Alleen het godsdienstig leven kan
ons op aarde brengen een betrekkelijk ge
luk en daarna het eeuwig geluk hierboven.
Alleen de Katholieken kunnen bij hun in
ternationalisme, hun geestelijk internatio
nalisme, trouw zweren aan het nationalis
me, aan de Draagster van dc Kroon. Hoe
steekt hierbij af het stoffelijke internatio
nalisme der socialisten, dat zoo deerlijk
fiasco heeft geleden.
Nu werpen zij zich op als vredesaposte
len, doch uit alles blijkt, dat zij er slechts
op uilt zijn ontevredenheid te zaaien. Neen,
de socialisten die God niet erkennen, die
Zijn macht niet inzien, kunnen niet de ware
apostelen van een duurzamen vrede zijn.
Wij erkennen de macht Gods en het recht
Gods ook om in de actie voor te gaan. Doch
is di-t juist, dan moeten wij ook allen zijn
ware apostelen van Christus zaak. Gods eer
en het heil onzer naasten dringt ons daar
toe.
In onze actie, onze sociale vereenigingen
is het juist waar de mensch gekweekt
wordt tot diegene die men zoo graag in de
wereld ziet, eerlijke, rechtschapen, ijverige
menschen met een rotsvast geloof.
Hoe een heerlijke taak is er op het so
ciale terrein niet te vervullen en wordt er
ook vervult. Spr. herinnert hier aan de wo
ningbouw der katholieken in Amsterdam,
waai- menschen met groote gezinnen geen
huis kunnen krijgen en daardoor in ver
schrikkelijke verleiding komen, aan het
werk den patronaten waardoor onze jon
gens worden opgeleid tot degelijke werk
zame christenen, aan de drankbestrijding,
dat machtig mitldel tot het behoud van den
parel van on9 heilig geloof.
Zoo vindt men aan elke sociale actie het
element van ons heilig geloof.
Maar niet slechts moet de actie den
godsdienst voeden, ook de godsdienst moet
de actie voeden.
Hoe dikwerf verwatert de actie doordat
daarin vaak het godsdienstig element ont
breekt.
Do katholieken houden te veel van fees
ten, wij zingen luide uit „Aan U o Koning
dei1 Eeuwen" en vergeten in het dagelijks
leven vaak dien Koning der Eeuwen.
Hoe nu moet onze actie godsdienstig zijn?
Eerstens door gebedsactie; men moet
waardeeren in de sociale actie de zuivero
godsdienstige vereenigingen die ook een
sociale taak hebben: vervolgens door het
houden van eene retraite en ten slotte door
het volgen van de leiding der Kerk.
Onder langdurig applaus bracht de spr.
hulde aan twee aanwezige paters Redemp
toristen uit het Retraitehuis te N'oordwij-
kerhout.
Niet gedwongen, doch met waardeering
volgen wij de leiding van Paus en Bis
schoppen.
De priesters zijn uwe ware vrienden. Zij
zijn de ware helden, de jongste dagen dei-
huidige oorlogsslagen hebben het geleerd.
Neen, niet zooals de socialisten, verbran
den wij ons beginsel maar wij houden ons
beginsel hoog.
Eén ding is van de socialisten te leeren,
n.l. de propaganda. Iedere socialist is pro
pagandist, zoo moet ook iedere katholiek
zijn een apostel voor de zaak van Christus.
De heer J. W. Smit, centraal president
van den Volksbond, brengt hulde aan het
bestuur van de V. P. U. voor dezen land
dag.
De heer Serrarens sprak daarna een echt
Roomscb woord van dank, waarmede deze
goedgeslaagde vergadering gesloten werd.
De vergaderingin ,,D e Z w a a n".
De zaal in café „De Zwaan" was, even
als de Volksbond, tot in alle hoeken be
zet. Ook hier werden de redevoeringen af
gewisseld door het zingen van liederen.
Rede vaakapelaan J. v. Brero.
De eenv. spr. wilde dezen middag uit
eenzetten de beteekenis van de Encycliek
Reruni Novarum in verband met het or-
gianisatieleven.
De ware grootheid van de mensch logt
an de huldiging van Christus. Christus
heeft echter vijanden, die zich niet bewe- 1
gen op den weg door Christus aangege
ven, doch op den weg van vargodiing van
zichzelven en -aanbidding van de stof. Tot
eigen nadeel en schande kiest een groot
deel van het volk de laatste partij. Het
volk neemt aan alles wat de sociaal-demo
craten zeggen of schrijven, zonder de dwa
ling te kunnen onderscheiden. Het hoog
houden der zedelijkheid ds hét grootste
mididel om het volk te leiden op den weg
van Christus. Het slechte voorbeeld van
boven heeft het volk vergiftigd. De verhou
ding tusschen patroon en arbeider is er
een geworden van vijandschap. Ontevre
denheid heeft het leven van den arbeider
verbitterd. Door de politiek der hel zijn
toestanden in het -leven geroepen die het
ergste doen vreezen. Door de prediking
van ongebreidelde vrijheid ontstond los
bandigheid. Verzet tegen het gezag is het
merkte eken van deze eeuw.
De strijd tegen Christus, ongezet door
het liberalisme, is voortgezet door de so
ciaal-democratie. Het liberalisme hangt
nog eenige godsdienstige leuzen aan, het
socialisme verwerpt allen godsdienst. De
bewering, dat godsdienst en socialisme
samengaan, is een gewetenlooze specula
tie. Het socialisme strijdt daarenboven te
gen de orde der natuur. De bewering, dat
alle menschen in alles gelijk zijn, is een
dwaasheid. De ongelijkheid volgt uit den
aard der menschen, gelijk spr. aantoont
in vele voorbeelden. De eindelooze ver
scheidenheid der schepping weenstraalt
Gods schoonheid en grootheid. De revolu
tionaire gelijkh-exlsleer is een uiting van
hoovaardij. Men wil .anderen naar bene
den halen om zelf ie kunnen stijgen.
De socialisten eischen de dwingelandij
van den Staat. De Staat ds alles, de Staat
is God.
ifMi L-j.'t
der menschen prediken. Waar het Chris
tendom zijn invloed laat gelden., zijn de
schandelijke gevolgen van de ongelijkheid
een zeldzaamheid. Het Christendom er
kent. niet slechts de rechten der hoogere
standen, maar legt hun ook plichten "op.
Het christendom predikt de gelijke waar
de der menschen ondanks de ongelijkheid.
Treedt een Katholieke Kerk binnen en ge
ziet allen vereenigd aan eenzelfde liefde
maal. Het Katholiek geloof predikt de
ware vrijheid, dit 'bestaat in het willen
gehoorzamen aan God. De valsehe vrij
heid der wereld geeft vrije beweging aan
het ohgeloof, doch verbant priesters en
religieuzen. De sociaal-democraten komen
er openlijk voor uit, dat zij willen strij
den tegen de vrije uitoefening van den
godsdienst. Wie geen Christen is. kent
niet de broederschap, al wordt die ook ge
predikt. door het socialisme. Het christen
dom duldt geen persoonlijke verwijdering,
al erkent het het standsverschil. De hei-
densche zelfzucht brengt slavernij,
de christelijke broederschap brengt vrij
heid. Door de kracht van het Katholiek
geloof 'brengen duizenden hun leven voor
anderen. Het heidendom ontneemt ande
ren het -leven om eigen 'lusten te bevredi
gen. De kenteekenen van het heidendom
vinden wij (terug in het socialisme.
In Christus zijn wij -vrij, zijn wij gelijk,
zijn wij -broeders.
Moge de leuze „God wil het" zich voort-
plante over heel het Katholieke leger.
Daverend applaus volgde op de enthou
siast voorgedragen rede.
Rede van den heer Kamerbeek.
Spr. wil de gedachte ontwikkelen, dat
wij, ieder van ons, iets voor de Katholieke
sociale actie moeten zijn.
Als christen, als lid van de vakorgani
satie; als lid van den Volksbond, als bur
ger, zijn wij verplicht te propageeren alle
werken der Katholieke sociale actie. Wij
moeten propageeren de drankbestrijding.
Er wordt nog te veel gedronken. Dat ver
lamt onze actie.
IJveren wij voor de Vereeniging Voor
Eer en Deugd? Protesteeren wij tegen de
schandelijke kleeding, tegen de onzedelijke
taal op fabrieken, op kantoren, in café's
en op de straat?
Wij moeten de organisatie steunen, die
is ons leven, onze kracht, onze welstand,
niet door te contribueerem en feestvergade-
ringen bij te wonen, maai- door propagan
dist te zijn voor onze organisatie. V\ ij
kathlieken, zijn één van geloof, terwijl, als
er twintig scialisten te zamen zijn, deze
alle verschillende meeningen aanhangen.
Omdat wij één zijn moeten wij aan de
spits staan van de. maatschappelijke bewe
ging
Ten slotte wijst spr. op het lidmaatschap
van de Derde Orde. De schaamte om lid
te worden van de Derde Orde laakt spr.
ten scherpste. Ongeloovigen huldigen ten
St. Franciscus. Zouden wij ons schamen
voor het lidmaatschap zijner heerlijke or
de? Wat een machtig voorbeeld zouden wij
geven, als wij toetraden tot de Derde Orde.
Met een herhaalde enthousiaste aanspo
ring om de organisatie te steunen floot
spr. zijn meermalen door applaus onder
broken geestdriftige improvisatie.
Daarna traden ook hier als spreker op
de heer De Lobel en pater Borromaeui
de Greeve.
Vermelden we nog dat de Leidsche pro-
pagandaclub ijverig colporteerde met lec
tuur.,
Korte Kroniek.
In de gehouden vergadering van Ne-
derl. Gemeenten werden tot bestuursleden
gekozen nir. J. C. graaf van Randwijck,
burgemeester van Amersfoort en de heer
W. Bos, wethouder van Groningen, en
werden de aftredende bestuursleden jhr.
mr. N. C. de Gijselaar, mr. E. P. van Lan-
schot en jhr. mr. da*. E. A. van Beren-
steyn herkozen.
In de Betuwe en omgeving wordt op
verschillende plaatsen reeds een drukke
handel in fruit gedreven, terwijl alles nog
in bloei staat. Er worden, naar verluidt,
hooge prijzen besteed.
Door den vic-scher Tj. Kuipers tfe Lem
mer zijn de eerste ansjovis aangevoerd. Do
visch is mooi van stuk.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Voor de derde maal 50 millioen.
Vergadering van Woensdag.
Eenige voorname punten uit de rede van
den M i n i s t e r v a n O o r 1 o g, den heer
Bosboom, hebben wij reeds Woensdag
naar voren gebracht. Hier brengen wij uit
het antwoord van den minister eenige an
dere punten onder de aandacht.
De maatregel, dat met Mei de oudste
landweerlichting naar huis zal worden ge
zonden, heeft aanstonds critiek uitgelokt,
zegt de minister, omdat het kader niet
naar huis zal worden gezonden. Het ligt
in 's Ministers bedoeling de leden van dat
kader te vestigen in de plaatsen hunnèr
inwoning om de vrijwillige landstorm af-
deelingen daar ter plaatse af te richten.
Alleen de administrateurs het zijn er
zeer weinige zullen bij het leger blijven
totdat nieuwe krachten zijn gevonden. Zij
die in opleiding zijn, vertegenwoordigen
slechts een heel klein getal. Zoodra toen
bekend was dat de oudste lichting naar
huis gezonden werd, werd gevraagd: en
dan de volgende? Men trok daarbij een
wissel op de lichting 1916 die er nog niet
is. Zoodra de Minister het kan doen, zal
hij de volgende lichting naar huis zenden;
maar niet éér vóór dat de omstandigheden
z. i. dit toelaten. Zij blijven echter allen
bij de landweer.
Bereffende de verloven voor den hooi
oogst deelt de Min. mede dat deze aange
legenheid in onderzoek is. Mededeeling
daaromtrent kan de Min. nog niet geven.
Inzake de landbouw-verloven heeft de Min.
onmiddellijk maatregelen genomen. In de
M.; io aan volon vijl UUgeil
extra verlof verleend indien zij op bun
woord verklaarden dat bebouwing nood
zakelijk was. De Min. heeft vertrouwen
gesteld in de menschen en liet daarna
controleeren. Een officier is op de fiets er
op uitgetrokken om eens te controleercn
in een streek waar veel verlofgangers wa
ren. Van de 28 menschen die verlof had
den, hadden 8 geen land te bebouwen.
Sommige waren uit, anderen lagen op bed
of rentenierden. Zoo'n uitslag stemt den
■Minister niet aangenaam.
Ofschoon eenige klachten besprekend,
maakt de minister zich van de meeste nog
al erg gemakkelijk af.
Meer aandacht wijdt de minister aan de
motie-Ter Laan, luidende
„De Kamer,
van oordeel, dat opzettelijke belemmering
van het politieke leven door militaire auto
riteiten door den aard der buitengewone
omstandigheden niet geboden en dus on
toelaatbaar is, -
noodigt den heer Minister van Oorlog uit.,
tot de betrokken autoriteiten een aanschrij
ving te richten waarbij wordt aangedron
gen op handhaving van het recht van ver
eeniging en vergadering en op eerbiediging-
van de vrije keuze van bladen en geschrif
ten bij de dienstplichtigen,
en gaat over tot de orde van den dag."
Wat het recht van vereenigen en verga
deren betreft, merkt de minister op: In de
Grond staat de vrijheid van vereenigen en
vergaderen vastgesteld. Echter staat in de
grondwet ook dat van deze vrijheid kan
worden afgeweken wanneer het geldt de
handhaving van het militair gezag. Deze
aangelegenheid is in andere militaire wet
ten nader geregeld.
De Min. betreurt het dat de geheime cir
culaire van den Opperbevelhebber ter
sprake is gebracht, Hij acht het zeer af te
keuren dat van die aanschrijvingen wordt
gebruik gemaakt. Misschien wijst het op
een zeer goed georganiseerde spionnage-
dienst bij de S. D. A. P. Wellicht zou zoo
iets kunnen leiden tot een contra-spionna-
ge-dienst. En dat alles zou de Min. in
hooge mate betreuren.
Thans leest de Minister de bedoelde cir
culaire in haar geheel voor. In de circulai
re is van geen sociaal-democraten sprake.
In het Volksdagblad werd een oproeping
gedaan voor het vormen van mobilisa
tie-clubs waarin propaganda zou wor
den gemaakt voor het revolutionnair socia
lisme. Als een opperbevelhebber zoo iets
leest, begrijpt bij dat er ingegrepen moet
worden.
Het leger mag niet worden gebruikt voor
propaganda. Dit kan niet. Zoodia de ten-
denz duidelijk wordt bij die clubs om op
te ruien, dan kan de Regeering het niet
toelaten.
De Min. is niet voornemens in te grijpen
in de zelfstandigheid van de commandan
ten. Zij zijn aansprakelijk voor hun daden.
Zelf in het leger dienende heeft hij nimmer
H e t V o 1 k verboden. Toch erkent hij dat
Het Volk dikwijls de handhaving van de
.tucht heeft moeilijk gemaakt.
Over het W oer dense he geval
sprekend^ zegt de minister De kapitein
