SPORT. No. 1623 (2ou/fca/nt Zaterdag 24 April 1915. „Ytfoordjes" over Oud Rooftisch Leiden. I. Hoe liet oude Leiden er uitgezien heeft? Hot was aan een dorpsbuurt gelijk. Men bezat er, wel is waar, reeds in de twaalfde eeuw kerk en kasteel, maar toch zijn de woningen, welke meest tusschen Rijn en het tegenwoordige Rapenburg wa ren gebouwd, landelijke woningen ge weest. 1) Zelfs toen handel en nijverheid Leiden naderden, bleef nog lang het gedoe m den landbouw in Leiden de dagelijk- sclie bezigheid der meeste inwoners. Ty pisch mag het wel heeten, dat, toen men, in het jaar dertien-vijf-en-twintig, een brug over dom Rijn legde, men de brug een groot deel van het jaar niet eens behoefde dicht te houden, wijl een plank ten dienste der melkers en melkstere voldoende was ten verkeer. 2) Een boerenplaatsje met vruchtbare landerijen, hetwelk in de eerste jaren der dertiende eeuw hoogstens dui zend inwoners telde, ziedaar onze primi tieve Rijnstad. Maar de glorie deed zich hier niet .wachten. De boerenstede werd de fiere grafelijke veste, welke de sleutels van Sint Petrus in haar stadswapen voerde, be- j hoorlijk hare gilden en schutterijen op richtte en bij herhaalden uitleg spoedig [■veel sierlijkheid vertoonde. Woningen van steen, met zoogenaamde harde daken in plaats van riet gedekt, verrezen langs nieuwe straten, terwijl ,,de vaalt en de bargen" nu tot de achterstraten werden verbannen; de Walen en Vlamingen (bij zonder ook lieden uit Iperen) hadden de nijverheid der .zoogenaamde „Draperijen en weverijen" enorm hoog opgevoerd; ker kelijke en wereldlijke regeering hadden vrome stichtingen en kunstwerken aange moedigd, kortom, na het jaar veertien honderd was Leiden een schoone, bevoor rechte en sterke Hollandsche veste, welke o. a. in haar verdedigingsmuur vijf fraaie poorten en negen-en-twintig kleine torens of sterkten had. Ook drie schoone hoofdkerken telde zij: Sint Pieterskerk, de oudste., Sint Pancras of de Hooglandsche kerk, de schoonste, en Onze Lieve Vrouwe Kerk, de jongste. Ais kleinere en vermoedelijk houten kerk zal de Sint Pieterskerk wel zeer vroeg gesticht zijn tijdens of althans korten tijd na de prediking des Christendom's door Sint Willibrord of een zijner gezellen; want die heiligen hebben immers juist nabij den Rijn te Katwijk en Oegstgeest veel vertoefd, en Leiden (of Leijthe) is van zeer hooge oudheid. Maar als een bepaald geconsacreerde tempel dateert de Sint Pieterskerk van 't jaar elf-honderd-een-en- twintig. Langen tijd heeft in dit heiligdom een schoone tabula gehangen, met dit opschrift: Ten jare clf-honderd-een-en-twintig, op Zondag na Maria-Geboorte, is deze kerk, ter eere van God en van de H. Apostelen Petrus en Paulus ingewijd, onder den allereerwaardigsten Heer en Vader in Christus Gondebaldus, den vier-en-twintigsten bisschop van Utrecht. 3) Eene bijzondere glorie viel der Sint- tieter-kerk ten deel, toen Willem de Tweede, Hollands graaf en later Roomsch- Koning van het groote Christenrijk, in de Sint-Pieterskerk werd gedoopt, evenals la- Lter met zijn zoon, Floris de Vijfde, is ge-* schied. Ten Noorden der kerk op het niet meer bestaande grafelijke kasteel was Graaf Willem geboren. Hij heeft ook naar de Batavia Sacra meedeelt, stad Leiden de sleutels van Sint P haar stadswapen gegeven, een gunst, ke hij uit Rome (dat eveneens die sleutels voerde en nog voert) verworven had. Lan gen tijd moet er een prachtig© doopvont, volgens dezelfde B a t a v i t, ter memorie van graaf Willems Doopsel hebben be staan. In den jare vijftien honderd en twaalf stortte de zeer hooge toren, welken men op de Sint Pieterskerk in den loop der jaren geplaatst had, ter neder. Gelukki gerwijze werd niemand bij dit ongeval ge kwetst, doch die toren werd niet meer herbouwd. Overigens was de kerk, toen zij op toppunt van haar luister bestond, een ware heerlijke dom geworden. Een reeks van altaren, marmeren heelden, en Oud- Mollandsche schilderwerken, o. a. stuk ken van Lucas van Leiden, den patriarch der Hollandsche schilderschool, voerden het hart der biddenden in Sint Pieter tot het hetnelsche op. Eene andere bijzondere glorie is het voor de Sint-Pieter geweest, dat voor hare gees telijke bediening., na eenige vroegere ziel zorgers, graaf Floris de Vijfde een zooge naamd© commanderij of geestelijk Huis van de bekende ridderlijke Orcle van Sint Jan (de Duitsche orde) in Leiden riep. Deze heeren hadden aan de Zuid- cn Oostzijde der kerk hunne panden, waar aan het Commanderij-poortje nog herin nert. Ook zoude Sint Pieter een wonderlijk- versteend brood hebben bewaard. Om hiervan te verhalen, kiezen wij een afzonderlijk „w o o r d j e" uit het derde deel van den Aardbol, INGEZONDEN MEDEDEELING 1 GULDEN PER REGEL. 1) Rapenburg heeft zijn naam van het stamhuis der Raaphorsten, één der oudste huizen in Leiden.. 2) Hiervan verhaalt wijlen prof. Fruin. 3) Destijds omvatte het oude bisdom Utrecht ook lieel Noord-Nederland. Staten-Generaal. TWEEDE KAMER. Vergadering van gisteren. Oneerlijke mededinging. VerVolg. De heer Mendels (S.-D.) zet voor-op di&t de wetgeving moet aanpassen aan heit maatschappelijk l>©veai. Dit geschiedde •bier niet. Na de uitspraak van den IIoo- gen Raad over art. 1401 van bet Burger lijk Wetboek (onrechtmatige daad), was ©en flieemte ontstaan. Het ontwe.rp-Aal- berse tracht langs een omweg deze leemte aan 'fce> vulden. (Welke de rechte weg zou zijn zegt spr. niet.) Zeer vele gevallen waartegen dit ont werp is gericht, zijn needs met andere wetsbepalingen te achterhalen. (Had de heer Mendels daartoe eén een deugde- 1 ij k initiatief genomen!) Ten onrechte zocht men in een bepaling als deze een middel om den middenstand een steun in den rug te geven. De zie mid denstand zit nu eenmaal in den knel; de druk van hot kapitalistische teteTsel 'maakt het bestaan steeds moeilijker, langzamer hand blijkt echter de overbodigheid van den middenstand o.a. door de coöpera ties. In dien toestand klemt men zich als een drenkeling aan een stroohalra vast. Ile't zit niet dn de oneerlijke concurrentie, dat de middenstand achteruitgaat, het zit in de concurrentie zelf, dl; dezen stand er onder brengt. De groote warenhuizen drukken de winkels in den bïntrek; de grossiers, de kleine winkeliers voeden zich •den grond onder de Voeten wegzinken. Tot zoover deze spreker, die krachtens zijn socialistische beginselen den midden stand gaarne oag verdwijnen. Dat door de coöperaties en de groote warenhuizen bet bestaan van den middenstand be Boter is niet duur 'als U inplaats van.Natuurboter onze hoogfijne hygiënisch verpakte Boter- melange of Plantenbote» gebruikL Eéne proefaamc is voldoende om U de L kwaliteit te doen waardeeren. Alleen verkrijgbaar in de bekende winkels van P. de Gruyter Zoon. De Gruyter's-Melange: 60, 50. 43 en 40 cl per pond. Do Gruyter's Plantenboter: 50 eo_45 cl per pond. moeilijkt wordt, geeft een ieder toe; dat daaruit blijkt, dat de middenstand over bodig is of niet langer kan bestaan, is een bewering, welke mi et vrij is van op pervlakkigheid. De heer Mendels vvenscht ieder de il lusie te ontnemen dat .na inwerkingtre ding van dit ontwerp alle concurrentie nu eerlijk zal worden. Eerlijk in den zin van fair zal wellicht bet geval zijn, eerlijk in den absoluten zin zal ze niet zijn zoolang de algemeen e concurrentie blijft bestaan. Wat dieze brave mam onder eerlijk in absoluten zin" verstaat is ons niet recht duidelijk! Maar luister Verder naar dezen mora list. ,,AIie neringdoenden moeten afzet heb ben voor hun waren al moeten zij er voor afzetten. De concurrentie is de af spiegeling van onze geheelo maatschappe lijke moraal." Waren we maar in een socialistische toekomststaat! Nu „m o ete n" de nering doenden afzetten. Dan moesten we allen eerlijk zijn.... Spr. gunt den heer Aalberse gaarne den triumph om een_ wetsontwerp te mogen belichamen, wat hij eenmaal in zijn dis sertatie verdedigde. (Gelukkig! Den heer Aalberset gelukgewenscht.) Intusschen maakt, aldus spr., de beer Aalberse zich blijde met oen musch, die niet, heel levend meer is. Spr. meent dat dit ontwerp geen enkel principe van de sociaal-democratie raakt. (Hola!) Hij weet niet hoe zijn par ti jgemooten er oven denkon, ieder zal stem men zooals het hem goeddunkt (gelach). De heeren schijnen dat lachwekkend te vinden/zegt spr., er blijkt uit dat men in spr.'s fractie geen waarde aan dit ent- wierp he chlt- Ons dunkt, dat de heeren gelachen heb ben. omdat in de<ze woorden ligt opgeslo ten, dat een socialist andere niet mag stemmen, zooals het hem goeddunkt." De beer De Savor n in Lobman (C.-H.) k'an hulde brengen aan den voor steller. De weg dien den voorsteller met zijn ontwerp opgaat, kan spr. echter niet toe juichen en bij waarschuwt voor voort zetting van dien weg. Over de eerlijkheid is bet moeilijk discussie eren. Als 'spr. maar eens vraagt hoe heit staat met eer lijkheid van diplomaten, in de piolitiek, tegenover den fiscus e.a. dan blijkt dat duidelijk. In den handel huldigt men weer andere beginselen omtrent de eerlijkheid. Met deze meening van den Ohr.-Hist, afgevaardigde kunnen wij ons niet geheel vereenigen. Er zijn wel degelijk algemec- ne beginselen, waaraan die eerlijkheid kan worden getoetst, al kan 't. in bijzondere gevallen wel eens moeilijk zijn ie consta te er &n of een bepaalde daad daarmede al of niet in overeenstemming is. Uit die moeilijkheid mag echter niet worden be sloten, dat 'de wetgever moet nalaten te streven om den handel in overeenstem m.lng te brengen met de beginselen der eerlijkheid. De heer Liimburg (V.-D.) schaart zich aan de zijde van die sprekers, welke met een zekere matheid verklaren hun stem aan dit wetsontwerp niet te zullen onthouden. Spr. brengt echter hulde enn den voorsteller voor zijn studie cn zijn werk. Waaraan die zekere matheid bij den beer Limburg is toe ite schrijven, is ons uit diens rede niet recht duidelijk gewor den. W1ELRIJDEN. 24-uur-rit. Van de 230 deelnemers zijn niet minder dan 129 militair. Trouwens zullen de ver richtingen der militairen in dezen rit met bijzondere, belangstelling zijn te volgen. Ieder is bekend, dat, op grond van de on dervindingen, opgedaan in den huidigen wereld-oorlog, tal van huzaren-escadrons in wielrijders-escadrons zijn omgevormd. En deze wielrijders-escadrons zijn met maandenlange training in prachtige con ditie geraakt. Als staaltje van hetgeen onze militaire wielrijders prestoeren, mag wel gelden de rit van den sergeant, die van uit Breda naar Leiden kwam gepeddeld om daar voor 30 kameraden te komen in schrijven en die, na 'n boterhammetje, koelbloedig den terugweg weder aanving en... tot een goed einde bracht. En nu komt uit Breda de 1ste luitenant Mathon met 33 man! Dat deze ploeg een best figuur zal maken, staat, op grond van inlichtingen, bij ons vast. Maar ook Doetinchem en Hellevoetsluis zenden vertegenwoordigers. En beste! De civilisten, onder wie veteranen van eer tijds groote bekendheid, zullen zich heel goed moeten houden, willen zij de zege, procentsgewijze, niet aan de militairen zien komen. Intusschen, wat belooft deze vit een succes! (Hdbl.) Hedenmiddag klokslag 3 uur had op den rijweg tusschen de Boorloon en het Malie veld te 's-Gravenliage de afrit plaats. De eindcontröle is gevestigd op denzelf den weg waar de deelnemers vertrokken. Zij die up tijd terugkeeren, moeten zich weer Zondagmiddag 3 uur precies aan het eindpunt melden. De af te leggen afstand van 350 K.M. is verdeeld in vier wegvakken: a. 's-GravenhageArnhem via Leiden, Utrecht, Ede pl.nl. 130 K.M. Rusttijd 7 u. 15 min. Verpichte rusttijd te Arnhem 45 min. b. ArnhemApeldoorn—Harderwijk, pl. m. GO K.M. Rusttijd 4 u. Verplichte rusttijd te Harderwijk 45 min. c. HarderwijkAmsterdam via Amers foort, Utrecht, Nieuwcrsluis, Loenen, pl.m. 100 K.M. Rusttijd G u. 15 min. Verplichte rusttijd to Amsterdam op het Stadion, waar de deelnemers eenige baanronden zullen hebben te rijden, GO min. d. Amsterdam—'s-Gravenhage via Haar lem, Ilaagsche Schouw pl.m. 00 K.M. Bij tijd 4 u. Uit Leiden hebben ingeschreven: jhr. W. W. Feith, P. J. v. Ilam, Simon Bizot, J. Huigsloot en Tj. Scgaar. •Bodegraven: J. D. Schouten; H a ii r 1 e m mermee r: L. C. 15. v. Ghesel; K a t w ij kB i n n e rv: C. A. Kraay, F. van Putten, E. R. Wichers Rol- landet, v. Holtlie, K a t w ij kaan Z c c: G. Th. Bruin; Zwammcrda in: W.. C, v. d. Wol. KORFBAL. Morgen worden de volgende wedstrij den gespeeld: Kampioenschap v. N e de 11 a n d. Den I-Iaag: VitesseD. V. D. Zuid el ij ke Afdeeling. I Gouda: A. L. O.Velox. III Dordrecht: Dordi—H. S. V. II. IV. Dordrecht: Dordt IIRozenburg A. Zuid-HoHandsch Twaalftal. liet Zuid-Hollandsch Twaalftal sp^ morgen te Leiden tegen een Leiden- Haag- coinbinatie een oefenspel op een speelveld van 90—40 M., wijl op 2 Mei in het Stadion op terrein van deze afmetingen zal worden gespeeld. FEUILLETON. HEREENIGD. 22) Doch bij de laatste pijnlijke en cma- telijke woorden, die hij haar in het ge zicht slingerde, werd haar gelaat bloed rood en deed een blik uit haar vurige oogein den ouden man, die haar belec- tigde, plotseling zwijgen. Een oogenblik heerschte er volslagen 1 stilte, zoodait men een speld had. kunnen hooien vallen; vervolgens antwoordde Kapitola op een geheel veranderden toon: Oom, gij hebt me gered uiit-de ellende cn misschien doch ook alleen maar misschien van vernedering en dood. Gij hePt mij overladen met weldaden zon- cier mate! Gij hebt me hier in een huis ^bracht vol overvloed en rijkdom en vaar ik veilig ben! Indien ik u voor dit alles nieit dankbaar was, zou ik ni'et ver dienen uw schoenen te poetsen. Maar, com. er is een zonde, grooter en verach telijker clan de ondankbaarheid! En dat lf wanneer men een hulpeloos wezen over laadt en het dan begraaft onder smaad keleodigingen, zoo groot, oom, als ik r'0£ nooit te voren gehoord heb, zelfs met 'n Bag Alley! De oude man stond als voor zijn rech ter: elk haver woorden trof hem als een Jmodsslag. Zij trotseerde zijn toorn!. Dat had nog niemand gedurfd. I'Iii c©voelde ziich - hoe hij zich daar tegen ook verzette ontwapend door ■tere beschuldigingen. Rag Alleyl Naera dat woord niet meer. Ik wil het niet meer liooren! riep hij uit. Waarom niet? vroeg Kapitola. Het zal. dunkt me. naaar het beste zijn, dat ik naar Rag Alley terugga. Armoede en vrijheid zijn meer dan alle rijkdom, waar bij men Ln ketenen geklonken zit. Ge hebt laten blijken hoezeer die ke tenen u tot last zijn, bromde de majoor. Uw roekeloosheid van vandaag bewijst het ten volle Groote Gqd, als Vlack Donald in eigen persoon u eens ontmoet had! O. ik bad een cavalier! antwoordde Kapitola, terwijl baar volledige kalmte teruggekeerd was. Vlak bij den laatst en heuvel word ik ingehaald door een gent leman te paard, die mij vergezelde tot aan den overkant van de rivier; daar liet ik (hem achter! Liet ge hem daar achter? Ja, hij wilde wat met me praten, maar ik had daar weinig lust in, want het as koud en vochtig. Daarom nam ik mijn toevlucht tot een kleine List. Terwijl hij zijn paarde deken., die hij op mijn ver innigen los gemaakt bad, op het gras uit spreidde, gaf ik zijn paard een slag, zoo dat het dier wegrende. Ik zelf maakte mij ud-t do voeten zoo snel als Gijs ver mocht te galoppeeren. De rivier was ik ©poe-dig overgestoken en daar ben ik nu! Heks, die gij zïj-t! En die vreemdeling hoeft hij u zijn naam niet genoemd? Weet ge niet., hoe hij heet? Neen, maar hij was zwart als de nacht van. het hoofd tot de voeten, en in dien ik aan verschijningen geloofde... James Warfield kook haar d'& woorden udt den ownd, Nu. indien... Dan aou ik geloovcn, dat die ruiter de duivel of wel Mack Donald in eigen persoon geweest was! En overmoedig lachende om dc ontstel tenis van den ouden man, keerde zij hem den mg toe en ging de kamer uit, in het volte bewustzijn van de dubbele zegepraal, die. zii in dit uur had behaald. Den volgenden moilgon was Kapitola tijdig in do ontbijtkamer, maar Majoor Warfield bleef weg, een omstandigheid, die volgens juffrouw Kondiment vol gens haar heugenis nog nLet was voorge komen. Het jonge meisje liet zich echter daar aan niets gelegen liggen, doch gebruikte met juffrouw Kondiment rustig het ont bijt. Beiden waren daarmede- nog niet gereed, toen Majoor Warfield de kamer kwam binnenstormen, buiten zich zeil van opgewondenheid en met een gezicht, 'rood van toorn. Donder en duivel! bulderde hij, heks die ge zift, ge hebt gelijk gehad! Cte hebt gisterenavond inderdaad met den duivel gereden! Met ©eri kreet rees juffrouw Kondiment van haar stoel in de hoogte. Master! Master! riep zij uiit. Stil. misstress! beval de majoor. Kijk dat kind eeins aan! Zit zij daar niet, alsof er sDrake was van liet meest vroolijke geval? En toch heeft zij giste ren avond im der. schemer ove«r do heuvels gereden in gezelschap van Mack Donald! Van Mack Donald! riep juffrouw Kondiment. Groote God! Dit kind in gezel schap van Mack Donald! En ik heb haar gewaarschuwd en zij heeft met naar mij geluisterd en nu is er gebeurd, wat ik heb voorzien! Zoo? Hebt ge voorzien, dat die rr o- ver. omdat dit meisje zijn paard op dc vlucht gejaagd heeft, vannacht op Hurri cane Hall zou inbreken, mijn mooisten hengst zou stelen en er mee vandoor zou gaan? Wat, heeft hij dat gedaan? vroeg Kapitola. thans pas opgeschrikt uit haar kalme bedaardheid. Ja. dat heeft hij gedaan, Miss. Dat heeft Mack Donald gedaan. Maar ik zal wel zongen dat hij gevangen wordt. Ik zal een prijs stellen op zijn hoofd en op het terugbrengen van dit paard. Ais ge mee wilt gaan naar Tip-T'op, haast u dan wat, zeide hij, zich tot Kapitola wendende. L'an kunt ge met mij rnéc rijden! De majoor behoefde deze uitnoodiging niet ten t/weede mate te doen. Na verloop van nauwelijks tien minuten, draafden Master Warfield en zijn pleegkind heen, naar het meest nabijgelegen gerechtshof. Er waren uren verloopen en juffrouw Kondiment verwachtte juist den heer des huizes terug, toen Wool binnenkwam met de boodschap, dat in de hal een matroos wachtte, die allerlei kostbare uitiheem- scbe dingen te koop had, we.'Jke hij aan de dames van het liuts wilde laten zien. De huishoudster stond op en verliet het vertrek. Daarbuiten stond inderdaad een groote man te wachten, die een wijden mantel droeg en daaronder een groote doos met de meest verschillende voorwer ken, Op zijn hoofd had hij een breedge- randen matrozenihoed en zijn g©zicht was tot op de hedfit gehuld in een rooden doek, then hii als tot bescherming legem it urm er. regen om denhals droeg. Ilii zette de doos neer, opende die rn spreidde voor juffrouw Kondiment (ie kostbaarste stoffen uit. Ziet u eens. sprak hij, Ohineesshe zijde, direct udt Sjanghai ingevoerd, deze kant, echt Brabantsoh werk. O, dat is allemaal veel te kostbaar 'en te schoon voor een oude wouw als ik! zeide juffrouw Kondiment. Wool, ga de anderen eens roepen. Misschten is er iemand die wat koop en wil. De oude neger verwijderde ziich en na eenige minuten, gerlurendo welke de vreemdeling aan juffrouw Kondiment zijn waren bleef aanprijzen, verscheen lied het personeel in dc hal, en de matroos begon al zijn waren zoo uit te stalen, dat zij zoo voordeelig mogelijk uitkwamen. En terwijl het personeel al dat schoons voi verrukking bekeek en naar den j rijs er van vroeg, hoorde men van het terras af een jeugdige, frissche helle stem cn trad Kapitola in haar grijs rijkostuum do hal binnen. Juffrouw Kondiment., riep zij, terwijl hare oogen met een vluggen blik van ver bazing het gelieele toonec.1 ove-rschouw- •cfcen, zijt ge bezig een bazaar te openen? Neon, miss Kapitola, zoide de huis houdster. Ilier is een matroos, die vreem de koopwaren komt aanbieden. Een matroos met vreemde koopwa ren? roeg Kapitola haastig. O, dat is •aardig! Wat is dat voor een prachtig trtuk goed? Het lijkt wei goud zido glanst het! (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1915 | | pagina 1