SPORT.
No. 1623
(2ou/fca/nt
Zaterdag 24 April 1915.
„Ytfoordjes" over Oud
Rooftisch Leiden.
I.
Hoe liet oude Leiden er uitgezien heeft?
Hot was aan een dorpsbuurt gelijk.
Men bezat er, wel is waar, reeds in de
twaalfde eeuw kerk en kasteel, maar toch
zijn de woningen, welke meest tusschen
Rijn en het tegenwoordige Rapenburg wa
ren gebouwd, landelijke woningen ge
weest. 1) Zelfs toen handel en nijverheid
Leiden naderden, bleef nog lang het gedoe
m den landbouw in Leiden de dagelijk-
sclie bezigheid der meeste inwoners. Ty
pisch mag het wel heeten, dat, toen men, in
het jaar dertien-vijf-en-twintig, een brug
over dom Rijn legde, men de brug een
groot deel van het jaar niet eens behoefde
dicht te houden, wijl een plank ten dienste
der melkers en melkstere voldoende was
ten verkeer. 2) Een boerenplaatsje met
vruchtbare landerijen, hetwelk in de eerste
jaren der dertiende eeuw hoogstens dui
zend inwoners telde, ziedaar onze primi
tieve Rijnstad.
Maar de glorie deed zich hier niet
.wachten. De boerenstede werd de fiere
grafelijke veste, welke de sleutels van Sint
Petrus in haar stadswapen voerde, be-
j hoorlijk hare gilden en schutterijen op
richtte en bij herhaalden uitleg spoedig
[■veel sierlijkheid vertoonde. Woningen van
steen, met zoogenaamde harde daken in
plaats van riet gedekt, verrezen langs
nieuwe straten, terwijl ,,de vaalt en de
bargen" nu tot de achterstraten werden
verbannen; de Walen en Vlamingen (bij
zonder ook lieden uit Iperen) hadden de
nijverheid der .zoogenaamde „Draperijen
en weverijen" enorm hoog opgevoerd; ker
kelijke en wereldlijke regeering hadden
vrome stichtingen en kunstwerken aange
moedigd, kortom, na het jaar veertien
honderd was Leiden een schoone, bevoor
rechte en sterke Hollandsche veste, welke
o. a. in haar verdedigingsmuur vijf fraaie
poorten en negen-en-twintig kleine torens
of sterkten had.
Ook drie schoone hoofdkerken telde zij:
Sint Pieterskerk, de oudste., Sint Pancras
of de Hooglandsche kerk, de schoonste, en
Onze Lieve Vrouwe Kerk, de jongste.
Ais kleinere en vermoedelijk houten
kerk zal de Sint Pieterskerk wel zeer
vroeg gesticht zijn tijdens of althans korten
tijd na de prediking des Christendom's
door Sint Willibrord of een zijner gezellen;
want die heiligen hebben immers juist
nabij den Rijn te Katwijk en Oegstgeest
veel vertoefd, en Leiden (of Leijthe) is van
zeer hooge oudheid. Maar als een bepaald
geconsacreerde tempel dateert de Sint
Pieterskerk van 't jaar elf-honderd-een-en-
twintig. Langen tijd heeft in dit heiligdom
een schoone tabula gehangen, met dit
opschrift:
Ten jare clf-honderd-een-en-twintig,
op Zondag na Maria-Geboorte, is deze
kerk, ter eere van God en van de H.
Apostelen Petrus en Paulus ingewijd,
onder den allereerwaardigsten Heer en
Vader in Christus Gondebaldus,
den vier-en-twintigsten bisschop van
Utrecht. 3)
Eene bijzondere glorie viel der Sint-
tieter-kerk ten deel, toen Willem de
Tweede, Hollands graaf en later Roomsch-
Koning van het groote Christenrijk, in de
Sint-Pieterskerk werd gedoopt, evenals la-
Lter met zijn zoon, Floris de Vijfde, is ge-*
schied. Ten Noorden der kerk op het niet
meer bestaande grafelijke kasteel was
Graaf Willem geboren. Hij heeft ook naar
de Batavia Sacra meedeelt,
stad Leiden de sleutels van Sint P
haar stadswapen gegeven, een gunst,
ke hij uit Rome (dat eveneens die sleutels
voerde en nog voert) verworven had. Lan
gen tijd moet er een prachtig© doopvont,
volgens dezelfde B a t a v i t, ter memorie
van graaf Willems Doopsel hebben be
staan.
In den jare vijftien honderd en twaalf
stortte de zeer hooge toren, welken men
op de Sint Pieterskerk in den loop der
jaren geplaatst had, ter neder. Gelukki
gerwijze werd niemand bij dit ongeval ge
kwetst, doch die toren werd niet meer
herbouwd. Overigens was de kerk, toen zij
op toppunt van haar luister bestond, een
ware heerlijke dom geworden. Een reeks
van altaren, marmeren heelden, en Oud-
Mollandsche schilderwerken, o. a. stuk
ken van Lucas van Leiden, den patriarch
der Hollandsche schilderschool, voerden
het hart der biddenden in Sint Pieter tot
het hetnelsche op.
Eene andere bijzondere glorie is het voor
de Sint-Pieter geweest, dat voor hare gees
telijke bediening., na eenige vroegere ziel
zorgers, graaf Floris de Vijfde een zooge
naamd© commanderij of geestelijk Huis
van de bekende ridderlijke Orcle van Sint
Jan (de Duitsche orde) in Leiden riep.
Deze heeren hadden aan de Zuid- cn
Oostzijde der kerk hunne panden, waar
aan het Commanderij-poortje nog herin
nert.
Ook zoude Sint Pieter een wonderlijk-
versteend brood hebben bewaard.
Om hiervan te verhalen, kiezen wij een
afzonderlijk „w o o r d j e" uit het derde
deel van den Aardbol,
INGEZONDEN MEDEDEELING 1 GULDEN PER REGEL.
1) Rapenburg heeft zijn naam van het
stamhuis der Raaphorsten, één der oudste
huizen in Leiden..
2) Hiervan verhaalt wijlen prof. Fruin.
3) Destijds omvatte het oude bisdom
Utrecht ook lieel Noord-Nederland.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van gisteren.
Oneerlijke mededinging.
VerVolg.
De heer Mendels (S.-D.) zet voor-op
di&t de wetgeving moet aanpassen aan heit
maatschappelijk l>©veai. Dit geschiedde
•bier niet. Na de uitspraak van den IIoo-
gen Raad over art. 1401 van bet Burger
lijk Wetboek (onrechtmatige daad), was
©en flieemte ontstaan. Het ontwe.rp-Aal-
berse tracht langs een omweg deze leemte
aan 'fce> vulden. (Welke de rechte weg zou
zijn zegt spr. niet.)
Zeer vele gevallen waartegen dit ont
werp is gericht, zijn needs met andere
wetsbepalingen te achterhalen. (Had de
heer Mendels daartoe eén een deugde-
1 ij k initiatief genomen!)
Ten onrechte zocht men in een bepaling
als deze een middel om den middenstand
een steun in den rug te geven. De zie mid
denstand zit nu eenmaal in den knel; de
druk van hot kapitalistische teteTsel 'maakt
het bestaan steeds moeilijker, langzamer
hand blijkt echter de overbodigheid van
den middenstand o.a. door de coöpera
ties. In dien toestand klemt men zich als
een drenkeling aan een stroohalra vast.
Ile't zit niet dn de oneerlijke concurrentie,
dat de middenstand achteruitgaat, het zit
in de concurrentie zelf, dl; dezen stand
er onder brengt. De groote warenhuizen
drukken de winkels in den bïntrek; de
grossiers, de kleine winkeliers voeden zich
•den grond onder de Voeten wegzinken.
Tot zoover deze spreker, die krachtens
zijn socialistische beginselen den midden
stand gaarne oag verdwijnen. Dat door
de coöperaties en de groote warenhuizen
bet bestaan van den middenstand be
Boter is niet duur
'als U inplaats van.Natuurboter onze hoogfijne hygiënisch verpakte Boter-
melange of Plantenbote» gebruikL Eéne proefaamc is voldoende om U de
L kwaliteit te doen waardeeren. Alleen verkrijgbaar in de bekende winkels van
P. de Gruyter Zoon.
De Gruyter's-Melange: 60, 50. 43 en 40 cl per pond.
Do Gruyter's Plantenboter: 50 eo_45 cl per pond.
moeilijkt wordt, geeft een ieder toe; dat
daaruit blijkt, dat de middenstand over
bodig is of niet langer kan bestaan, is
een bewering, welke mi et vrij is van op
pervlakkigheid.
De heer Mendels vvenscht ieder de il
lusie te ontnemen dat .na inwerkingtre
ding van dit ontwerp alle concurrentie
nu eerlijk zal worden. Eerlijk in den zin
van fair zal wellicht bet geval zijn, eerlijk
in den absoluten zin zal ze niet zijn zoolang
de algemeen e concurrentie blijft bestaan.
Wat dieze brave mam onder eerlijk in
absoluten zin" verstaat is ons niet recht
duidelijk!
Maar luister Verder naar dezen mora
list.
,,AIie neringdoenden moeten afzet heb
ben voor hun waren al moeten zij er
voor afzetten. De concurrentie is de af
spiegeling van onze geheelo maatschappe
lijke moraal."
Waren we maar in een socialistische
toekomststaat! Nu „m o ete n" de nering
doenden afzetten. Dan moesten we allen
eerlijk zijn....
Spr. gunt den heer Aalberse gaarne den
triumph om een_ wetsontwerp te mogen
belichamen, wat hij eenmaal in zijn dis
sertatie verdedigde. (Gelukkig! Den heer
Aalberset gelukgewenscht.) Intusschen
maakt, aldus spr., de beer Aalberse zich
blijde met oen musch, die niet, heel levend
meer is. Spr. meent dat dit ontwerp geen
enkel principe van de sociaal-democratie
raakt. (Hola!) Hij weet niet hoe zijn par
ti jgemooten er oven denkon, ieder zal stem
men zooals het hem goeddunkt (gelach).
De heeren schijnen dat lachwekkend te
vinden/zegt spr., er blijkt uit dat men in
spr.'s fractie geen waarde aan dit ent-
wierp he chlt-
Ons dunkt, dat de heeren gelachen heb
ben. omdat in de<ze woorden ligt opgeslo
ten, dat een socialist andere niet mag
stemmen, zooals het hem goeddunkt."
De beer De Savor n in Lobman
(C.-H.) k'an hulde brengen aan den voor
steller.
De weg dien den voorsteller met zijn
ontwerp opgaat, kan spr. echter niet toe
juichen en bij waarschuwt voor voort
zetting van dien weg. Over de eerlijkheid
is bet moeilijk discussie eren. Als 'spr.
maar eens vraagt hoe heit staat met eer
lijkheid van diplomaten, in de piolitiek,
tegenover den fiscus e.a. dan blijkt dat
duidelijk. In den handel huldigt men weer
andere beginselen omtrent de eerlijkheid.
Met deze meening van den Ohr.-Hist,
afgevaardigde kunnen wij ons niet geheel
vereenigen. Er zijn wel degelijk algemec-
ne beginselen, waaraan die eerlijkheid
kan worden getoetst, al kan 't. in bijzondere
gevallen wel eens moeilijk zijn ie consta
te er &n of een bepaalde daad daarmede
al of niet in overeenstemming is. Uit die
moeilijkheid mag echter niet worden be
sloten, dat 'de wetgever moet nalaten te
streven om den handel in overeenstem
m.lng te brengen met de beginselen der
eerlijkheid.
De heer Liimburg (V.-D.) schaart
zich aan de zijde van die sprekers, welke
met een zekere matheid verklaren hun
stem aan dit wetsontwerp niet te zullen
onthouden. Spr. brengt echter hulde enn
den voorsteller voor zijn studie cn zijn
werk.
Waaraan die zekere matheid bij den
beer Limburg is toe ite schrijven, is ons
uit diens rede niet recht duidelijk gewor
den.
W1ELRIJDEN.
24-uur-rit.
Van de 230 deelnemers zijn niet minder
dan 129 militair. Trouwens zullen de ver
richtingen der militairen in dezen rit met
bijzondere, belangstelling zijn te volgen.
Ieder is bekend, dat, op grond van de on
dervindingen, opgedaan in den huidigen
wereld-oorlog, tal van huzaren-escadrons
in wielrijders-escadrons zijn omgevormd.
En deze wielrijders-escadrons zijn met
maandenlange training in prachtige con
ditie geraakt. Als staaltje van hetgeen onze
militaire wielrijders prestoeren, mag wel
gelden de rit van den sergeant, die van
uit Breda naar Leiden kwam gepeddeld
om daar voor 30 kameraden te komen in
schrijven en die, na 'n boterhammetje,
koelbloedig den terugweg weder aanving
en... tot een goed einde bracht.
En nu komt uit Breda de 1ste luitenant
Mathon met 33 man! Dat deze ploeg een
best figuur zal maken, staat, op grond van
inlichtingen, bij ons vast.
Maar ook Doetinchem en Hellevoetsluis
zenden vertegenwoordigers. En beste! De
civilisten, onder wie veteranen van eer
tijds groote bekendheid, zullen zich heel
goed moeten houden, willen zij de zege,
procentsgewijze, niet aan de militairen
zien komen.
Intusschen, wat belooft deze vit een
succes! (Hdbl.)
Hedenmiddag klokslag 3 uur had op den
rijweg tusschen de Boorloon en het Malie
veld te 's-Gravenliage de afrit plaats.
De eindcontröle is gevestigd op denzelf
den weg waar de deelnemers vertrokken.
Zij die up tijd terugkeeren, moeten zich
weer Zondagmiddag 3 uur precies aan het
eindpunt melden.
De af te leggen afstand van 350 K.M. is
verdeeld in vier wegvakken:
a. 's-GravenhageArnhem via Leiden,
Utrecht, Ede pl.nl. 130 K.M. Rusttijd 7 u.
15 min. Verpichte rusttijd te Arnhem 45
min.
b. ArnhemApeldoorn—Harderwijk, pl.
m. GO K.M. Rusttijd 4 u. Verplichte rusttijd
te Harderwijk 45 min.
c. HarderwijkAmsterdam via Amers
foort, Utrecht, Nieuwcrsluis, Loenen, pl.m.
100 K.M. Rusttijd G u. 15 min. Verplichte
rusttijd to Amsterdam op het Stadion,
waar de deelnemers eenige baanronden
zullen hebben te rijden, GO min.
d. Amsterdam—'s-Gravenhage via Haar
lem, Ilaagsche Schouw pl.m. 00 K.M. Bij
tijd 4 u.
Uit Leiden hebben ingeschreven: jhr.
W. W. Feith, P. J. v. Ilam, Simon Bizot,
J. Huigsloot en Tj. Scgaar.
•Bodegraven: J. D. Schouten;
H a ii r 1 e m mermee r: L. C. 15. v.
Ghesel; K a t w ij kB i n n e rv: C. A.
Kraay, F. van Putten, E. R. Wichers Rol-
landet, v. Holtlie, K a t w ij kaan Z c c:
G. Th. Bruin; Zwammcrda in: W.. C,
v. d. Wol.
KORFBAL.
Morgen worden de volgende wedstrij
den gespeeld:
Kampioenschap v. N e de 11 a n d.
Den I-Iaag: VitesseD. V. D.
Zuid el ij ke Afdeeling.
I Gouda: A. L. O.Velox.
III Dordrecht: Dordi—H. S. V. II.
IV. Dordrecht: Dordt IIRozenburg A.
Zuid-HoHandsch Twaalftal.
liet Zuid-Hollandsch Twaalftal sp^
morgen te Leiden tegen een Leiden- Haag-
coinbinatie een oefenspel op een speelveld
van 90—40 M., wijl op 2 Mei in het Stadion
op terrein van deze afmetingen zal worden
gespeeld.
FEUILLETON.
HEREENIGD.
22)
Doch bij de laatste pijnlijke en cma-
telijke woorden, die hij haar in het ge
zicht slingerde, werd haar gelaat bloed
rood en deed een blik uit haar vurige
oogein den ouden man, die haar belec-
tigde, plotseling zwijgen.
Een oogenblik heerschte er volslagen
1 stilte, zoodait men een speld had. kunnen
hooien vallen; vervolgens antwoordde
Kapitola op een geheel veranderden toon:
Oom, gij hebt me gered uiit-de ellende
cn misschien doch ook alleen maar
misschien van vernedering en dood.
Gij hePt mij overladen met weldaden zon-
cier mate! Gij hebt me hier in een huis
^bracht vol overvloed en rijkdom en
vaar ik veilig ben! Indien ik u voor dit
alles nieit dankbaar was, zou ik ni'et ver
dienen uw schoenen te poetsen. Maar,
com. er is een zonde, grooter en verach
telijker clan de ondankbaarheid! En dat
lf wanneer men een hulpeloos wezen over
laadt en het dan begraaft onder smaad
keleodigingen, zoo groot, oom, als ik
r'0£ nooit te voren gehoord heb, zelfs met
'n Bag Alley!
De oude man stond als voor zijn rech
ter: elk haver woorden trof hem als een
Jmodsslag. Zij trotseerde zijn toorn!. Dat
had
nog niemand gedurfd.
I'Iii c©voelde ziich - hoe hij zich daar
tegen ook verzette ontwapend door
■tere beschuldigingen.
Rag Alleyl Naera dat woord niet
meer. Ik wil het niet meer liooren! riep
hij uit.
Waarom niet? vroeg Kapitola. Het
zal. dunkt me. naaar het beste zijn, dat
ik naar Rag Alley terugga. Armoede en
vrijheid zijn meer dan alle rijkdom, waar
bij men Ln ketenen geklonken zit.
Ge hebt laten blijken hoezeer die ke
tenen u tot last zijn, bromde de majoor.
Uw roekeloosheid van vandaag bewijst
het ten volle Groote Gqd, als Vlack
Donald in eigen persoon u eens ontmoet
had!
O. ik bad een cavalier! antwoordde
Kapitola, terwijl baar volledige kalmte
teruggekeerd was. Vlak bij den laatst en
heuvel word ik ingehaald door een gent
leman te paard, die mij vergezelde tot
aan den overkant van de rivier; daar liet
ik (hem achter!
Liet ge hem daar achter?
Ja, hij wilde wat met me praten,
maar ik had daar weinig lust in, want
het as koud en vochtig. Daarom nam ik
mijn toevlucht tot een kleine List. Terwijl
hij zijn paarde deken., die hij op mijn ver
innigen los gemaakt bad, op het gras uit
spreidde, gaf ik zijn paard een slag, zoo
dat het dier wegrende. Ik zelf maakte
mij ud-t do voeten zoo snel als Gijs ver
mocht te galoppeeren. De rivier was ik
©poe-dig overgestoken en daar ben ik nu!
Heks, die gij zïj-t! En die vreemdeling
hoeft hij u zijn naam niet genoemd?
Weet ge niet., hoe hij heet?
Neen, maar hij was zwart als de
nacht van. het hoofd tot de voeten, en in
dien ik aan verschijningen geloofde...
James Warfield kook haar d'& woorden
udt den ownd,
Nu. indien...
Dan aou ik geloovcn, dat die ruiter
de duivel of wel Mack Donald in eigen
persoon geweest was!
En overmoedig lachende om dc ontstel
tenis van den ouden man, keerde zij hem
den mg toe en ging de kamer uit, in het
volte bewustzijn van de dubbele zegepraal,
die. zii in dit uur had behaald.
Den volgenden moilgon was Kapitola
tijdig in do ontbijtkamer, maar Majoor
Warfield bleef weg, een omstandigheid,
die volgens juffrouw Kondiment vol
gens haar heugenis nog nLet was voorge
komen.
Het jonge meisje liet zich echter daar
aan niets gelegen liggen, doch gebruikte
met juffrouw Kondiment rustig het ont
bijt. Beiden waren daarmede- nog niet
gereed, toen Majoor Warfield de kamer
kwam binnenstormen, buiten zich zeil
van opgewondenheid en met een gezicht,
'rood van toorn.
Donder en duivel! bulderde hij, heks
die ge zift, ge hebt gelijk gehad! Cte hebt
gisterenavond inderdaad met den duivel
gereden!
Met ©eri kreet rees juffrouw Kondiment
van haar stoel in de hoogte.
Master! Master! riep zij uiit.
Stil. misstress! beval de majoor. Kijk
dat kind eeins aan! Zit zij daar niet, alsof
er sDrake was van liet meest vroolijke
geval? En toch heeft zij giste ren avond im
der. schemer ove«r do heuvels gereden in
gezelschap van Mack Donald!
Van Mack Donald! riep juffrouw
Kondiment. Groote God! Dit kind in gezel
schap van Mack Donald! En ik heb haar
gewaarschuwd en zij heeft met naar mij
geluisterd en nu is er gebeurd, wat ik
heb voorzien!
Zoo? Hebt ge voorzien, dat die rr o-
ver. omdat dit meisje zijn paard op dc
vlucht gejaagd heeft, vannacht op Hurri
cane Hall zou inbreken, mijn mooisten
hengst zou stelen en er mee vandoor zou
gaan?
Wat, heeft hij dat gedaan? vroeg
Kapitola. thans pas opgeschrikt uit haar
kalme bedaardheid.
Ja. dat heeft hij gedaan, Miss. Dat
heeft Mack Donald gedaan. Maar ik zal
wel zongen dat hij gevangen wordt. Ik zal
een prijs stellen op zijn hoofd en op het
terugbrengen van dit paard. Ais ge mee
wilt gaan naar Tip-T'op, haast u dan wat,
zeide hij, zich tot Kapitola wendende.
L'an kunt ge met mij rnéc rijden!
De majoor behoefde deze uitnoodiging
niet ten t/weede mate te doen. Na verloop
van nauwelijks tien minuten, draafden
Master Warfield en zijn pleegkind heen,
naar het meest nabijgelegen gerechtshof.
Er waren uren verloopen en juffrouw
Kondiment verwachtte juist den heer des
huizes terug, toen Wool binnenkwam met
de boodschap, dat in de hal een matroos
wachtte, die allerlei kostbare uitiheem-
scbe dingen te koop had, we.'Jke hij aan
de dames van het liuts wilde laten zien.
De huishoudster stond op en verliet het
vertrek. Daarbuiten stond inderdaad een
groote man te wachten, die een wijden
mantel droeg en daaronder een groote
doos met de meest verschillende voorwer
ken, Op zijn hoofd had hij een breedge-
randen matrozenihoed en zijn g©zicht was
tot op de hedfit gehuld in een rooden doek,
then hii als tot bescherming legem it urm
er. regen om denhals droeg.
Ilii zette de doos neer, opende die rn
spreidde voor juffrouw Kondiment (ie
kostbaarste stoffen uit.
Ziet u eens. sprak hij, Ohineesshe
zijde, direct udt Sjanghai ingevoerd, deze
kant, echt Brabantsoh werk.
O, dat is allemaal veel te kostbaar
'en te schoon voor een oude wouw als ik!
zeide juffrouw Kondiment. Wool, ga de
anderen eens roepen. Misschten is er
iemand die wat koop en wil.
De oude neger verwijderde ziich en na
eenige minuten, gerlurendo welke de
vreemdeling aan juffrouw Kondiment zijn
waren bleef aanprijzen, verscheen lied
het personeel in dc hal, en de matroos
begon al zijn waren zoo uit te stalen, dat
zij zoo voordeelig mogelijk uitkwamen.
En terwijl het personeel al dat schoons
voi verrukking bekeek en naar den j rijs
er van vroeg, hoorde men van het terras
af een jeugdige, frissche helle stem cn
trad Kapitola in haar grijs rijkostuum do
hal binnen.
Juffrouw Kondiment., riep zij, terwijl
hare oogen met een vluggen blik van ver
bazing het gelieele toonec.1 ove-rschouw-
•cfcen, zijt ge bezig een bazaar te openen?
Neon, miss Kapitola, zoide de huis
houdster. Ilier is een matroos, die vreem
de koopwaren komt aanbieden.
Een matroos met vreemde koopwa
ren? roeg Kapitola haastig. O, dat is
•aardig! Wat is dat voor een prachtig trtuk
goed? Het lijkt wei goud zido glanst
het!
(Wordt vervolgd.)