19
BUITENLAND.
De Oorlog.
6e JAARGANG.
No. 1629
e Seicbolxe 0ou/ta/n£
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
ajenten II cent per week, f f.45 per kwartaal. Franco per post fl.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2VS cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
VRIJDAG
FEBRUARI.
I9I5.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1-5 regels fl.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. BIJ contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cont.
Een uitbreiding vanonsblad.
Zooals onze lezers bemerken, hebben
wij aan on»e courant een uitbreiding ge
geven, door er bij te voegen een „Officieele
Kerklijst".
liet voornaamste doel dezer uitbreiding
is duidelijk: Wij willen onze lezers in de
gelegenheid, stellen het „Kerknieuws"
hunner eigen parochie in onze courant te
vinden, terwijl het ook meermalen zal
voorkomen, dat een niet-parochiaan er
belang in stelt, op welk uur de gods
dienst-oefeningen plaats hebben in de een
of andere parochie, waarheen hij zich
wensoht te begeven, hetzij voor zaken,
hetzij voor genoegen. De ZeerEerw. héeren
pastoors der parochies, welke onze cou
rant bestrijkt, hebben ons in deze hunne
gewaardeerde medewerking zeer bereid
willig toegezegd daarvoor onze oprechte
dank. (Het „Kerknieuws" van Leiden
vindt de lezer niet in ons blad, daar dit
reeds afzonderlijk wordt uitgegeven.)
Het tweede doel van onze „Officieele
Kerklijst" is: meerdere kennis te brengen
in godsdienst-zaken. Naar onze bescheiden
meening, zal dit doel ook door hen wor
den gewaardeerd, door wie misschien bet
nut van het eerste niet zoo hoog wordt
geschat, zal dit 'doel speciaal ook worden
gewaardeerd door onze Leidsche lezers.
Doch hoe zullen wij dit trachten te be
reiken?
Het kan, helaas, niet worden ontkend,
dat nog te weinigen diep in zich laten
dringen de Goddelijke Waarheid van de
Heilige Schrift, nog te weinigen kracht
putten uit het Boek der Boeken en genie
ten de alles-overtreffende schoonheid van
het Woord Gods. Iedere week brengt nu
de „Officieele Kerklijst" het gedeelte der
Heilige Schrift, hetwelk den volgenden
Zondag in de kerk wordt voorgelezen,
onder de aandacht der lezers, terwijl in
korte verklaringen wordt gewezen op de
verheven beteekenis, wordt getoond de
niet gemakkelijk naar waarde te schatten
schoonheid.
Ieder zal het met ons eens zijn, dat de
kennis der Liturgie ©enerzijds bet geloofs
leven versterkt en verdiept, maar ander
zijds ook.... bij velen onder ons nog zeer
vaag en gebrekkig is. Welnu, in het.ver
volg zal ons blad iedere week een korte
Liturgische beschouwing bevatten.
Ten slotte een o. i. zeer practische ru
briek geloofsverdediginig. Vooidoo pig op
deze wijze een -opwerping^ onzer tegen
standers wordt eerst uiteengezet en daar
na weerlegd.
Zoo worden ons de wapenen geschonken
cm de veelvuldig voorkomende aanvallen
tegen ons heilig Geloof af te 9laan.
Wij stellen ons voor dit gedeelte van
onze „Officieele Kerklijst" zeer spoedig
nog uit te breiden met een rubriek, die
ten doel heeft de lezers te doen meeleven
het leven van onze Moeder de H. Kerk
van iederen dag.
Zal deze uitbreiding van de „Leidsche
Courant" instemming en bijval, vinden?
Zooals wij reeds boven zeiden, hebben
wij vele reden- om op deze vraag bevesti
gend te antwoorden al ware het alleen
slechts met het oog op degenen, die voor
de genoemde rubrieken hunne medewer
king bereidwillig hebben toegezegd.
't Zou echter bijna een onnoozelheid van
ons .zijn, zoo wij ons vleiden, dat
de veroordeelende critiek niet gereed
stond om deze poging ter vervolmaking
onzer courant scherp af te keuren. Wie
er niet tegen kan, dat zelfs zijn best-be
doelde strevingen worden gelaakt, hoort
beslist niet thuis op een redactie bureau!
Voor die criticasters echter deze bemer
king: Bij deze nieuwe uitbreiding blijft
toch voor ons op den voorgrond staan, dat
wat wij erkennen als het allerbe-
Zangrijkste: onze lezers dagelijks
volledig en toch beknopt, spoedig en za
kelijk in te lichten betreffende .de gebeur
tenissen in Buiten- en Binnenland, spe
ciaal in Stad en Omgeving. Ons streven
is onophoudelijk gericht naar een steeds
-volmaaktere verwezenlijking van dit eer
ste doel onzer courant.
Dat door deze uitbreiding ons blad voor
-nog meerderen moge worden: een vriend
des huizes.
Deken F. C. X. Mosmans.
Al staan de jaartallen 1890—1915 niet in
den gloed van een onbedwongen feest
vreugde, al schiet op dit zilveren jubileum
do jubel niet zoo hoog, als wij wel zouden
wenschen, al wordt het 25-jarig dekenschap
pastoraat van den deken-pastoor van
"deterwoude op diens uitdrukkelijk ver
langen alléén kerkelijk gevierd, toch mag
®n 0 e t in de Leidsche Courant een
rtj 't dan in bescheiden toon,
Een feestklank ter eere van den priester
.die vijf en twintig jaren lang zijn krachten
heeft geschonken, in onbezweken ijver en
onvermoeide liefde, aan den geestelijken
opbloei van een uitgebloeide parochie, daar
bij tevens de zware zorgen torsend van een
dekenaat.
Een feestklank waarin wij in het kort
willen samenvatten, waarin wij naar waar
heid willen herrinneren aan de daden, door
den bescheiden Jubilaris verricht als deken
pastoor van Zoeterwoude.
Den 21sten Febr. 1890 ontving de Zeer
Eerw. heer F. C. X. Mosmans zijn benoe
ming tot deken en pastoor van Zoeter
woude. Sedert 1883 was Z.Eerw. toen pas
toor te Den Burg op Tèxel.
Te Zoeterwoude gold zijn eerste zorg de
verbetering der parochiale scholen, Welke
beide, zoowel jongens- .als meisjesschool
zeer spoedig aanmerkelijk werden uitge
breid.
Tegelijkertijd wijdde de energieke Herder
al zijn aandacht aan den luister van het
Huis Gods, waarvan hij de sieraden, de
paramenten enz. wist te verfraaien en te
vermeerderen. Dit werk heeft hij bekroond
op een w|jze, welke zoowel het Katholieke
Zoeterwoude als zijn kunstzinnigen deken
pastoor tot blijvende glorie strekt. In 1903
is Deken Mosmans n.l. begonnen met het
bouwen eener kerk onder leiding van
de bekende architecten Cuypers en Stuyt
een dorpskerk, welke beslist mag worden
gerekend onder de schoonste in ons land.
In 1904 voltooid en geconsacreerd, werd zlj^
spoedig verrijkt met een zeldzaam mooien*
kruisweg in tegels, ontworpen door den
schilder Th. Molkenboer. Deze kruisweg is
rijk aan symbolische voorstellingen (meest
onderworpen door den Deken zelf) en ver
schillende voorstellingen, die betrekking
hebben op de in de parochie bestaande
broederschappen. Gelijktijdig en ook nog
daarna werd het priesterkoor versierd met
13 gebrandschilderde ramen (twee uit het
atelier van Cuypers te Roermond, vier
volgens ontwerp van Th. Molkenboer, uit
gevoerd in het atelier van Löhrer te Utrecht,
zeven ontworpen en uitgevoerd door Frits
Geuer te Utrecht). Men ziet, dat verscheide
ne kunstenaars aan de verfraaiing der
heerlijk-schoone kerk hebben medegewerkt
Binnen niet al te langen tijd zal de kerk
ook bezitten een nieuwe Communiebank,
het cadeau der parochianen, terwijl mor
gen reeds wordt gebruikt het cadeau van
de geestelijkheid van het dekenaat en de
oud-kapelaans der parochie, n.l. 4 stoelen
ten gebruike bij plechtige H. Missen, ont
worpen en uitgevoerd door den beeldhou
wer Timmermans te 's-Gravenhage.
Zonder aanzien des persoons heeft deken
Mosmans steeds geijverd om het geloof in
zijn parochie ongerept en onbesmet te be
waren.
Als gevolg van dat streven heeft zijn
pastoraat zich gekenmerkt door de onver-,
moeide behartiging van het Katholiek ver-
eenigingsleven en het krachtdadig steunen
van de Katholieke pers.
Wat het vereenigingsleven betreft, den
ken wij aan het St. Aloysius-patronaat,
De Jonge. Garde en de onder veel moeilijk
heden tot stand gekomen R. K. Boeren
bond, die nu reeds bijna 70 leden tellend in
het bezit is van een R. K. Onderlinge Ziek
teverzekering als onderafdeeling.
Wij willen er hier ook aan herinneren,
hoe deken Mosmans, van 1872 tot 1883 ka
pelaan aan de parochie-kerk van' O. L. Vr.
Hemelvaart te Leiden, zich bijzonder
verdienstelijk heeft gemaakt als directeur
der Mannen-Congregatie van de H. Fami
lie in die parochie een vereeniging, die
in den loop der jaren zoo onberekenbaar
veel nut voor het Katholieke Leiden heeft
gesticht.
Deken Mosmans heeft steeds niet slechts
door vermanende of bemoedigende woorden
maar ook door edele en krachtige daden
geijverd voor de Katholieke pers met na
me voor de Leidsche Courant.
Bij deze gelegenheid zij daarvoor den Jubi
laris openlijk gebracht onze diep-door-
voelde dank!
Kenschetsend voor den Jubilaris is het
dat hij bij gelegenheid van zijn feest aan
het bestuur der St. Vincentius-Vereeniging
een milde gift ter hand heeft gesteld voor
de armen zijner parochie. Deken Mosmans
is een vriend der armen....
Uit zeer vele harten zal morgen de bede
opstijgen, dat God dezen Priester nog vele
jaren moge sparen; dat het volgend jaar
in betere omstandigheden moge worde ge
vierd Deken Mosmans' gouden priester
feest!
V Meer openbaarheid?
Meermalen is er vooral in den tegenwoor-
digen tijd op aangedrongen, 'dat door de
diplomaten en de regeeringen toch wat
meer openbaarheid zou worden betracht.
En dan wees men er op, dat de diplomatie
immers den buidigen oorlog niet heeft we
ten te voorkomen, wat wellicht aldus de
INGEZONDEN MEDEDEELING 1 GULDEN PER REGEL.
critici wel het geval zou zijn geweest,
indien de volken meer bij de onderhande
lingen waren gekend en ervan op de hoogte
gehouden.
Dergelijke redeneeringen zijn niet vrij te
achten van groote woorden.
Natuurlijk is onnoodige geheimzinnig
heid nooit goed, terwijl onze Regeering den
laatsten tijd meerdere malen dingen publi
ceerde haar protest-nota's, b.v. waar
door ook het groote publiek meer op de
hoogte werd gehouden van den gang van
zaken, dan in normale omstandigheden het
geval placht te wezen.
Dergelijke voorlichting is natuurlijk uit
stekend: ze wekt vertrouwen, stemt gerust
stellend, brengt ontspanning. Het daar
mede ingeslagen pad blijve ook in de toe
komst bewandeld.
Moet hiermede evenwel zoo ver gegaan
worden tot de diplomatie een open boek
wordt? Wij zouden meenen, dat we dan
van den regen in den drop kwamen.
Wanneer in de handelswereld een moei
lijke zaak moet afgewikkeld worden, haalt
dan de chef eener betrokken firma terstond
heel het personeel erbij om open kaart te
spelen? Natuurlijk doet hij dat niet, wijl hij
er meer last dan gemak van te duchten zou
hebben. Wel zal hij steeds trachten het ver
trouwen van dat personeel, ook door 't ver
mijden van afstootende geheimzinnigheid,
te behouden opdat hij op zijn ondergeschik
ten kunne rekenen zoodra hij in een of an
dere richting hun hulp noodig heeft. En zal
die chef, als de netelige zaak afgewikkeld
is, dan van den loop der onderhandelingen
volledig verslag geven aan het personeel?
Ook dat zal hij niet doen, wijl immers door
de wederpartij in menig opzicht op zijn
stilzwijgendheid zal gerekend zijn. Zulks
te miskennen zou zijn eigen positie en
daarmede die van zijn firma en aan al
haar personeel in den vervolge slechts
kunnen schaden.
Zoodat we maar zeggen willen: volledige
openbaarheid zal men geen regeering, van
geen diplomaat ooit gevergd kunnen wor
den. Wat in de handelswereld niet gaat,
zal evenmin lukken bij 't verkeer der vol
ken.
Wel dienen de naties gestadig op de
hoogte te worden gehouden, opdat geen on
aangename verrassingen haar onverwacht
kunnen doen opschrikken. Ten deze is
waarlijk de geheimzinnigheid wel eens wat
overgroot, wat onnoodig gewichtdoener^
geweest, maar we willen hopen, dat de
huidige uitbarsting van conflicten ook in
dat opzicht het juiste midden en de juiste
middelen zal hebben doen vinden.
De Amerikaansche regeering zou niet
tevreden zijn met de Duiteche nota en
hebben besloten een tweede nota aan
Duitschland te zenden. Een Fransch
stoomschip moet nabij Dieppe zijn getor
pedeerd, maar toch met zijn lading Dieppe
hebben kunnen bereiken. Een Noorsch
schip vergaan.
Van
het Westelijk Oorlogs
terrein.
De gevechtsberichten melden allerlei bij
zonderheden omtrent kleine gevechten, doch
deze brengen in den algemeenen toestand
geenerlei verandering.
Het is ondoenlijk telkens op de vele te
genspraken te wijzen, die in de berichten
voorkomen, en evenmin om uit te maken,
welke mededeelingen het meest met de
waarheid overeenkomen.
De Romeinsche „Tribuna" concludeert
uit den stilstand van het goederenverkeer
op de Ooster- en Zuidersporen in Frankrijk,
uit de aanwezigheid van Engelsche troepen
tot bij Belfort toe, uit de vorming van
nieuwe groote kampementen achter het
Fransche front en uit de verrichtingen
van de Engelsch-Fransche luchtvloot dat
er op het Westelijke oorlogsterrein een
groot offensief van de bond-
genooten aanstaande is.
De oorlogscorrespondent M. van ,,De
Tijd" bericht uit Zeeuwsch-Vlaanderen d.d.
17 Febr.: In strijd met berichten in som
mige bladen, waarin nauwkeurig de scha
de omschreven wordt, welke door de En
gelsche raid aan dè kustplaatsen is aan
gebracht, kan ik mededeelen, dat die be
richten, althans wat Blankenberghe en
Zeebrugge betreft, onwaar zijn. Op Blan-
kenbei'ghe is slechts één bom geworpen.
Een der aviateurs kwam tot op geringe
hoogte dalen en had zijn machine blijk
baar zóó veranderd, dat ze voor een Duit-
sche werd aangezien. De Duitsche solda
ten vuurden er althans niet op. Toen de
vlieger laag genoeg gekomen was, wierp
hij een bom op de electrische tram, die
juis t het station verlaten had en bij de
vischmijn was gekomen. Een wagen werd
geheel vernield en van de inzittenden, al
len soldaten, negen gedood en 41 gewond.
Van deze laatste zijn er den volgenden dag
nog 7 overleden.
Wat Zeebrugge betreft, daar is, behalve
de reeds door mij vermelde schade, één on
derzeeër, die in het bassin lag, zeer ge
havend.
Onder dagteekening 18 Febr. meldt de
zelfde correspondent
De Engelsche vliegers blijven hun actie
tegen de kustplaatsen voortzetten. Zelfs in
den laten avond van gisteren zweefden ze
boven Zeebrugge, waar de Duitschers hen
geducht beschoten, na hen door middel
van lichtbommen en pijlen verkend te
hebben. Een Duitsche vlieger steeg even
eens op, om hen te verdrijven.
In het Westen vallen een Duitsch en
een Fransch eobec te hoe-ken. De Dui't-
schers melden in hun communiqué, dat zij
de hoogte 365 en het plaatsje Norroy ten
N.O. van Pont-è-Mousson weer hebben
moeten ontruimen. Zij malden voorts, dat
tuisschen Argonnen en Verdun, bij Bour-
reuilles de Fransche aanvallen op de Duit
sche stellingen zijn mislukt; wat de Fran-'
schen stilzwijgend schijnen toe te geven.
Wel spreken zij van verschillende ge
vallen waarin de Duitschers „hevige te
genaanvallen" deden, doch zij meidien niet
immer, wat dan de uitslag was van een
aldus ontstaan hevig gevecht (Raglincourt
b.v.) en dat zouden wij juist zoo gaarne
willen weten.
Van het Oostelijk Oorlogs
terrein.
Op het Oostelijk oonlogsterrein is Czer-
nowitz door de Oostenrijksch-Hongaarsche
troepen bezet zoo meldt althans een
Weensch communiqué en men kan dus
zqggen, dat de „zuivering" van de Bue-
kowina van Russen, zoo goed als voltooid
In de Karpaithen duurt de worsteling
nog voort.
Het cijfer der in Oost-Pruisen gevangen
genomen Russen is, volgens de Duitschers
nu al tot 64,000 gastelen.
De handelsoorlog op zee.
Zooals te verwachten was, zou men nu
niet dadelijk als met een tooverslag een
algeaneene wereldommekeer zien gebeu
ren op den 18en Februari Anno Domini
1915.
De tijden blijven echter ernstig en
Duitschland is afgezien van de bluf,
waaraan nu eenmaal alle oorlogvoerenden
zich, door middel hunner officieele en of-
ficieuse telegraaf- en andere agentschap
pen, overgeven evenmin als zijn ern
stigste tegenstander, Groot-Britannië, een
natie, welke met looze bedreigingen zijn
vijanden tracht te overwinnen.
Er hebben reeds enkele feiten plaats
gehad.
De „Echo de Paris" verneemt n.l. uit
Dieppe d.d. 18 Februari:
Ee-n Duitsche duikboot torpedeerde om
3 uur in den morgen het Fransche stoom
schip „Dinorah" op 16 mijlen van Dieppe.
Het stoomschip kreeg een lek, maar was
in staat met behulp van visscherspinken
Dieppe tegen den middag te bereiken,
waar het zijn lading loste.
De correspondent te Dover van de
„Evening News" meldt, dat het Noorsclie
stoomschip „Bel rid,ge" gistermorgen in de
vroegte in het midden van heit Kanaal
door een Duitsche onderzeeër getorpedeerd
wend. Het schip lag gisterenmiddag nabij
Deal met het voorste gedeelte in gevaar
lijken toestand onder water.
Het meerendeel van de bemanning be
vond zich nog aan boord. Engelsche boo
ten zijn in de nabijheid van het schip.
Volgens een andere mededeeling zou het
schip op een mijn zijn geloopen.
Volgens een nog niet gecontroleerd be
richt zou de Amerikaansche regeering niet
tevreden zijn met het Duitsche antwoord
op zijn nota en van plan zijn een tweede
nota aan Duitschland te zenden.
Vredesbemiddelingen.
De „Köln. Ztg." zeide nog dezer dagen:
„Zoo uit de duivenslag van de Triple En
tente een vredesduif schuchter naar buiten
komt, storten zich dadelijk de gieren uit
Londen, Parijs en Petersburg op haar, om
aan het zachte gekir een einde te maken.
Toen in het Engelsche Lagerhuis de afge
vaardigde Jowett vroeg, of niet de Engel
sche regeering om aan de ontzettende ver
liezen een einde te maken, aan menschen-
levens en goederen, bekend wilde maken op
welke voorwaarden Engeland en zijn bond-
genooten over den vrede zouden.willen on
derhandelen, antwoordde Sir Edward
Grey, dat de openlijke uitingen in Duitsch
land geen grondslag gaven om te denken,
dat het doel van Jowett door het aannemen
van zijn voorstel zou worden bevorderd.
Natuurlijk. Duitschland, niet Engeland, is
de schuld, dat er van vrede geen sprake
kan zijn."
Uit zulke uitlatingen in de Duitsche pers,
er zijn er meer zoo, zou men toch wel mo
gen opmaken, dat bemiddeling, ernstige
bemiddeling, op goede grondslagen, en met
een vastomlijnd plan, gehoor zou vinden.
Een blad als de „Köln. Ztg." schrijft zoo
iets niet, zonder goede gronden.
Verschillende Oorlogs
berichten.
Duitschland en het protest van den H,
Stoel. Duitschland heeft in antwoord op
het protest van het Vatic aan, omtrent kar
dinaal Mercier, den Heiligen Stoel mede
gedeeld, dat liet verbod aan den kardinaal,
orn te corresponrleeren met de arn'ore Bel
gische bisschoppen, ingetrokken is,.
