15 Uit de Leidsche Vroedschap. De Oorlog. 6e JAARGANG. N0> 1599 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Inferc. Telefoon 935. - Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze agenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2Vs cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. VRIJDAG JANUARI. I9I5. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1--5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij centract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel moer 10 cont. Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. In deze buitengewonen tijd moest de burgemeester wel een buitengewone speech houden. De rede was sober maar kern achtig. De duistere stippen werden ver licht. Zakelijk heeft onze burgervader den toestand geschilderd, niet- overdreven noch verbloemd en waar lichtpunten te Jjespeuren waren heeft hij niet geaarzeld deze aan te toonen. Een verheugend feit was de mededeeling, dat de werkeloosheid in Leiden betrekkelijk gering is en niet verschilt van die in gewone jaren. De rede spreekt overigens voor zich zelf, wij be hoeven er niets aan toe te voegen. Wij sluiten ons geheel aan bij de hulde door den heer Korevaar den burgemeester ge bracht. De agenda is er ditmaal niet doorgeha- merd. Zweminrichting, boomen en bios copen in Leiden hebben ieder meer dan een uur voor zich opgeëischt. Na geringe oppositie en wel van een zijde, waarvan men liet in 't geheel niet zou verwachten heeft Leiden ten slotte haar zweminrichting gekregen. Men kan het met verschillende sprekers betreuren, dat zes duizend gulden meer gevraagd werden dan oorspronkelijk was beraamd. Het is moeilijk een dergelijke inrichting tot stand te brengen en de meubileering te vergeten. Daarenboven ligt het niet aan B. en W., dat de eigenlijke bouw vierdui zend gulden meer vraagt. De provincie, aan wie het terrein toebehoort, stelde nu eenmaal eischen, waaraan moeilijk te ont komen was. En waar nu eenmaal de onderbouw ge reed was, daar ging het moeilijk aan niet 'door te gaan met het eigenlijke werk met het oog op den abnormalen toestand. Daar enboven een zweminrichting is geen lu xe. maar voorziet in een dringende be hoefte. Integendeel men mag eerder ver wonderd zijn, dat in een stad met 60,000 zielen, met rondom overal water, eerst jn het jaar 1915 met een dergelijke inrichting wordt aangevangen. Wij zullen onzen lezers een overzicht be sparen "omtrent het gesprokene door de vroede re vaderen over het rooien van hoo rnen in onze goede gemeente. Meer dan een uur hebben verschillende sprekers geboomd over boomen, die weg moesten of blijven staan. Wat de een aesthetisch noemde, noemde de ander leelijk, de een betitelde" met dik wat de ander dun heette. Wij hopen, dat den raad in 1915 een dergelijke discussie, een dergelijk voorstel bespaard blijve. Het voorstel liet aan beknoptheid en zakelijkheid veel te wenscliën over. Was Het misschien daar aan toe te schrijven, dat het debat zich op een dergelijk terrein bewoog, of had den de verschillende sprekers een zekere voorliefde voor de een of andere straat, gracht of singel? Het heeft ons verwonderd dat de veror dening betreffende het toelaten van kin deren tot lichtbeelden-vertoon.ijigen niet met algem. stemmesn is aangenomen, het heeft ons min of meer bevreemd, dat drie katholieke raadsleden niet overtuigd waren van het nut van een dergelijken FEUILLETON. DE DUIKER. 6) Hoe hij ook nadacht, hij herinnerde zich niet ooit iemand liet leven gered te heb ben of de eer, hetgeen nog moeilijker zou geweest zijn. Eensklaps kwam bij den graaf een ge dachte op, die hem zeer aannemelijk scheen. Hij zeide bij zich zei ven, dat liet gelieelc avontuur slechts een grap was van den kring. De geheimzinnige terugzending van het gestolen geld deed hem in deze meening nog sterker worden. Maar die scherts ging alle perken te buiten! Hij was op den grond geworpen, bijna verworgd, en de Servon, die anders nogal aan zonderlinge zaken gewend was, nam het zeer kwalijk. Zijn toorn werd grooter, toen hem voor den geest kwam, dat de Pancorvo zich met de uitvoering van die grap belast had. De graaf herinnerde zich zijn gesprek aan de deur van het clubgebouw: Pancorvo had hem rechtstreeks gevraagd of hij geen wapenen bij zich droeg. En dan die inlichtingen, welke hij den koetsier gaf! De Servon zou het hem betaald zetten. Maar hij wilde eerst zeker van de zaak zijn, eer hij iets deed, en hij vatte een zeer eenvoudig plan op. Opdat de grap volmaakt geslaagd zou zijn, moest het slachtoffer te weten komen, dat hij voor den gek gehouden was. Wel- maatregel. Men kan alle bezwaren deelen, die Mr. Aalberse aangevoerd heeft tegen den vorm van de verordening. Wij geven grif toe, dat de verordening in liaar ge heel vaag is, dat de commissie niet ver genoeg is gegaan, maar zijn het toch ge heel eens met degenen, die opmerkten, dat om het gemis van het' volmaaktere het minder volmaakte niet achterwege behoeft te blijven. Mr. Aalberse heeft de zaak, waar het om ging, tot haar ware gedaan te teruggebracht. In een scherp betoog heeft hij de feilen der verordening aange toond en ten slotte zijn stem aan het voor stel gegeven, omdat de grondgedachte hem sympathiek was, orndat hij do nood- zakelijklveid voelde, dat van overheids wege moet ingegrepen worden. Dat de ouders moeten oordeelen of hun kinderen deze of gene film kunnen zien of een bioscooptheater bezoeken, is een argu ment, waar niet veel van overblijft als rnen het goed beschouwt. Wie eenigszins met bioscopen op de hoogte is, weet heel goed, dat deze het meest bezocht worden door kinderen uit de volksklasse. Men moet Zondagsmiddags en 's avonds maar eens zien, door wie de goedkoopste rangen het meest bezet zijn. Vaak door kinderen, die amper gekleed zijn. Wij hebben ons dikwijls afgevraagd hoe komen die kleinen aan het geld, ook in deze benarde tijden. Meestal weten de ouders niet, waar hun kinderen zijn, zij zijn van meening, rlat zij zich op straat vermaken. En deze kwestie nu eens bul ten beschouwing latend, zijn die middag voorstellingen, kindervoorstellingen? Verre vandaar. Ook daar de dedective-films met de een of andere grootheid als kino-ster, ook daar de onnatuurlijke liefdesgeschie denissen met al baar aanhang. Van iedere voorstelling blijft iets hangen en wij zijn er van overtuigd dat vele jongens boetjes worden door en om de bioscoop. Dior de bioscoop, omdat zij bekend raken met al de trucs van inbrekers, die dan later weer ontmaskerd worden door den kino- ster. Om de bioscoop, omdat zij geld en andere dingen kapen, om een toegangs bewijs machtig te worden. Van de bios coop gaat invloed uit. Door middel vpn de bioscoop kan men medewerken om van een jongen een misdadiger of een flink man in de maatschappij te maken. Zooals de films in de meeste plaatsen op het oogenblik vertoond worden, is men bezig naar het eerste te streven. 1-Iet doet ons genoegen, dat de overigens vage verordening is aangenomen. Hel Fransche communiqué erkent het terugwijken tier bondgenooten, dat in verband zou staau met verbreking hunner verbindingen tengevolge van de over strooming der Aisne. Een nieuwe minister van Bnitenlandsche Zaken in Oostenrijk-Hongarije. nu, men zou natuurlijk hartelijk om hem lachen. Hij besloot dus, zooals naar gewoonte, dien avond naar de club te gaan, geen woord van de ontmoeting te zeggen en af te wachten, tot de plaaggeesten zich zelf zouden verklaren. Wat den' geheimzinnigen brief betreft, die was des morgens bij den portier ge bracht, tegeji tien uren, door een geheel en al onbekend besteller. De graaf bracht den dag door in een staat van zenuwachtige opgewondenheid, lietgeen hem niet dikwijls gebeurde. Het hinderde hem, tot speelbal gediend te hebben van een troep menschen, die zich te zijnen koste vermaakten, maar toch was hij ook blijde, dat hij zijn geld teruggekregen had. Maar de toom voerde den boventoon. Tegen twaalf uur in den nacht trad hij dus tamelijk opgewonden het clubgebouw binnen. Daar was dezelfde club van den vorigen dag, maar bet gesprek liep over ie.ts an ders. Er werd niet meer gewaagd van het avontuur van den baron, evenmin als van den moord van den hertog de Guise. Servon begreep met de stijfhoofdigheid van iemand, die nu eenmaal een zekere meening toegedaan is, dat het afgesproken werk was, en dat men op zijn verhaal wachtte. Hij nam zich voor op zijn woor den te letten. Tot de Servon's groote verwondering luisterde men naar hem en antwoordde men hem, en hij betrapte niemand op een glimlach of op een ander teeken, dat zij elkander in het geheim zouden geven, zoo als b.v. een knipoogje* De Duitschers in Frankrijk en België. In de laatste dagen hebben, ondanks het slechte weer en de vele regens, die de ope raties langs de geheele frontlinie bemoei lijkten, toch voortdurend gevechten plaats gehad van de Noordzee tot aan de Zwit- sersche grens, en overal waren het de ge allieerden, die tot een krachtige offensieve beweging overgingen. De geringste kracht werd aangewend in den sector van Nieuwpoort, waar de inun datie de bewegingen van de troepen zeer bemoeilijkt. Voor den opmarsch naar de Duitsche stellingen zijn daar in liet onder water gezette gebied slechts enkele smalle opmarschwegen overgebleven, - die de ont wikkeling van groote troepenmassa's be lemmerden, en doof het moderne geschut vuur meestal onbruikbaar waren. Nu ook de Lys buiten haar oevers getreden is, door de vele regens, is een nieuwe overstrooming ontstaan, en is elke offensieve beweging er onmogelijk geworden. De Duitsche troepen liebben daarvan gebruik gemaakt, om door krachtig artillerievuur de Belgische stellin gen onder vuur te nemen, zoodat de loop graven bij de Palingsbrug, aan een der voorwerken van Nieuwpoort, door de Bel gen moesten worden ontruimd. Aan de Aisne is lievig gevochten ten noordoosten van Soissons. In het Fransche communiqué van giste ren wordt gezegd: Een hevig kanonvuur had rondom Nieuwpoort plaats, niettegen staande den mist. Een hoeve, Zuidoostelijk van Stuyvekenskerke, die den vijand tot munitie-opslagplaats diende, is door de Belgen vernield. In de omstreken van Lens heeft onze artillerie gedeelten der vijande lijke versterkingswerken geteisterd; ten Noorden van Soissons heeft gedurende den geJieelen dag een hevige strijd plaats ge il a d. Dc strijd is gelokaliseerd tot twee hoogere punten bij Crouy, waarbij onze tegen-aanvalsbeweging aan den linkervleu gel eenigszins is gevorderd, terwijl wij in het centrum onze stellingen rondom Crouy gehandhaafd hebben, in weerwil van her haalde vijandelijke aanvallen. Echter heb ben wij voor Vregny terrein prijsgegeven, daar de verbindingen met onze troepen in hooge mate onzeker waren geworden als gevolg van het wegslaan door het buiten zijn oevers tredend water van de Aisne, van verscheidene bruggen, die wij gebouwd hadden. Wij hebben ons daarop ten Zuiden van de rivier ingericht, in het gedeelte tus- schen Crouy en Miszy, met bruglioofden op den Noordelijken oever. In de omstreken van Perthes hadden plaatselijke gevechten plaats; wij hebben ten Noorden van Beau- Séjour loopgraafhoofden opgeblazen, ten einde den arbeid van den vijand te belem meren. Op het overige front viel niets ver meldenswaardigs voor. De Russen. In bet Oosten bleven de operaties beperkt tot verkenningen. De Russische generale staf maakt melding van een groot aantal kleine ontmoetingen, die blijkbaar slechts voorhoedengevechten waren. De weersge steldheid en de toestand van het terrein maakten bewegingen van groote troepen Een eindje van hem verwijderd speelde de heer de Pancorvo. Hij groette den graaf met zijne gewone beleefdheid en met het natuurlijkste gelaat ter wereld. Dit ontstemde den armen Servon geheel en al. Hij beproefde nog wel zoo half en half van de zaak te gewagen, door bij het spel van den baron te spreken, maar het gelukte hem niet. Alleen de heer de Pancorvo scheen een oogenblik het scherm te willen opheffen. Hij vroeg den graaf, of hij geen ontmoe tingen had gehad, en deze antwoordde, dat men geen avonturen had, tenzij men ze verlangde. Het gesprek ging in die richting niet verder. Toen dacht Servon bij zich zeiven, dat de zaak ernstiger was, dan hij ge meend had, en dat er in den kring nood zakelijk een of andere deftige roover moest schuilen. Hoe langer hoe meer misnoegd kwam hij thuis, na dezen keer een rijtuig genomen te hebben. Hij dacht er nog eens aan zich bij de politie te vervoegen, maar dan dacht hij weder aan al de beslommeringen, daar aan verbonden, en besloot ten laatste maar weder te zwijgen. Hij nam zich voor zelf poitieman te spelen. t De graaf had in dien tijd juist geen be zigheden en had dus allen tijd om op men- schenjacht te gaan. Maar dat werk was niet zoo gemakkelijk. Immers, welke gege vens had hij? Daarenboven was hij niet geoefend in het yak. Om ziph daarin te bekwamen, ondoenlijk. De verkenningen gaan echter steeds vooruit en komen nu en dan met den vijand in aanraking; is deze sterker, dan trekken zij terug, is hij zwakker, dan worden wel eens aanvallen ondernomen, om hem tot een gevecht te noodzaken, of de troepensterkte nauwkeuriger vast te stellen. Dit alles heeft echter zeer weinig te be- teekenen. Slechts in het zuidelijk gedeelte van het gevechtsfront, aan de Beneden-Nida, waar de Russen tegenover de Oostenrijkers staan, poogden zij de Oostenrijkers af te slaan; doch volgens de Weener berichten mi°:ukte du geregeid. In Galïcië en in de Karpathen is het rustig. Want ook daar beletten mist en sneeuw groote operaties. De minister van Buiienland- sche Zaken in Oostenrijk- Hongarije. Het ..Fremdenblatt" publiceert de vol gende mededeeling: ,,De Minister van het keizerlijke en ko ninklijke huis, Minister van Buitenland- sche Zaken, graaf Berchtold, die Z.M. reeds voor langen tijd had verzocht, hem van zijn functie te ontheffen, herhaalde zijn verzoek thans bij den keizer. Z.M. heeft de gewichtige redenen van persoonlijken aard, die den Minister van Buitenlandsche Zaken tot aftreden ge noopt hebben, gebillijkt, en het verzoek van dezen ingewilligd. Als opvolger van graaf Berchtold zal de Ilongaarsche minister, de latere Baron Stephan Burian tot Minister van het keizerlijke en koninklijke huis en tot Minister van Buitenlandsche Zaken be noemd worden." Wat de reden van deze ministerwisse ling is? Sommigen zeggen, dat Berchtold te veel schuld heeft aan het uitbreken van den oorlog om eventueel aan vredes besprekingen te kunnen deelnemen. Anderen meenen, dat hij niet de man is, om Roemenië te kunnen tevreden stel len en weer anderen zeggen, dat hij zich te scherp tegen Italië zet inzake Albanië en de bezetting van Valona. liet zal bin nenkort wel blijken, of er een nieuwe koers wordt gevolgd. De „Wiener Ztg." publiceert het volgen de eigenhandig schrijven van den keizer aan Berchtold. „De motieven, die er u toe hebben ge bracht mij te verzoeken om ontheffing van het ambt van minister van mij'n huis en buitenlandsche zaken, erkennende, sta ik u genadig het gevraagde ontslag toe. Bij deze gelegenheid betuig ik u voor de bij de waarneming van dit ambt aan mij, mijn "huis en de monarchie in vre.de, alsook gedurende den huidigen grooten oorlog met opofferende toewijding bewezen uitstekende diensten, alsmede voor de ge durende uwe vroegere loopbaan aan den dag gelegde buitengewone werkzaamheid mijn hartelijken dank en mijne volledige hoogachting. Met droefheid zie ik u uit uw ambt vertrekken. Als onderpand mij ner voortdurende genegenheid schenk ik u de briljanten bij het grootkruis mijner orde van St. Stephanus." De „Wiener Ztg.'1 publiceert verder een eigenhandig schrijven van den keizer aan begon hij bij het hoofdstuk der onderzoe kingen. Een vaag instinct drong hem er toe te gelooven, dat de Zuid-Amerikaan Pancor vo zooal niet de werkelijke clader dan toch de medeplichtige moest zijn van den nach telijken aanval, zoo rechtstreeks op hem gedaan. Die gedachte maakte zich van hem meester, en in die richting begon hij dan ook te onderzoeken. Hij moest eerst met juistheid weten, wie die persoon was. Eerst scheen hem dit niet moeilijk toe. Men komt niet in een kring, terwijl men als het ware uit de lucht valt. Servon onderzocht dus, wie zooal familie van Pancorvo was, en hij vernam van den vice-president van den kring, dat het een $et mensch was. Een lid, Charles de Précey was toeval lig een der vroegere schoolkameraden van den graaf, en de beste zijner vrienden. Henri zocht hem op, en Charles zeide hem alles wat hij van Pancorvo wist, dat is zeer weinig. Het voorafgaande jaar had Précey een groote reis in het oosten gemaakt, waar hij den heer de Pancorvo ontmoet had, die daar ook reisde. Zij waren overeengekomen te samen Klein-Azië door te trekken. Palestina te bezoeken, den Nijl op te gaan tot aan Mid- denijEgypte, en op die lange en vermoei ende reis had de vriend van den graaf me nige gelegenheid gehad om de diensten van zijn reisgezel op prijs te stellen. De heer de Pancorvo was beminnelijk en. goed onderwezen. Hij kende verschei dene talen, onder anderen Turksch en vrijheer Burian, waarmede deze tot mi nister van het keizerlijk huis en minister van buitenlandsche zaken wordt benoemd en hem het voorzitterschap in den gemeen- schappelijken ministerraad wordt toever trouwd. Bij de besprekingen over het aftreden van Berchtold jn de Berlijnsche bladen wordt gewezen op den verdienstelijken ar beid van den minister en zijn bijzondere trouw aan het gesloten verbond. De „Lokal Anzeiger" schrijft: Eerst na den oorlog zal men kunnen waardeeren welke verdienste Berchtold in deze nood lottige jaren had. Boven iederen twijfel verheven was zijn trouwe gehechtheid aan liet bondgenootschap, die hem bij alle on derhandelingen voor de handhaving van den Europeeschen vrede bezielde. De „Voss. Ztg." betoogt, dat Berchtold steeds vastgehouden heeft aan het beslis sende denkbeeld, dat Oostenrijks positie tot Italië niet zou worden gekrenkt. De „Post" zegt dat de verwachtingen, die men aan Duitsche zijde aan zijn op treden knoopte, volkomen zijn vervuld. In zijn opvolger mag men liet volkomen vertrouwen hebben, dat hij de Oosten-, rijksch-IIongaarsche staatkunde in den zelfden geest van onwankelbare trouw aan het Duitsche rijk zal weten te leiden. De „Kreuz Ztg." zegt: Hoezeer wij het aftreden van den minister betreuren, toch begroeten wij zijn opvolger, von Burian, met liet volste vertrouwen. De „Korr. Norden" zegt: Aan het „Ber liner Tageblatt" wordt uit Weenen van particuliere zijde geschreven over de oor zaken van het aftreden van graaf Berch told. Er zijn allerlei geruchten in omloop wier juistheid op 't oogenblik nog niet is na te gaan en die gedeeltelijk om begrijpe lijke redenen niet kunnen worden mede gedeeld. Dat de Keizer het verzoek om ontslag van Berchtold aannam, zal wel wezen uit overweging dat in dezen tijd liet ambt van Buitenlandsche Zaken door een krach tiger persoonlijkheid moet worden be kleed, dan graaf Berchtold is. Dit is ln den laatsten tijd gebleken bij aangelegen heden die in liet openbaar niet kunnen worden besproken. Ten slotte moeten toch binnen nfzien- baren tijd de onderhandelingen over den vrede beginnen. Daarvoor is een gansch ander man noodig als Berchtold is, een uit harder hout gesneden, een staatsman met forscher wil en een belangrijk grooter kracht. Verschillende Oorlogs berichten. De bommen op Warschau. Volgens een bericht van- de „Koerjen Warsjawsky" hebben de bommen der Duitsche vliegtui gen ontzettende schade veroorzaakt. De brand van de petroleumtank werd door een bom veroorzaakt. Ongeveer <40 huizen werden vernield. Ook vele menschcnlevens zijn te betreuren. De Duitsche vliegers hadden op een dag op 20 plaatsen bommen geworpen en wer den beschoten door de batterijen der ver schillende forten. Zij liebben echter blijk baar geen schade geleden. Het einde van-den oorlog. Lord Kitche- Arabisch, hetgeen een kostbaar voordeel was. Daarenboven scheen liij zeer rijk te zijn. Hij sprak echter weinig over hetgeen hem persoonlijk betrof. Précey wist, dat hij zeer rijk was, dank zij de ontdekking van een goudmijn, ergens gelegen op een eiland van den Indischcn Oceaan of in de Cordillera's, dat hij was opgevoed in Engeland en van plan was zich in Frank- rijk te vestigen. Te Parijs gekomen had de heer de Pan corvo zijn reisgezel vprzocht hem aan den kring voor te stellen. Deze had gaarne toe gestemd, en het was geschied met behulp van den vice-president, die zonder den Amefikaan te kennen, ten volle vertrou wen stelde in het woord van de Précey. Sedert zijn toelating in de club had Pan corvo het leven geleid van alle rijke vreem delingen, die zich in Frankrijk komen ent spannen. Maar men vond iets geheimzin nigs in zijn doen, niemand had tot nog toe in zijn woning kunnen doordringen. De verkregen inlichtingen waren voor Servon van zoo weinig waarde, dat hij zich afvroeg, of hij niet den verkeerden weg was ingeslagen. Hij besloot het onder zoek door te zetten en de schreden van den heer de Pancorvo tö voTgen. Alvorens zulk een tamelijk belachelij ke onderneming aan te vangen welke zelfs eenigermate gevaarlijk was, wilde hij eerst eens goed overleggen, hoe hij dat klaar zou spelen. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1915 | | pagina 1