7 BUITENLAND. De Oorlog. BINNENLAND. 6e JAARGANG. No. 1544 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. - Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post fl.65 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2V3 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent ZATERDAG NOVEMBER. 1914. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Dit nummer bestaat uit twee biaden en het geïllustreerd Zondagsblad. De Oorlogslasten. 't Wordt tijd, dat de versterking onzer financiën, noodig geworden door den oor logstoestand, in orde komt, want steeds talrijker worden de adviezen van ingewij den en buitenstaanders. Naar verluidde wil minister Treub een binnenlandsche leening sluiten, desnoods niet dwang, waartegenover door anderen wordt bepleit, dat een speciale heffing be ter is. Wanneer men, zoo becijfert in een brochure het linksche kamerlid De Jong, daarbij het voetspoor volgend van dr. Bos, „wanneer men 2 "heft van alle inkom sten van f 20005000 die niet zijn aange slagen in de vermogensbelasting, 3 van die boven f 5000 welke niet in de ver slagen boven f 5000 welke niet in de ver mogensbelasting vallen en voorts een pro gressieve heffing der vermogens, aanvan gende met 2 voor vermogens van f50,000 tot f 100,000 en eindigende met 10 voor vermogens van 10 millioen en hooger, dan zal dit volgens de jongste cij fers f 248 millioen opbrengen." Dat ziet er wel aardig uit, want, dan zijn we in eens uit de zorgen, terwijl een leening ons jarenlang opscheept met rente en aflossing, waarvan de lasten door gansch de natie worden gevoeld, terwijl heffing ineens alleen de vermogenden drukt. Nu heeft echter het plan-Bos-De Jong een bijsmaakje. We vinden toch in de bro-» chure terug de linksche vrees voor tariefs- verhooging. Zoo lezen we: „Talrijk zijn de gevallen dat oorlogslasten den weg baan den voor een stelsel van verhoogde invoer rechten. Dat is in Japan na den oorlog met Rusland gebeurd, in de Vëreenigdc Staten na rlen Buxcr.eroo»-1^^ T~ ïand heeft de protectionistische strooming veld gewonnen na den Boerenoorlog. Wie bedenkt dat juist de groote massa haar koopkracht door de economische crisis het meest zag verminderen, zal reeds hier om den weg van leening tot dekking der oorlogslasten niet willen inslaan." Aldus de heer De Jon%, voor wien en voor wiens vrienden het natuurlijk hoogst onaangenaam zou wezen, als we nu ondanks hun beloften toch tariefsver- hooging kregen. Dit argument maakt ons intusschen wat angstvallig jegens de aan prijzing der gedwongen heffing. Ieder stelsel van bestrijding der oorlogs lasten brengt natuurlijk zijn bezwaren' mede. Zoo drukt, om iets te noemen, een gedwongen heffing geheel ook wat be treft de bezuiniging, waartoe ze de ver-, mogenden brengt op het tegenwooidige geslacht, terwijl een leening ten minste de nakomelingen mede doet helpen bij 't bestrijden der kosten. En' waar nu mi nister Treub ook een links man is, die het tariefbezwaar wel niet uit het oog zal ver loren hebben, zien we met belangstelling zijn ontwerp tegemoet, dat wel klaarheid zal brengen. In ieder geval: onzerzijds weegt het ta riefargument van den heer De Jong niet mee. V Meer verloren? Het Nederlandsche volk draagt met stoere kracht en kloeke berusting de las ten, die het worden opgelegd voor het heil van ons vaderland, voor de beveiliging onzer neutraliteit, voor de handhaving onzer positie als zelfstandige mogendheid. Het draagt de lasten echter niet in slaafsche onderworpenheid, maar in de fiere overtuiging, dat het noodig is, dat het moet. Het__m o e t en daarom z a 1 het hoe zwaar het ook moge vallen. En waar twijfel rijst aan de noodzake lijkheid van den een of anderen de onder danen drukkenden maatregel, door de re geering in deze tijden genomen, wil het, hoezeer het ook zijne bewindvoerders ver trouwd, zoo mogelijk, opheldering en ver klaring. Nu heerscht in breede kringen van ons volk de meening, dat waar de mobili satie zoo lang duurt en de strijd niet meer zoo onmiddellijk aan onze grenzen woedt de regeering aan de militairen meer verlof zou kunnen schenken, althans aan degenen, wier aanwezigheid thuis voor den goeden gang der zaken zoo gewenscht is. En daarom is het o. zeer toe te jui chen, dat het lid van de Tweede Kamer, de heer Duymaer van Twist, de volgende vraag tot den minister van Oorlog heeft ge licht: >.Acht de minister den algemeenen toe stand niet zoo gewijzigd, ^at de mogelijk heid kan overwogen worden om verloven aan militairen op ruimer schaal te verlee- nen, dan tot heden plaat9 heeft? Zoo ja, is de minister dan bereid, een regeling te treffen, waarbij zooveel mogelijk rekening gehouden wordt met de maatschappelijke belangen van hen, die met de mobilisatie zijn onder de wapenen geroepen?" Welk antwoord de minister ook zal ge ven op de tevreden berusting, waarme de ons volk de zware lasten moet en wil dragen, zal het een gunstige uitwer king hebben. Wij vertrouwen namelijk, dat de minis ter zich bij de beantwoording van deze sympathieke vraag zoo onomwonden en klaar als mogelijk is zal uitdrukken, en dat hij zich zal laten leiden door het be ginsel, dat de offers van het volk gevraagd niet zwaarder mogen zijn, dan de noodza kelijkheid eischt een noodzakelijkheid, niet èl te breed opgevat. De Duitschers in Frankrijk en België. De poging ,der Duitschers, om, door een half millioen troepen samen te persen in een kleine ruimte, en deze massa ten Z. van Yperen (op ons eerste kaartje in het hokje 5 g) als een wig tusschen de stellin gen der Bondgenooten in te drijven, opdat deze wijken zullen en dit leger den door tocht naar Duinkerken en Calais openen, deze poging is nog niet gelukt. Duurt de worsteling voort? Aan de ééne zijde het geweldig opdringen der Duit schers, aan de andere zijde het moeitevol weerstaan der Bondgenooten? Of is de po ging opgegeven? Wij gelooven, dat dit nog niet het geval is. ITet telegram van Joffre spreekt van een nieuwe indeeling der Duitsche troepen, met dezelfde onverschilligheid, waarmee men levenlooze voorwerpen vernielt; en of men links of rechts ziet, de verwoesting gaat haar gang en de dood maait voort. Van het overige gedeelte van het oorlogs terrein in Frankrijk en België is ook niets nieuws te vermelden. De toesland te Antwerpen. Het volgende bericht van een correspon dent van het „Vad." in Antwerpen ver klaart misschien nader, waarom wederom een nieuwe uittocht onder de bevolking van die stad valt waar te nemen. De oproep door de Belgische regeering aan de weerbare Belgen in het buitenland gericht schrijft hij heeft de Duitsche krijgsoverheid aangezet haar toezichts- maatregelcn te verscherpen. Persoonlijk zag ik hedenmorgen hoe streng de wachten te werk gaan tegenover de jonge mannen, die zich naar het vertrekpunt der Hollandschc treinen begeven. Het onderzoek gebeurt niet alleen door inzage te nemen der pa pieren, maar door een streng doorblikkend aankijken van geheel den persoon. Het komt er dan voor die jongens op aan bij de weinig vriendelijke ondervraging, die hierop volgt, „contenance" te houden. Een 21-jarige jongeling, die zich juist vóór mij aanbood, mocht eerst door toen de wacht zich met strak gezicht vergewiste, dat zijn opgave van geboortedag en -jaar, geheel strookte met die door de papieren ver meld Velen, die niet afdoende antwoorden kun nen of wier papieren twijfel overlaten, worden opgesloten in een houten loods, opgetimmerd nabij de vaart. Alles doet veronderstellen, dat de niet. dienstplichtigen spoedig losgelaten zullen worden. Welk lot ondertusschen den anderen te wachten staat, is nog niet uitgemaakt. Veel onrust brengt deze maatregel onder de bevolking. Weenende moeders staan wachtend rond de houten afsluiting en ver breiden het nieuws onder de talrijke voor bijgangers. De tramdienst naar den ijskelder (halte der Hollandsche treinen) is sinds heden te rug in werking. Twaalf openbare eetzalen voorzien in het spijzen der behoeftigen. De herhaalde pogingen der Duitschers om een brug over de Schelde te leggen, zijn tot hiertoe, wegens de kracht van den stroom, mislukt. Thans worden proeven genomen ter hoogte van Burcht. Bij het wegbrengen dezer berichten, ont moet ik in de middenstad een vijftigtal jon gelingen, omringd door een sterke Duitsche wacht. Zij komen uit de richting van Merxem en worden, volgejis het zeggen der menschen, naar het stadhuis gebracht. Er is groote ontroering onder de volksklasse. De Russen. Het totaalbeeld van wat zich in Oost- Pruisen en Galicië afspeelt is een neder laag der Duitsch-Oostenrijksche legers, zoo goed als over de geheelè linie. In Polen en Galicië hebben de Russen op verschillende plaatsen groote sprongen voorwaarts gemaakt. Op de Oost-Pruisische grens hebben zij de Duitschers bij Kakalarjewo, ten W. van Soewalki, verslagen en dringen hen nu achteruit. Een tweede Russische invasie in de me- renrijke provincie zal daarvan vermoe delijk het gevolg zijn, d. w. z. een nieuwe ramp voor de bewoners voor zoover nog aanwezig, want de legers van 1914 vechten in verwoest en verlaten land. In Polen, tusschen de Weichsel en de Piliza, hebben de Russische legers Lodz reeds achter den rug. Zij hebben Kolo aan de Warta bereikt, en hun centrum staat bij het stadje Lask. Het leger van Von Hindenburg trekt voor hen uit terug naar de Pruisische grens. Ten Z. van de Piliza is de ommekeer nog grooter. Het gemengd Duitsch-Oostenrijk sche leger, dat daar stond, is nu tot over het Liza Gora teruggeworpen, en heeft San- domir moeten ontruimen. Dit schijnt ook aan de San groote ver anderingen ten voordeele der Russen te weeg te hebben gebracht. Op verschillende punten tusschen Jartkslaw en het splitsings- punt van Weichsel en San hebben zij dien tengevolge de San. die hun zoo lang en zoo hardnekkig is "betwist, kunnen over trekken. Jaroslaw zelf is, volgens een be richt uit Lemberg, in hun handen geval len, en de terugtocht der Oostenrijkers in deze streek wordt geschetst als een vlucht. Hoe het verder naar het Oosten, in de buurt van Sambor, waar de Oostenrijkers nog kort geleden voordeelen op de Russen behaalden, en nog verder Oostwaarts, waar zij vóór eenige dagen Kolomea bezet hebben, gesteld is, blijkt uit de berichten niet.. Turkije. Het „Berl. Tagebl." schrijft: Turkije beschouwt het Italiaansch gebied als dat van een yriend ziyn'Köfonies de rust en orde niet gestoord wil zien als volkomen gerechtvaardigd. Niettemin wordt er van verschillende zijden voortdurend getracht in Italië wantrouwen tegen Turkije te zaaien en men durft zelfs beweren, dat er zich bij den Sjeik der Senoessis Duitsche zendelingen of officieren bevinden. Deze be wering is een leugen, want er bevindt zich in geheel het Italiaansch koloniaal gebied geen enkele Duitsche officier, uit alle be richten kan men constateeren dat Turkije niet alleen met de pijnlijkste zorg alles ver meden heeft wat een overslaan der Islami tische beweging naar Italiaansch gebied kon doen ontstaan, maar ook dat het alle maatregelen getroffen heeft om zulks te verhinderen. Niemand is er blind voor de opvatting, dat Iialië met recht een behartiging zijner belangen en het ver verwijderd houden van iedere propaganda op zijn gebied mag wen- schen en daaruit ontspruit vanzelf het stre ven om deze wenschen van Iialië vo.komen recht te doen wedervaren. Volgens de Tas- wir-i-Efkiar hebben Turksche troepen met 3000 Bedoeïnen de Egyptische grens over schreden en de Engelsclien van verschil lende plaatsen op het schiereiland Sinai verjaagd. Een uit Konstantinopel teruggekeerde Zwitser vertelt aan de Züricher Zeitung dat de Turksche soldaten volkomen zijn uitgerust voor een woestijn-campagne. Ze dragen allen" tropenhelmen met sluiers. Nieuw waren de inrichtingen voor drink- watertransport en ook die voor het ver voer van zwaar geschut over de zandvlak ten. Vele treinen worden nog verder dan Maan (Hedjazspoorweg) vervoerd, zoodat aan te nemen is, dat er ook een troepen beweging over de Roode Zee wordt voorbe reid, met het doel een revolutie in Egypte te steunen. Het aantal gregelde troepen zou volgens dezen zegsman 250,000 man bedragen be halve de ongeregelde Bedoeïnen. Een hooggeplaatst Turksch ambtenaar verklaarde den zegsman der Züricher Zei tung voor ongeveer veertien dagen, dat de deelneming van Turkije aan den grooten oorlog noodzakelijk en onafwijsbaar was, want mocht de Triple Entente winnen en den vrede voorschrijven dan ware Turkije verloren. Engeland zou Mesopotamië bezet ten en in Arabië een vazallendom scheppen, Frankrijk zou Syrië, Rusland Armenië krijgen en de rest van Turkije zou volko men van Engelands genade afhangen, dat ten slotte de Osmanen als hulptroepen zou gaan gebruiken tegen Rusland. Daarmede ware dan de onderdrukking van alle Mo- hammedaansche volkeren bezegeld. Verschillende Oorlogs berichten. Uit Brussel. De Brusselsche corres pondent van de „Köln. Volksztg." geeft de volgende lezing van de voorvallen, die tot het opleggen van boete aan de stad Brus sel en de maatregelen tegen de stedelijke politie aldaar hebben geleid: Twee agenten van de stedelijke politie zijn, na een Duitschen soldaat onhebbelijk te hebben behandeld, door den krijgsraad tot 5 en 3 jaar gevangenisstraf veroor deeld. Bovendien is de stad Brussel we gens dit optreden van haar politie door den gouverneur-generaal Von Lüttwitz tot 5 millioen frs. boete veroordeeld, die zonder verwijl betaald moet worden.Voorts is de ontwapening van de stedelijke poli tie gelast. Haar vuurwapenen moeten ten stadhuize worden ingeleverd. Het stedelijk bestuur is schriftelijk ver wittigd dat, wanneer de stedelijke politie zich opnieuw schuldig mocht maken aan onwettige handelingen, zij zal worden af gezet en vervangen door een politiecorps uit Duitschland. De „Japs" aan het front. In het No vembernummer van „Fortnightly Review" wordt de zending geëischt van een leger hulptroepen, binnen een maand, van 250,000 man. Deze kunnen slechts door Ja pan opgebracht worden. „Het is zeker een ernstige zaak het Oosten tegen Europa te wapen te roepen, maar geen schaamtegevoel mag ons weer houden te doen, wat de Voorzichtigheid eischt", aldus de „Fortnightly Review". De „D 5". De Engelsche admiraliteit meldt, dat bij het zinken van de D 5 één officier en twintig man verloren zijn ge raakt. De „Königsberg". Volgens geruchten in scheepvaartkringen te Londen, zou de „Königsberg" in den Indischen Oceaan vergaan zijn. Op 20 September'viel de „Königsberg" te Zanzibar den kleinen Engelsclien krui ser Pegasus" aan en bracht dezen tot zinken. (De Königsberg" is een kleine bescherm de kruiser van de tweede klasse, groot 3350 tons, in 1905- gebouwd, en vfW''prwi« Ktgjianisian tegen Engeland. De Süd- Slavische Korrésponuenz.- tr.nev volgende uit Konstantinopel: „Zooals» het belangrijkste, via Perzië hier ontvangen, blad van Afghanistan de „Siradsh Al Ah- bari" bericht, liet de Emir van Afghanis tan een leger van 170,000 man met 135 kanonnen, onder bevel van des Emirs zoon Bahadurklian, naar de Engelsche grens oprukken. De van Harat naar Puschk loopende spoorweg is vernield, om den opmarsch der Engelsclien te verhinderen. Een aantal oorlogszuchtige Indische grensstammen sloot zich bij het leger van Bahadurklian aan. Aan de grens heerscht volkomen opstand tegen Engeland; de Engelsche ambtenaren zijn gevangen genomen, eenige gedood. Een Russisch schip in den grond ge- boord. De „Secoio" verneemt uit Boe- eharest, dat een Turksche kruiser bij Se- bastopol het Russische schip „Grootvorst Alexander" in den grond heeft geboord. De bemanning en de passagiers zijn naar Konstantinopel gebracht. Waarschijnlijk is ook het schip „Jeru salem" in den grond geboord; sedert Zon dag heeft het niet meer op draadlooze aanroepingen geantwoord. Fransche vliegers doodgevailen. Twee Fransche militaire vliegers vielen op een huis bij Issy-les-Moulineaux en vonden daarbij den dood. Nederland en de Oorlog. Een eerste II. Communie b ij de Belgische vluchtelingen. Men schrijft uit Nijmegen: aan de „Tijd". Dezer dagen had er een roerende plechtig heid plaats bij de Belgische kolonie fier vluchtelingen, alhier. "Er zijn daar namelijk een zes, zeven honderd dezer arme beproefden in de nieu we, reusachtige kazerne ondergebracht, welke voor het overgroote deel tot den ka tholieken godsdienst behooren. Nauwelijks waren zij daar geïnstalleerd, of ook in de zielzorg werd er voorzien; een geestelijke uit het Dominicaner-klooster aldaar Werd daarmede belast. In een pasklaar gemaakt lokaal werd er een nood-altaartje opgesla gen en driemaal per week het H. Mis offer opgedragen, waar, vooral des Zon dags, bijkans allen tegenwoordig kwamen en zelfs een groot deel ter H. Tafel nader de. Het bleek echter vrij spoedig, dat er onder hen ook verwarde huisgezinnen wa ren meegekomen, waarvan de kinderen het voorrecht der eerste H. Communie nog niet hadden genoten. Gezegde rector dezer ge- improviseerde parochie had dit ras be merkt en verdeelde die kinderen in twee groepen, waarvan thans reeds de oudsten van 13, 14 enz. jaren dezer dagen met een zekere solemniteit zijn aangeuo rnen. Een zangkoor uit de stad droeg het zijne tot de plechtigheid bij, een opwekken de feestrede verklaarde de waarde van dezen meikwaardigen dag voor die ver waarloosde kinderen. Dat zijn van die zonnige momenten in deze donkere tijden, .velke men gaarne dankbaar herdenkt. Belgische vluchtelingen. Het Antwerpsche Centraalbureau voor Inlichtingen aan vluchtelingen heeft op een desbetreffende aanvraag van de steun- comité's hier te lande het volgende ant woord gezonden. Burgemeesters en lagere gemeente-amb tenaren, neringdoenden in comsumptie-ar- tikelen en van dagelijksch gebruik, welge- stelden en landbouwers moeten teruggaan. Het is begrond op persoonlijk herhaalde lijk bezoek met eenige Nederlandsche hoogleeraren. besprekingen met Belgische autoriteiten, enz. Van Aerschot is heel wat verwoest en nog meer leeggeplunderd. Van Leuven is het betere stadsgedeelte (tusschen station tuchthuis-stadhuis en studententehuis) geheel een ruïne. Woonruimte is er wel te vinden, lifer is grootendeels verwoest en met levensvoor raad is het slecht gesteld. Van Mechelen weet men zeker dat veel geplunderd is, de meeste huizen openge broken zijn en er haast geen meel is. De autoriteiten kunnen lieden zonder midde len niet aanraden, terug te lce'eren, als men ze elders voedsel wil geven. In Antwerpen is het heel wat anders, doch een fout is het o.i. nu tot overal terug- keeren te generaliseeren. Bij aanvraag zullen wij onderzoeken of Ie woning er nog staat en of de bewoner bepaaldelijk kan verdienen. Veel boerderijen zij ook in die streken verwoest, maar toch niet zoo of men kan ich door samenwoning behelpen no van binnenlandsche zaken m-ert aan de commissarissen der Koningin bericht, dat het hem aangenaam zou zijn, ?P°ed'gste na 1 November een rap- g e na e *v rt vARtyAü een. waarin de vol- Hoeveel is, naar raming, het grootste aantal Belgische vluchtelingen geweest, dat tezelfder tijd in uw provincie heeft i'et-blijf gehouden? Hoe is in het algemeen de houding yan de bevolking in uw provincie tegenover de vluchtelingen geweest?" Is het noodig gebleken, in uw provincie bijzondere maatregelen te treffen in ver band met de komst of de aanwezigheid van de vluchtelingen? Zoo ja, welke zijii die maatregelen geweest? Iloe. gaat het in het algemeen in uw provincie rnet den terugkeer van de vluch telingen? Hoeveel vluchtelingen ongeveer waren op 1 November nog in uw provincie aanwezig? De Nobelprijs aan Nederland. Het voorstel aan de Nederlandsche Re geering den prijs voor den vrede aan te bieden wordt te Antwerpen krachtig on dersteund. Het „Hbld. van Antwerpen" schrijft: „Nooit, neen nooit, zal België schatten van dankbaarheid en erkentelijkheid ge noeg kunnen vergaren, om de schatten van liefde en genegenheid terug te betalen, die de Nederlandsche Regeering en het Ne- derlandsche volk zoo mild over de ontel bare Belgische vluchtelingen hebben uitge strooid. „liet ware een prachtig gebaar, indien vandaag al de Belgen, in één gevoel ver- eenigd, een verzoeksclmft zouden richten tot het Nobelprijs-comité om te vragen, dat inderdaad de Vredesprijs dit jaar aan Ne derland z ju worden uitgereikt. „Een comileit van dames en heeren kan desnoods tot stand komen, om het verzoeke schrift door onze medeburgers te laten on- derteckenen. „Wij zijn overtuigd, dat er van Duitsche zijde geen bezwaar bestaat tegen dit plan zal aangevoerd worden." Oorlogsbelasting. De heer W. J. E. H. NL Tfe "ong, lid van de Tweede Kamer voor het district Hoorn, schaart zich onder degenen, die, ter tege moetkoming in de kosten van de mobili satie, een belasting in eens willen heffen van het kapitaal-bezit. In een bij Brusses Uitgevers-maatschappij te Rotterdam ver schenen brochure: Hoe betalen wij onze „oorlogslasten?" uit hij de vrees, dat, zon der zulk een heffing voor eenmaal, de na tie te lang zal gebukt gaan onder den last van rente-betaling en aflossing der zware leeningen. De ondervinding leert, dat Re geeringen alsdan haar toevlucht plegen te nemen tot het heffen van hoogc invoer rechten. Om deze te ontgaan, om de so ciale wetgeving niet te moeten staken en de onderwijs-quaestie op bevredigende wijze op te lossen, is het noodig, dat men daarvoor beschikken kan over de gewon» middelen van. inkomsten. De buitenge wone toestand wettigt een buitengewone maatregel en deze is het beslag op een deel van het particulier Kapitaal.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1