24 BUITENLAND. De Oorlog. BINNENLAND. 60 JAARGANG. No. 1532. 3)e Zoidóohc Gou/ta/nt BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze lyenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cenL ZATERDAG OCTOBER. 1914. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1-5 regels fl.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen Handels-Adverientiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Het Katholiek Ver eenigingsl even. Het Katholiek vereenigingsleven mag in deze tijden niet worden geknakt in zijn groei. Er bestaat geen i-eden om nu onzen ijver voor de Roomsche organisatie te verslap pen. Het is duidelijk, dat de vereenigingen, die zich tot doel stellen de ontwikkeling harer leden te bevorderen, in deze dagen niet met een zwakkere toewijding naar de bereiking van dat doel mogen streven. In niet mindere, zelfs in meerdere mate dan anders, voelt de geest nu behoefte om zich uit de alledaagselie sleur op te heffen tot de beschouwing van wat edeler waarde heeft dan de stof. Nu de geeselslriemen van den oorlog zooveel wat schoon was en zooveel wat genot schonk hebben neer geslagen en neergeveld, hebben vernield en verwoest, nu stijge het hart omhoog naar het schoone, wat onverdelgbaar is, en zoeke het verstand bevrediging in wat blijft. Als de adelaar, die van de donkere aarde in snellen vleugel-slag rechtuit naar de zon vliegt, zoo wieke de door de gena de gevleugelde rede op uit de duisternis dei- rampen, die de wereld bedekken, in het licht van het eenig-ware goede en schoone. En dat kan worden bereikt door ontwik keling, door ontwikkeling in Roomschen zin. Daarom zijn zoo toe te juichen de ont wikkelingscursussen, die op verschillende plaatsen worden gehouden. Daarom is het zoo toe te juichen, dat de afdeeling Lei den van den Roomschen Vrouwenbond met haar reeks lezingen een aanvang heeft gemaakt. Daarom is het zoo toe te juichen, dat- de Leidsche Vereeniging „Geloof en Wetenschap" met hare serie lezingen is begonnen, al bejammeren wij het ook, dat het aantal der lezingen van deze niet vol doende gewaardeerde vereeniging, met het oog op de huidige omstandigTieden, is in gekrompen. Ook de vereenigingen, die zich op sociaal terrein bewegen, verlichten hare taak niet Nu voelt cle eenling zich zwakker dan ooit en kan met meer succes de organisatie idee worden wakker geschud. Wij hebben het jn Leiden ondervonden met de oprich ting, voor enkele weken, van de Roomsche en van de neutrale winkeliersvereniging. Nu wordt krachtiger dan ooit de be hoefte gevoelt aan samenwerking. Moeten cle middenstanders'niet door een gezamenlijke actie hun financieele draag kracht versterken? Moeten de arbeiders niet door een ge zamenlijk overleg zich het onderhoud hun nen gezinnen verzekeren? Moeten de boeren niet door een geza- menlijken inkoop het voeder voor hun vee verkrijgen en door een eendrachtige va- menwerking zorgen voor de aflevering hunner producten? En moet er geen organisatie zijn in <iien heerlijken arbeid, welke in deze dagen door vele Roomsche vrouwen wordt ver- richt en die haar strekt tot een blijvende, verdienste en een onverwelkbare eer? Nu is het ook duidelijker dan ooit,dut recht en liefde de leidsels zijn, die deri maatschappel ijken vooruitgang moeten richten; dat recht en liefde de grenspaten rijn, die den oeconomischen groei moeten beperken; dat recht en liefde de bakens rijn, die licht moeten werpen over <ie so ciale quaestie, waarvan zelfzucht en eigen belang zoo gaarne de oplossing zouden wil len schenken. En recht en liefde zijn ner- geus veiliger dan in onze principieele, onze Katholieke organisa- t i e s, omdat deze zijn gegrond op de Katholieke beginselen. Het behoeft geen betoog, dat onze cou rant alles wil doen, wat in haar vermogen is om het Katholiek vereenigingsleven i n Leiden en o m.g eving te bevorde ren. Wij stellen daarom voor de besturen dier vereenigingen ons blad beschikbaar om te vermelden de plaats en den tijd lum- nej- vergaderingen,welke opgave wij dan eenige dagen in onze „Roomsche Agenda" rullen opnemen. Voor aankondigingen, waarin meerdere bijzonderheden worden vernield, moeten wij hen echter naar de advertentie-rubriek verwijzen. Aan onze correspondenten verzoeken, wij om gelijk alle andere berichten de verslagen dier vergaderingen t ij d i g, d-w.z. voor het eerstvolgend nummer 011- 'er courant, ons te doen toekomen. Wij dringen er bij hen tevens op aan in hun •erslag te streven naar zakelijkheid, naar beknoptheid. Zoo zullen ook zij Medewerken om de sympathie voor onze Aainoiieke organisaties te vergrooten bij de lezers van ons blad. Stijge in Leiden en omgeving het Katho liek vereenigingsleven tot 3teeds grooteren *&sdom! V Bertling, Treub. 't Is niet onverwacht gekomen, het heengaan van minister Bertling, maar nu hij ging: „De mortuis nil nisi bene", 't Zal hem toch al onaangenaam genoeg wezen, dat hij juist in dezen tijd zijn land niet langer kan blijven dienen „wegens gebrek aan parlementaire ervaring" wat een mooi doekje voor het bloeden is. Maar wel eon verrassing is. de overgang van mr. Treub naar Financiën. We dach ten nogal, dat hij bij Landbouw enz. zoo secuur zat. De Regeering wil zeker per se extra-parlementair blijven, anders had zij b.v. mr. Patijn wel voor de portefeuille van financiën kunnen aanzoeken. Hoe 't zij, de heer Treub zal 't ook in 't Voorhout wel weten te plooien, waarbij hem te stade komt, dat hij nu wel krachtig doortasten moe t.. Naar voorts verluidt zal de afd. Arbei dersverzekering naar Financiën worden overgebracht. Als dit zoo is blijft ten minste op sociaal gebied cle continuïteit be houden en heeft de Regeering vrije keuze voor een opvolger bij Landbouw enz. V O zoo! 't Is voorgekomen, dat te Amsterdam, met name in het gebouw der „Onafhan- kelijken", aan Roomsche geestelijken, die toegang vroegen tot de daar toevende Bel gische vluchtelingen, door „onafhanke lijke" bestuurders den toegang werd ge weigerd, soms in zeer „onafhankelijke" termen. Natuurlijk werd daarin niet berust. Bij de hoogere autoriteiten werd aangeklopt en publiciteit werd aan de zaak gegeven. Wat aan deze dingen den doorslag heeft gegeven zuilen we in 't midden laten, maar nu \Verd door de Centrale Commissie voor de Belgische uitgewekenen naar Amster dam officieel medegedeeld, dat bediena ren van den godsdienst van elke gezindte ten behoeve van het verst,rekken van gees-, telijk voedsel aan de vluchtelingen,' in alle' onder haai- beheer staande doorgangshui zen worden toegelaten. „Desgewenscht kunnen, bij persoonlijke aanmelding, toegangskaarten op naam verkregen worden. Het houden van godsdienstoefeningen in de doorgangshuizen is toegelaten na ge pleegd overleg met de beheerders van de doorgangshuizen en met inachtneming van de door deze vast te stellen maatrege len van orde." O zoo! We kunnen uit dit geval weer leeren, dat we ons niet moeten laten „kisten", om eens een volksuitdrukking te bezigen. Worden ons hier of daar onrechtmatig hinderpalen in den weg gelegd, wel, dan moeten we zulks maar royaal aan d groote klok hangen, opdat we werkelijk on afhankelijk worden van wie zich onafhan kelijk believen te noemen. Onze beginselen zijn goed, laten we er dan ook altijd goed voor opkomen. De strijd in Frankrijk en België. Geweldiger wordt het artillerieduel tv.s- schen Ostende en. Nieuwpoort. ITet kan.m- gebulder zwijgt geen oogenblik; zelfs hier in Sluis, zoo seint men aan de „Tel." vil len in sommige huizen de ramen. Het schijnt alsof het den geheelen ochtend zonder cp- houden onweert. De Duitschers, die 1 ij Middelkerke hun artillerie hebben opge steld, kunnen niet voorwaarts. Sedert gis terochtend wijken zij zelfs iets. Projectielen vallen zonder ophouden tp hun kanonnen en richten vreeselijke ver woestingen aan. Het gevechtsterrein is met dooden bezaaid, maar nieuwe troepen moeten voortdurend in het vuur. Een Fransch eskader steunt het Eng-.l- sche. De Duitschers kunnen de oorlogs schepen moeilijk bereiken; zij lieten nieuwe kanonnen komen. Ook beschikken zij o^er cavalierie, maar hebben daar betrekkelijk weinig aan. Mannen en paarden worden weggemaaid. De hotels in Ostende liggen vol gewon den. Ook naar de zijde van Jabbeke wordt door de geallieerden het vuur gericht, blijk baar met het doel de spoorlijn Ostende- Brugge te vernielen. Middelkerke en Westende en tal van J-.i- pen lijden vreeselijk. Te Oostende is hel zeer levendig. Bij liet station, dat davert onder het gebulder der kanonnen, staan veldkeukens en bereidt men hét voedsel voor de troepen. Auto's rijden op en r en brengen gewonden aan. Afgematte man schappen komen hier rusten. In de buurt van Blankenberghe en Heij.-t staat de bevolking in groepjes in de n nen en op het strand of bij de hoeven ïaar het kanongebulder te luisteren. Rustig is men niet, want sedert enkele dagen komt het kanongebulder voortdurend hader. He denochtend heerschte eenige ontroering, toen hier Duitsche patrouilles verschenen, die op de gemeentehuizen van somm.ge dorpen als Knocke, Westcapellc en Heijst de wapenen opeischten, die eenigen tijd ge leden door de burgerij ingeleverd waren. De officiee^e "berichten geven weinig nieuws van hpt front in Fr ankrijk-Be Igië. Het Duitsche hoofdkwartier gewaagt van voordeelen die aan het Yserkanaal (d. i. in de kuststrook) en t. W. van Rijssel zouden behaald zijn. Volgens die berichten hebben de Duitschers daar verschilende dorpen be zet. Helaas worden hare namen ons ont houden, zoodaf. alle aanwijzing, w&£r het Duitsche front staat en waar de veroverde dorpen liggen, ons ontbreekt. Het Fransche dagbericht van gisteren meldt dat het den Duitschers niet gelukt was, het Belgische leger, dat nabij de kust strijdt, of het Engelsch-Fransche, dat zich in de richting van Lille uitstrekt, te doen wijken. Het avondbericht uit Frank rijk is. minder optimistisch. Over het ge heel heet het daarin hebben de Geal lieerden zich in huij-:'; posities ge- handhaaft, en indien zij op paalde pun ten al móesten wijken, hebben zij op andere punten terrein gewonnen. Of dit laatste een terugtrek! en der Bond- genooten inleidt, zullen wij moeten afwach ten. Het Fransche bericht spj eekt ook van succes in de streek van Arras, en in de vallei van de Somme, maar het eenige plaatsje, dat in die buurt wordt genoemd, Rosière, in Santerre (het brongebied van de Somme) maakt ons geen greintje wijzer omtrent de»beteekenis voii die succes. Dit schijnt zeker, dat in deze streek aan beide zijden alle krachten worden inge spannen. Fransche berichten gewagen van iwe Duitsche korpsen, gevormd uit zeer jonge lieden en bejaarde ma -oen, die te genover hen in het gevecht sfaaiL. De Russen. De Oostenrijk-Hongaarsche generale staf deelde gistermiddag officieel mede: Tervv jl isteren in den veldslag ten Zuiden van Pizeinysl onze zware artillerie, die tegen de vijandelijke steunpunten was opgesteld, in hoofdzaak het woord had, ontwikkelden zich aan den benedenloop van de San, waar wij den tegenstander op verschei dene punten naar den westelijken oever lieten oversteken, om hem te kunnen aan vallen en verslaan, hevige gevechten. De over de rivier getrokken Russische strijd krachten zijn reeds overal op de rivier teruggeslagen Bij Zarzycze (aan de San in Noord-Galicië) hebben wij meer dan duizend gevangenen gemaakt. Gedeelten van ons leger zijn bij verras sing voor Iwungorod verschenen, hebben twee vijandelijke afdeelingen verslagen, 3600 Russen gevangen genomen, een vaan del en 15 machinegeweren buitgemaakt. Volgens het officieele Fransche commu niqué van gistermiddag houden de Duit schers ten zuiden van de Pilitsa hun stel lingen aan de Weichsel nog bezet, behalve op de lijn Iwangorod—Kozienitse, welke zij ontruimd hebben. Zij worden daar door de Russen vervolgd. Alle pogingen der Oostenrijkers om de San ten noorden van Jaroslau over te trek ken, zijn afgeslagen. In die streek zijn de Russen tot het offensief overgegaan. De correspondent van de „Reichspost" te Weenen schildert als volgt den dooden- akker bij Przemysl: „Het is ontzettend, zooveel dooden er aan Russisch en kant voor Przeinysl ge vallen v.ijn. Ik heb daa«- gemeenschappe lijke graven gezien van reusachtige afme tingen. Desniettemin liggen er nog du - zenden onbegraven lijken op het slagveld. Wijd in den omtrek waren dood en ver derf rondgezaaid, zoover het oog maar leikte. Wij hebben gegraven, wat we maar konden, maar er was nog wel werk voor duizend handen, om deze sporen van dui- zendvoudigen dood uit te wisschen. De bestormingen der Russen kwamen ree,Is bij de eerste verspei ringen voor Przemysl tot staan... Achtkeer namen zij opnieuw een stormloop en achtkeer mislukte hun aanval door het vernietigende vuur-, dat op die massa's werd afgegeven De quaestie der afsluiting van de Noordzee. De Beilijnsehe correspondent van de „Pester Lloyd" bespreekt het Engelsche plan tot afsluiting van de Noordzee door een blokkade van Calais tot Bergen.. Dij schrijft: „De Engelschen doen juist zoo of zij lot nu althans in staat waren ge weest tot een, afdoende blokkade van de Duitsche kust. Dit is echter, zooals he kend, niet waar. De neutrale scheepvaart naar de Duitsche kust is inderdaad indien van de Engelschen strenge inachtneming van de regelen van het volkenrecht te verwachten is 1n geen enkel opzicht be perkt, omdat tot nu toe een afdoende blok kade niet uitvoerbaar was. Wel is waar schrikken de neutralen v\e- gens de zeerooverspractijken van het fiere Albion ervan terug hun schepen door de Noordzee te laten varen. Daarom zal de geheele wereld voldoening gevoelen, dat Engelands standpunt tegen de vrijheid van het particulier eigendom ter zee, zich thans tegen hem zelf keert. De Duitsche kruiser „Emden" volgt se dert weken in den Indischen Oceaan de voorschriften van Engeland en de Engel sche handel moet ondervinden wat het be- teekent, wanneer een volk, dat zich steeds erop beroemde vooraan in de beschaving, en tonder de zeevarende volkeren te staan, de gewoonten van de 16e en 17e eeuw niet kan opgeven." Portugal en de oorlog. De „Times" publiceert een brief van ex- koning Manuel aan den leider der monar chisten, Senhor Joao Continho, welke brief 29 Augustus in „A Restauragao" ver scheen. In verband met de buitengewone ern stige tijdsomstandigheden, heet het in dat schrijven, acht ik het gewenscht, dat mijn vertegenwoordiger mijn meening ten deze kent, zoodat ge daaraan de grootst moge lijke bekendheid in ons vaderland kunt geven. Zoolang als deze toestand duurt, moeten wij elke politieke overweging terzijde stel len en uitsluitend rekening houden met de belangen van Portugal. Wij, Portugeezen, moeten, ongeacht partij of positie, alleen denken aan de onafhankelijkheid van ons geliefd vaderland, hetzij wij aan de lands grenzen strijden voor de verdediging van het land of wel vechten in de gelederen der bondgenooten. Het is derhalve mijn wensch, dat de PoriUE'^esche monarchisten thans ales achterstellen voor het vaderland. Wat t betreft, ik heb reeds inijn diensten onvoor waardelijk aangeboden aan den koning van Engeland en mij beschikbaar gesteld voor iederen arbeid ten dienste van het traditioneele bondgenootschap, dat sinds zes eeuwen tuschen beide rijken heeft be staan. Vlak onder dezen brief verscheen in de „Restauracao" een schrijven van Contin ho aan den president van de republiek, waarin dezo zijn degen ter beschikking stelde van de regeering, erop wijzende, dat hij, hoewel nog steeds overtuigd mo narchist, van oordeel is, dat thans mo narchisten en republikeinen schouder aan schouder moeten staan. Verschillende Oorlogs berichten. Priesters gedecoreerd. Kanunnik Ar- dant is eervol vermeld op de dagorder der 29e Fransche divisie „voor zijn buitenge wone edelmoedigheid, bijzondere vader landsliefde en een offervaardigheid zon der weerga in de verzorging der gewonden en stervenden op het slagveld, waar geen kogelregen hem van zijn plichten weer houdt". De priester-sergeant Lamy, die door vijf kogels doorschoten werd, ontving wegens zijn heldhaftig gedrag de militaire me daille. Hetzelfde wordt van talrijke andere priesters-soldaten bericht, die de grootste bewondering wekken onder liun krijgs makkers. Een priester van La Roebelle schreef:. Ik deel al mijn avonturen met een Israë- lietischen majoor en een vroegeren typo graaf, nu sergeant, een Parijsch anarchist, een bekend type van woelige meeting te Parijs, waar hij een gevierd redenaar was. Wij kunnen het best met elkander vinden, en tusschen twee gevechten door dis. us- sieeren wij over godsdienstige en sociale onderwerpen. Het is een klein apostolaat, dat, naar ik hoop, zal eindigen met het toedienen van het doopsel aan de drie kin deren van den sergeant. Een bom te Montreal. Een telegram heeft melding gemaakt van de verwoes tingen door een bom te Montreal aange richt. Bij deze ontploffing de aanslag was gericht tegen een huizenblok hoofd zakelijk door Russen bewoond zijn twee Oostenrijkers, de vermoedelijke daders \an den aanslag, omgekomen. De reden van den aanslag ziet men blijkens een litvoe- riger bericht in de Engelsche bladen, in „rfssenhaat" door den oorlog aangewak- werd. De Zusters van den H. Carolus Borro- maeus. De religieusen, die haar leven viagen om de gewonde soldaten van l et slagveld te halen en hen te verplegen, zijn meermalen door de hooge militaire over heid in Duitschland geprezen om haar heerlijk liefdewerk. Reeds gaf de kroon prins openlijk uitdrukking aan zijn bi wondering en ook de hertog Albrecht van Wurtemburg wist haar werk te waardee ren. Eenige weken geleden geraakte te La Breuit een lazaret in handen van den vij and. Daar werkten de Zusters vtfh den H Clemens, die zich telkens met levensgevaar in de vuürline hadden begeven. Zij moch ten over Bordeaux en Genua weer terug keren en ontvingen van den Frnnschen hoofdofficier van gezondheid een vleiend getuigschrift over haar even zaakkundigen als liefdadigen arbeid. Dertien Engelsche koopvaardijschepen in den grond geboord. Het Duitsche stoomschip Crefekl is te Teneriffe aange komen met de bemanningen van dertien Engelsche stoomschepen, die in den At- lantischen Oceaan door den Duitschen kruiser „Karlsruhe" jn den grond waren geboord. De schepen hadden een geza- menlijken inhoud van ongeveer 6(1,000 ton. Een Oostenrijksche nicnitor gezonken. De Oostenrijk-Hongaarsche generale staf deelt mede: Na op de Save met suc ces te zijn opgetreden is onze rivier-moni- tor „Ternes" op een vijandelijke mijn ge- stooten en gezonken. Van de bemanning worden 33 personen vermist, de overigen zijn gered. Noorsch stoomschip gezonken. Het Noorsche stoomschip „Heimland" varen de van Amsterdam op Engeland, is gezon ken. De bemanning is gered. (Waarschijnlijk is met dit schip bedoeld 1 ..Heimland I", van Newcastle naar Amsterdam, in 1903 gebouwd, 505 netto ton groot.) Verbod van suikerinvoer in Engeland. Een algeheel verbod v.on invoer van suiker in Engeland is mogelijk geworden, dank zij de aanzienlijke aankoopen van suiker door de regeering, die in staat stel len den prijs gedurende verscheidene maanden beneden den huidigen koers te houden. In de Noordzee. Door den stoomtraw ler „Neeltje Catharine" zijn Vrijdagavond te IJmuiden aangebracht twee lijken, een an een Duitschen kwartiermeester zonder jnerkpenning en een met penning, ge merkt S 117-15.. öft bemanrring van den trawler deelde mode dat ze npgevischt zijn op 1.5 gr. N.W.'van IJmuiden en dat nog een aantal ronddreef. Alle lijken drij ven op zwemvesten. De „Emden". Duitsch officieel com muniqué: Lloyds meldt uit Colombo: Dc Duitsche kruiser „Emden" hoorde vijf <•'- o in den grond en maak te een zesde buit. De terugtocht der Belgen. Uit Roo sendaal meldt men: Ten bewijze, dat het nog maar slecht opschiet met hot vertrek Ier vluchtelingen, diene, dat hier giste ren ongeveer 4500 biljetten voor Mcrxcm zijn uitgereikt, en dat de douanen aan het station Roosendaal 5500 menschen geteld hebben van met dezelfde treinen uit Ant werpen terugkeerenden. De eerste trein, die vanmorgen in Roosendaal terugkwam uit Antwerpen, bracht er alleen weer 1200 mede. Nederland en de Oorlog. Re n tfrief uit België. Een vluchtelinge toonde ons een brief van haar echtgenoot, die te Antwerpen •erblijft. Wij lezen daar o.m in: „Ilier in Antwerpen is alles stil. De Duitsche soldaten zijn vriendelijk en be leefd; nergens doen zij aan de burgers kwaad of misdoen zij iets aan de eigen dommen. Veel wordt er gestolen, maar tot mijn groote schaamte wordt dit gedaan door de Belgische dieven, die hier vrij spel hebben, daar de Duitsche overheden de gevangenissen wijd open gezet hebben." Onze Eng el sc he gezant te Londen. Reuter seint uit Londen: De Nederlandsche gezant bracht een langdurig bezoek aan het ministerie van •Buitenlandsche Zaken, terwijl het kabinet vergaderde. Dit telegram ziet er. zeer gewichtig uit, zegt de „N. Ct." Maar voor men zich verontrust over de beteekenis van het feit dat de heer Van Swinderen een langdurig bezoek aan het Foreign Office gebracht" heeft, terwijl het kabinet vergadering hield, bedenke men dat het niets ergers behoeft, te beduidon, dan dat onze gezant toevallig een half uurtje heeft moeten antichambreeren, om* dat Sir Edward Grey niet uit den minis terraad weg kon! De meest gereede gissing naar dc reden van het langdurig onderhoud js wel, dat er tusschen den gezant en den Engelschen minister over het lot der Belgische vluch- telingen te spreken viel. Er moet een aanbod van de Bondgenoo ten in overweging (of reeds gedaan) zijn om een deel van de vluchtelingen met Fransche schepen uit Nederland af te ha len en naar Frankrijk en Engeland nvey te brengen. En daarnevens om in do kos-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1